روش تربیتی تغافل

روش تربیتی تغافل

اسلاید 1: روش تربیتی تغافل

اسلاید 2: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 3: مبنای تربیتیکرامت:کرامت همان نزاهت از پستی و فرومایگی است. روح بزرگوار و منزه از هر پستی را کریم می گویند(جوادی آملی،1369، ص21). خدای سبحان انسان را به عنوان نوع کریم معرفی کرد. فرمود: «و لقد کرمنا بنی آدم» یعنی این نوع انسان، فی نفسه، کریم خلق شده و شایستگی کرامت زاید را هم دارد(جوادی آملی،1369، ص18).

اسلاید 4: اصل تربیتیتکریم:مقصود از این اصل آن است که مربی در مقام تربیت باید کرامت متربی را حفظ کند و مایه عزت نفس او را فراهم آورد. قال علی بن الحسین علیه السلام: وَ أَمَّا حَقُّ الزَّوْجَةِ فَأَنْ تَعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَهَا لَكَ سَكَناً وَ أُنْساً فَتَعْلَمَ أَنَّ ذَلِكَ نِعْمَةٌ مِنَ اللَّهِ عَلَيْكَ فَتُكْرِمَهَا(صدوق، 1400، ص370).

اسلاید 5: تعریف روشتغافل مصدر باب تفاعل از ریشه غفل آمده است.غفلت به معنی عدم توجه و چشم پوشی کردن است. غفلت سهوی است که از قلت حفظ و قلت بیداری عارض می شود(راغب اصفهانی، ج1، ص609). تغافل خود را به غفلت زدن، خویشتن را غافل وانمود کردن و چشم پوشی کردن معنا شده است(احمد بن فارس،1404).براساس این روش، مربی در برخی موقعیت ها با وجود آگاهی از خطا و لغزش متربی، به منظور صیانت از کرامت او، خود را غافل از آن وانمود کرده و سعی می کند با استفاده از سایر روش ها در اصلاح او موفق شود.

اسلاید 6: اهمیت روشعن علی علیه السلام: وَ اعْلَمْ أَنَّ رَأْسَ الْعَقْلِ بَعْدَ الْإِيمَانِ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُدَارَاةُ النَّاسِ وَ لَا خَيْرَ فِيمَنْ لَا يُعَاشِرُ بِالْمَعْرُوفِ مَنْ لَا بُدَّ مِنْ مُعَاشَرَتِهِ حَتَّى يَجْعَلَ اللَّهُ إِلَى الْخَلَاصِ مِنْهُ سَبِيلًا فَإِنِّي وَجَدْتُ جَمِيعَ مَا يَتَعَايَشُ بِهِ النَّاسُ وَ بِهِ يَتَعَاشَرُونَ مِلْ‏ءَ مِكْيَالٍ ثُلُثَاهُ اسْتِحْسَانٌ وَ ثُلُثُهُ تَغَافُل(صدوق،1404، ج4، ص387).

اسلاید 7: آثار روش تربیتی تغافل

اسلاید 8: الف) آثار روش بر متربی

اسلاید 9: 1. تداوم ارتباط با مربیتغافل باعث می شود که اعتماد و ارتباط متربی از مربی سلب نشود و به این ترتیب زمینه اصلاح برای او باقی بماند.قالُوا إِنْ يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ فَأَسَرَّها يُوسُفُ في‏ نَفْسِهِ وَ لَمْ يُبْدِها لَهُمْ قالَ أَنْتُمْ شَرٌّ مَكاناً وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما تَصِفُونَ (یوسف،77)

اسلاید 10: 2. حفظ کرامت متربیقالُوا يا أَبانا ما لَكَ لا تَأْمَنَّا عَلى‏ يُوسُفَ وَ إِنَّا لَهُ لَناصِحُونَ (11) أَرْسِلْهُ مَعَنا غَداً يَرْتَعْ وَ يَلْعَبْ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ (12) قالَ إِنِّي لَيَحْزُنُني‏ أَنْ تَذْهَبُوا بِهِ وَ أَخافُ أَنْ يَأْكُلَهُ الذِّئْبُ وَ أَنْتُمْ عَنْهُ غافِلُونَ (یوسف،13)

اسلاید 11: 3. پی بردن به اشتباهعُيُونُ الْمَحَاسِنِ عَنِ الرُّويَانِيِّ أَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ مَرَّا عَلَى شَيْخٍ يَتَوَضَّأُ وَ لَا يُحْسِنُ فَأَخَذَا فِي التَّنَازُعِ يَقُولُ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَنْتَ لَا تُحْسِنُ الْوُضُوءَ فَقَالا أَيُّهَا الشَّيْخُ كُنْ حَكَماً بَيْنَنَا يَتَوَضَّأُ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا فَتَوَضَّئَا ثُمَّ قَالا أَيُّنَا يُحْسِنُ قَالَ كِلَاكُمَا تُحْسِنَانِ الْوُضُوءَ وَ لَكِنَّ هَذَا الشَّيْخَ الْجَاهِلَ هُوَ الَّذِي لَمْ يَكُنْ يُحْسِنُ وَ قَدْ تَعَلَّمَ الْآنَ مِنْكُمَا وَ تَابَ عَلَى يَدَيْكُمَا بِبَرَكَتِكُمَا وَ شَفَقَتِكُمَا عَلَى أُمَّةِ جَدِّكُمَا(مجلسی،1403، ج34، ص319).

