در جست و جوی پیشرفت و رهایی از سلطۀ خارجی

صفحه 1:


صفحه 2:
مقدمه - شکستهای نظامی و سیاسی از روسیه و انگلستان در دوره قاجار نتایج زیانباری برای کشور ما داشت اما ایرانیان را متوجه پیشرفتهای علمی و صنعتی کشورهای اروپایی کرد. در چنین اوضاع و احوالی, برخی از سیاستمداران, اندیشمندان و عالمان دینی برای جبران عقبماندگی ایران به چارهجویی پرداختند و برای حفظ استقالل و پیشرفت کشور خود کارهایی انجام دادند. 

صفحه 3:
تالش برای نوسازی و اصالح میک - عباسمیرزا, ولیعهد فتحعلیشاه و فرمانده سپاه ایران, در جریان جنگ با روسیه متوجه پیشرفتهای علمی, صنعتی و نظامی آن کشور و دیگر کشورهای اروپایی شد. او بهخوبی تفاوت سپاه ایران را با ارتش روسیه که آموزشدیده و مجهز به سالحهای جدید بود, تشخیص داد و به اهمیت صنابع نظامی پی برد. همچنین, متوجه شد که با وجود تعداد زیاد سپاهیان ایران و دالوری و فداکاری آنها, روسها" نظامی پیروز شدند. عباسمیرزا به دلیل برخورداری از دانش و تجهیزات پیشرفته سرانجام به ‎gal‏ نتیجه رسید که باید تغییراتی در کشور ایجاد کند. 

صفحه 4:
- یکی از اقدامات عباسمیرزا برای پیشرفت ایران فرستادن افرادی به انگلستان برای فراگیری علوم و فنون جدید بود. اين افراد" آشنایی ایرانیان را با و کسان دیگری که پس از اينها برای تحصیل در رشتههای فنی, نظامی و پزشکی به اروپا رفتند. به تدریج زمینه دستاوردهای تمدن اروپا فراهم آوردند. آنها کنجکاو بودند که بدانند دلیل پیشرفتهای علمی و صنعتی کشورهای اروپایی چه بوده است. عباسمیرزا همچنین برای آگاهی از اوضاع کشورهای اروپایی, دستور داد میرزا ابوالقاسم فراهانی وزیر البق و کتابهایی را در موضوع تاریخ لن کشورها به فارسی میهندوست عباس كدر ‎abel‏ ترجمه كنند. در أن دوره تازه صنعت جاب به ايران راه 

صفحه 5:
ایران میرزا تقیخان امیرکبیر یکی دیگر از کسانی بود که در ‎Te‏ 9 دورة” كشور به أو اختيار كامل ذاذ: ذر أن انجام داذ: روزنامة كاغذ اخبار اؤلين روزناية ناصرالدینشاه در ابتدای سلطنتش, امیرکبیر را به ک توسط مبرزا صالع شبرازی متشر شد. وق صدراعظمى ب كرد و در ادا ۳ ‎ge‏ : باه ۲ ۲ ‎oe J‏ و در اداره زمان. حکومت قاجار از جمله افرادی بود که به دستور عباس‌میرزا در با مشکالت بررگی از قبیل شورش در ایالتها: دخالتهای ‎ees‏ ۱ ر عباس‌میرزا خارجی, بینظمی و اختالل امور کشوری و لشکری و خالی و بودن خزانه روبهرو بود. - امیرکییر پس از برقرارکردن امنیت و آرامش, اقدامات اصالحی گستردهای را برای نوسازی و کارآمدی تشکیالت و مبارزة نا عغاسد ازاريى . اقتصادى اغاء رد الي - قاجار, کارهای جدی و موثری برای نوسازى و اصالح امور ” ات 

