سامانه پرونده الکترونیکی سلامت (سپاس)

صفحه 1:
1 _ امان*. رونیهییکترونیکی لامت ‎Bow lw)‏ 

صفحه 2:
LDP re ‎ow, 5 1‏ مدرسن دانشگاه قرم 

صفحه 3:
تعريف سياس اهداف ذینفعان طرح تاریخچه وضعیت فعلی و ایده آل کشور ميان افزار سپاس معمارى سياس پهنای باند مورد نياز برنامه ملی توسعه پرونده الکترونیک سلامت ‎als‏ 

صفحه 4:
— العرنق سياس سپاس به منظور یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت شهروندان در سطح کشور توسط مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت تعریف شده و مسئولیت اجرای آن را معاونت تحقیق و توسعه این مرکز بر عهده دارد. 

صفحه 5:
که بدین صورت تعریف شده است: مجموعه کلیه اطلاعات مرتبط با سلامت شهروندان, از پیش از تولد (شامل اطلاعات دوران جنینی و ما قبل آن مانند اطلاعات مربوط به لقاح آزمایشگاهی) تا پس از مرگ (مانند اطلاعات بدست آمده از محل دفن, اتوپسی و غیره) است که به صورت مداوم و با گذشت زمان به شکل الکترونیکی ذخیره میگردد و در صورت نیاز؛ بدون ارتباط با مکان یا زمان خاص, تمام یا بخشی از آن در دسترس افراد مجاز قرار خواهد گرفت. 

صفحه 6:
در وقع پرونده الکترونیک سلامت پیشینه مادام العمر وقایع مربوط به سلامت هر فرد ‎Ge atl)‏ نماید که غالبا به شکل خلاصه نگهداری می گردد. واضح است که شکل گیری پرونده های الکترونیک سلامت امری تدریجی و زمان بر است که با اراله داده هایی از منابع مختلف در طی زمان ایجاد خوامد شد.متبع اصلی این داده هاء پرونده الکترونیک بیمار یا پرونده الکترونیکی بهداشتی شامل ریز فعالیت های انجام شده برای شهروند در وضعیتی خاص و یک برهه زمانی است. 

صفحه 7:
سامانه يروتده الكترونيف سلاقت مجتموعه نزم افزارهاتى .أت که هر بستر ناس اجرا تقندهرى اطلاغات سلامت .را :از سامانه:هائى محلى.جمع آورى كرده وبا آنها ذو تعامل اند در اين ساختار هر سامانه اطلاعاتی محلی بخشی از اطلاعات تعدادی از شهروندان را نگه داری میکند که هدف از برقراری سامانه پرونده الکترونیک سلامت. یکپارچه سازی این ساختار است که نهایتاً منجر به ایجاد یک نظام اطلاعاتی یکپارچه جهت ثبت. بازیابی و تبادل اطلاعات شهروندان خواهد شد. 

صفحه 8:
Shareable EHR Non-shareable EHR. Integrated Care EHR 

صفحه 9:
اغلب سیستمهای اطلاعات بیمارستانی (۲۸/5) موجود در کشور و همچنین سایر سیستمهای اطلاعاتی حوزه سلامت که اطلاعات سلامت شهروندان را نگهداری مي كنيد از نوع بدو اشتراک گذاری اطلاعات میباشند. اما منظور از پرونده الکترونیک سلامت تعریف شده در وزارت بهداشت. سیستم اطلاعات توزیع شدهای است که با قابلیت اشتراک اطلاعات و از نوع یکپارچه میباشد. 

صفحه 10:
(دموگرافیک. تاریخچه بیماری. اطلاعات مربوط به واکسن, یافته ها و معاینات..) ۲ اطلاعات مدیریتی (اطلاعات مالی؛ بیمه ای. آماری..) ۳ _ پیوندها (نمایش ارتباط بین اطلاعات وارد شده, مشخصات اطلاعاتی که به خارج ارجاع داده شده است) ۴ امنيت و حسابرسى(اطلاعات مرتبط با تشخیص هویت. اطلاعات مرتبط با هویت و اعتبار مراکز سلامت و ..) ۵ اطلاعات مرتبط با پرونده الکترونیک سلامت و نگارش های مختلف و توسعه آن 10 

صفحه 11:
11 ار درمانگاه آزمایشگاه تشخیص طبی داروخانه ان مرکز تصویربرداری lt مرکز بهداشت سازمان بیمه گر سازمان /اداره وابسته به وزارت بهداشت پرسئل سلامت. دانشگاه علوم پزشکی 

صفحه 12:
ارزش‌های محوری طرح شامل موارد زیر است ** صیانت از حقوق شهروندی ‎F‏ عدالت محوری سفق سحرمانگن رو اسنیث انالاغات. 12 

صفحه 13:
یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت شهروندان ارتقای کیفیت خدمات بهدلشتی و درمانی توزیع عادلانه متابع سلامت پهینه‌سازی مصرف منابع سلامت و اصلاح مدیریت نظام سلامت کشور مبتنی بر اطلاعات دقیق و با قابلیت دسترسی سریع تسریح و تسهیل تولید و مدیریت دانش پزشکی و زیستی کمک بة توسعة پزشکی مبتنی بر شواهد 

صفحه 14:
14 کاهش عوارض ناشی از اشتباهات پرسنل پزشکی کاهش هزینه های خدمات بهداشتی درمانی افزایش امنیت اطلاعات سلامت تقویت نقش نظارت در نظام سلامت بهبود کیفیت آموزش پزشکی ارائه خدمات نوین الکترونیکی بهینه سازی کسب و کار تظام سلامت کشور 

صفحه 15:
مدیریت. راهبری و نظارت طرح آموزش و فرهنگ‌سازی استانداردهاء قوائین و مقررات توسعه و استقرار سیستم‌های اطلاعاتی تحقیق و پژوهش زیرساخت فتی (سخت‌افزارها و شبکه ارتباطی) توسعه و استقرار طرح در دانشگاه‌ها و مراکز سلامت 

صفحه 16:
* كليه شهروندان * مراكز ارائه دهنده خدمات سلامت * سازمانها و نهادهای دخیل در مدیریت نظام سلامت کشور * سازمان‌های بیمه‌گر * اساتید و دانشجویان علوم پزشکی محققین و پژوهشگران 16 

صفحه 17:


صفحه 18:
* قبل از انقلاب اسلامی استفاده از رایانه در مراکز پزشکی و بهداشتی-درمانی کشور در پیش از انقلاب سال ۵۷ سابقهای وجود ندلرد. چرا که به کارگیری رایانههای بزرگ (۲۰ ‎WO es, (vata‏ در ایران که از اواسط دهه ۰ در ایران شروع میشود. محدود به دستگاهها و نهادهای کلان کشوری بوده است که بهداشت و درمان را شامل نميشد. 

صفحه 19:
* _اولین مراکزی که در ایرلن از رایانه استفاده کردند. آزمایشگاههای تشخیص پزشکی بودند. به اين ترتیب آزمایشگاههای ایران بیلی نخستین بار موفق به جاب نتايج آزمايشهاى بيوشيمى. بر فرمهای رایانهای ميشدند. در عین حال میتوانستند نتایج آزمایشهای بیماران ‏ با استفاده از فلاپی دیسکتهای ‎aul YOO‏ بایگانی کنند. احتمالا" نخستین تجربه پرونده الکترونیکی بیمار ‎)2۳/٩(‏ در کشور به این ترتیب محقق شده است. * _ از ویژگی مهم این دوره پذیرش فهرست صورتحساب رایانه‌ای آزمایشگاهها توسط سازمان بیمه خدمات درمانی است که در دستگاههای لداری کشور یک تحول تلقی می‌شود و موجب در تقاضای نرمافزار توسط آزمایشگاههای کشور شد. 19 

صفحه 20:
با ورود شركتها و موسسات جديد به فعاليت در حوزه نرمافزارهای پزشکی آغاز میشود. *؟ مطرح شدن «نظام نوين» در اداره بيمارستانهاى كشور. موجب تجديد نظر در روالهاى جارى ثبت و ضبط اطلاعات و اسناد در بیمارستانها شد. ‎at‏ عنوان مثال در اواسط دهه هفتاد نسخه لولیه مجموعه نرمافزاری شبکه بیمارستان شرکت رهآورد رایانه برای پذیرش تا بیمار در بیمارستان شهید هاشمینژاد تهران نصب و رلهاندلزی شد. موفقيت اين سیستم در تامین نیازهای اطلاعاتی و اسناد «نطام نوین» درمان موجب استقبال سایر بیمارستانهای کشور از کاربری این نرمافزار گردید. ‎ ‎20 

صفحه 21:
همزمان با لدامه فعالیتهای بخش خصوصی در اوایل دهه هفتاد مراکز دولتی نیزء به تجاربی در این حوزه گرایش یافتند مهمترین اين مراکز و قدلمات نها عبا *_مرکز کامپیوتر سازمان تامین اجتماعی دست به تجربه مشابهی در آزمایشگاههای تحت پوشش مراکز درمانی تامین اجتماعی زد. نخستین نرمافزار بیمارستانی این شرکت در اوایل دهه ۷۰ در بیمارستان آیتالله کاشانی و شریعت رضوی تهران به بهرهبرداری آزمایشی رسید. * شرکت ایزایران نیز با هدف تامین نیازهای انفورماتیکی مراکز پزشکی نیروهای نظامی و انتظامی؛ لرد حوزه نرمافزارهای پزشکی گردید. این شرکت به عنوان اقدام نخست, مکانیزاسیون بیمارستان فایلبی جدید تهران را بر عهده گرفت. ار 

صفحه 22:
بخشنامهی از وزارت بهداشت در سال۷۷ توسط دبیر شورای هماهنگی اطلاع رسانی پزشکی صادر شد و به جزئیات بیشتری برلی نرمافزارهای مورد نظر اشاره میکند: * از پروتکل استاندارد ‎WLP‏ تبعيت نماید. * تحت شبکه ۲( و اینترانت کار کند. ۴ 9) 000) سیستم‌باید از نوع لا ت9() باشد 5 انی وسیع داشته باشد. 

صفحه 23:
کشور آغاز تجارب بخش خصوصی در آزمایشگاههای پاتولوژی کشور سامان داد و فرمت معینی برای استخراج اطلاعات مورد نیاز تعریف گردید تا هر آزمایشگاه پاتولوژی در پایان ماه بتواند اطلاعات مربوط به موارد سرطان را از طریق دیسکت به اداره مذکور منتقل نماید. 