اسلاید 12: 4. فراهم سازی زمینه اصلاح رفتارعن الصادق علیه السلام: ثَلَاثَةٌ تَجِبُ عَلَى السُّلْطَانِ لِلْخَاصَّةِ وَ الْعَامَّةِ مُكَافَأَةُ الْمُحْسِنِ بِالْإِحْسَانِ لِيَزْدَادُوا رَغْبَةً فِيهِ وَ تَغَمُّدُ ذُنُوبِ الْمُسِي‏ءِ لِيَتُوبَ وَ يَرْجِعَ عَنْ غَيِّهِ وَ تَأَلُّفُهُمْ جَمِيعاً بِالْإِحْسَان(حرانی،1404، ص)

اسلاید 13: ب) آثار روش بر مربی

اسلاید 14: 1. توقیر مربیعن علی علیه السلام: تغافل عن المكروه توقّر(شیخی، 1380، ص56).عنه علیه السلام: َ عَظِّمُوا أَقْدَارَكُمْ بِالتَّغَافُلِ عَنِ الدَّنِيِّ مِنَ الْأُمُور(مجلسی، ج75، ص64)

اسلاید 15: 2. ایمنیقبعثری در عصر حجاج بن یوسف زندگی می کرد و مردی تحصیل کرده و ادیب بود. روزی با چند نفر از دوستان در یکی از باغ های خارج شهر مجلس انسی داشتند. در خلال گفتگوها سخن از حجاج به میان آمد. قبعثری به طور کنایه جملاتی چند در باره اش گفت و مراتب نارضایتی خود را از وی ابراز کرد. این خبر به گوش حجاج رسیده تصمیم گرفت او را کیفر دهد. احضارش کرد و با تندی به او گفت: لاحملنک علی الادهم یعنی زندانیت می کنم و قید در پایت می گذارم(کلمه ادهم در لغت عرب به معنای متعدداز جمله پایبند زندانی و اسب سیاه آمده است). قبعثری برای رهایی از خطر تغافل کرد و در جواب با گشاده رویی و تبسم گفت: مثل الامیر یحمل علی الادهم و الاشهب(اسب سفیدی که مختصر رگه های سیاه داشته باشد). حجاج برای توضیح مقصود خود گفت: اردت الحدید(مرادم آهن بود نه اسب سیاه). قبعثری دوباره تغافل کرد و بلافاصله گفت: الحدید خیر من البلید(البته اسب با هوش بهتر از اسب کودن است) قبعثری با این تغافل ادیبانه و کم نظیر که آمیخته به تکریم و احترام بود، نه تنها خشم حجاج را فرو نشاند، بلکه عاطفه و مهر او را به خود جلب نمود و از عطیه و نعمتش نیز برخوردار گردید(فلسفی، 1379، ص387)

اسلاید 16: 3. آرامشعن امیر المومنین علیه السلام: مَنْ لَمْ يَتَغَافَلْ وَ لَا يَغُضَّ [لَا يتقاض‏] عَنْ كَثِيرٍ مِنَ الْأُمُورِ تَنَغَّصَتْ عِيشَتُه(تمیمی آمدی، 1366، ص451)آلبرت الیس روانشناس معروف گوید: در ابتدا من با روانکاوی به دنبال جستجوی ریشه مشکل افراد بودم و آن را به آنان معرفی و می پنداشتم که کمک بزرگی به آنان کرده ام. اما بعدا متوجه شدم که این کار موجب می شود که آنان علاوه بر مشکل فعلی خود، به مشکل دیگری نیز در خود پی ببرند و چون مشکل را ریشه ای می دانند، نسبت به حل آن نیز ناامید شوند. اکنون به این نتیجه رسیده ام که مشکل قبلی آنان به دلیل تفکر نادرست بوده و امروز نیز از همین تفکر نادرست که تا زمان حال تداوم یافته ، رنج می برند. لذا اینک به دنبال حل مشکل فعلی آنان هستم.

اسلاید 17: 4. فرصت یابی برای حل مشکل متربیاگر مربی تغافل نکند، لزوما باید در اولین زمان مواجهه با لغزش، با آن مقابله کرده و به طور مستقیم با متربی مواجه شود. این عکس العمل فرصت شناسایی عوامل ایجاد لغزش و بررسی راهکارهای مقابله با آن و گزینش بهترین راهکار را از مربی می گیرد و موجب می شود تا مربی تنها از راه برخورد مستقیم وارد شود، حال آن که ورود مستقیم و فوری لزوما بهترین راه حل نیست.امام حسن علیه السلام در پاسخ به پرسش پدرش(علیه السلام) از تفسیر نادانی فرمود: سُرْعَةُ الْوُثُوبِ عَلَى الْفُرْصَةِ قَبْلَ الِاسْتِمْكَانِ مِنْهَا(مجلسی،1403، ج1، ص116)

