سبک‌های معماری ایران در دوره اسلامی

صفحه 1:


صفحه 2:
معماری چیست؟ ‎RCS ee)‏ ا م ا م ‎ed‏ ل ‏ا ا الل ا ل الل ا له ‏اين عناصر در كنار هم به معماران اجازه مِيدهدل نا ساختمانهاى زيما و مفيد خلق كنند. ‏بدبيان بين 2 با 2 020 

صفحه 3:
ارت ‎AS ed Daal a‏ رس ‎Pee rea oa Po‏ Posed 6 ae aS cs De aad aN ade) a Tha lad a) ‎aS ACS Ne ed Ree Eye SCE MS ees‏ ل ‎Bye epee eve reed OP EN Pes Re eC fener yes EUS Reet Tee Rees BT el ES Tele ae Te DBP Le RC cor ‏درونگرابی: ‎eed TCL MC ee Dee Meat Tee Te SE I ae Sep ears Bites 

صفحه 4:
2ه ار ‎aS a‏ ۱ يارسى پارتی خراسانی رازى آذری ۳ که در هر دوره اصول معماری با شکل و ظاهری متفاوت بکار رفته است. 

صفحه 5:
۳ این شیوه از معماری ایران در واقع پرداخت شده سبک پارتی است و کلیه اصول معماری ایران را داراست. 

صفحه 6:
Ee pee Ser Me bene) en Ee ia Beer 1 ‏ا ا ا‎ Faber pea Soe POE) است. ۲ از نظر نیارشی معماری شیوه خراسانی مشابه شیوه پارتی بود که اصلی ترین ویژگی های آن عبارت اند از: ‎oe rs elt Se A) BRS PT een oer oer Bee‏ ل ا 0 می گرفتند به حدی که در گاه کمی بلندتر از قد یک انسان بود 1 Sor poe Cod gee SF eanT SE Tee RTOS) POS Mor ‏ل ل‎ CO Eee PCE Ny eS i cede Raa Dk SPT eR eedr pore on rere ire Sica | ner er eRe | Pern See ATTA ap Og بوده است. 

صفحه 7:


صفحه 8:
مسجد شوش 

صفحه 9:
مسجد جامع فهرج يزد ل ا ا ا ل 520000 0009 ere ‏ا ل‎ a ace Ae 0 el el Be Se Ree en Ce Recs eC Ee eter a ere rec ey cy ree Feeney oe PO ne Scere eer MET RST OS * در مسجد ال بر روی یکی از ديوارها نقش بسته است كه كويى هدف يادآورى شكوه معمارى ساسانى بوده است به كونهاى كه حتى سقف آن مانند بناهای ساسانی رفیع بنا شده است. اا ا ا ل 

صفحه 10:
Ome ‏ال‎ طرح مسجد ساده و شبستانی با سه دهانه است که دهانه وسطی از دو دهانه مجاور بزرگتر است. ‎a tC eed‏ ل ا ا مناره آن در قرن ۳ یا ۴ به آن الحاق شده است. 

صفحه 11:
مسجد جامع فهرج یزد 

صفحه 12:
Re Re ey Bn ed Soll RUS noon ae Ly ce Ree ‏نمونه های مشهور طرح شبستانی محسوب می‌گردد.‎ ‏برخی معتقدند این بنا بر روی یک کاخ ساسانی بنا شده است.‎ ‏تك مناره آجرى اين مسجد در قرن جهارم به آن اضافه شده است.‎ * * در لین مسجد چفدهای مازه داربه چفدهای تیزه دار جناغی تبدیل شده اند. 

صفحه 13:


صفحه 14:
Se eee ey) é ‏دارد.‎ / A 1 ۹ مناره قدیمی مسجد در داخل بنا با پلان 0 | را ‎ag)‏ ل ا ا 0 ارتفاع آن ۲۶ متر و دارای ۸۶ پله است. 

