صفحه 1:
HH) / Hy) i ۳
صفحه 2:
زلزله
گردآورنده : تفیسه شادمان افضل
صفحه 3:
so ناگهانی
ی جامد we) فل
زلزله يا زمین لرزه نامیده
مى شود. دليل اصلى
وقوع زلزله را مىتوان
افزايش فشا
۱-۹ سنگها a)
صفحه 4:
۳ Nd
eee یف خواهد داد
oer ene
زمین یک دست
۳
0 Sjolo a «235,
۱
eee ال ee a pes eins
مى isi 8 جات اسلی در هر متطفه
براساس نظريه (تكتونيك صفحه اى):؛ به وجود آمدن كوهها از
rer rn een crea ال ل Prove)
Ck ee Pie ee cd ere ere
prey Eee rerrrnrn peer h ۰ Frere eer]
باشیم که در اعماق متفاوت به وجود آمده اند , مگر آن که
aren Fal Bre) res Couper Fore 1 oO 00
صفحه 5:
"7 ۰
۳ پآ
We 9 9 9
ان هاى فعال و نيمه فعال دنيا تطبيق
|
آرام كه ما
0
ا الل ۳
اام ا الا ۱
شرقى كه 11 درصد زمين لرزه ها را بروز مى دهد . 7
صفحه 6:
صفحه 7:
اندازه گیری زمین لرزه:
برأی آين كا مى تواتيم از دستگاه های.مختلفین
استفاده کنیم که یکی از آنها لرزه نگار است.
صفحه 8:
این دستگاه لرزه نگار است:
صفحه 9:
که چارلزاف . ریشتر ار ۱۱۱۱ ۳۱۱
زلزله را مطرح نکرده بود ؛ مسأله
حل باقی بود - مباتی آیده ۱
اندازه گیری فاصله ميان كانون بك رارا
ابعاد منحنی های ثبت شده روی آن
های بدست آمده تا آن زمان » زلزله
واضح است كه هر قدر قدرت زلزا
از آن شديد تر است . به
بسک
جسب ازدیاد فاصله از plS
نون زلزاه
صفحه 10:
به دو گروه امواج
يا ثانويه قابل تقسيم
ا کمتر است
PP.
Peet eee ere (Omer Pe) ioe!
oe . 0 ارنحاشات ناشى از زلزله
ترزى را دارا بوده و عامل اصلی خرابی های
ا ee er 2
است. این امواج هميشه در نزدیکی سطح های
ناپیوستگی متمرکز می شوند. بدین جهت در محیط
های همگن موح های سطحی نخواهیم داشت.
PRO eet ee Cee Pee ere eee) eel
«رايلى» تفكيى مى شوند. حركت ١
eS ee eee
صفحه 11:
متوالی درامتداد
زر 9
cece Ce ال ee
. که توان تحمل فشار را دارند
عبور می کنند. ذراتی که تحت
۱
قنر را جمع کرده و به طور
تمام طول فنر را طى خواهد كرد
+رسد. ذر آين مثال فنر در راستاى حركت موج
رآمده است که بسیار شبیه به نحوه انتشار امواج ۴
| 7 ل
۱ eter el ered Re Si Reeve merle
Spec e eel beers Prrmt ] Pee penieye ra Fag Pos ge oer
اا ا بي
صفحه 12:
اس سن
جج ا ووس
موج 2 و5 0 0
صفحه 13:
را مه ديوار وصل
Poe owen ل pi
20 Soe ee
مو. لاو قدرى سريعتر از امواج
رايلى حركت كرده و زودتر بر روى لرزه
صفحه 14:
ات SP) ۲۳۹ مدارهای
صورت می 0
5-98
صفحه 15:
7 هة_
= HA
1
صفحه 16:
لرزید که 400 نفر در اين حادثه کشته
aiusS 10000 ۳
۳۳
6 ریشتری لرزید و 4000 نفر را به کام مرگ برد.
ee en) 1
WMC NI cr
با شدت 1/7 ریشتر لرزید که در اثر آن 130 نفر جان باختند.