صفحه 24:
۲ دشد ۸۰ سازمان تامین اجتماعی برنامه لیستهای بیمه دیسکتی را زمایشگاههای تشخیص پزشکی خصوصی کشور در دستور کار قرلر داد. و طی جلساتی شرکتهای خصوصی توسعه دهنده سیستم های مکانیزه آزمایشگاهی کشور و کارشناسان فناوری اطلاعات اين سازمان. فرمت مورد نظر تعریف و برای اجرا ابلاغ گردید. این برنامه بعدها به آزمایشگاههای غیر خصوصی نیز تعمیم یافت. شایان ذکر است که مشابه اين تجربه موفق توسط سازمان بیمه خدمات درمانی و ارتش نیز در سالهای بعد پیگیری و اجرا گردید. حمایت از مکانیزاسیون داروخانهها برای دینتزسی به اسناد پزشکی د, توسط سیستم مکانیزه سازمان امین اجتماعی قابل تشخیض و پرداز ازمان تامين اجتماعى قرار كرفت یکت به ضنورتی که ش باشند. در برنامه کار 

صفحه 25:
سالهای ۱۳۸۱ و ۰۱۳۸۲ ظهور تکفا و تکفاب طرح توسعه کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات_که به طور خلاصه «تکفا» خوانده میشود. اجرای برنامه تکفا در دستگاه بهداشت و درمان کشوره با عنوان برنامه ‎SOLED‏ معرفی شده و منجر به ایجاد یک 4 : اوری وزارت بهداشت, گردید. دبیرخانه این شورا در نخستین مرحله از فعالیتهایش به تعریف و تبین استراتژی مربوط به معيارها و استانداردهاى صنعتى مورد نظر اقدام ‎os‏ انه در حوزه معاون ات و 

صفحه 26:
دبیرخانه این شورا اعلام کرد نسخه نهایی نرمافزار مورد قرارداد باید به صورت برنامههای ۷6۵-0356 و با مشخصات زير ارائه گردد: » J2EE Platform > Database Engine: Oracle or My SQL » Jboss Application Server » Apache Web Server » Linux / Unix OS 26 

صفحه 27:
این موضوع با توجه به عدم وجود ظرفیت مناسب در کشور برای رعایت مجموعه استانداردهای مذکوره منجر به رکود درفرآیندهای مکانیزاسیون بیمارستانها و همچنین رکود در کسب و کار فعالان این استاندارد انتخابی با انتقادفعالان بخش خصوصی روبرو شد. به طور مثال پلتفورم 22[ در شرایطی مطرح و بر اجرای آن اصرار میشود که از حداقل منایع انسانی در کشور برخوردار ! 

صفحه 28:
ویژگیهایی که مد نظر تکفاب برای تولید پرونده الکترونیک بیمار بوده است. شامل این موارد میباشد: 0 تحت سیستم عامل های با کد باز 50۱0۳66 0061۱) باشد. مثل لینوکس:ت اولا نی شرکتهایی مثل ماکروسافت برای خرید سیستم عامل ویندوز نباشد و ثانیا قابل توسعه و بومی سازی باشد. 0 تحت وب (03560 عللا) طراحى شده باشد تا بتوان به راحتی در سطح ملی آن را گسترش داد. 0 از معماری سیستم استاندارد جاوا (262[) پشتیبانی نماید. (در مقابل معماری دات نت شرکت از به لیسانس داشته و ایجاد وابستگی مینماید) به لیسانس 

صفحه 29:
از سرویسهای وب (65 56۲۷ 0۷60 پشتیبانی نماید تا براحتی امکان اتصال به پورتال ملی را داشته باشد. یعنی تمام پروژههای انجام شده تحت وب از جمله پرونده الکترونیک بیمار بایستی امکان اتصال به پورتال ملی از این طریق داشته باشند. ساختار بانک اطلاعاتی اوراکل (56۳۷6۲ 0320356 0۲216) تا در حجمهای بسیار زیاد اطلاعات بتواند بیلحتی و به سرعت عمل جستجو و ویرایش رد انجام دهد. وجود 56۳۷6۲ ۷۷/۵۵ 82۸ برنامه نویسی شی گرا امنيت بالایی داشته باشد و استانداردهای امنیتی نوین (مثل -51) را پشتیبانی نماید. 

صفحه 30:
0 از کدهای استاندارد مثل (1)]2-10,]0]63» جهت نامگذاری بیماریها و دستهبندی دارویی پشتیبانی نماید. قابلیت ورود و خروج دادهها به صورت متنوع را داشته باشد. ‎(Data Integrity) bast 2b‏ 4 خوبى رعايت شده باشد. ‏رابط کاربر گرافیکی(الا3)) مناسبی داشته باشد. ‏قابلیت پیکربندی بالایی داشته باشد. ‏© هو هو ه و ‏استا: ‎ ‏رد تبادل الکترونیک دادههای سلامت. نگارش ۳ را پشتیبانی نماید 

صفحه 31:
* دبیرخانه شورای راهبری تکفاب در اواخر سال ۱۳۸۳ به «مرکز تحقیقات توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات سلامت» تغییر نام يافت و يس از آ تحقیقات الکترونیک سلامت» به فعالیت ادامه داد. آن نیز با عنوان «مرکز 

صفحه 32:
32 یکی از مهمترین پروژههای مطرح شده در سطح ملی. طرح برونده الكترونيك بيمار (2018 ) مي باشد. این طرح مسیری در جهت دستیابی به پرونده الکترونیک سلامت میباشد. منظور از پرونده الکترونیک بیمرهایجاد و مدیریت پروندههای الکترونیکی در سطح بیمارستنهاست. پروژه مذکور در سطح ولحدهاى يذيرش ترخیص ولورژانس بیمارستان تعریف گردید. در همین راستا نیز مجموعه اقداماتی در قالب چندین طرح و پروژه انجام گرفته که در ادامه به بخشی از مسیر طی شده: به بررسی آنها خواهیم پرداخت. 

صفحه 33:
‎١‏ اقدامات مطالعاتی (بررسی سیستمهای نامگذاری و طبقهبندی بیماریها و ارائه الگوی مناسب برای كشورء تدوین راهکارهای عملیاتی سازی. مطالعه لولیه و تدوین پروتکل پیشنهادی جهت افزایش ضریب امنیت دسترسی کاربرن به نظام اطلاعات سلامت. فراخوان طرح جهت ایجاد پورتال سلامت. برگزاری کنفرانس منطقهای ‎@Health...)‏ ‏۲ دورههای آموزشی (برگزاری کلاسهای آموزشی 1101196 کاربران عادی و حرفهای, مدیریت پایگاه داده ‏تحت لینوکس: برنامه نویسی تحت لینوکس (جاواء ,6+ ) ‏۳ _ ایجاد زیرساخت سخت افزاری(خرید. نصب و راهاندازی تجهیزات فعال زیرساخت دسترسی, تجهیزات غیر فعال, زیر ساخت خدمات بخشی) ‎33 

صفحه 34:
۴ _ پیاده سازی نرمافزار نظام اطلاعات بیمارستانی, نصب و ‎oly‏ اندازی این نرم افزار به مراحلی تقسیم شذه است. به طور کلی سطوح استقرار پروندهالکترونیک بیمار عبارت است از: سطح ۱: اطلاعات مدیریتی بیماره مشتمل بر پذیرش, ترخیص, انتقال و پرونده مالی بیمار سطح ۲: تشخیص بالینی یکپارچه و یستم کدگذاری یکپارچه بیماره سیستمهای دپارتمانی و بخشها سطح ۳: پشتیبانی از فعالیتهای بالینی. ورود الکترونیک دستورات بالینی» گزارش نتایج. تجویز الکترونیک نسخه و مسیرهای مراقبت مشترک بین چند تخصص 34 

صفحه 35:
سطح ۴: ایجاد پایگاههای دانش بالینی و پشتیبانی از تصمیم گیری, دسترسی الکترونیک به پایگاههای ‎tile‏ اصول و قوانین کلی» هشدارهای الکتر نيبانى از سیستمهای تخصصی سطح ۵: سیستمهای پ های قدیمی های مختلف. ماژولهای بالینی ویژه. تصویربرداری از اسناد و پرونده سطح ۶: تله ماتیک و نرمافزارهای چند رسانهای پیشرفته. پزشکی از راه دور و برنامههای چند رسانهای دیگر (مانند آرشیو تصاویر رادیولوژی و سیستمهای ارتباطی ) 35 

صفحه 36:
برنامه ریزی تکفاب برای پیاده سازی این ۶ مرحله. طی سه فاز شامل: 1 پیاده سازی سطوح او۲ پیاده سازی سطوح ۳و۴ ۳ _ پیاده سازی سطوح ۵و۶ 36 

صفحه 37:
در همین راستا طرحی برای تحقق فاز اول پرونده الکترونیک بیمار و شکل گیری نرم افزاری که دارای این زیر سیستمها باشد. تدوین گردید. شامل: مدیریت اطلاعات بیمار سیستتم وفتا ده * مشاوره بالینی * کنترل دارو * مالی و حسابداری * نگهداری سوابق بیمار ارتباط متخصصین پزشکی گزارش دهی دسترسی چند منظوره (بی سیم) ۴ طروخانه مدیریت اعمال مقررات بیمه 

صفحه 38:
زیر سیستمهایی که در انتهاى فاز سوم قرار بود به يرونده الكترونيك بيمار افزوده كرد شامل اين موارد بوده ا * سرویسهای ‎voice mail , voice conference‏ * استقرلر و فعال سازی سرویسهای 0365 * استقرار سیستمهای هوشمند راهنمای بالینی استفرار سیستمهای هشدار دهی سیستم تشخیص تصاویر و عکس برداری * بايكانى تصاویر بيماريهاى تنفسى 

صفحه 39:
39 سیستم تشخیص قلب و عروق سیستمهای تشخیص گوارشی ساير سیستمهای تشخیصی چند رسانهای سیستم های پشتیبانی تصمیم گیری گزارش دهی مدیریتی و مدیریت مبتنی بر عملکرد سیستمهای استخراج و مدیریت دانش بالینی استفرار سیستمهای مشاوره از راه دور استقرار سیستمهای رزرو وقت از راه دور 

صفحه 40:
طبق اسناد ارائه شده. هزینه برآورد شده برای پیاده سازی هر سه فاز پرونده الکترونیک بیمار در سه بیمارستان پایلوت (امام خمینی تهران؛ امام خمینی تبریزه مرکز طبی کودکان تهران) برابر با حدود ۱۱۰ میلیارد ریال بوده است. با اين اوصاف, هزینه مربوط به نصب پرونده الکترونیک بیمار در بیمارستانهای کشور و به تبع آن پرونده الکترونیک سلامت رقم بسیار بزرگی میگشت. 40 

صفحه 41:
مجموعهای که تا این زمان در مرکز تحقیقات الکترونیک و سلامت تحت عنوان تکفاب مشقول به فعالیت تفریبا از هم گسست. در سال ۸۶ به دستور وزير وقت مركز فتاورى اطلاعات زير مجموعه مستقيم وزير تشكيل كرديد تا بنا به نظر ايشان به منظور توسعه فعاليتهاء تحت حمايتهاى مستقيم وزير قرار كيرد. رسما اين مركز از آن سال با عنوان «مركز آمار و فناورى اطلاعات» آغاز به كار كرد و فعاليتهايى را جهت توسعه فتاورى اطلاعات در وزارت بهداشت أغاز نمود. أقاى مهندس رحيمى به سمت سريرست اين مركز منصوب شد. 41 

صفحه 42:
لین مرکز تصمیم كرفت كه به منظور تمايز و تفاوت طرح حاضر با سایر پروژهها و طرحهای در حال اجرا در کشور (در درون وزارت بهداشت و سایر سازمانها) از نام طرح سپاس برای آن لستفاده نماید. که دارای ۳ سطح میباشد: ۱ سطح اول تجهیزات پزشکی و ابزارهای قابل حمل مانند 0 ۳0۷6 ,2۸ و کارت هوشمند قاس آشه: ۲ سطح دوم سیستمهای لطلاعاتی مراکز ارائه خدمات سلامت مانتد ۲۱15 در بیمارستانهاء 15 در مطبهاء ‎LIS‏ در آزمایشگاهها و ... میباشد. ‎che ۴‏ سوم نیز سیستمهای اطلاعاتی دانشگاههای علوم پزشکی و ستاد وزارت بهداشت میباشد. ‎42 

صفحه 43:


صفحه 44:
44 این سیستمها مستقل از یکدیگر بوده و هر سطح با سطح بالات از طریق استانداردهای تبادل اطلاعات و استانداردهای محتوای اطلاعات با یکدیگر در تعامل خواهد بود. با تعویض تجهیزات پزشکی یا سیستمهای اطلاعاتی مراکز سلامت. به شرط رعایت استانداردهاء نیز به تفیبر در کل سامانه نخواهد بود. اين راهحل باعث خواهد شد که دانشگاههای علوم پزشکی و مراکز سلامت ضمن حفظ استقلال خود. بر اساس نیازهای خود سامانههای اطلاعاتی را انتخاب کرده تا احتیاج به استفاده از يك نرمافزار واحد نباشد. اين مدل نيزء از اساسیترین تفاوتهای طرح سپاس با سایر طرحهای دارای عنوان مشابه 