صفحه 15:
اصل مسجد جامع اصفهان ۱ ‏اولین‎ ‏تت‎ eee sree neyo Rel این مسجد شامل ۱۳ قرن تغییرات هنر و معماری ایران است و گوشه هایی از چهار شیوه معماری ایرانی به ‎reine eres‏ اس( ۹۳ و رز را سا ار ۱ رازی و سبک چهار ایوانی محسوب می شود و حتی بهتر است عنوان شود که بیشترین آثاری که هم اکنون در ا ۱ ‎ee Cc ae ae er‏ ا ا ا م ا ل لكك این مسجد مربوط به عصر ساسانی است. 

صفحه 16:


صفحه 17:


صفحه 18:
مسجد جامع اصفمان 

صفحه 19:
اصل این بز این بنا متعلق به ق ‎OO Tae 0‏ 3 Ke ‏در دوران‎ ۱ eric ‏ويه بخش هابى به آن اضافه‎ 7 

صفحه 20:
5 مسجد جامع نايين 

صفحه 21:
مسجد جامع نیریز اصل اين بنا نيز متعلق به قرن جهارم هجرى است. سس ‎NTTe Sy NO Perel nel nyo ee er ere Sere Se) Nah ee ee rey CeCe‏ ل 0000 ۱ ic ‏ا‎ esd ces Reon Bye 

صفحه 22:
مسجد جامع نیریز 

صفحه 23:
ooo 6 ois GRR ren, 000000 اي ا ا الب ‎CSS‏ ‏صفاريان است. ‎ec)‏ رس ور ا ی غربى و دو درب در ضلع شرقى. ‏ا ل ل ا ل ل ‎CSS‏ ‏است كه به دستور ابواسحاق اينجو به مسجد افزوده شد. ‏اا ااا ا ا ‏شده است. ‎ 

صفحه 24:


صفحه 25:
بنای موسوم به خدایخافه , : در وسط مسجد 

صفحه 26:
شيوه رازى ۱ ‎RR pe‏ را بى نظيرترين شيوه معمارى ايران است زيرا نغزكارى شيوه يارسى. شكوه شيوه يارتى و دقت شيوه خراسانى با ل ا 

صفحه 27:
۱ تنوع پلان ها (استفاده فرم های مدور - هشت ضلعی و غیره) ‎Coo e‏ ۱ ‎RPO crs iroesn a‏ ۴ استفاده از انواع چفدها مانند چفد تیزه دار (جناقی) ۵ استفاده از انواع روش های پوشش طاق (مانند طاق چهاربخش و کلمبو - تاق چهار ترک) ۱ cet oct Ea ‏آجر و کاشی‎ ۱ ات بنا ها ‎Cl cone aE‏ م ا ‎toler‏ ا ل ا چینی) ‎۱ pee Ye Teo Cel Secnn cea een CaS eR eeeay ‎6 ed at Se Road TCL a ad ‏۱ احداث ساختمان از پای بست با مصالح مرغوب ‎Bes sean ‎ 

صفحه 28:
بناهای بجای مانده از سبک رازی: مقبره امير اسماعيل سامانى كنبد قابوس: برج هاى خرقان» مسج جامع اصفهان. رباط شرف. مسجد جامع زواره. مسجد جامع اردستان, گنبد سرخه مراغه 

صفحه 29:
گور امیر اسماعیل سامانی در بخارا لین بنا متعلق به سال ۲۹۵ هجری قمری است و از نظر تقسیم بندی زملنی به شیوه خراسانی میخورد اما ‎ROP ADS Dement eee Weeden]‏ * گنبد این بنا یک پوسته است اما در اصل دو پوسته بوده و به سبک گنبدهای ساسانی است. | * نمای آجری آن شبکه آجری خاصی دارد که از دور شبیه به سبد بافته شده خودنمایی می‌کند. 

صفحه 30:
كور امير 000000- 

صفحه 31:
eed ROOT SO DCS ase RMN بلنداى ساختمان لمن ينجاه و ينج و نيم متر است وببه همين لحاظ بلندترين برج أجرى جهان محسوب مى كردد اين بنا بر روى تيه هاى به ارتفاع ‎١4‏ متر احداث شده است. BY) pee acy hee ‏ا ا‎ eae] ‎SRS Sle es TOD Resi oa melee‏ ا ا ل لت قابوس ساخته شدند وهر سه داراى شيوه رازى هستند. 

