صفحه 1:
صفحه 2:
ده بیشتر ایجاب می کند که کار در
پیدا کند و در همین راستا استفاده از
آی برخوردار است . چرا که کمبود
اعصاب . صدمات دیگریبه سلامت
صفحه 3:
صفحه 4:
صفحه 5:
صفحه 6:
صفحه 7:
صفحه 8:
» در یک مکان حدا کش استفاده
صفحه 9:
صفحه 10:
صفحه 11:
صفحه 12:
صفحه 13:
در محیط هایی که دمای محیط به دمای طبیعی بدن نردیک می شود خنک شدن بدن مشکل تس می
شود . نون بيشترى از قسمتهاى حساس بدن بطررف يوست جرريان بيدا مى كند و اين موضوع »
موجب اختلال در وظایف ا رگانهای عمقی بدن مى شود .
از طرف ديك تعررق بيشتر موجب از دست دادن بيشت الکترولیتهای بدن می شود که این مسائل
موجب پیدایش عواقبی می شود که تحت عنوان عوارض استرس گررمایی شناخته می شود . در
محیط هایی که علاوه بر گرما» درصد رطویت هوای محیط نیز بالا استء مکانیسم تبخیس و
خنک شدن بدن از طرریق آن دچار اختلال می شود » در چنین شرایطی که بدن نتواند دمای خود را
پایسن آورد» قابلیتهای افرراد دچار اختلال می شود لذا عوارض ناشی از تماس با گرسا زودتس و
. می شود Alb Saat
صفحه 14:
صفحه 15:
صفحه 16:
صفحه 17:
صفحه 18:
صفحه 19:
صفحه 20:
صفحه 21:
صفحه 22:
معاونت پشتيبانی ،حقوقی و امور مجلس
اداره کل امور اداری و پشتیبانی
دوره های آموزشی
OHSAS 18001
) عوامل فيزيكی زیان آور محیط شغلی (
تنظيم :
علیرضا احمدی فر
نور و روشنایی
پیشرف/ت ص/نایع و نیاز روزافزون ب/ه بازده بیشت/ر ایجاب م/ی کن/د که کار در
محیطهای بس/ته در ش/ب و روز ادام/ه پیدا کن/د و در همین راس/تا استفاده از
مناب/ع روشنای/ی مص/نوعی از اهمیت ویژ/ه ای برخوردار اس/ت ،چرا که کمبود
آ/ن در محیط کار عالوه بر ایجاد خس/تگی اعص/اب ،ص/دمات دیگریب/ه سالمت
و بینایی کارکنان وارد می کند.
نور نه تنها برای دیدن اشیا و استفاده از آنها و انجام كارها ضروری است بلكه عاملی مهم برای
ایجاد یك محیط كار مطبوع و دلپذیر است .
میزان نور با توجه به اهمیت و نوع کار و درجه ظرفیت و دقت مورد نیاز در آن می بایست در
حدی تامین گردد که کارگران بتوانند وظایف خود را به راحتی انجام دهند .
محاسن نور كافی و مناسب در محیط كار
-1جلوگیری از احساس خستگی كاركنان
-2كاهش اشتباهات
-3كاهش تعداد حوادث و سوانح درمحیطهای كارگاهی
-4بهبود روحیه كاركنان
-5بهبود كیفیت كار و افزایش بازدهی
روشنایی و تیزبینی
تحقیقات نشان م/ی ده/د ک/ه عملکرد کارکنان ،تح/ت تأثیر تیزبینی آنان قرار
م/ی گیرد .تیزبین/ی توانای/ی تشخیص اجزای کوچ/ک اشیاء و تخمین فاصله
آنها از یکدیگر و از خود شخص است .تیزبینی به همان اندازه که به مکانیسم
های بینای/ی خود فرد وابس/ته اس/ت ،ب/ه روشنای/ی محیط کار ه/م وابس/ته است .
البت/ه میزان روش/نای/ی در مشاغ/ل مختل/ف متفاوت خواه/د بود .کارکنان برخی
کارگاه های ص/نعتی بای/د از روشنای/ی کاف/ی برخوردار باشن/د ت/ا بتوانند مطلوب
تری/ن تیزبین/ی را ب/ه دس/ت آورن/د .کس/انی ک/ه بینای/ی نس/بت ًا ضعیف/ی دارند در
مقایس/هب/ا کس/انی ک/ه از دی/د طبیع/ی برخوردارن/د ،از افزای/ش /روشنای/ی محیط
کار بیشتر سود می برند .