صفحه 45:
*_ گردآوری سوابق فعالیتهای پژوهشی و اجرایی انجام شده اولین اقداماتی که پس از تشکیل مرکز صورت گرفت. گردآوری دستاورد فعالیت های پژوهشی و اجرای انجام شده در دورههای قبل و تجارب موفق و شکست خورده حاصل از آن بود. اين موضوع با بررسی دستاوردهای طرح تکفاب. نقاط ضعف و قوت آن و استخرلج نقشه راه مناسب برای ادامه فعالیتهای درخور توجه ضورت گرفته است. بررسی اسناد موجود. مکاتبات صورت گرفته و ایجاد بانک اطلاعاتی پروژههای انجام شده و خروجی حاصل از آنها از اقدامات اولیه بوده است. 45 

صفحه 46:
* . ایجاد بانک اطلاعات متخصصین انفورماتیک پزشکی کشور با توجه به کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه انفورماتیک پزشکی, با مراجعه به وب سايتهاء بررسى اطلاعات سمینارهاء مجلات و نشریات..جستجوی ایثترنتی بانک اطلاعاتی از متخصصین حوزه سلامت الکترونیکی در کشور تشکیل گردید. در اين مجموعه مشخصا از ۲۰۰ نفر از افرادی که به هر نحوی فعالیتی در این حوزه داشتند جمع آوری گردید تا بتولن از توان تخصصی آنها در اجرای طرحها و برنامهها استفاده نمود. اجرای پروتوتایپ پرونده الکترونیکی سلامت به عنوان مطالعه امکان‌سنجی (اتصال ۱۵ بیمار, دارای ۵ نوع ۳۱15 مختلف - برنده جایزه ۷۷5 در ایران) © رشته دانشگاهی انفورمانیک پزشکی 46 

صفحه 47:
SA KS 47 در اين راستا برنامههای معاونت تحقیق و توسعه در جهت توسعه طرح سپاس ادامه یافت و فعالیتهای زیر انجام گرف پیاده سازی ولستقرار نموه لولیهپرنده الکترونیک سلامت (پروتوت فرهنگ سازی در سطح مدیران و کارشناسان وزارت بهداشت برگزاری مناقصات پروژههای اجرایی به منظور تهیه سیستم لطلاعاتی مورد نیاز و توسعه طرح سپاس- طراحی بخش اول نرمافزار پرونده الکترونیکی سلامت ایران. که کنسرسیوم «پژوهش و توسعه » و «پاسار گارد» به عنوان پرنده مناقصه فعالیت خود را در تابستان ۱۳۸۸ آغاز نمود. نظارت و کنترل پروژههای توسعه پرونده الکترونیکی سلامت-حوزه سیستمهای اصلی. که در : شرکت «بین المللی انفورماتیک سیستم آوران» به عنوان برنده مناقصه اعلام گردید. 

صفحه 48:
& BA ® 48 تدوين بخش اول استاندارد يرونده الكترونيكى سلامت ايران. شركت «مشاور مديريت و خدمات ماشینی تامین» به عنوان برنده مناقصه فعالیت خود را در تابستان ۱۳۸۸ آغاز نمود. امکان سنجی توسعه کارت هوشمند سلامت ایران. که شرکت «آشنا ایمن » این مسئولیت را برعهده ‎cbf‏ طراحی وب سایت آموزشی و نمایشگر پرونده الکترونیکی سلامت ایران فعال سازی کمیته فنی متناظر ایزو ۲۱۵ (انفورماتیک سلامت) در ایران توسعه وب سایت اطلاع رسانی درج طرح بلند مدت پرونده الکترونیکی سلامت در لسناد بالادستی 

صفحه 49:
49 پرونده الکترونیک سلامت عملاً در سال ‎٩۰‏ شروع شد و در آن سال ۲۰۰ هزار پرونده الکترونیکی سلامت تشکیل شد که لین تعداد در سال ‎٩۱‏ به ۲ میلیون نفر رسید و در سال ۹۲ به ۹.۵ میلیون نفر پرونده الکترونیکی در حوزه درمان داده شد. یعنی وقتی مریض به مرکز درمانی مراجعه می‌کند غیر از پرونده کاغذی یک پرونده الکترونیکی در سیستم ثبت می‌شود که خلاصه آن به سامانه پرونده سلامت منتقل می‌شود و سوابق مریض در آن قابل مشاهده است که البته صرف دستیابی به آن داشتن کد ملی است و چون اين سامانه کشوری است فرد در هر نقطه از ايران که به مراکز بهداشت مراجعه کند می‌تواند اطلاعات بیماری خود را ذاشته باشد. استقرار تموئه سپاس خر ۴۶ دانشگاه علوم پزشکی کشور در سال ۹۲ برگزاری کارگاه معاونت درمان در خصوص سیاسء که محور اصلی آن تصحیح ارسال داده از مراکز ارائه خدمت به سپاس بود. 

صفحه 50:
50 

صفحه 51:
به دنبال اقدامات انجام شده اکنون ۸۰ درصد بیمارستان‌های دولتی به سامانه پرونده الکترونیک سلامت متصل شده‌اند. بر اين اساس تمام بیمارستان‌ها به صورت آنلاین پرونده‌ها را ارسال می‌کنند و سابقه یکپارچه‌ای از بیماران کشور در بیمارستان‌های دولتی موجود است. مشایه همین طرح برای بخش بهداشت در حال اجرا است؛ با این تفاوت که در این بخش بحث بیماری مطرح نیست بلکه بحث بهداشت و مراقبت‌های بهداشتی افراد مطرح است. اقداماتی كه نهايتً به سلامت فرد منت می‌شود. در طرح تحول بهداشت فاکتورهای خطر بیماری‌ها نظیر اضافه وزن, چاقی. فشار خون و به صورت الکترونیک ثبت خواهد شد. 

صفحه 52:
*_ دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت اعلام کرده است که برای شش ماه دوم امسال برنامه‌مان آن است که پرونده الکترونیک در حوزه بهداشت را در سراسر کشور اجرا کنیم تا به این ترتیب با مراجعه مردم به مراکز بهداشتی» سابقه بهداشتی‌شان نیز به صورت الکترونیکی ثبت شود. از آنجا که در این بخش زیرساخت‌ها چندان آماده نیست. نسبت به حوزه درمان کار سخت‌تر» پیچده‌تر و احتمالاً زمان‌برتر خواهد بود. *_ طراحی کارت سلامت ایرانیان. این کارت. کارتی کاغذی است و اطلاعاتی که روی آن درج می‌شود بیشتر برای متوجه شدن افراد از وضعیت سلامت خود بوده و جنبه "خودمراقبتی" دارد. در قسمت يشت اين كارت نيز سیستم‌های اطلاعاتی طراحی می‌شود که همه اطلاعات را به صورت الکترونیکی حفظ می‌کند. 52 

صفحه 53:
هم اکنون سپاس با سرویس های زیر تبادل اطلاعات دارد: ۴ داده های مدیریت تخت های بیمارستانی * آستاه‌بیمارستانی سیستم های آزمایشگاهی * سیستم ثبت سکته های قلبی(ا) * نظام ثبت مرك سیستم های آرشیو و ذخیره تصاو سیستم های ثبت غربالگری دیابت شرکت های پخش دارو *_داروخانه ها شکی(۳۸5) سرویس ثبت موارد مشکوک به آنفولانزا 

صفحه 54:
لآزم به ذكر است در صورت نيازمتدى هر يك از دانشكاه هاى علوم يزشكى كشور: و اعلام «رسمی دانشگا. دفترآمر و فناوری اطلاعات آمادگی توسعه سرویس های جدید را دارد 54 

صفحه 55:
* ابلاغ تعرفه خدمات شرکت های توسعه دهنده سیستم های اطلاعات بیمارستانی در راستای توسعه سپاس در بخش دولتی در سال ۱۳۹۳ ‎are A,‏ سس سس سس توت سای مت رال هب لعف .سین ‎i‏ نت سین کات مدا دی هت ‎TIRED aioe we pie ‏در نز‎ al] SHB De aad aa] 7 wn] 32 Sy op oA at ‎phe a ey a‏ رمال ]اسان را یرد ‏واه سا ‏5 | دشي كيه تفاش طرح حول طم | وشت كل مقرات عام نهر باه رح ول تال ‏سلات بخ ده یط یت تما وت | ات موز و توب رن زان رای و .باه ین ‏نت حول سول دی شش مه سای مر ‎Poh Pi see HB gh wer ‏على اعلى | نكاشت‎ alas ae] ‏قاط ارس با نک سار ارت | ساب او برع تست سوبحم‎ ‏مت ‎ ‎ ‎ ‎ ‏4 ره یواسم میت خرن سروس ال کدی مه ما رت لمات رفک ‎MIS ed‏ سا من ‎ae‏ ‎doen Ra] 7‏ | نس ‎ie‏ بل آاساری ‎Gal lies on‏ ات اتکی در 85 از طریق که ‎ALSIP‏ 5 از طرخ يارت ‎cree | JAMS peasy Jt a oe‏ ‏رامد كوفت) يه هاه ‎Ne IAG pan co‏ وک دابا اسان یبد ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎55 ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 56:
56 داشتن یک ‎EHR‏ ملی با استانداردهای مشخص اجزای گوناگون موجود در حوزه بهداشت و درمان به صورت سیستمهای اطلاعاتی ساختار یافته با قابلیت اشتراک گذاری اطلاعات باشند. ترتیب قرارگیری اطلاعات گوناگون و ارتباط بین جداول اطلاعاتی گوناگون از مهمترین کارهایی مي باشد که برای طراحی یک ۳۱ ملی نیاز است. در نظر گرفتن جریان کاری (/1۷۵۲1۲10۷) موجود در روند کاری مسائل مربوط به درمان و فرآیندهای بهدلشتی و درمانی طراحی و ساخت ساختار اطلاعات بهداشتی و درمانی, این ساختار علاوه بر اينكه بايد با توجه به نیازهای کشور طراحی گردد باید با توجه به استانداردهای روز تولید شود تا امکان توسعه آن وجود داشته باشد. اين ساختار بايد توسط نهادی دولتی انجام شود تا اعتمادسازی لازم را هم برای سرویس دهندگان مراقبتهای بهداشتی و هم برای مردم ایجاد کند. 