پ۰9۹9۹۰9۰»۰۵۰»۵9۰»۰»۹ cea
peed سال 1376 با شدت 3/7 ریشتر لرزید و 1500 نقر کشته بر جای گذاشت.
در سال 381. Nn NR Fis Ss Soa: 95
زلزله آوح 6/6 ریشتر بود.
3 2 با قدرت 5/6 ریشتر با خاک یکسان شد که 41000 نفر در اثر آن جان
باختند.
Pe rea ا ا Rorerd ا ل isi)
خسارات شد.
زرند هم در سال 1383 با شدت 4/6 ربشتر لرزید و 612 سک cry
۳۳
بسم الله الرحمان
الرحیم
زلزله
گردآورنده :تفیسه شادمان افضل
زلزله چیست ؟
لرزش ناگهانی
پوستههای جامد زمین،
زلزله یا زمین لرزه نامیده
میشود .دلیل اصلی
وقوع زلزله را میتوان
افزایش فشار بیش از حد
داخل سنگها و طبقات
درونی زمین دانست.
به نسبت اندازه انرژی تخلیه شده ،در بخشهای روی زمین و هر
آنچه که بر آن بنا شده باشد ،ویرانی روی خواهد داد .از این رو ،
در نقاطی که قبال پوسته زمین دچار شکستگی شده است (گسل
های قدیمی ) ،این امکان وجود دارد که پوسته زمین یک دست
نیست و از تعدادی صفحات به هم پیوسته تشکیل شده است .در
محل اتصال این قطعات نیز معموال
لرزش هایی به وقوع می پیوندد .به طوری که امروزه توانسته اند
،کمربندهای زلزله خیز جهان را در مقیاس قاره ای مشخص کنند.
و از آن جا که در این محل ها امکان خروج مواد مذاب درون زمین
بیشتر است ،نوعی قرابت بین کمربند زلزله خیز و کمربند
آتشفشان های روی کره زمین به وجود آمده است.
در مقیاس های کوچک تر ،رشته کوه های اصلی در هر منطقه
می توانند ،مؤید وجود شکستگی در بخش زیرین ان ها باشند .
براساس نظریه (تکتونیک صفحه ای) ،به وجود آمدن کوهها از
برخورد لبه های دو صفحه از صفحات پوسته زمین ناشی است .و
بازهم در مقیاسی کوچک تر ،در هر منطقه از زمین می توان
انتظار وجود گسل ،شکستگی یا درز را در پوسته زمین داشته
باشیم که در اعماق متفاوت به وجود آمده اند ،مگر آن که
مطالعات علمی معتبر خالف آن را ثابت کرده باشند .
بنابراین در همه جای کره زمین ،امکان وقوع زلزله
وجود دارد ،اما این امکان در محل شکستگی ها و گسل
های موجود بیشتر است .بر این مبنا اگر بخواهیم
انتشار جغرافیایی زلزله ها را در دنیا به طور مشخص
بیان کنیم ،به این ترتیب خواهد بود :
– 1کمربند اطراف اقیانوس آرام که 80درصد از انرژی
آزاد شده و 68درصد از زلزله های دنیا در این کمربند
مشاهده می شوند .این کمربند بر دایره آتش یا محل
وقوع آتشفشان های فعال و نیمه فعال دنیا تطبیق
دارد .
– 2منطقه بین مدیترانه تا جزایر ساندی در اقیانوس
آرام که 21درصد زمین لرزه های جهان در آن به وقوع
می پیوندد .
– 3سایر مناطق شامل اقیانوس منجمد شمالی ،
اقیانوس اطلس ،اقیانوس هند غربی و آفریقای
شرقی که 11درصد زمین لرزه ها را بروز می دهد .
اندازه گیری زمین لرزه:
برای این کار می توانیم از دستگاه های مختلفی
استفاده کنیم که یکی از آنها لرزه نگار است.