روشنایی و تضاد
تیزبین/ی و تمیز اشیاء از یکدیگ/ر ب/ه عوام/ل دیگری ،مخص/وص ًا به
شدت تضاد وابس/ته اس/ت .مث/ل رابط/ه بین درخشندگ/ی شکل و
درخشندگ/ی زمین/ه ای ک/ه شکل در روی آ/ن قرار م/ی گیرد .یا تضاد
بین س/یاهی حروف و س/فیدی کاغ/ذ ی/ا تضاد بین عیب پارچه و خود
پارچ/ه ک/ه کارگ/ر چیت س/ازی بای/د آ/ن را تمیز ده/د .ه/ر اندازه سیاهی
حروف و سفیدی کاغذ بیشتر و هر اندازه عیب پارچه مهم تر باشد به
همان اندازه راحت تر تمیز داده خواهد شد .
عوارض ناشی از ازدیاد نور
خیرگ ی :مهمتری ن عارض ه ناش ی از ازدیاد نور اس ت .ای ن حال ت در اث ر برخورد
مستقیم نور به چشم و یا انعكاس شعاع تابش نور از سطوح شفاف به چشم بوجود
می آید .
عوارض ناشی از كمبود نور
فشار در چش م ،س ردرد ،س رگیجه ،خس تگی ،بیمیل ی نس بت ب ه كار و
نیستاگموس حرفهای میباشد .
منابع نور
به طور كلی روشنایی را میتوان به نور طبیعی ( نور خورشید ) و نور مصنوعی
( الکتریکی ) تقسیم كرد .روشنایی طبیعی به شرط آنكه به مقدار كافی باشد بر
نور مص نوعی برتری دارد زیرا بر روی باكتریه ا اث ر كشنده دارد و از
همهگیری امراض جلوگیری میكند .
استفاده صحیح از نور
برای اینكه از سیستم روشنایی موجود و تعبیه شده در یك مكان حداكثر استفاده
به عمل آید نکات زیر را باید در نظر گرفت :
-1حبابها و لوسترها تمیز نگه داشته شوند .
-2چراغهای اضافه خاموش شود .
-3برای دیواره ا و س قفها حتیالمقدور از رنگهای روش ن اس تفاده گردد زیرا
رنگ و نور ارتباط بسیار تنگاتنگ و نزدیكی با هم دارند .
ارتعاش Vibration
نوس/ان ی/ک جس/م مرتع/ش را حول ی/ک نقط/ه معین ی/ا حرک/ت نوس/انی یک
جس/م دور ی/ک جس/م مشخ/ص را ارتعاش م/ی گوین/د .ارتعاش در مشاغلی
که افراد در آنها با مته ،چکشهای برقی و ...کار می کنند وجود دارد .
ارتعاش در بعض ی موارد مطلوب اس ت .مانن د ارتعاش دیاپازون ی ا مخروط ی ک بلندگ و و
گاهی امری است ضروری برای عملکرد بهتر وسایل .
در بیشت ر موارد ارتعاش نامطلوب اس ت زیرا باع ث اتالف انرژ ی و تولید سرو صدا می
شود .
ارتعاش برای بدن از دو جهت ایجاد خطر می کند :
. 1ارتعاش ک/ل بدن ک/ه تحت عنوان Whoile body
vibrationتمام بدن را درگیر کرده و بیشت/ر در راننده ها ،
لوکوموتیورانان ،خلبانان ،قای/ق رانان ی/ا کس/انی ک/ه ب/ا ی/ک وسیله
مرتعش کار می کنند دیده می شود .
. 2ارتعاش ناحیه ای ک/ه تح/ت عنوان Segmentalیا Hand
arm vibrationقس/مت های/ی از بدن بخص/وص دست و بازو را
درگیر می کند .
تدابیر حفاظتی و پیشگیری از خطرات ارتعاش
بازرسی و كنترل مداوم قطعاتی كه در حركت هستند و یا در مقابل حركات مرتعش می شوند و سخت و محكم
كردن آنها و تعویض قطعات فرسوده .
جلوگیری از كار كردن ب ا ماشینهای ارتعاش زا توس ط اشخاص ی ك ه اختالالت عروق ی ،عص بی ،عضالن ی ی ا
استخوانی دارند .