صفحه 57:


صفحه 58:
سيقن ۱ ‎pei‏ * رس 5 فناوری‌ها با انفورماتيى پز تس توسعه * ‎aor)‏ ‎a >‏ (سيستمهاى انفورماتيى ‎a‏ کار 3 / بيشرقتة 2 2 ۳ 

صفحه 59:
نیازمندی های سپاس به دو دسته ۴۳10۳۱ و ۱10۲-۴۳1008۱ تفسیم ميشود. نیازمندی های ‎Functional‏ : ثبت. بروز رسانی و باز تولید و نمایش دیدهای مختلف از پرونده الکترونیک سلامت مدیریت هشدارها یبی پرونده سلامت شهروندان جستجوى شهروندان,مراکز خدمت رسان, متخصصان, دستیران سلامت ثبت و بروز زسانیقواعد و قوانين مرتبط با رونه الکترونیکی سلامت ثبت. بروز رسانی و کنترل سطح دسترسی به پرونده لکترونیک سلامت واژگان و ترمینولوژی های پزشکی ثبت. بازیابی و بروز رسانی اطلاعات بیمه ای بدن ساختار داده های سلامت تراک اطلاعات سلامت بین مراکز ل ل 4 4 ۱ 59 

صفحه 60:
کارا بودن سیستم پرونده الکترونیکی سلامت قابلیت توسعه سیستم قابلیت استفاده و یادگیری آسان سیستم قایل اعتماد بودن سیستم حفظ محرمانگی و امنیت پرونده الکترونیک سلامت یبانی از مکانیزم نرمال سازی نیبانی مکانیزم 51۳9 کنترل نسخه های مختلف داده ها مدیریت شناسه ها و داده های کلیدی کانال های دسترسی به پرونده الکترونیک سلامت اختفا و پنهان سازی هویت شهروندان در استفاده های ثانویه از سیستم VVVVVVVVV VV Vv 

صفحه 61:
در پروژه پرونده الکترونیک با توجه به پیچیدگی های فراوان نیاز به یک معماری ‎Agile) Ske‏ ‎Architecture‏ دارد. معماری چابک محصول نهابى را قادر مى سازد كه به تغييرات به سرعت باسخ دهد و اين ویژگی با توچه رأت‌تلسته الزاقی آشت: تغییر در متدولوژی کشف و استخراج راهتمایی پزشکی, اضافه شدن سرویس های جدید و بسیاری از موارد دیگر بنابراین معماری سرویس گرا به عنوان راه حلی معقول در نطر گرفته شد. 61 

صفحه 62:
معماری سرویس 15 ‎(SOA)Gervice Oriented Architecture)‏ * _ معماری است که در آن یک 01لا|50 نرم افزاری به مجموعه ای از واحدهای کاملاً جداگانه و مستقل که به روشى كاملاً از بيش تعيين شذه با يكذيكر ارتباط برقرار می کنند تبدیل می شود. ویژگی های بنیادی معماری سرویس گرا ‎١‏ یک نرم افزار به سرويس هابى با هويت مستقل شکسته می شود که هر سرویس وظیفه تعریف شده ای را برعهده دارد. یعنی این سرویس ها ‎COMPONEN‏ هایی باشند که کارهای نسبتا بزرگ و با هویت می کنند و نه صرفاً ۲01۳00016101 های کوچکی که با یکدیگر همکاری می کنند. ‏3 هو‌سوویین پهوسیله یک اسناردبه بقیه سرویین ما شسانانده سین ‎apap‏ آين قوستف رسبی 66 3۵۷ 0 گفته می شود. ‎ ‏۴ هر سرویس به صورت استانارد واز پیش تعریف شده با بقیه سرویس ها رتباط برقرار مى كند و به آنها ورودى می دهد و از آنها خروجی می گیرد. به این استاندارد ۳655۵91۳9 56۳۷166 يا 56۳۷66 ‎«interface‏ گویند. ‎62 

صفحه 63:
همه سرویس ها در مخزنی که برای کاربر قابل دسترسی و کشف است قرار می گيرند به این مخزن» ‎service Repository‏ , به قابلیت کشف سرویس ها ‎service Discoverability‏ گویند. هر سرویس به صورت 2 لا11810] و در زمان طراحی یا به صورت اتوماتیک در زمان اجرا حضور خود را به كاربر اعلام مى كند. ارتباط سرويس ها با يكديكر 0160لا0© 19056 است. سرريين ها 58158/655 سسص و این يبسن بعداز الينام ‎gol SUH‏ سرویسن رنه سرویسن مسد سای از فعالیت انجام شده را نگه نمی دارد. معمولا این سابقه توسط خود سرویس گيرنده نگهداری می شود. سرویس ها یه گونه ای طراحی می شوند که قابلیت استفاده مجدد هم داشته باشند. یعنی به اندازه ای کوچک باشند که بتوان از آنها در طراحی های دیگر و به خصوض در ترکیب سرویس ها استفاده کرد. إسرويس ‎Gala‏ ناده قبلیت: ترکیب شدن و ساخت یک سرویس اپیچیده ترا را هستننر سرویس ها 1066۳۵۵6۲2016 اند. اين ویژگی بدین معناست که سرویس ها می توانند با یکدیگر تعامل برقرار کنند و در نتيجه قابلیت 0600721010 و اضافه شدن سرویس ها و تغیبر سرویس ها نیز پیشتر می شود. اين امکان با ‎pals MASSAGING‏ مى شود. پیاده سازی سرویس از دید کاربر مخفی است به این ویژگی ‎odin’ go Service Abstraction‏ 

صفحه 64:
مراحل طراحی یک سیستم سرویس گرا 64 

صفحه 65:
* نمای عمومی مبتنی بر 50۸ 65 السسة ‎‘see‏ سس 1 مور موم ‎core‏ ‏| 

صفحه 66:
و اس ‎ *‏ یک زیر ساخت و واسط نرم افزاری برای اتصال سیستم های اطلاعاتی مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت می باشد. میان افزار بر اساس مفاهیم استانداردهای ایزو طراحی شده است تا بتواند نیازمندی های پرونده الکترونیک سلامت را پوشش دهد. ‏* معماری میان افزار به صورت سرویس گرا طراحی شده است و پیش بینی های لازم برای یک سیستم توزیع شده در طراحی آن لحاظ گردیده است. میان افزار بر اساس رویکرد مدل ذو سطحى ساخته شده است به همین علت پویایی بسیاری در مدیریت تغییرات و پشتیبانی انواع متنوع و متفاوت ساختارهای اطلاعاتی و فرایندهای سلامت را دلرا می باشد. ‏* _میان لفزار سرویس هایی را فراهم می آورد تا سیستم های اطلاعاتی مراکز سلامت بتوانند تبادل اطلاعات را به واسطه این سرویس ها انجام دهند. از طریق این سرویس ها دو سیستم اطلاعاتی می توانند با یکدیگر نیز تبادل اطلاعات داشته باشند. ‎66 

صفحه 67:
67 اين سامانه انعطاف يذير و قابل توسعه بوده و امكان ارائه خدمات يشتيبان ©0166 >836©1)) و خدمات بيش خوان(01616 10118]) را فراهم مىسازد. اين سامانه بر روی مراکز داده سلامت نصب كرديده و از طريق شبكه ملى سلامت با سيستمهاى اطلاعاتى مراكز سلامت در تعامل خواهد بود. بیشتر دانشگاه های علوم پزشکی در سرتاسر کشور یک نمونه از میان افزار سپاس را راه اندازی نموده و تا حدودی دریافت داده از بیمارستان های تابعه خود را نیز شروع کرده اند. جهت انتقال داده ها از 26/1 و از استاندارد 5)2۳۱۴۱۷۱/۹-| !6۷( استفاده می نماید.در 260/1 ۵3 حتی نوع داده. مقادیر حداقل و حداکثر آن و سایر محدودیت های داده را می توان تعریف کرد. میان افزار بر اساس لستانداردهای ایزو ۱۳۶۰۶ و ۱۸۳۰۳ طراحی شده است. 

صفحه 68:
تخمین پهنای باند stl : 0 2 (KB) gad - ۳۷/۱۴۲ oy 2 = مجموع ضريب اطلاعات متنى به تکرو ‎vot‏ ‎ver‏ ‏۱ ‏وم ‏۳۳۷۸۵ ‏۶۹۸ ‏عو ‏۶/۵ ‏۳۳۷۶ ین مرکز سلامت برای پرونده الکترونیک سلامت سیستم دارو اند سیستم تصویربرداری سیستم بیمارستانی 

صفحه 69:
69 

صفحه 70:
70 در حال حاضر پهنای باند 64 05 برای کلیه مراکز سلامت. جهت تبادل اطلاعات متنی پر ‎Bee Pe Cte nemesis oel =n) eed ees ee crrge‏ در حال حاضر بخشی از اطلاعات سلامت شهروندان تولید نمی شود و نمی گردد. در حالت ایده آل که کلیه اطلاعات سلامت ثبت و به صورت الکترونیکی ذخیره شود. حجم اطلاعات بسیار بیشتر بوده و تخمین زده میشود که بیش از ۱۰ برابر پهنای باند تخمین زده شده در جدول فوق مورد نیاز میباشد. پهنای باند محاسبه شده صرفاً جهت تبادل اطلاعات مربوط به پرونده الکترونیکی سلامت بوده و برای تبادل سایر اطلاعات «مثلا اینترنت)به پهنای باند بیشتری نیاز می باشد. تصویربرداری های پزشکی حجم زیادی از اطلاعات را به خود اختصاص می دهند. به همین علت معمولاً تصاویر به يك 211 مركزى انتقال بيدا نمى كند و در سیستم ‎LOCAL ss‏ باقى مى ماند. به عنوان مثال تصاوير راديولوزى انتقال نمى يابد. در واقع آن جيزى كه منتقل مى شود كزارش راديولوزى مى باشد. 

صفحه 71:
برنامه ملی توسعه و پیاده سازی پرونده الکترونیک سلامت به طور خلاصه به صورت زیر بیان می شود: ‎١‏ با توجه به کاربردهای ‎EHR‏ ۰ مراکز تولید اطلاعات. اطلاعات قابل دخیره و نیازهای داخلی کشور از یک طرف مدل اطلاعاتی استانداردهای اصلی در این رابطه مانند 2 و ۲۱-7 و همچنین ۶۳8 ‎OPEN‏ و از طرف دیگر کلاسهای مورد نیازه مشخصه ها و زیر کلاسهایشان طراحی می گردد. ‎ ‎ ‎ 

صفحه 72:
با در نظر گرفتن کلیات مدل اطلاعاتی و امکان ارتباط کلاس تعریف شده با ساير كلاسهاء ارتباطات بین کلاسها طراحی شده تبیین می شود. از روی کلاس تدوین شده بانک اطلاعاتی مرکز داده های سلامت طراحی می گردد. ساختار پیام رسانی با استفاده از -ا/6۱ و راهنمای آن (5606192 ]۵6/8 ساخته خواهد شد. ‎pls‏ اقدامات لاژم جهت ورود و خروج اطلاعات به مرکز داده های سلامت از قبیل طراحی فرمهای تحت وب و برنامه نويسى متن یاز جهت انجام جستجو. گزارش گیری. ایندکس برداری و نمایش اطلاعات انجام می شود. می توان در هر مرحله با ستفاده از ماژول های مورد نیز ارتباط بانک اطلاعاتی را با یک موتور سیستم اطلاعاتی مکانی برقرار نمود تا همراه با دریافت اطلاعات سلامت. امکان تحلیل های مکانی نیز وجود داشته باشد. ‏اجزای نوم افزاری (مانند 313[) که شرکت های دارای نرم افزارهای سلامت می توانند از آنها رای پشتیبانی از لاع طراحی شده استفاده کنند. بایستی نوشته شود.(جهت استفاده در 56۳۷6۲ های مرکز سلامت) ‏در آخر مستندات مربوط به هر یک از مراحل اعم از کلاس های طراحی شده و ارتباطاتشان: زیر برنامه های نوشته شده و راهنمای عملی آنها بایستی تهیه گردد و بر روی وب سایتی در دسترس افراد مجاز فرار گیرد. ‎ ‎ 

صفحه 73:


صفحه 74:
وب سایت دفتر آمار و فتاوری اطلاعات ‎cwwwiitbehdasht.goviiry‏ خبرگزاری ایسنا ۷۷۷۱۷۷۰۵۱۵3991 ‏معاونت هماهنگی وزارت بهداشت(//6195569001‎ (wwwitanalyZe.com) ctedbl ¢5 js ‏اخبار‎ ‎qwwwiictmedsumsacin Ictmed 