صفحه 6:
مدرسه:دارالفتون نخستین مجرسة عالی,یا دانشگاه اپزاتن است که دز سال 8 افنتام: شد. و بیش از صد دانشجو در رشتههای مهندسی» پزشکی و جراحی, فیزیک, شیمی داروسازی, معدنشناسی, توپخانه. پیادهنظام و سواره نظام در أن مشغول تحصيل شدند. تاريخ و جغرافیا از جمله درسهای عمومی این رشتهها بود. وه ل 22 هك 6 4 8 کا5 9 36 0 ۵ میرزا تقی‌خان امبرکیبر» فرزند کربلایی قربان, به سال ۱۲۲۲ق در فراهان از توایع اراک متولد شد. او به خاطر هوش و استعداد کمنظیرش از همان دوران نوجوانی مورد توجه ابوالقاسم قائ‌مقام فراهانی (وزیر عباس‌بیرزا و صدراعظم محمدشاه) قرارگرفت و به خدمت دولت درآمد. میرزا تقی‌خان در دوران حکومت محمدشاه. چندین مأموریت سیاسی را در کشورهای روسیه و عثمانی انجام داد. او در اين مأمورت‌ها از تزدیک با کارهابی که دولت‌های روسیه و عثمانی برای نوسازی و اصلاح امور کشورهای خودانجام ده بودندهآشناشد. 

صفحه 7:
سایر اقدامات اصلاحی امی رکبیر : منع رشوهخواری و پیشکش گرفتن توسط مقام‌ها و کارکنان دولت و تعیین حقوق برای 1 ان منع فروش حکومت ایلت‌ها؛ پیش از آن. حكومت ايالتها را به کسانی كه بول بیشتری ‎al‏ شاهزادگان, درباریان و...؛ پرداخت می‌کردند. می‌فروختند؛ کاهش حقوق و مستمری اصلاح قوانین مالیانی و وادارکردن زمبن‌داران بزرگ (درباربان و صاحب‌منصبان پرجستة دولتی)بهپرداخت مالیات؛ تلاش برای ایجاد سباه منظم و تأسیس کار خانة اسلحهسازی؛ اعزام ‎oa‏ ‏امور قضایی و توجه جذی به برفراری عدالت و رعايت حقوق مردم؛ متع شکنجد متهمان؛ عده‌ای به اروبا یرای فراگرفتن فتون و حرفه‌های نو و احدات کارخانه‌های جدید احترام به حقوق افليتهاى دينى؛ اثتشار روزنامة وقايع اتفاقيه؛ ترجمة كتابهاى اروباى و توسعة ‎١‏ ‏مقابله با بيمارىهاى مُسرى مانند آبله و وبا؛ سنكفر كردن خيابانها؛ راءاندازى جابارخانه و بيست جديد؛ ايجاد تذكردخانه (ادارة كذرنامه)؛ بناى بازار و تيمجه وسراى امير در تهران و ... . 

صفحه 8:
گسترش مدرسه های جدید - یکی از نتایج آشنایی ایرانیان با تمئن اروپایی در دوره قاجار,ایجاد مدرسه های جدید بود.تا اواخر حکومت ناصرالدینشاه, سوادآموزی و آموزش ابندایی در مکتبخانهها انجام میگرفت, اما به تدریج, افرادی پیشگام تأسیس"الیت" فع شدیه که در بیروت و استانبول با لین نوع آموزشگاهها و شیوه مدرسههایی به سبک اروپایی در ایران شدند؛ از جمله میرزا حسن ر" جدید تأسیس کرد. پس از آن بر تعداد اين مدرسهها آنها آشنا شده بود. او در زادگاهش تبریز و شهرهای مشهد, تهران و قم چندین مدرسه در ایران افزوده شد. 

صفحه 9:
در مکتبخانه, شاگردان پس از آموختن الفبای عربی به شیوهْ سنتی, به روخوانی قرآن مبپرداختند: سپس ها سان و بسن سعدى و ذيكر آثار اديل// تاریخی را میخواندند و نوشتن را میآموختند. مکتبدار کودکان را با اصول و فروع نیز میکرد و احکام دینی را به آنان یاد میداد. | در مدارس جدید. دانش‌آموزان در دورة تدای درس‌هایی از قبیل : قرآن, شرعیات. فارسی, دیکنه. حساب. نصاب (مقدمة زبان عربی) و هندسه می‌آموختند و در دورة متوسطه همین دروس به اضافة فیزیک, شبمی؛ رياضىء جبرء مثلثات. طب. زبان فرانسه. تاريخ و جفرافیا توسط معلمانی که اغلب فارغالتحصيل دارالفنون ويا تحصیل‌کردة ارويا بودنده تدريس می‌شدند. 