این دستگاه لرزه نگار است:
به وقوع و بزرگی یک زلزله واکنش نشان دهند .اما تا سال 1930
که چارلزاف .ریشتر ،زمین شناس کالیفرنیایی ،موضوع بزرگی
زلزله را مطرح نکرده بود ،مسأله تعیین بزرگی زمین لرزه بدون
حل باقی بود .مبانی ایده ریشتر بسیار ساده بود .او توانست ،با
اندازه گیری فاصله میان کانون یک زلزله و دستگاه زلزله نگار و
ابعاد منحنی های ثبت شده روی آن ،بر اساس یک ریشتر از تجربه
های بدست آمده تا آن زمان ،زلزله ای را در کالیفرنیا اندازه
گیری کند .
واضح است که هر قدر قدرت زلزله زیادتر باشد ،ارتعاشات ناشی
از آن شدید تر است .به عالوه ،دامنه امواج ناشی از هر زلزله به
قدرت ارتعاشات آن بستگی دارد .چون دامنه امواج زلزله بر
حسب ازدیاد فاصله از کانوjن کاهش می یابد – یعنی هر چه از
کانون زلزله دور می شویم ،امواج کم دامنه تر می شوند –
هنگامی که از دامنه صحبت می شوjد ،باید فاصله ثابتی از کانوjن
مورد توجه باشد .به این ترتیب طبق قرداد ،دامنه حرکات زمین
را از فاصله 100کیلومتری کانون اندازه گیری می کنند .با اندازه
گیری بزرگی ،به آسانی می توان مقدار انرژی حاصل از یک
زلزله را بدست آورد .انرژی زلزله ای که بزرگی آن 5باشد ،
تقریبا معادل انرژی بمب اتمی است که در هیروشیمای عمل
کرد .اما باید بدانیم که اندازه گیری بزرگی یک زلزله ،روش
تعیین شدت را کامل می کند ،در حالی که بیشتر اوقات ،شدت را
بزرگی اشتباه می گیرند ؛ یعنی مقیاس مرکالی را با مقیاس
ریشتر مخلوjط می کنند .هر قدر لرزش زمین شدیدتر باشد ،
امواج داخلی
دسته ای از امواح که در درون زمین و در تمامی جهات
حركت می كنند .امواج داخلی نیز به دو گروه امواج
طولی یا اولیه و امواج عرضی یا ثانویه قابل تقسیم
هستند.
امواج سطحی
سرعت امواج سطحی از امواج عرضی کمتر است
وشدت آن نسبت به عمق و نسبت به فاصله از مرکز به
سرعت کاهش می یابد .این امواج در مكان مشترک دو
محیط گازی ومایع ،در اثر ارتعاشات ناشی از زلزله
بوجود می آید.
بیشترین انرژی را دارا بوده و عامل اصلی خرابی های
ناشی از زمین لرزه بخصوص در مناطق مسکونی
است .این امواج همیشه در نزدیکی سطح های
ناپیوستگی متمرکز می شوند .بدین جهت در محیط
های همگن موج های سطحی نخواهیم داشت.
این امواج خود به گروه های مختلفی چون « ال» و
«رایلی» تفکیک می شوند .حرکت این دو موج بسیار
امواج طولjی(: )P
این امواج باعث کشش ها و انقباض هاjی متوالی درامتداد
حرکت موج می شود .سرعت انتشار این امواج زیادتر ازامواج
دیگر است و اولین امواجی است که به ایستگاه لرزه نگار می
رسد .
امواج تjراکمی از همه محیط هایی که توان تjحمل فشار را دارند
از جمله گازها ،جامدات و مایعات عبور می کنند .ذراتی که تحت
تاثیر موج Pقرار می گیرند در جهت انتشار موج به جلو یا jعقب
نوسان می کنند.
مثال هنگامی که بخشی از یک فنر را جمع کرده و به طور
ناگهانی رها کنیم ،فشردگی تمام طول فنر را طی خواهد کرد
تا به انتهای آن برسد .در این مثال فنر در راستای حرکت موج
به ارتعاش درآمده است که بسیار شبیه به نحوه انتشار امواج P
است.