سامانه پرو نده الکترونیکی سالمت (سپاس) 1 بسم اهلل الرحمن الرحیم اعظم یوسفیان دانشگاه تربیت مدرس 2 فهرست مطالب • • • • • • • • • • 3 تعریف سپاس اهداف ذینفعان طرح تاریخچه وضعیت فعلی و ایده آل کشور میان افزار سپاس معماری سپاس پهنای باند مورد نیاز برنامه ملی توسعه پرونده الکترونیک سالمت منابع تعریف سپاس سپاس به منظور یکپارچه‌سازی اطالعات سالمت شهروندان در سطح كشور توسط مرکز مدیریت آمار و فناوری اطالعات وزارت بهداشت تعريف شده و مسئوليت اجراي آن را معاونت تحقیق و توسعه این مركز بر عهده دارد. 4 تعریف سپاس که بدین صورت تعریف شده است: مجموعه کلیه اطالعات مرتبط با سالمت شهروندان ،از پیش از تولد (شامل اطالعات دوران جنینی و ما قبل آن مانند اطالعات مربوط به لقاح آزمایشگاهی) تا پس از مرگ (مانند اطالعات بدست آمده از محل دفن ،اتوپسی و غیره) است که به صورت مداوم و با گذشت زمان به شکل الکترونیکی ذخیره می​گردد و در صورت نیاز، بدون ارتباط با مکان یا زمان خاص ،تمام یا بخشی از آن در دسترس افراد مجاز قرار خواهد گرفت. 5 • در واقع پرونده الکترونیک سالمت پیشینه مادام العمر وقایع مربوط به سالمت هر فرد ارائه می نماید که غالبًا به شکل خالصه نگهداری می گردد .واضح است که شکل گیری پرونده های الکترونیک سالمت امری تدریجی و زمان بر است که با ارائه داده هایی از منابع مختلف در طی زمان ایجاد خواهد شد.منبع اصلی این داده ها ،پرونده الکترونیک بیمار یا پرونده الکترونیکی بهداشتی شامل ریز فعالیت های انجام شده برای شهروند در وضعیتی خاص و یک برهه زمانی است. 6 • سامانه پرونده الکترونیک سالمت مجموعه نرم افزارهایی است که در بستر مناسب اجرا شده و اطالعات سالمت را از سامانه های محلی جمع آوری کرده و با آنها در تعامل است. • در این ساختار ،هر سامانه اطالعاتی محلی بخشی از اطالعات تعدادی از شهروندان را نگه داری میکند که هدف از برقراری سامانه پرونده الکترونیک سالمت ،یکپارچه سازی این ساختار است که نهایتًا منجر به ایجاد یک نظام اطالعاتی یکپارچه جهت ثبت ،بازیابی و تبادل اطالعات شهروندان خواهد شد. 7 EHR Shareable EHR Non-shareable EHR Integrated Care EHR 8 • اغلب سیستم​های اطالعات بیمارستانی ( )HISموجود در کشور و همچنین سایر سیستمهای اطالعاتی حوزه سالمت که اطالعات سالمت شهروندان را نگهداری می​ ​ کنند ،از نوع بدون قابلیت اشتراک گذاری اطالعات می​باشند .اما منظور از پرونده الکترونیک سالمت تعریف شده در وزارت بهداشت ،سیستم اطالعات توزیع شده​ای است که با قابلیت اشتراک اطالعات و از نوع یکپارچه می​باشد. 9 اطالعات قابل دخیره در سپاس: .1 .2 .3 .4 .5 10 اطالعات بالینی (دموگرافیک ،تاریخچه بیماری ،اطالعات مربوط به واکسن ،یافته ها و معاینات)..، اطالعات مدیریتی (اطالعات مالی ،بیمه ای ،آماری)..، پیوندها (نمایش ارتباط بین اطالعات وارد شده ،مشخصات اطالعاتی که به خارج ارجاع داده شده است) امنیت و حسابرسی(اطالعات مرتبط با تشخیص هویت ،اطالعات مرتبط با هویت و اعتبار مراکز سالمت و )... اطالعات مرتبط با پرونده الکترونیک سالمت و نگارش های مختلف و توسعه آن مراکز تولید اطالعات سالمت: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 11 بیمارستان درمانگاه آزمایشگاه تشخیص طبی داروخانه مرکز تصویربرداری فیزیوتراپی مرکز بهداشت سازمان بیمه گر سازمان /اداره وابسته به وزارت بهداشت پرسنل سالمت دانشگاه علوم پزشکی ارزش‌های محوری طرح شامل موارد زیر است صیانت از حقوق شهروندی عدالت محوری حفظ محرمانگی و امنیت اطالعات 12 : اهداف سپاس یکپارچه‌سازی اطالعات سالمت شهروندان ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی توزیع عادالنه منابع سالمت بهینه‌سازی مصرف منابع سالمت و اصالح مدیریت نظام سالمت کشور مبتنی بر اطالعات صحیح، دقیق و با قابلیت دسترسی سریع تسریع و تسهیل تولید و مدیریت دانش پزشکی و زیستی کمک به توسعه پزشکی مبتنی بر شواهد 13 اهداف سپاس کاهش عوارض ناشی از اشتباهات پرسنل پزشکی کاهش هزینه های خدمات بهداشتی درمانی افزایش امنیت اطالعات سالمت تقویت نقش نظارت در نظام سالمت بهبود کیفیت آموزش پزشکی ‏ ارائه خدمات نوین الکترونیکی • بهینه سازی کسب و کار نظام سالمت کشور 14 حوزه های طرح سپاس )1 )2 )3 )4 )5 )6 )7 15 مدیریت ،راهبری و نظارت طرح آموزش و فرهنگ‌سازی استانداردها ،قوانین و مقررات توسعه و استقرار سيستم‌های اطالعاتی تحقیق و پژوهش زیرساخت فنی (سخت‌افزارها و شبکه ارتباطی) توسعه و استقرار طرح در دانشگاه‌ها و مراکز سالمت ذینفعان طرح • کلیه شهروندان • مراکز ارائه دهنده خدمات سالمت • سازمان‌ها و نهادهای دخیل در مدیریت نظام سالمت کشور • سازمان‌های بیمه‌گر • اساتید و دانشجویان علوم پزشکی • محققین و پژوهشگران 16 17 تاریخچه پرونده الکترونیک سالمت • قبل از انقالب اسالمی استفاده از رایانه در مراکز پزشکی و بهداشتی-درمانی کشور در پیش از انقالب سال 57سابقه​ای وجود ندارد .چرا که به کارگیری رایانه​های بزرگ ( )main frameشرکت IBMدر ایران که از اواسط دهه 40در ایران شروع می​شود ،محدود به دستگاه​ها و نهادهای کالن کشوری بوده است که بهداشت و درمان را شامل نمی​شد. 18 دهه 60 • اولین مراکزی که در ایران از رایانه استفاده کردند ،آزمایشگاه​های تشخیص پزشکی بودند .به این ترتیب آزمایشگاه​های ایران برای نخستین بار موفق به چاپ نتایج آزمایش​های بیوشیمی ،بر فرم​های رایانه​ای می​شدند .در عین حال می​توانستند نتایج آزمایشهای بیماران را با استفاده از فالپی دیسکتهای 25/5اینچ بایگانی کنند .احتماالً نخستین تجربه پرونده الکترونیکی بیمار ( )EPRدر کشور به این ترتیب محقق شده است. • از ویژگی مهم این دوره پذیرش فهرست صورتحساب رایانه ای آزمایشگاه​ها توسط سازمان بیمه خدمات درمانی است که در دستگاه​های اداری کشور یک تحول تلقی می شود و موجب تغییر جدی در تقاضای نرم​افزار توسط آزمایشگاه​های کشور شد. 19 دهه 70 • با ورود شرکت​ها و موسسات جدید به فعالیت در حوزه نرم​افزارهای پزشکی آغاز می​شود. • مطرح شدن «نظام نوین» در اداره بیمارستان​های کشور ،موجب تجدید نظر در روال​های جاری ثبت و ضبط اطالعات و اسناد در بیمارستان​ها​شد. • به عنوان مثال در اواسط دهه هفتاد نسخه اولیه مجموعه نرم​افزاری شبکه بیمارستان شرکت ره​آورد رایانه برای پذیرش تا ترخیص بیمار در بیمارستان شهید هاشمی​نژاد تهران نصب و راه​اندازی شد. موفقیت این سیستم در تامین نیاز​ های اطالعاتی و اسناد «نطام نوین» درمان موجب استقبال سایر بیمارستانهای کشور از کاربری این نرم​افزار گردید. ​ 20 دهه 70 همزمان با ادامه فعالیت​ های بخش خصوصی ،در اوایل دهه هفتاد مراکز دولتی نیز ،به تجاربی در این حوزه گرایش یافتند مهمترین این مراکز و اقدامات آنها عبارتند از: • • 21 مرکز کامپیوتر سازمان تامین اجتماعی دست به تجربه مشابهی در آزمایشگاه​های تحت پوشش مراکز درمانی تامین اجتماعی زد .نخستین نرم​افزار بیمارستانی این شرکت در اوایل دهه 70در بیمارستان آیت​اهلل کاشانی و شریعت رضوی تهران به بهره​برداری آزمایشی رسید. شرکت ایزایران نیز با هدف تامین نیازهای انفورماتیکی مراکز پزشکی نیروهای نظامی و انتظامی ،وارد حوزه نرم​افزار​ های پزشکی گردید .این شرکت به عنوان اقدام نخست ،مکانیزاسیون بیمارستان فارابی جدید تهران را بر عهده گرفت. دهه 70 بخشنامهی از وزارت بهداشت در سال 77توسط دبیر شورای هماهنگی اطالع رسانی پزشکی صادر شد و ​ به جزئیات بیشتری برای نرم​افزارهای مورد نظر اشاره می​کند: از پروتکل استاندارد HL7تبعیت نماید. تحت شبکه Webو اینترانت کار کند. Data Base سیستم باید از نوع Distributedباشد. قابلیت پشتیبانی وسیع داشته باشد. 22 دهه 80 • دهه هشتاد با چند اقدام بزرگ و به ظاهر کم اهمیت ،اما موثر در جریان توسعه نرم​افزارهای پزشکی کشور آغاز شد: .1 اداره کل پیشگیری و مبارزه بیماری​های وزارت بهداشت ،برنامه «ثبت سرطان» را با استفاده از تجارب بخش خصوصی در آزمایشگاه​های پاتولوژی کشور سامان داد و فرمت معینی برای استخراج اطالعات مورد نیاز تعریف گردید تا هر آزمایشگاه پاتولوژی در پایان ماه بتواند اطالعات مربوط به موارد سرطان را از طریق دیسکت به اداره مذکور منتقل نماید. 23 دهه 80 .2 سازمان تامین اجتماعی برنامه لیست​های بیمه دیسکتی را در مورد آزمایشگاه​های تشخیص پزشکی خصوصی کشور در دستور کار قرار داد ،و طی جلساتی مشترک بین شرکت​های خصوصی توسعه دهنده سیستم​های مکانیزه آزمایشگاهی کشور و کارشناسان فناوری اطالعات این سازمان ،فرمت مورد نظر تعریف و برای اجرا ابالغ گردید .این برنامه بعدها به آزمایشگاه​های غیر خصوصی نیز تعمیم یافت .شایان ذکر است که مشابه این تجربه موفق توسط سازمان بیمه خدمات درمانی و ارتش نیز در سال​های بعد پی​گیری و اجرا گردید. .3 حمایت از مکانیزاسیون داروخانه​ ها برای دسترسی به اسناد پزشکی در قالب دیسکت به صورتی که توسط سیستم مکانیزه سازمان تامین اجتماعی قابل تشخیص و پردازش باشد ،در برنامه کاری سازمان تامین اجتماعی قرار گرفت و پس از یک دهه« ،نرم​ افزار» به عنوان نیازی با ماهیت اقتصادی به یک «تقاضا» در مراکز خدمات .