صفحه 10:
مبارزه با نفوذ و سلطة 1 ۱ بيكانكًا . - نفوذ اقتصادی روسیه و انگلستان در ایران: کشورهای روسیه و انگلستان عالوه بر اینکه بخشهای پهناوری" نفوذ اقتصادی خود در کشور ما به رقابت پرداختند. اوج این رقابتها در دوره از خاک ایران را از آن جدا کردند, برای توسعه" آن. روسیه و انگلستان به امتیازهای اقتصادی* مهمی در ایران دست يافتند. صنعت و بازرگانی کشور ما با ناصرالدینشاه بود و در نتیجه واگذاری این امتیازها آسیبهای فراوانی دید. شرکتهای بازرگانی خارجی در بیشتر شهرهای ایران شعبههایی تأسیس کردند و به خرید و فروش مشغول شدند. این شرکت ها معموال کاالهای اروپایی را بدون پرداخت حقوق گمرکی و یا با حقوق گمرکی بسیار ناچیزی وارد کشور میکردند. به همین دلیل, داخلی قادر به را با آنها نبودند. توليذكنتدكان « و ‎ah‏ و 0 ‎a er‏ = 

صفحه 11:
یکی از شخصیت‌های مذهبی که نقش مزثری در بیداری مردم ایران و دیگر مسلمانان جهان داشت سیدجمال‌الدین اسدآبادی بود. سید جمال از فقر و عقب‌ماندگی کشورهای مسلمان و دخالت بیگانگان در امور مسلمانان رنج می‌برد و تلاش زیادی کرد که ملت‌های مسلمان را در برابر استيداد داخلى و استعمار خارجی بسیج کند. از جمله اقدامانی که برای بيدارى امت اسلامى انجام داد اثتشار روزنامة عروة الوثقى بود. 

صفحه 12:
نهضت + تنباکو مردم مسلمان ایران میدانستند که واگذاری امتیازهای اقتصادی به روسیه و انگلستان موجب تسلط هرچه بیشتر بیگانگان بز منایع ثروت و بازار کشورشان ميشود. بنابراین, سکوت نکیدند و با واگذاری برخی از امتبازهاء به مخالفت برخاستند. ان درز عصر قاجار بودند. رهبری اعتراضهای مردمی را به عهده داشتند. روحانیون که از گروههای مورد احتیام و اعتماد جامعه نت تنباکو یکی از گستردهترین جنبشهای اجتماعی بود که در اعتراض به واگذاری امتیازهای اقتصادی به بیگانگان شکل گرفت.؛ ناصرالدینشاه, یک نفر انگلیسی به نام تالبوت با پرداخت رشوه به درباریان, امتياز انحصاری خرید و فروش تونون ود فورط تنباکوی ایران را به مدت پنجاه سال به دست آورد. در آن زمان, توتون و تنباکو از عمدهترین محصوالتکشاورژی ایران وا براساس این امتیاز, ایرانیان نمیتوانستند محصول توتون و تنباکوی خود را به کسی غیر از تالبوت بفروشند. در مقایل, تالبوت نیز تعهد کرده بود" خود را به حکومت ایران پرداخت کند." انگلیس به همراه یک چهارم سود ساالنه که هر سال 15000 لیره مردم و به ویژه بازرگانان با آگاهی از نتایج زیانبار اين امتياز. در شهرهاى مختلف شروع به اعتراض و مخالف ‎BS‏ روحانیان در ه میرزا" مخالقان اعتنایی نکرد و آیتالل صف مقدم این اعتراض قرار گرفتند و خواهان لغو امتیاز تنیاکو شدندد ناصرالدینشاه به خواسته حسن شیرازی, مرجع تقلید شیعیان در سامرا, در حمایت از نهضت, استفاده از توتون و تقباکو را حرام اعالم كرد. اين حكم شرعی سیب شد که میدم و حتی کارکنان کاخ ناصرالدینشاه, قلیانها را بشکنند و مقدار زیادی توتون و تنباکو را به آتش بکشند. با اوج گرفتن نهضت, ناصرالدین" شاه مجبور به لغو امتیاز و پرداخت غرامت وال به تالبوت شد. نهضت تنباکو نخستین حرکت جدی مردم اییان" مقاومت و خارجی و ایستادگی در براب ستم داخلی بود. پیزوزی این نهضت, ‎yur‏ اعتماد به نفس و روحیه برای رهایی از نقوذ و سلطه مبارزه را در مردم تقویت کرد. 