در معاینات دوره ای باید به دنبال عالئم اولیه گشت و به محض مشاهده اولین عالمت ،تدابیر احتیاطی الزم را
به كار بست .
استفاده از لباس كار و دستكشهای مخصوص به منظور كاهش ارتعاشات دریافت شده .
كاهش مدت زمان كار روزانه یا منقطع كردن مدت كار ( كار – استراحت )
اس تفاده از موادی ك ه م ی توان د از انتشار ارتعاش از دس تگاهها ب ه زمین و ب ه بدن جلوگیری كن د و همچنین
استفاده از دستكش ضد ارتعاش و یا كفشهای عایق مناسب .
گرما و رطوبت
وقتی دمای بدن در اثر فعالیتهای فیزیكی ،یا كار در محیطهای داغ و گرم باال می
رود سیستم محافظتی انسان جهت كنترل دمای بدن شروع به فعالیت می كند .مثال
جریان خون از قسمتهای عمقی بدن به سطح خارجی بدن ( پوست ) جریان بیشتری
پیدا می كند ضربان قلب برای این كار به تپش بیشتری می افتد ،میزان تنفس باال
م ی رود ،رگهای خون ی خون بیشتری را حم ل م ی كنن د ،غدد عرق ری ز ترش ح
بیشت ر م ی نماین د و تعریق در س طح پوس ت بیشت ر می شود ت ا ب ا تبخیر عرق دمای
بدن كاهش یابد .
در محیط هایی كه دمای محیط به دمای طبیعی بدن نزدیك می شود خنك شدن بدن مشكل تر می
شود .خون بیشتری از قس متهای حس اس بدن بطرف پوس ت جریان پیدا م ی كن د و ای ن موضوع ،
موجب اختالل در وظایف ارگانهای عمقی بدن می شود .
از طرف دیگ ر تعرق بیشت ر موج ب از دس ت دادن بیشت ر الكترولیتهای بدن م ی شود ك ه ای ن مس ائل
موج ب پیدای ش عواقب ی م ی شود ك ه تح ت عنوان عوارض اس ترس گرمای ی شناخت ه م ی شود .در
محیط های ی ك ه عالوه بر گرم ا ،درص د رطوب ت هوای محیط نیز باال اس ت ،مكانیس م تبخیر و
خنك شدن بدن از طریق آن دچار اختالل می شود ،در چنین شرایطی كه بدن نتواند دمای خود را
پایین آورد ،قابلیتهای افراد دچار اختالل م ی شود لذا عوارض ناش ی از تماس ب ا گرم ا زودت ر و
شدیدتر ظاهر می شود .
رطوبت نسبی
رطوب/ت نس/بی ،نس/بت فشار بخار آ/ب موجود در هوا به فشار بخار آب
اشباع شده و بيان آن به صورت درصد می باشد .
رطوب/ت نس/بی توس/ط رطوب/ت س/نجهای ثاب/ت و متحرك ،مراح/ل اوليه
اندازه گيری را پشت سر می گذارد .
استرس گرمایی چیست؟
دمای معمولی بدن بین 36ت/ا 38اس/ت .وقت/ی که ای/ن دم/ا از ای/ن ح/د باالتر رود
بدنب/ا آزاد کردن مقداری گرم/ا واکن/ش نشان م/ی ده/د .ام/ا اگر گرمای وارده
ب/ه بدن بیشت/ر از حدی باش/د ک/ه بدن بتوان/دب/ا دف/ع گرم/ا دمای خود را کاهش
ده/د بدن شروع ب/ه گرم شدن م/ی کن/د و شخ/ص ب/ه اس/ترس گرمای/ی نزدیک
م/ی گردد .مشکالت/ی را که از طریق گرما س/المتی را دچار اختالل م/ی کنند را
بیماریهای ناشی از گرما گویند .
برای جلوگیری از اس/ترس گرمایی تمام کارگران باید تمام منابع ایجاد گرما را
بشناس/ند و بدانند که بدن چگونه گرمای اضافی را از خود دفع می کند .
عوارض ناشی از گرما
تماس بیش از حد با گرما و رطوبت در محیط كار ،موجب پیدایش عوارض ناش ی از تماس می
شود كه شدت آن بستگی به میزان دمای محیط ،میزان دمای محیط كار ،میزان فعالیت فیزیكی
افراد ،مدت تماس و فاكتورها و ویژگی های فردی افراد دارد .عوارض ناشی از گرما به دو
گروه تقسیم می شود :
گروه اول :عوارض خفیف كه شامل سوختگی پوست و جوشهای گرمایی است جوشهای گرمایی
به علت بسته شدن غدد عرق ایجاد می شود .