پزشکی-سالمت تبدیل​شد 24 سال 81و82 سالهای 1381و ،1382ظهور تکفا و تکفاب ​ طرح توسعه کاربری فناوری اطالعات و ارتباطات که به طور خالصه «تکفا» خوانده می​شود .اجرای برنامه تکفا در دستگاه بهداشت و درمان کشور ،با عنوان برنامه «تکفاب» معرفی شده و منجر به ایجاد یک دبیرخانه در حوزه معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ،گردید .دبیرخانه این شورا در نخستین مرحله از فعالیت​ هایش به تعریف و تبین استراتژی مربوط به معیارها و استانداردهای صنعتی مورد نظر اقدام کرد. 25 web-base دبیرخانه این شورا اعالم کرد نسخه نهایی نرم​افزار مورد قرارداد باید به صورت برنامه​های :و با مشخصات زیر ارائه گردد  J2EE Platform  Database Engine: Oracle or My SQL  Jboss Application Server  Apache Web Server  Linux / Unix OS 26 • این موضوع با توجه به عدم وجود ظرفیت مناسب در کشور برای رعایت مجموعه استانداردهای مذکور ،منجر به رکود درفرآیندهای مکانیزاسیون بیمارستان​ها و همچنین رکود در کسب و کار فعاالن • این استاندارد انتخابی با انتقاد فعاالن بخش خصوصی روبرو شد .به طور مثال پلتفورم J2EEدر شرایطی مطرح و بر اجرای آن اصرار می​شود که از حداقل منابع انسانی در کشور برخوردار است. 27 بخش خصوصی گشت. ویژگی​هایی که مد نظر تکفاب برای تولید پرونده الکترونیک بیمار بوده​ است ،شامل این موارد می​باشد: oتحت سیستم عامل های با کد باز ( )open sourceباشد ،مثل لینوکس،تا اوًال نیاز به لیسانس شرکت​هایی مثل ماکروسافت برای خرید سیستم عامل ویندوز نباشد و ثانیًا قابل توسعه و بومی سازی باشد. oتحت وب ( ) web basedطراحی شده باشد تا بتوان به راحتی در سطح ملی آن را گسترش داد. oاز معماری سیستم استاندارد جاوا ( )J2EEپشتیبانی نماید( .در مقابل معماری دات نت شرکت ماکروسافت که نیاز به لیسانس داشته و ایجاد وابستگی می​نماید) 28 o ‏o ‏o ‏o ‏o 29 از سرویس​های وب ( )web servicesپشتیبانی نماید تا براحتی امکان اتصال به پورتال ملی را داشته باشد .یعنی تمام پروژه​های انجام شده تحت وب از جمله پرونده الکترونیک بیمار بایستی امکان اتصال به پورتال ملی از این طریق داشته باشند. ساختار بانک اطالعاتی اوراکل ( )oracle database serverتا در حجم​های بسیار زیاد اطالعات بتواند براحتی و به سرعت عمل جستجو و ویرایش را انجام دهد. وجود BEA Web Server برنامه نویسی شی گرا امنیت باالیی داشته باشد و استانداردهای امنیتی نوین (مثل )SSLرا پشتیبانی نماید. o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o 30 از کدهای استاندارد مثل ( )ICD-10,DRGجهت نامگذاری بیماری​ها و دسته​بندی دارویی پشتیبانی نماید. قابلیت ورود و خروج داده​ها به صورت متنوع را داشته باشد. یکپارچگی داده​ها ( )Data Integrityبه خوبی رعایت شده باشد. رابط کاربر گرافیکی( )GUIمناسبی داشته باشد. قابلیت پیکربندی باالیی داشته باشد. استاندارد تبادل الکترونیک داده​های سالمت ،نگارش 3را پشتیبانی نماید • دبیرخانه شورای راهبری تکفاب در اواخر سال 1383به «مرکز تحقیقات توسعه فناوری اطالعات و ارتباطات سالمت» تغییر نام یافت و پس از آن نیز با عنوان «مرکز تحقیقات الکترونیک سالمت» به فعالیت ادامه داد. 31 • 32 یکی از مهمترین پروژه​های مطرح شده در سطح ملی ،طرح پرونده الکترونیک بیمار ( ) EPRم ​ی باشد .این طرح مسیری در جهت دستیابی به پرونده الکترونیک سالمت می​باشد .منظور از پرونده الکترونیک بیمار ،ایجاد و مدیریت پرونده​های الکترونیکی در سطح بیمارستان​هاست .پروژه مذکور در سطح واحدهای پذیرش ،ترخیص و اورژانس بیمارستان تعریف گردید .در همین راستا نیز مجموعه اقداماتی در قالب چندین طرح و پروژه انجام گرفته که در ادامه به بخشی از مسیر طی شده ،به بررسی آنها خواهیم پرداخت.  )1اقدامات مطالعاتی (بررسی سیستم​های نامگذاری و طبقه​بندی بیماری​ها و ارائه الگوی مناسب برای کشور ،تدوین راهکارهای عملیاتی سازی ،مطالعه اولیه و تدوین پروتکل پیشنهادی جهت افزایش ضریب امنیت دسترسی کاربران به نظام اطالعات سالمت ،فراخوان طرح جهت ایجاد پورتال سالمت ،برگزاری کنفرانس منطقه​ای (…eHealth )2دوره​های آموزشی (برگزاری کالس​های آموزشی linuxکاربران عادی و حرفه​ای ،مدیریت پایگاه داده تحت لینوکس ،برنامه نویسی تحت لینوکس (جاوا) )++c,c ، )3 33 ایجاد زیرساخت سخت افزاری(خرید ،نصب و راه​اندازی تجهیزات فعال زیرساخت دسترسی، تجهیزات غیر فعال ،زیر ساخت خدمات بخشی) سطوح استقرار EPR )4 پیاده سازی نرم​افزار نظام اطالعات بیمارستانی .نصب و راه اندازی این نرم افزار به مراحلی تقسیم شده است. به طور کلی سطوح استقرار پرونده الکترونیک بیمار عبارت است از: سطح : 1اطالعات مدیریتی بیمار ،مشتمل بر پذیرش ،ترخیص ،انتقال و پرونده مالی بیمار سطح :2تشخیص بالینی یکپارچه و سیستم​های پشتیبانی درمان ،سیستم کدگذاری یکپارچه بیمار ،سیستم​های دپارتمانی و بخش​ها سطح :3پشتیبانی از فعالیت​های بالینی ،ورود الکترونیک دستورات بالینی ،گزارش نتایج ،تجویز الکترونیک نسخه و مسیرهای مراقبت مشترک بین چند تخصص. 34 سطح :4ایجاد پایگاه​های دانش بالینی و پشتیبانی از تصمیم گیری ،دسترسی الکترونیک به پایگاه​های دانش ،اصول و قوانین کلی ،هشدارهای الکترونیک ،پشتیبانی از سیستم​های تخصصی سطح :5سیستم​های پشتیبانی از تخصص​های مختلف ،ماژول​های بالینی ویژه ،تصویربرداری از اسناد و پرونده​ های قدیمی سطح :6تله ماتیک و نرم​افزارهای چند رسانه​ای پیشرفته ،پزشکی از راه دور و برنامه​های چند رسانه​ای دیگر (مانند آرشیو تصاویر رادیولوژی و سیستم​های ارتباطی ) 35 برنامه ریزی تکفاب برای پیاده سازی این 6مرحله .طی سه فاز شامل: .1 .2 .3 36 پیاده سازی سطوح 1و2 پیاده سازی سطوح 3و4 پیاده سازی سطوح 5و6 در همین راستا طرحی برای تحقق فاز اول پرونده الکترونیک بیمار و شکل گیری نرم افزاری که دارای این زیر سیستم​ها باشد ،تدوین گردید .شامل: مدیریت اطالعات بیمار سیستم وقت دهی مشاوره بالینی کنترل دارو مالی و حسابداری نگهداری سوابق بیمار ارتباط متخصصین پزشکی گزارش دهی دسترسی چند منظوره (بی سیم) داروخانه مدیریت اعمال مقررات بیمه 37 زیر سیستم​ هایی که در انتهای فاز سوم قرار بود به پرونده الکترونیک بیمار افزوده گردد شامل این موارد بوده است: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 38 سرویسهای voice conferenceو voice mail ​ استقرار و فعال سازی سرویس​های pacs استقرار سیستم​های هوشمند راهنمای بالینی استقرار سیستم​های هشدار دهی سیستم تشخیص تصاویر و عکس برداری بایگانی تصاویر سیستم تشخیصی بیماری​های تنفسی  ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 39 سیستم تشخیص قلب و عروق سیستمهای تشخیص گوارشی ​ سایر سیستم​های تشخیصی چند رسانه​ای سیستم​های پشتیبانی تصمیم گیری گزارش دهی مدیریتی و مدیریت مبتنی بر عملکرد سیستمهای استخراج و مدیریت دانش بالینی ​ استقرار سیستم​های مشاوره از راه دور استقرار سیستم​های رزرو وقت از راه دور طبق اسناد ارائه شده ،هزینه برآورد شده برای پیاده سازی هر سه فاز پرونده الکترونیک بیمار در سه بیمارستان پایلوت (امام خمینی تهران ،امام خمینی تبریز ،مرکز طبی کودکان تهران) برابر با حدود 110میلیارد ریال بوده است .با این اوصاف ،هزینه مربوط به نصب پرونده الکترونیک بیمار در بیمارستان​های کشور و به تبع آن پرونده الکترونیک سالمت رقم بسیار بزرگی می​گشت. 40 سال 85و86 مجموعه​ای که تا این زمان در مرکز تحقیقات الکترونیک و سالمت تحت عنوان تکفاب مشغول به فعالیت بود ،با تغییر مدیریت تقریبًا از هم گسست. در سال 86به دستور وزیر وقت مرکز فناوری اطالعات زیر مجموعه مستقیم وزیر تشکیل گردید تا بنا به نظر ایشان به منظور توسعه فعالیت​ها ،تحت حمایت​های مستقیم وزیر قرار گیرد .رسمًا این مرکز از آن سال با عنوان «مرکز آمار و فناوری اطالعات» آغاز به کار کرد و فعالیت​هایی را جهت توسعه فناوری اطالعات در وزارت بهداشت آغاز نمود .آقای مهندس رحیمی به سمت سرپرست این مرکز منصوب شد. 41 این مرکز تصمیم گرفت که به منظور تمایز و تفاوت طرح حاضر با سایر پروژه​ها و طرح​های در حال اجرا در کشور (در درون وزارت بهداشت و سایر سازمان​ها) از نام طرح سپاس برای آن استفاده نماید .که دارای 3 سطح می​باشد: .1 .2 .3 42 سطح اول تجهیزات پزشکی و ابزارهای قابل حمل مانند PDA, Pocket Pcو کارت هوشمند و ...می​باشد. سطح دوم سیستم​های اطالعاتی مراکز ارائه خدمات سالمت مانند HISدر بیمارستان​ها CIS ،در مطب​ها LIS ،در آزمایشگاه​ها و ...می​باشد. سطح سوم نیز سیستم​های اطالعاتی دانشگاه​های علوم پزشکی و ستاد وزارت بهداشت می​باشد. سطوح مختلف سیستم مرکز مدیریت آمار و فناوری اطالعات 3 دانشگاه علوم پزشكي مرکز بهداشت بیمارستان 2 ابزارهای قابل حمل 43 تجهیزات پزشکی 1 • این سیستم​ ها مستقل از یکدیگر بوده و هر سطح با سطح باالتر از طریق استانداردهای تبادل اطالعات و استانداردهای محتوای اطالعات با یکدیگر در تعامل خواهد بود .