صفحه 32:


صفحه 33:
eS Ie Set Td نام معماران لين دو بنالبه ترتيب محمد زنجلنی و ابوالمعللی محمدبن زنجانی می باشد. ل ا ا 1 كسسته ميان تهى هستند كه در نوع خود از قديمى ترين اين نمونه هاست. آجرکاری های لین بنابه خصوص نوت ۲ 2 حصیری و بادبزنی از زیباترین د هاى آجركارى ايران است. 

صفحه 34:
مسجد جامع اصفهان د اشاره شد بنيان خراسانى دارد اما در كل سبك رازى دارد در واقع تبديل آن به جهار ايوانى در سال 77 ‎ot ono en Sed‏ ا ا ا ا ا ا ۱ 0 ‎See‏ ل ا ا ال ا | ایران در دوره اسلامی است. * لین مسجد چهار ایولنی دارد کهبه 0000 ‎Bee Mee ees DEES Oe ray eee kone See Boe ee kee ne L‏ ‎Rye per reer res eee Carn Caper ee‏ Bm Wed fe Fest ASV a SC UT cr | or ear ee OM Oran PON PO Re eccrne sera * گنبد شمالی به نام تاج الملک که مربوط به سال ۴۸۱ هجری می باشد که به گنبد خاگی نیز معروف است. * كنبد جنوبى به نام خواجه نظام الملى از كنبد شمالى قديمى تر است و به؟ صورت تركين ساخته شده است. * اين مسجد داراى يك خدايخانه دو صفحه در وسط و جهار صفحه در جهار ايوان است. ب ايوان جنوبى صاحب ايوان شمللى درويش ايوان غربى استاد ايوان شرقى شاكرد * این مسجد دارای ۴۴ کتیبه تاریخ دار و بدون تاریخ است. 

صفحه 35:


صفحه 36:
رباط شرف اين بنا در سرخس مشهد واقع است و متعلق به سال ‎8٠8‏ هجرى قمرى مى باشد. نکاتی در مورد رباط شرف: * تزیینات آجری بیش از حد این بنا ( به گونه‌ای که در آن ۴۴ طرح گره چینی آجری دیده میشود) ۱ ‎ae eel eee‏ ۱ ل ‎Rome pve‏ 

صفحه 37:
PT) eel OS ST le) ۳ نكاتى در مورد مسجد جامع زواره: * مسجد جامع زواره بر روى يك مهرابه ساسانى ساحته شلك است. * اولین مسجدی که از ابتدا به فرم ا ا ا * معمارى مسجد استاد محمود ‎Reel tS) are pe pel wr‏ ‎ae eae‏ ۱ جفدهاى كليل در اين مسجد است. 

صفحه 38:
PRO) aeons ove ecg ery en ‏ل‎ et) oD Reale acd wes) eke seca eS coe ee Owe PROG Crp 1 ere Rena SES ra HP] ‏مسجد اردستان از بناهای ارسن اردستان است.‎ 

صفحه 39:
Rede) es eT Se NS ee Tee ee Ne) Deen Sa ceny rine ‏ا ا‎ pe over erry احداث شده است. هرجند بليد دقت داشت كه طاق هارونى در ضلع شرقى لين مسجد مربوط .به قرن دوم هجرى (سال 111 هجرى ۱ د = ‎ee‏ شده که شالوده مسجد 2050 ‎ee‏ 20 ر برخى منلبع كفته بر روی ای ب چهار 1 حاضر مسجد جهار ايوانى است. 00 ‏ا 2 7 ا‎ | Cee] ee ed a ean Reyer re nen ear er an CRU e Ure nee rar Panny) ere Cava bere peg) Cee erry] py ee Ose eae) A) 

صفحه 40:


صفحه 41:


صفحه 42:
مسجد جامع ساوه ا ا ل له بيك مناره جند شبستان محراب هاى متعدد و قديمى با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفوی با خط ثلث است. ل ل ا لت ‎ee el LB)‏ ل ۱ ‎Ue res cae ea oe ee Re eS r]‏ این توضیح که ایوان ها روبروی هم نیستند. لين مسجد را نیز می نامند و ظاهراً وجه ‎ee Se Re Se ee coe‏ ‎Roe ee see)‏ بنای لین مسجد شامل گنبد ساده آجری یک گلدسته رواق و دو ايوان است از نشلنه های با ارزش این مناره ‎Ce ere a a Ce ees aS‏ ‎ely‏ ا ل ل لت كرديده است. 