اسلاید 18: ج. استحکام خانوادهتصویر زیبا

اسلاید 19: 1. تغافل نسبت به برادرقالُوا إِنْ يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ فَأَسَرَّها يُوسُفُ في‏ نَفْسِهِ وَ لَمْ يُبْدِها لَهُمْ قالَ أَنْتُمْ شَرٌّ مَكاناً وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما تَصِفُونَ (برادران) گفتند: «اگر او[بنيامين‏] دزدى كند، (جاى تعجب نيست؛) برادرش(يوسف) نيز قبل از او دزدى كرد» يوسف(سخت ناراحت شد، و) اين(ناراحتى) را در درون خود پنهان داشت، و براى آنها آشكار نكرد؛ (همين اندازه) گفت: «شما(از ديدگاه من،) از نظر منزلت بدترين مردميد! و خدا از آنچه توصيف مى‏كنيد، آگاهتر است!» (یوسف،77)

اسلاید 20: 2. تغافل نسبت به همسروَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلى‏ بَعْضِ أَزْواجِهِ حَديثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَ أَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَها بِهِ قالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هذا قالَ نَبَّأَنِيَ الْعَليمُ الْخَبيرُ (3) (به خاطر بياوريد) هنگامى را كه پيامبر يكى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت، ولى هنگامى كه وى آن را افشا كرد و خداوند پيامبرش را از آن آگاه ساخت، قسمتى از آن را براى او بازگو كرد و از قسمت ديگر خوددارى نمود؛ هنگامى كه پيامبر همسرش را از آن خبر داد، گفت: «چه كسى تو را از اين راز آگاه ساخت؟» فرمود: «خداوند عالم و آگاه مرا با خبر ساخت!» (3)

اسلاید 21: شرایط به کار گیری روش

اسلاید 22: 1. ناچیز بودن خطاعن النبی صلی الله علیه و آله: تجافوا عن عقوبة ذوي المروّة ما لم تكن حدّا من حدود اللَّه(پاینده،1382، ص379).

اسلاید 23: 2.پنهان سازی خطاقال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله: «كلّ أمّتى معافى إلّا المجاهرين و إنّ من المجاهرة أن يعمل الرّجل باللّيل عملا، ثمّ يصبح و قد ستره اللّه عليه فيقول: يا فلان عملت البارحة كذا و كذا، و قد بات يستره ربّه و يصبح يكشف ستر اللّه عنه»(خرمشاهی و انصاری، 1376، ص590).

اسلاید 24: 3. آسیب زا نبودن رفتار

اسلاید 25: 4. نیت سازنده مربیوَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَديداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‏ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (اعراف،164)

اسلاید 26: 5. جرات نیافتن بر خطاواقدى و ديگران از طريقه‏هاى مختلف روايت كرده‏اند كه چون حكم بن العاص پس از فتح مكه وارد مدينه شد، پيامبر او را به طائف تبعيد كرد و فرمود: «او هرگز نبايد با من در يك شهر زندگى كند.» زيرا حكم دشمنى با پيامبر را كاملا عيان ساخته بود و آزار و خرده‏گيرى را به نهايت رسانيده بود به گونه‏اى كه حتّى بر راه رفتن پيامبر نيز عيب مى‏گرفت. پيامبر او را طرد و لعن كرد و همه او را به صفت مطرود و ملعون پيامبر مى‏شناختند(کهنسال،1379، ص301).

اسلاید 27: فهرست منابعقرآن کریمجوادی آملی، عبد الله(1369) کرامت در قرآن، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاءراغب اصفهانی،احمد بن فارس بن زکريا (1404) معجم مقائيس اللغة، تحقيق و ضبط عبد السلام محمد هارون، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي صدوق، محمدبن علی(1400) امالی، بیروت، اعلمی-------------(1404) من لا يحضره الفقيه، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قمشیخی، حمید رضا(1380) نثراللآلی- سخنان درربار امام علی علیه السلام، مشهد، آستان قدس رضویمجلسی، محمد باقر(1403) بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاءحرانی، ابن شعبه(1404) تحف العقول عن آل الرسول، قم، جامعه مدرسینخرمشاهی، بهاء الدین و مسعود انصاری(1376) پیام پیامبر، تهران، منفرد پاینده، ابوالقاسم(1382) نهج الفصاحه، تهران، دنیای دانشتمیمی آمدی، عبد الواحد(1366) تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامیفلسفی، محمد تقی(1379) گفتار فلسفی- اخلاق(1)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی کهنسال، علیرضا(1379) نهج الحق و کشف الصدق، مشهد، عاشورا

اسلاید 28: منابعی برای مطالعه بیشتر بهرام طجری، علی() چشم اندازی بر جایگاه و نقش تغافل در فرایند تربیت با نگرش اسلامی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، پایان نامه کارشناسی ارشدفلسفی، محمد تقی(1379) اخلاق از نظر همزیستی و ارزش های انسانی، گفتار دهم: تغافل، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامیباقری، خسرو(1380) نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران، انتشارات مدرسه

اسلاید 29: والحمد لله رب العالمینو صلی الله علیه و آله اجمعین