بدین ترتیب با تعویض تجهیزات پزشکی یا سیستم​ های اطالعاتی مراکز سالمت ،به شرط رعایت استانداردها ،نیاز به تغییر در کل سامانه نخواهد بود .این راه​حل باعث خواهد شد که دانشگاه​های علوم پزشکی و مراکز سالمت ضمن حفظ استقالل خود ،بر اساس نیازهای خود سامانه​های اطالعاتی را انتخاب کرده تا احتیاج به استفاده از یک نرم​افزار واحد نباشد .این مدل نیز ،از اساسی​ترین تفاوت​های طرح سپاس با سایر طرح​های دارای عنوان مشابه می​باشد. 44 • گردآوری سوابق فعالیت​های پژوهشی و اجرایی انجام شده اولین اقداماتی که پس از تشکیل مرکز صورت گرفت ،گردآوری دستاورد فعالیت های پژوهشی و اجرایی انجام شده در دوره​های قبل و تجارب موفق و شکست خورده حاصل از آن بود .این موضوع با بررسی دستاوردهای طرح تکفاب ،نقاط ضعف و قوت آن و استخراج نقشه راه مناسب برای ادامه فعالیت​های درخور توجه صورت گرفته است. بررسی اسناد موجود ،مکاتبات صورت گرفته و ایجاد بانک اطالعاتی پروژه​های انجام شده و خروجی حاصل از آنها از اقدامات اولیه بوده است. 45 • ایجاد بانک اطالعات متخصصین انفورماتیک پزشکی کشور با توجه به کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه انفورماتیک پزشکی ،با مراجعه به وب سایت​ها ،بررسی اطالعات سمینارها ،مجالت و نشریات ،جستجوی اینترنتی بانک اطالعاتی از متخصصین حوزه سالمت الکترونیکی در کشور تشکیل گردید .در این مجموعه مشخصات بیش از 200نفر از افرادی که به هر نحوی فعالیتی در این حوزه داشتند جمع آوری گردید تا بتوان از توان تخصصی آنها در اجرای طرح​ها و برنامه​ها استفاده نمود. • اجرای پروتوتایپ پرونده الکترونیکی سالمت به عنوان مطالعه امکان‌سنجی (اتصال 15بیمارستان دارای 5نوع HISمختلف -برنده جایزه WSAدر ایران) • رشته دانشگاهی انفورماتیک پزشکی 46 سال​های 87و 88 • ‏ ‏ ‏ ‏ در این راستا برنامه​های معاونت تحقیق و توسعه در جهت توسعه طرح سپاس ،ادامه یافت و فعالیت​های زیر انجام گرفت: پیاده سازی و استقرار نمونه اولیه پرونده الکترونیک سالمت (پروتوتایپ) فرهنگ سازی در سطح مدیران و کارشناسان وزارت بهداشت برگزاری مناقصات پروژه​های اجرایی به منظور تهیه سیستم اطالعاتی مورد نیاز و توسعه طرح سپاس. طراحی بخش اول نرم​افزار پرونده الکترونیکی سالمت ایران .که کنسرسیوم «پژوهش و توسعه » و «پاسارگارد» به عنوان برنده مناقصه فعالیت خود را در تابستان 1388آغاز نمود. نظارت و کنترل پروژه​های توسعه پرونده الکترونیکی سالمت-حوزه سیستم​های اصلی .که در نهایت شرکت «بین المللی انفورماتیک سیستم آوران» به عنوان برنده مناقصه اعالم گردید. 47  ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 48 تدوین بخش اول استاندارد پرونده الکترونیکی سالمت ایران .شرکت «مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تامین» به عنوان برنده مناقصه فعالیت خود را در تابستان 1388آغاز نمود. امکان سنجی توسعه کارت هوشمند سالمت ایران .که شرکت «آشنا ایمن » این مسئولیت را برعهده گرفت. طراحی وب سایت آموزشی و نمایشگر پرونده الکترونیکی سالمت ایران فعال سازی کمیته فنی متناظر ایزو ( 215انفورماتیک سالمت) در ایران توسعه وب سایت اطالع رسانی درج طرح بلند مدت پرونده الکترونیکی سالمت در اسناد باالدستی سال های 90تا 92 • • • • 49 پرونده الکترونیک سالمت عمًال در سال 90شروع شد و در آن سال 200هزار پرونده الکترونیکی سالمت تشکیل شد که این تعداد در سال 91به 2میلیون نفر رسید و در سال ، 92به 9.5میلیون نفر پرونده الکترونیکی در حوزه درمان داده شد. یعنی وقتی مریض به مرکز درمانی مراجعه می‌کند غیر از پرونده کاغذی یک پرونده الکترونیکی در سیستم ثبت می‌شود که خالصه آن به سامانه پرونده سالمت منتقل می‌شود و سوابق مریض در آن قابل مشاهده است که البته صرف دستیابی به آن داشتن کد ملی است و چون این سامانه کشوری است فرد در هر نقطه از ایران که به مراکز بهداشت مراجعه کند می‌تواند اطالعات بیماری خود را داشته باشد. استقرار نمونه سپاس در 46دانشگاه علوم پزشکی کشور در سال 92 برگزاری کارگاه معاونت درمان در خصوص سپاس ،که محور اصلی آن تصحیح ارسال داده از مراکز ارائه خدمت به سپاس بود. Click to add Text • 50 سال 93 • به دنبال اقدامات انجام شده اکنون 80درصد بیمارستان‌های دولتی‌ به سامانه پرونده الکترونیک سالمت متصل شده‌اند .بر این اساس تمام بیمارستان‌ها به صورت آنالین پرونده‌ها را ارسال می‌کنند و سابقه یکپارچه‌ای از بیماران کشور در بیمارستان‌های دولتی موجود است. • مشابه همین طرح برای بخش بهداشت در حال اجرا است؛ با این تفاوت که در این بخش بحث بیماری مطرح نیست بلکه بحث بهداشت و مراقبت‌های بهداشتی افراد مطرح است .اقداماتی که نهایتًا به سالمت فرد منتج می‌شود .در طرح تحول بهداشت فاکتورهای خطر بیماری‌ها نظیر اضافه وزن ،چاقی، فشار خون و ...به صورت الکترونیک ثبت خواهد شد. 51 • دفتر آمار و فناوری اطالعات وزارت بهداشت اعالم کرده است که برای شش ماه دوم امسال برنامه‌مان آن است که پرونده الکترونیک در حوزه بهداشت را در سراسر کشور اجرا کنیم تا به این ترتیب با مراجعه مردم به مراکز بهداشتی ،سابقه بهداشتی‌شان نیز به صورت الکترونیکی ثبت شود .از آنجا که در این بخش زیرساخت‌ها چندان آماده نیست ،نسبت به حوزه درمان کار سخت‌تر ،پیچده‌تر و احتماًال زمان‌برتر خواهد بود. • طراحی کارت سالمت ایرانیان .این کارت ،کارتی کاغذی است و اطالعاتی که روی آن درج می‌شود بیشتر برای متوجه شدن افراد از وضعیت سالمت خود بوده و جنبه "خودمراقبتی" دارد .در قسمت پشت این کارت نیز سیستم‌های اطالعاتی طراحی می‌شود که همه اطالعات را به صورت الکترونیکی حفظ می‌کند. 52 هم اکنون سپاس با سرویس های زیر تبادل اطالعات دارد: • داده های مدیریت تخت های بیمارستانی • اسناد بیمارستانی • سیستم های آزمایشگاهی • سیستم ثبت سکته های قلبی()MI • نظام ثبت مرگ • سیستم های آرشیو و ذخیره تصاویر پزشکی()PACS • سیستم های ثبت غربالگری دیابت • شرکت های پخش دارو • داروخانه ها • سرویس ثبت موارد مشکوک به آنفوالنزا 53 الزم به ذکر است در صورت نیازمندی هر یک از دانشگاه های علوم پزشکی کشور ،و اعالم .رسمی دانشگاه ،دفتر آمار و فناوری اطالعات آمادگی توسعه سرویس های جدید را دارد 54 • 55 ابالغ تعرفه خدمات شرکت های توسعه دهنده سیستم های اطالعات بیمارستانی در راستای توسعه سپاس در بخش دولتی در سال 1393 وضعیت ایده آل ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 56 داشتن یک EHRملی با استانداردهای مشخص اجزای گوناگون موجود در حوزه بهداشت و درمان به صورت سیستم​های اطالعاتی ساختار یافته با قابلیت اشتراک گذاری اطالعات باشند. ترتیب قرارگیری اطالعات گوناگون و ارتباط بین جداول اطالعاتی گوناگون از مهمترین کارهایی می​ باشد که برای طراحی یک EHRملی نیاز است. در نظر گرفتن جریان کاری ( )Workflowموجود در روند کاری مسائل مربوط به درمان و فرآیندهای بهداشتی و درمانی طراحی و ساخت ساختار اطالعات بهداشتی و درمانی .این ساختار عالوه بر اینکه باید با توجه به نیازهای کشور طراحی گردد باید با توجه به استانداردهای روز تولید شود تا امکان توسعه آن وجود داشته باشد. این ساختار باید توسط نهادی دولتی انجام شود تا اعتمادسازی الزم را هم برای سرویس دهندگان مراقبتهای بهداشتی و هم برای مردم ایجاد کند. ​ پیامد توسعه نظارت • نامحسوس تولید دانش • پزشکی 57 6 3 تغییر کسب • و کار سالمت نظارت و • حسابرسی محسوس نظام آماری • 2 خدمات • 5 نوین الکترونیکی 4 1 روند جهانی • تلفیق با سایر فناوری‌ها مانند نانو توسعه • سیستم‌های کاربردی پیشرفته 58 5 تلفیق • فناوری‌ها با یکدیگر توسعه • 6 سیستم‌های کاربردی 3 توسعه • انفورماتیک پزشکی توسعه • 4 انفورماتیک زیستی 2 1 نیازمندی های سپاس نیازمندی های سپاس به دو دسته Functionalو Non-Functionalتقسیم میشود. نیازمندی های : Functional ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ثبت ،بروز رسانی و بازیابی پرونده سالمت شهروندان تولید و نمایش دیدهای مختلف از پرونده الکترونیک سالمت مدیریت هشدارها جستجوی شهروندان ،مراکز خدمت رسان ،متخصصان ،دستیاران سالمت ثبت و بروز زسانی قواعد و قوانین مرتبط با پرونده الکترونیکی سالمت ثبت ،بروز رسانی و کنترل سطح دسترسی به پرونده الکترونیک سالمت مدیریت واژگان و ترمینولوژی های پزشکی ثبت ،بازیابی و بروز رسانی اطالعات بیمه ای پویا بودن ساختار داده های سالمت اشتراک اطالعات سالمت بین مراکز 59 نیازمندی های :Non-Functional ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 60 کارا بودن سیستم پرونده الکترونیکی سالمت قابلیت توسعه سیستم قابلیت استفاده و یادگیری آسان سیستم قابل اعتماد بودن سیستم حفظ محرمانگی