دلیل نامگذاری این امواج به نام امواج اولیه سرعت باالی
آنهاست و اولین موجی که از زلزله احساس می شود امواج P
است .این امواج بjا وجود سرعت باالی بسیار سریع انرژی خود
را از دست می دهند و باعث ایجاد خرابی زیjادی نمی شو.
امواج برشی(:)S
این امواج باعث می شود که سنگ خم
شود و شکل خود را از دست بدهد .این
امواج فقط ازجامدات رد می شود.
تقریبا ً اثر تخریبی تمام زلزله ها بر
اثرامواج برشی است و به این معنی که
وقتی لحظه شکستن سنگ فرا می رسد
سنگ شکاف بر می دارد و نقاط مجاور
شکاف بطور جانبی نسبت بهم حرکت
می نمایند .در این زمان است که دو نوع
موج Pو Sایجاد می شوند.
امواج الو (:)love
حرکت زمین توسط موج الو ،تقریبا شبیه
موج Sاست .طنابی را به دیوار وصل
كنید و سر دگیر طناب را در به سمت چپ
و راست بصورت قائم حركت دهید .این
حركت شبیه به حركت امواج الو است.
موجهای الو قدری سریعتر از امواج
رایلی حرکت کرده و زودتر بر روی لرزه
نگاشت ظاهر می شوند.
امواج رایلی( (:LR
این امواج به شكلی خاصی
حرکت می کنند .بدین ترتیب که
حرکت ذرات در امتداد مدارهای
دایره ای صورت می گیرد.
شکل امواج:
در سال 1288در منطقه سیالخور زمین لرزه ای به بزرگی 4/7ریشتر بوقوع پیوست که
8000کشته و 64تخریب روستا را به همراه داشت.
در سال 1309زمین لرزه با بزرگی 4/7ریشتر سلماس را لرزاند که باعث کشته شدن 2514
نفر و تخریب 60روستا شد.
شهر الر در سال 1339با یک زمین لرزه 7/6ریشتری لرزید که 400نفر در این حادثه کشته
شده و 75درصد شهر نیز تخریب شد.
زمین لرزه بوئین زهرا نیز با شدت 2/7ریشتر و 10000کشته در سال 1341به وقوع
پیوست.
در سال 1347نیز زمین لرزه ای به بزرگی 4/7ریشتر دشت بیاض را لرزاند که منجر به کشته
شدن 10500نفر و تخریب 61روستا شد.
در سال 1351منطقه قیر با زمین لرزه 9/6ریشتری لرزید و 4000نفر را به کام مرگ برد.
در سل 1356خورگو با زمین لرزه ای 7ریشتر لرزید که در آن 128نفر کشته شدند.
زلزله طبس با شدت 7/7ریشتر در سال 19600 ،1357کشته و تخریب 16روستا را به دنبال
داشت.
در سال 1358هم قائن با شدت 1/7ریشتر لرزید که در اثر آن 130نفر جان باختند.
در سال 1360منطقه سیرچ با شدت 4/7ریشتر به لرزه درآمد و 1300نفر کشته شدند و 85
درصد شهر هم تخریب شد.
رودبار و منجیل نیز در سال 1369با شدت 4/7ریشتر لرزید که 35000نفر کشته به همراه
داشت.
بیرجند هم در سال 1376با شدت 3/7ریشتر لرزید و 1500نفر کشته بر جای گذاشت.
در سال 1381آوج در اثر زمین لرزه با خسارات زیاد در شهر و روستاها روبه رو شد .شدت
زلزله آوج 6/6ریشتر بود.
بم در سال 1382با قدرت 5/6ریشتر با خاک یکسان شد که 41000نفر در اثر آن جان
باختند.
زلزله بعدی در سال 1383در فیروزآباد با شدت 3/6ریشتر آمد که منجر به ریزش کوه و
خسارات شد.
زرند هم در سال 1383با شدت 4/6ریشتر لرزید و 612نفر در آن کشته شدند و 10روستا
تخریب شد.