صفحه 13:
ل د ل ل سال ساك فاك 6 6 6 كا 6 3 356 5 8 9 5 طهرات به اضفهان فرمان لعو امتیاز توتون و تنباکو بر حسب امر قرققریندگان اعلیحضرت آقدی همایون شاهنشاهی. توت روحنا و روح العالمن فداء ابلاغ می‌شود. با به مرحمت و رأفت همایونی شبت یه عموم سالک محروسه یمد از انکه سلوم سدکه عبل اتعصار ‎ae‏ تباکو و متوبل آن بر عموم اهالي قدری شاق است و از خاکبای اقدس ‏ +سبتتان کت بارس جات همایون مستدعی ممافی و موقوفی آن شدند برای آسایتی خاطر ‎ZY OSI ORLA AAS BO pga‏ رعایا و تکمیل مزید دعاگوبی وجود مبارک این انحصار را در تسام سالک ‎hak aE St i Rs Mia‏ محروسة یرت از امروزمو قوف و متروک فرمودند و ضرر و خسارت کمبنی را از مقر دیگری معین و مفرر خواهند فرمود كه به مرور بد كمبانى يردا خته خواهد شسد. از تاریخ این تلگراف به مد عموم هالی از علما و اعبان و تجاور و عموم اطلاح می‌دهد که تباکو و توتون بو عموم اجناس دخانیه خودشان را یه هر کس و به هر قیمت و هر نحو که مبل خودشان با بیع و شری نمابند و ابتدا يه مأمورين و كسان اداره دخانيه اگرچه رتیس آتها ییا اطلاع دادء است شما هم اطلاح بدهید که حکم از این قرار است و ضمتً به موجب امر هنایونی روا قنا ‎ust‏ می‌شوم ماه نبت يه مأمورين أنها حلاف قاعدة و خلاف احترامی برد که موجب قبنه و سباست ندید خواهد شد. مرتم هم خردشان وا از این زخنت و تحمل آسوده دائسته یه دماگویی وجود مسعود همایونی و به شکرگزاری مراحم کامله همایون خسروانه و جعضی حرکات جاعلاند ارا به كلى موقوف نمايند و عرايض شكراته علماى اعلام به خاكباى مبارك برسد . به تاريخ 18 شهر جمادی الاّلی ۱۳۰۹ امین السلطان [صدواعظم] وازكان سند قترقترة,تدمريه تتویل ‏ اتعصاری: سالک محروسه: سرزمن‌های حفاظت و حراست ‎Sa‏ معاقى :عفو كردنء لقو كردن مو قوقى : بازداتن لقو كردن ا ا مستدعی > درخواست شده بع و شرع : خرمد و فيو 

صفحه 14:
بتر کبیر : بتر ال امبراتور(تزار)نامدار و معروف روسیه که از ۱۶۸۲ تا ۱۷۲۵ م/۱+۹۳- ۱۱۳۷ق (همزمان باسالهاى بابائى سلسلة صفوی) بر آن کنور حکومت می‌کرد. او با نوسازی ارتش روسیه ب سبک ارتش‌های اروبایی: روسیه را یه کشوری قدرتمند و بهناور تبدیل کرد. امتیاز ا قتصادی : اجازة فقلیت اقتصادی و یا واگذاری حق بهرهيردارى از منابع طبيعى و معدنی به افرا یا شرکت‌های داخلی یا خارجی. نهضت : برخاستن, به حرکت درآمدن و فیامبرای رسیدن به مقاصد سیاسی: اجتماعی, افتصادی و فرهنگی معین. 

صفحه 15: