دولت و مسئولیت اجتماعی

دولت و مسئولیت اجتماعی

اسلاید 1: دولت و مسئولیت اجتماعی

اسلاید 2: جمع آوری:محمدعلی کشاورز باحقیقتشماره دانشجویی 920156567برسی مسایل دولتی ایراناستاد راهنما:دکتر غلامحسین حیدری تفرشی

اسلاید 3: متفکران رشته مدیریت از دهه ۱۹۵۰، توجه خود را به مسئولیت های اجتماعی معطوف کردند Government and social responsibility

اسلاید 4: مقدمه اگر اندکی به پیرامون خود نگاه کنیم، به سازمان ها، شرکت ها، بانک ها و انسان ها، صحنه ی درگیری را شاهد خواهیم بود که ریشه در دردی دارد که سال هاست گریبانگیر انسان ها بوده است و تلاش متفکران، حکیمان، روانشناسان، فیلسوفان و … هیچ علاجی را برای آن به ارمغان نیاورده است. این درد چیزی نیست مگر دشمنی با طبیعت. گروه های بشری قرن هاست که برای سبقت گرفتن در راه بهره مندی از طبیعت خنجرهای آهیخته خود را در شکم همدیگر فرو می برند. اگر این کارزار در قرن های پیش بر سر چراگاه و قطعه ای زمین بود، اکنون منابع زیرزمینی است که عرصه را بر همه تنگ کرده است. با این همه جای شکر باقی است که اندکانی پیدا شده اند که در این راه موانعی را قرار دهند و سعی در تغییر اندیشه بشر مخرب امروزی داشته باشند.

اسلاید 5: این متفکران که در حیطه های گوناگون به سخنرانی پرداخته اند، حیطه مدیریت را از افکار خود بی بهره نگذاشته اند. یکی از نظریاتی که امروزه برای خود جا بازکرده است، مسئولیت های اجتماعی در مدیریت است. جهت این نظریه به سمت و سویی است تا که شاید بتواند بشر امروزی را به دنبال خود بکشاند و او را با طبیعت به عنوان یک جزء و نه یک فرادست همگون کند و همچنین به شیوه ای عادلانه فواید حاصل از تعامل با طبیعت را بین آنها تقسیم کند. لذا در این نوشته سعی بر آن است که با بررسی تمام جوانب مسئولیت اجتماعی در امتداد یک نمونه مطرح شده زوایای پنهان موضوع آشکار شود.بنابراین در ادامه با ارائه تعاریف و نظریات گوناگون در مورد مسئولیت اجتماعی، نمونه یاد شده مورد بررسی قرار می گیرد.

اسلاید 6: مسئولیت اجتماعی

اسلاید 7: متفکران رشته مدیریت از دهه ۱۹۵۰، توجه خود را به مسئولیت های اجتماعی معطوف کردند.تمام سازمان هایی که فقط سود و زیان خود را وزن می کردند، تحت فشار مردم و سازمان های مشابه، دید خود را اندکی به فراتر از سازمان اندوختند. دیگر بوضوح مشخص است که اعمال سازمان ها بر محیط بیرونی تأثیر بسزایی خواهد داشت و نمی توان سود و زیان ناشی از سازمان ها بر جامعه را نادیده گرفت. جهت مسئولیت اجتماعی به سمتی است که فواید اجتماع در آن امتداد است. لذا تلاش بر این بوده است که سود و زیان سازمان ها به گونه ای باشد که مردم هزینه اضافی متحمل نشوند. منظور از مسئولیت اجتماعی این است که که سازمان ها تأثیر عمده ای بر سیستم اجتماعی دارند و لذا چگونگی فعالیت های آنها باید به گونه ای باشد که در اثر آن زیانی به جامعه نرسد، و در صورت رسیدن زیان، سازمان های مربوط ملزم به جبران آن باشند.

اسلاید 8: به عبارت دیگر، سازمان ها نباید خود را مستقل از محیط بیرونی خود و به اصطلاح «تافته جدا بافته» بدانند، بلکه باید خود را جزئی از یک کل یعنی محیط بیرونی و اجتماع بدانند و باید اهداف و فعالیت های آنها در راستای آرمان های اجتماعی و رفاه و آسایش جامعه باشد. امروزه همه مدیران باید به کارهایی دست بزنند که مورد قبول جامعه و منطبق با ارزش های آن باشد. سازمان هایی که نمی توانند خود را با این مهم تطبیق دهند، موفق نخواهند بود. پیتر دراکر یکی از برجسته ترین صاحبنظران مدیریت در این باره می گوید که سازمان های خصوصی به منظور حفظ مشروعیت خود و بقا در محیط، باید قبول کنند که نقش و وظیفه عمومی و اجتماعی نیز دارند. این نقش اجتماعی از این اصل پذیرفته شده نشأت می گیرد که: «هر فردی مسئول رفتار خود است و چنانچه ازطرف وی، خواه به طور عمد و غیر عمد، صدمه ای به دیگران وارد شود، باید پاسخگو باشد.» سازمان ها نیز از این مقوله مستثنی نیستند و باید پاسخگوی تأثیرات اجتماعی نامطلوب خود باشند.

اسلاید 9: مفهوم مسئولیت اجتماعی

اسلاید 10: مسئولیت اجتماعی به رفتارها و تصمیمات مبتنی بر ارزش های پذیرفته شده اجتماعی مربوط می شود و در واقع تعهد تصمیم گیران برای اقداماتی است که به طور کلی علاوه بر تأمین منافع خود، موجبات بهبود رفاه جامعه را نیز فراهم می کند. در این تعریف عناصر چندی وجود دارد:اولاً مسئولیت اجتماعی یک تعهد است که مؤسسات باید در قبال آن پاسخگو باشند.ثانیاً مؤسسات موظفند که که از آلوده کردن محیط زیست، اعمال تبعیض در امور استخدامی، بی توجهی به تأمین نیازهای کارکنان خود، تولید کردن محصولات زیان آور و نظایر آن، که به سلامت جامعه لطمه می زنند، بپرهیزند و سرانجام سازمان ها باید با اختصاص منابع مالی، در بهبود رفاه اجنماعی مورد قبول اکثریت جامعه بکوشند. این قبیل اقدامات عبارتند از: کمک به فرهنگ کشور و مؤسسات فرهنگی، و بهبود کیفیت زندگی.

اسلاید 11: مسئولیت اجتماعی ممکن است مربوط به چگونگی عمل سازمان در امور گوناگونی همانند آلودگی محیط زیست، تبعیض، فقر، بیکاری، تورم و مانند اینها اعمال شود. یکی از جوانب اصلی مسئولیت اجتماعی، مسئله محیط زیست است که محل جدل های کنونی ملل مختلف است. کشورهای صنعتی نظیر ایالات متحده آمریکا که منافع خود را در عدم پایندی به مسئولیت اجتماعی در زمینه محیط زیست می بینند، هیچگاه حاضر نیستند از فعالیت های کارخانجات بزرگ خود که ویران کننده ی محیط زیست می باشد دست بکشند. اگرچه کشورهای مختلف تلاش های عمده ای در راستای احیای طبیعت انجام داده اند و سعی در پایبندی به معاهدات و پیمان هایی مانند معاهده کیوتو مبنی بر جلوگیری از گسترش گازهای گلخانه ای داشته اند ولی هنگامی که کشور بزرگی همچون آمریکا حاضر به امضای این پیمان نامه نیست، آیا باز هم می توان گفت که اینگونه کشورها به دنبال استقرار سازمان هایی هستند که به اجتماع پاسخگو باشند.

اسلاید 12: مسئله محیط زیست را از نظرگاه دیگری نیز می توان مورد بررسی قرار داد. این جنبه، مربوط به ریشه های مذهبی تعامل با محیط زیست است. ادیان گوناگون بر این امر تأکید دارند که فقط از طریق زندگی هماهنگ با محیط طبیعی در یک رابطه مبادله این امکان برای انسان وجود دارد که زندگیش را به نحو خلاقی گسترش دهد. بر اساس چنین رویکردی، آیین بودا تعلیم می دهد که ارتباط بین انسان و طبیعت یک رابطه تضاد نیست بلکه وابستگی متقابل است. آیین شینتو در ژاپن نیز بر هماهنگی انسان با بیعت تأکید داشت. حضرت عیسی نیز برنامه ریزی اقتصادی، تراکم سرمایه، تکنولوژی، و به طور کلی تجلیل از اقدامات سودآور اقتصادی را که منجر به تخریب محیط زیست و ایجاد فاصله بین فرقه های مختلف می شد، محکوم کرد. جالب اینجاست که آیین یهود مسیر عکس را پیموده است. یکتاپرستی یهودی به این مفهوم است که خداوند تمام آفرینش غیر انسانی را در دسترس مخلوق انسانی خود قرار داده تا از آنها به هر طریقی که دلخواه اوست بهره برداری کند. دین اسلام نیز اگرچه برای انسان ها محدودیت هایی قرار داده است، اما با قلمداد کردن انسان به عنوان اشرف مخلوقات، مجوز دست یازیدن به طبیعت را صادر کرده است.

اسلاید 13: یکی از مؤسساتی که در زمینه مسئولیت اجتماعی اصولی را ارائه داده است، مؤسسه ISM می باشد. اگرچه این مؤسسه برای مدیران زنجیره تولید اصولی را تدوین کرده است ولی قابل تعمیم به سازمان های دولتی می باشد. این اصول عبارتند از:

اسلاید 14: ۱- جامعه: تلاش در راستای ایجاد مزیت برای جامعه و همچنین تحریک و تشویق سازمان های مرتبط برای حرکت در راستای منافع جامعه. ۲- محیط: تشویق و تحریک سازمان برای ایجاد مکانیزم پاسخگویی به محیط خود به طوری که ابهام و نارضایتی محیط رفع شود و همچنین مواضع سازمان و اثرات سیاست های سازمان بر روی نرخ های تورم، بیکاری، فقر روشن شود. ۳- اخلاق: ایجاد منشور اخلاقی برای سازمان و کوشش در جهت عمل به اصول و مبانی اخلاقی. ۴- مسئولیت مالی: مسئولیت در برابر اموال افرادی که در سازمان سرمایه گذاری کرده اند و همچنین در سازمان های بزرگ دولتی، مسئولیت در برابر اموال مردم و ثروت ملی. ۵- حقوق بشر: برخورد با افراد داخل و خارج از سازمان به طور محترمانه و با رعایت شأن افراد، احترام و پشتیبانی از حقوق بین المللی تا جایی که در حیطه سازمان است، ایجاد تحرک در دیگر سازمان های مرتبط برای احترام گذاشتن به حقوق بشر ۶-امنیت: ایجاد فضایی امن برای افراد درون سازمان و افراد بیرونی که با سازمان در ارتباطند و عدم ایجاد ناامنی برای دیگر افراد.

اسلاید 15: نمونه (Case) دو گروه اول و دوم نظرات خود را در مورد نقش دولت و مسئولیت اجتماعی مطرح می کنند. س÷س نظرات دو گروه تحلیل می شود.

اسلاید 16: گروه اول: دولت بدون در نظر گرفتن محیط زیست، دائماٌ فعالیت های آلوده کننده ی محیط زیست و فرساینده ی خاک ها را گسترش می دهد و صنایعی که در راستای افزایش صادرات هستند، فقیرها را فقیرتر و ثروتمندان را فربه تر می کند.دولت بایستی آلاینده ها را کم کرده و صنایع تخریب کننده محیط را کنار بگذارد. گروه دوم: ما راه برگشت نداریم و مهمترین عامل ناکارآمدی دولت، ضعف مدیریت است و با اصلاح آن به اهداف توسعه دست خواهیم یافت.

اسلاید 17: تحلیل نظرات دو گروهاگر مواضع گونه گون هر دو گروه را مورد بررسی قرار دهیم، مشاهده می کنیم که هر دو گروه مواضعی را اتخاذ می کنند که اگر چه در آنها نکات درستی وجود دارد، ولی برخی از مدعاهای آنها نیز بسیار عامیانه می باشد.

اسلاید 18: در مورد گروه اول نکاتی قابل بیان است که عبارتند از: اینکه سیاست های مدیریت دولتی ثمری جز هدر دادن منابع به بهای آلوده کردن محیط زیست نداشته است، یک بیان بدون فکر است. زیرا اولاً رسالت مدیریت دولتی چیزی جز ارائه بهترین خدمات به مردم می باشد (وارد این بحث نمی شویم که آیا منظور از مدیریت دولتی، اداره امور سنتی دولتی است که هنوز درکشورهایی حکمفرماست یا مدیریت دولتی نوین که نقشی متفاوت از اداره امور دولتی به خود گرفته است و یا اینکه قلمرو بحث ایران است یا جهان؟)و سیاست های مدیریت دولتی در این امتداد قرار می گیرید و این به معنی هدر دادن منابع نیست و بلکه تلاش در راستای استفاده از منابع برای تحقق آرمان هایی چون عدالت، آزادی، محو فقر و … است. نکته ای که در اینجا قابل بیان است این است که خود سیاست ها بد جلوه نمی کنند، بلکه عدم تعهد و عمل به اینهاست که عواقب بیشماری را به دنبال می آورد. در ادامه به نکات خوبی اشاره شده است.