گروه دوم :عوارض شدید می باشد و شامل كرامپ گرمایی ،گرمازدگی و خستگی گرمایی می
باشد .
سرما
دو عام ل مه م تأثیرگذار در س رما ،دمای هوا و س رعت جریان هوا اس ت که ه ر چ ه دمای هوا کمت ر و
س رعت جریان آ ن بیشت ر شود اثرات زیان بارتری برای بدن در پ ی خواهن د داش ت .تأثیر توأ م دم ا و
سرعت جریان هوا را با شاخصی با عنوان خنک شوندگی باد ( )WCIبیان می کنند .این شاخص برای
محیط های بسیار سرد و پایین تر از نقطه انجماد تعریف شده و با تعیین چرخه کار و استراحت ،نشان
می دهد که شیفت کاری در سرما 4ساعت می باشد ( .چرخه استراحت در مواجهه با سرما به معنای گرم
کردن افراد است و فرد باید حتماً وارد یک محیط گرم شود ).
عارضه کلی سرما برای بدن تحت عنوان (Hypothermiaهایپوترمیا ) بیان می شود .که در
آن درجه حرارت بدن به پایین تر از 35درجه سانتی گراد می رسد .
عوامل مستعد در هایپوترمی
الغری و ضع ف عضالن ی ،خوردن الکل و داروهای آرامبخ ش ،دیاب ت ،کمکاری
تیروئید ،کمکاری غده فوق کلیه ،بیماری قلبی و عروقی و سرطان .
عوارض ناشی از سرما
کهیر :کهیر ناش/ی از س/رما ،معموال بر روی بخ/ش های باز بدن وب/ه دنبال اث/ر هوای س/رد ی/ا آب
سرد پدیدار می شود .
/رخی :بخش/ی از پوس/ت بدن ،کهب/ه طور مس/تقیم ،در برابر س/رما باشد ،قرم/ز و دردناک می
س
گردد .
سرمازدگی : Pernioدر سرمازدگی که بافت ها بر اثر سرما دچار آسیب می شوند ولی به مرحله یخ
زدگی و از بین رفتن نمی رسند ،عالئم گزگز و مور مور شدن ،بی حسی ،درد در سرمازدگی اتفاق میافتد و
پوست ناحیه به رنگ قرمز در آمده و دردناک و اگر شدت سرما زیاد شود تبدیل به یخ زدگی می شود .
از دیگر عوارض سرما می توان به یخ زدگی ،سرما گزیدگی و پای خندقی اشاره کرد .
فشار هوا
ب/ه ازای ه/ر ده متری ک/ه از س/طح دری/ا پائین ت/ر روی/م ی/ک اتمسفر بر
میزان فشار افزوده می شود .
برای مثال :فشار هوا در عمق 20متری از سطح دریا 3اتمسفر است.
اثرات ناشی از کار در فشار کم
هنگام/ی ک/ه اکس/یژن خون س/رخرگها از 90درص/د کمتر بشود ،
هیپوکس/ی ک/ه ت/ا حدی شبیه مس/مومیت منواکس/ید کرب/ن است عارض
می گردد و بین 65الی 90درص/دب/ه انس/ان آس/یب رس/یده و کمتر از 65
درص/د دچار اغم/ا میشود .چنانچ/ه انس/ان در ارتفاع 20000پ/ا تنفس
نمای/د مقدار اکس/یژن خون س/رخرگ او معادل 65درص/د اس/ت ک/ه به
ضع/ف و اغم/ا منج/ر میشود .احتماال از دس/ت دادن دق/ت بینائ/ی اولین
اثر قابل مشاهده در اعمال و رفتار انسان میباشد .
بیماری ناش ی از كاهش ناگهانی فشار هوا
ك وضعیت همرا ه ب ا درد و
ت از ی
ت اس
ش ناگهانی فشار عبار
ی ناشی از كاه
بیمار
ی كوچك گاز در خو ن تشكیل میشود و
گاهی تهدی د كننده زندگی كه در آن حبابها
ط است.
ش ناگهانی در فشار محی
دلیل آن كاه