و امنیت پرونده الکترونیک سالمت پشتیبانی از مکانیزم نرمال سازی پشتیبانی مکانیزم cashing کنترل نسخه های مختلف داده ها مدیریت شناسه ها و داده های کلیدی کانال های دسترسی به پرونده الکترونیک سالمت اختفا و پنهان سازی هویت شهروندان در استفاده های ثانویه از سیستم قابلیت تعامل و ارتباط با سایر سیستم های حوزه سالمت معماری سپاس در پروژه پرونده الکترونیک با توجه به پیچیدگی های فراوان نیاز به یک معماری چابک (Agile )Architectureدارد. معماری چابک محصول نهایی را قادر می سازد که به تغییرات به سرعت پاسخ دهد و این ویژگی با توجه به ساختار فرایندهای سالمت که به شدت مستعد تغییرات است ،الزامی است. مانند تغییر در محاسبه تعرفه ،تغییر در متدولوژی کشف و استخراج راهنمایی پزشکی ،اضافه شدن سرویس های جدید و بسیاری از موارد دیگر بنابراین معماری سرویس گرا به عنوان راه حلی معقول در نطر گرفته شد. 61 معماری سرویس گرا ()SOA()Service Oriented Architecture • معماری است که در آن یک solutionنرم افزاری به مجموعه ای از واحدهای کامًال جداگانه و مستقل که به روشی کامًال از پیش تعیین شده با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند تبدیل می شود. ویژگی های بنیادی معماری سرویس گرا: .1یک نرم افزار به سرویس هایی با هویت مستقل شکسته می شود که هر سرویس وظیفه تعریف شده ای را برعهده دارد .یعنی این سرویس ها componentهایی باشند که کارهای نسبتا بزرگ و با هویت می کنند و نه صرفًا componentهای کوچکی که با یکدیگر همکاری می کنند. .2هر سرویس به وسیله یک استاندارد به بقیه سرویس ها شناسانده می شود .به این توصیف رسمی service descriptionگفته می شود. .3هر سرویس به صورت استاندارد و از پیش تعریف شده با بقیه سرویس ها ارتباط برقرار می کند و به آنها ورودی می دهد و از آنها خروجی می گیرد .به این استاندارد service messagingیا service interfaceمی گویند. 62 .4 .5 .6 .7 .8 .9 .10 63 همه سرویس ها در مخزنی که برای کاربر قابل دسترسی و کشف است قرار می گیرند .به این مخزن، service Repositoryو به قابلیت کشف سرویس ها service Discoverabilityمی گویند .هر سرویس به صورت manualو در زمان طراحی یا به صورت اتوماتیک در زمان اجرا حضور خود را به کاربر اعالم می کند. ارتباط سرویس ها با یکدیگر loose coupledاست. سرویس ها statelessهستند و این یعنی بعد از انجام تقاضای سرویس گیرنده ،سرویس دهنده ،سابقه ای از فعالیت انجام شده را نگه نمی دارد .معموال این سابقه توسط خود سرویس گیرنده نگهداری می شود. سرویس ها به گونه ای طراحی می شوند که قابلیت استفاده مجدد هم داشته باشند .یعنی به اندازه ای کوچک باشند که بتوان از آنها در طراحی های دیگر و به خصوص در ترکیب سرویس ها استفاده کرد. سرویس های ساده قابلیت ترکیب شدن و ساخت یک سرویس پیچیده تر را دارا هستند. سرویس ها interoperableاند .این ویژگی بدین معناست که سرویس ها می توانند با یکدیگر تعامل برقرار کنند و در نتیجه قابلیت integrationو اضافه شدن سرویس ها و تغییر سرویس ها نیز بیشتر می شود .این امکان با massagingفراهم می شود. پیاده سازی سرویس از دید کاربر مخفی است به این ویژگی service Abstractionمی گویند. مراحل طراحی یک سیستم سرویس گرا 64 • نمای عمومی مبتنی بر SOA 65 میان افزار سپاس یک زیر ساخت و واسط نرم افزاری برای اتصال سیستم های اطالعاتی مراکز ارائه دهنده خدمات سالمت می باشد .میان افزار بر اساس مفاهیم استانداردهای ایزو طراحی شده است تا بتواند نیازمندی های پرونده الکترونیک سالمت را پوشش دهد. معماری میان افزار به صورت سرویس گرا طراحی شده است و پیش بینی های الزم برای یک سیستم توزیع شده در طراحی آن لحاظ گردیده است .میان افزار بر اساس رویکرد مدل دو سطحی ساخته شده است به همین علت پویایی بسیاری در مدیریت تغییرات و پشتیبانی انواع متنوع و متفاوت ساختارهای اطالعاتی و فرایندهای سالمت را دارا می باشد. میان افزار سرویس هایی را فراهم می آورد تا سیستم های اطالعاتی مراکز سالمت بتوانند تبادل اطالعات را به واسطه این سرویس ها انجام دهند .از طریق این سرویس ها دو سیستم اطالعاتی می توانند با یکدیگر نیز تبادل اطالعات داشته باشند. • • • 66 میان افزار سپاس • • • • 67 این سامانه انعطاف‌پذیر و قابل توسعه بوده و امکان ارائه خدمات پشتیبان ))Back Officeو خدمات پیش‌خوان( )Front Officeرا فراهم می‌سازد .این سامانه بر روی مراکز داده سالمت نصب گردیده و از طریق شبکه ملی سالمت با سیستم‌های اطالعاتی مراکز سالمت در تعامل خواهد بود. بیشتر دانشگاه های علوم پزشکی در سرتاسر کشور یک نمونه از میان افزار سپاس را راه اندازی نموده و تا حدودی دریافت داده از بیمارستان های تابعه خود را نیز شروع کرده اند. جهت انتقال داده ها از XMLو از استاندارد XML-SCHEMAاستفاده می نماید.در XML Schemaحتی نوع داده ،مقادیر حداقل و حداکثر آن و سایر محدودیت های داده را می توان تعریف کرد. میان افزار بر اساس استانداردهای ایزو 13606و 18303طراحی شده است. پهنای باند • تخمین پهنای باند چندین مرکز سالمت برای پرونده الکترونیک سالمت 68 69 در حال حاضر پهنای باند kbps 64برای کلیه مراکز سالمت ،جهت تبادل اطالعات متنی پرونده الکترونیک سالمت با یک EHRمرکزی با وضعیت فعلی کافی می باشد. • • • • . 70 در حال حاضر بخشی از اطالعات سالمت شهروندان تولید نمی شود و یا ثبت نمی گردد .در حالت ایده آل که کلیه اطالعات سالمت ثبت و به صورت الکترونیکی ذخیره شود ،حجم اطالعات بسیار بیشتر بوده و تخمین زده میشود که بیش از 10برابر پهنای باند تخمین زده شده در جدول فوق مورد نیاز میباشد. پهنای باند محاسبه شده صرفًا جهت تبادل اطالعات مربوط به پرونده الکترونیکی سالمت بوده و برای تبادل سایر اطالعات (مثال اینترنت)به پهنای باند بیشتری نیاز می باشد. تصویربرداری های پزشکی حجم زیادی از اطالعات را به خود اختصاص می دهند ،به همین علت معموًال تصاویر به یک EHRمرکزی انتقال پیدا نمی کند و در سیستم های LOCALباقی می ماند. به عنوان مثال تصاویر رادیولوژی انتقال نمی یابد ،در واقع آن چیزی که منتقل می شود گزارش رادیولوژی می باشد. برنامه ملی توسعه پرونده الکترونیک سالمت برنامه ملی توسعه و پیاده سازی پرونده الکترونیک سالمت به طور خالصه به صورت زیر بیان می شود: .1با توجه به کاربردهای ، EHRمراکز تولید اطالعات ،اطالعات قابل دخیره و نیازهای داخلی کشور از یک طرف مدل اطالعاتی استانداردهای اصلی در این رابطه مانند CENو HL7و همچنین OPEN EHRو از طرف دیگر کالسهای مورد نیاز ،مشخصه ها و زیر کالسهایشان طراحی می گردد. اطالعات قابل ذخیره کاربردها طراحی مدل مراکز تولید اطالعات سالمت 71 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 72 با در نظر گرفتن کلیات مدل اطالعاتی و امکان ارتباط کالس تعریف شده با سایر کالسها ،ارتباطات بین کالسها طراحی شده تبیین می شود. از روی کالس تدوین شده ،بانک اطالعاتی مرکز داده های سالمت طراحی می گردد. ساختار پیام رسانی با استفاده از XMLو راهنمای آن ( )XML Schemaساخته خواهد شد. سایر اقدامات الزم جهت ورود و خروج اطالعات به مرکز داده های سالمت از قبیل طراحی فرمهای تحت وب و برنامه نویسی متن باز جهت انجام جستجو ،گزارش گیری ،ایندکس برداری و نمایش اطالعات انجام می شود. می توان در هر مرحله با استفاده از ماژول های مورد نیاز ارتباط بانک اطالعاتی را با یک موتور سیستم اطالعاتی مکانی برقرار نمود تا همراه با دریافت اطالعات سالمت ،امکان تحلیل های مکانی نیز وجود داشته باشد. اجزای نرم افزاری (مانند ) javaکه شرکت های دارای نرم افزارهای سالمت می توانند از آنها برای پشتیبانی از EHRطراحی شده استفاده کنند ،بایستی نوشته شود(.جهت استفاده در Serverهای مرکز سالمت) در آخر مستندات مربوط به هر یک از مراحل اعم از کالس های طراحی شده و ارتباطاتشان ،زیر برنامه های نوشته شده و راهنمای عملی آنها بایستی تهیه گردد و بر روی وب سایتی در دسترس افراد مجاز قرار گیرد. ۱۲ ۰ ﻲﻜﻴﻧﻭﺮﺘﻜﻟﺍ ﻩﺪﻧﻭﺮﭘ ﺩﺭﻮﺧﺯﺎﺑ ﺖﻓﺎﻳﺭﺩ ﻪﭼﺭﺎﭙﻜﻳ ﺖﻣﻼﺳ ﺖﻣﻼﺳ ﺰﻛﺍﺮﻣ ﻪﺑ ﻍﻼﺑﺍ ﻪﺧﺮﭼ ﻞﻴﻤﻜﺗ ﻱﺮﻴﮔ ﺵﺭﺍﺰﮔ ﻱﺎﻫﺪﻛ ﺮﺴﻔﻣ ﻱﺎﻫﺪﻛ GISﻪﺑ ﻝﺎﺼﺗﺍ ﻱﺎﻫﺪﻛ ﺕﺎﻋﻼﻃﺍ ﺩﻭﺭﻭ ﻱﺎﻬﻣﺮﻓ ‏XML ‏Schema ﻩﺮﻴﺧﺫ ﻩﻮﺤﻧ ﻝﺎﻘﺘﻧﺍ ﻩﻮﺤﻧ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃﺍ ﻚﻧﺎﺑ ﺱﻼﻛ ﻭ ‏A ‏r ‏c ‏h ‏e ‏t ‏y ‏p ‏e ﻲﺗﺎﻋﻼﻃﺍ ﻱﺎﻬﻟﺪﻣ ﻲﺳﺭﺮﺑ ﻲﻠﺧﺍﺩ ﻱﺎﻫﺯﺎﻴﻧ ‏Messaging ﻞﻜﺗﻭﺮﭘ ﺕﺎﻋﻼﻃﺍ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺰﻛﺍﺮﻣ ﺯﺎﺑ ﻦﺘﻣ ﻱﺎﻫ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ‏DB ﻲﻧﺎﺳﺭ ﻡﺎﻴﭘ ﺱﻼﻛ ﻡﺎﻴﭘ ﻝﺩﺎﺒﺗ ﻝﻮﺻﺍ ﻭ ﺎﻫﺩﺮﺑﺭﺎﻛ ﻩﺮﻴﺧﺫ ﻞﺑﺎﻗ ﺕﺎﻋﻼﻃﺍ ﺖﻴﻨﻣﺍ ﻲﻠﻣ ﻱﺎﻬﺘﺳﺎﻴﺳ ﺖﻴﻨﻣﺍ ﻞﻜﺗﻭﺮﭘ ﻭ ﺖﻴﻨﻣﺍ ﺱﻼﻛ ﻲﺳﺮﺑﺎﺴﺣ منابع • وب سایت دفتر آمار و فناوری اطالعات ))www.it.behdasht.gov.ir • خبرگزاری ایسنا معاونت هماهنگی وزارت بهداشت()www.hamahangi.behdasht.gov.ir • اخبار فناوری اطالعات ()www.itanalyze.com • )www.ictmed.sums.ac.ir( Ictmed • 74