اسلاید 19: آری درست است که بهره وری دولت اندک است، کیفیت آموزش نامطلوب است و کشاورزی و مراتع را فراموش کرده و منابع را پایان ناپذیر می پنداریم و مدام آنها را به هدر می دهیم، ولی آیا راه حل همان است که گروه اول ارائه می دهد؟ آیا باید چند قرن به عقب برگردیم و کشاورزی و ماهیگیری را پیشه کنیم و شروع به از بین بردن شهرها و ساختن روستاها کنیم؟ شاید این ابلهانه ترین راه حل باشد که به ذهن می رسد. در اینجا گروه دوم به خوبی این راه حل را رد می کند و بازگشت به عصر حجر را ناممکن می داند. این موضع گروه دوم که سیاست های مدیریت دولتی باعث عدم بهره وری شده است باز هم قابل قبول نیست زیرا خود سیاست ها نیستند که باعث این امر شده اند بلکه همانطور که اشاره شد نداشتن ضمانت اجرایی و قرار نگرفتن فعالیت ها در راستای سیاست هاست که موجب عدم بهره وری می شود. در ادامه گروه دوم بر این عقیده است که ضعف مدیریت مهم ترین مانع است. این بیان جای تأمل بسیار دارد و به راحتی نمی توان آن را به عنوان بزرگترین عامل قبول کرد. بهتر است که برای تفسیر این بیان و همچنین به عنوان یک خاتمه به تحلیل دیگری دست بزنیم:

اسلاید 20: اگر دقت کنیم مشاهده می کنیم که زمزمه مسئولیت اجتماعی درست در زمانی آغاز شد که عدم کارایی الگوی رشد اقتصادی بر همگان آشکار شده بود. متفکران توسعه که تا قبل از این بر این اعتقاد بودند که توسعه چیزی جز رشد اقتصادی نیست، حال از عقاید خود برگشته بودند و بر ارزش های جدیدی تأکید داشتند که از جنس مسئولیت اجتماعی بود. سیاست های مدیریت دولتی که در راستای الگوی رشد اقتصادی بود، هنوز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه مورد قبول است. از جمله این سیاست ها عبارت است از: صنعتی شدن، توسعه شهری، افزایش تولید ناخالص ملی، نظام برنامه ریزی متمرکز، اتکا به خارج و تکنولوژی پیشرفته. اگرچه ناکارآمدی این سیاست ها در کشورهای توسعه یافته به اثبات رسیده است ولی هنوز کشورهای در حال توسعه نتوانسته اند از این دام تحمیلی (نمونه واضح این موضوع تحمیل تئوری ها، ارزش ها، اخلاقیات بخش دولتی به کشورهای جنوب شرق آسیا از طرف کشورهای استعماری بریتانیا، آمریکا، فرانسه و هلند در دوران استعمار و پس از ان است) رهایی یابند.

اسلاید 21: اکنون راه حل برای برون رفت از بحران هایی که جهان صنعتی با خود به همراه داشته است شاید تکیه بر مبانی نظریه ی جدید توسعه یعنی الگوی نیازهای اساسی باشد. این الگو که با مسئولیت اجتماعی همراستا است، نه تنها رشد اقتصادی را در نظر می گیرد بلکه معیارهای توسعه یافتگی را که مفاهیمی جون فقرزدایی، توسعه اجتماعی، توسعه فرهنگی و … است را هم مورد توجه قرار می دهد. سیاست هایی که در این الگو قرار دارند عبارتند از: توسعه کشاورزی (مکانیزه با حداقل عواقب زیست محیطی)، توسعه روستایی (به سمت ایجاد روستا شهرها)، رفاه فردی، برنامه ریزی مشارکتی و غیرمتمرکز، اتکا به داخل، تکنولوژی مناسب(با توانمندی ها و پتانسیل ها و ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و … داخلی). در انتها شایان ذکر است که اگر در مدیریت دولتی، سیاست ها در راستای الگوی نیازهای اساسی قرار گیرند و بر ارزش های مسئولیت اجتماعی و اخلاقی تأکید شود، به مرور زمان دولت و سیاست های آنها کارآمد خواهد شد و به سمت توسعه یافتگی پیش خواهیم رفت.

اسلاید 22: برگرفته ازوب سایت شخصی دکتر غلامحسین حیدری تفرشیمنابع و مآخذ۲-نوری تاجر، مریم؛ مسئولیت های اخلاقی و اجتماعی در مدیریت؛ مجله تدبیر، شماره ۱۱۵، شهریور ۱۳۸۰٫۱-توینبی آرنولد، ایکدا دایساکو (گفتگوی دو فرزانه)؛ برای قرن بیست و یکم؛ مترجمان: پاشایی ع. [ ... و دیگران]؛ ویراستار مجیدی فریبرز؛ تهران؛ نشر ثالث؛ ۱۳۸۱٫3-Institute for Supply Management; Principles of Social Responsibility; 2004.4- Haque M.Shamsul; Reforming Public Administration in Southeast Asia: Trends and Impacts; Public Organization Review; 2005.پاور پوند:محمد علی کشاورز باحقیقت

اسلاید 23: و من ا... توفيق