صفحه 43:
‎ed‏ م ‎۱ Recess RB ۱۳ ee Pennetta err BSC ke cen SA Se es a ‏در ایران محسوب ی گردد.به کار بردن کاشی‌به صورت نگین در کار (از اولین نمونه های به کارگیری‎ ‏ا ل ا 

صفحه 44:
مقبره خواجه اتابک کرمان 

صفحه 45:
Op plol 09 j1g0 ans در محله فهادان شهر يزد در مركز ايران قرار دارد. ا قرن ۵ به شمارمی‌رود. ۱ > 

صفحه 46:
مسجد جامع گلپایگان دراواخر قرن ينجم هجرى مسجد چهار ایولنی (سال ۵۰۸ هسق) در دوران حکومت ابوشجاع محمد بن ملكشاه سلجوقى بنا شده است. 

صفحه 47:
52-0000 7 لا 1515 كه در نزديكى مشهد مى باشد. ‎eee armel‏ ا ل كن غزنویان است. ‎ ‎ 

صفحه 48:
زندان اسکندر یا همان مدرسه ضیاییه ال ل ةك قدمت كه در محله فهادان شهر يزد در مجاورت بقعه دوازده امام واقع كرديده است. ‎ee‏ ل ا ا ‎aed‏ ل 0 گردید و در سال ۷۰۵ هجری قمری توسط يسرانش مجدالدبين حسن و شرف الدين م ‎ 

صفحه 49:


صفحه 50:
برج طغرل دامغان ۱ سقفی است که در سال ۴۹۰ هجری قمری از دوره سلجوقیان ساخته شده است. در آجرکاری ّن دقت و مهارت عجیبی به کار رفته که هم ‎ele bce oe ieee oll‏ ا ۱ آن همه پیچ و خم از مسافت چندین متری پدیدار و مشخص 

صفحه 51:
برج طغرل شهر ری ۱ eon tl te oD ae Bey Oe ST ee) Cd aD A eel BM teed ed CaO) a ad ‏كنبده به عقيده برخى از كارشناسان لين برج شبيه عقربه هاى ساعت بوده‎ ‏و مى توان از روى تابش آفتاب بر روى كنكردهاى آن زمان را تشخيص. داد.‎ 50 ‏ا‎ Oct mir Ree Ferry ge Cored cea nee ‏م‎ ‏ن نیز از نمونه های باقی مانده از سبک رازی در نزدیکی شهر ری‎ 

صفحه 52:
كنيد علويان ‎ee lige)|‏ ا ا ا ل ل ‎eR. ceo‏ ی ‏رازى و اذرى دارد ‏ _ ‏زيرا خصوصيات رازى و اذرى را تواما دارا ‎ ‎ 

صفحه 53:
گنبد سرخ مراغه متعلق به قرن ششم سال 051 هجرى 1 

صفحه 54:
۱ در نزدیکی مسجد جامع دامغان قرن پنجم قریب ۱۳ متر از سطح زمین تا نوک گنبد ‎el Rah ae oO neecmee ES rap)‏ ا ل ا ‎Rye‏ ‎a ee neat cee TOL sen)‏ ۱ نظير مى باشد. : : 

صفحه 55:
5 رت ل ‎Ee Tas oe‏ ا ل ل ‎eae‏ ۱ دوره سلجوقيان و ايلخانان ‎ood‏ ا ل ‎Re NACo EEL‏ می‌دانند. 

صفحه 56:


صفحه 57:
برج شبلی در دماوند ۱ I AMC eit ee Ren CC et se bare ‏سلجوقی قز‎ Ruse) npc epee se) 

صفحه 58:
en STO ie cle) 

صفحه 59:
و ۱ eR nee eee Se ed TL Ge St Ly ee a ‏ل‎ ‏به ايران از بين مى رود.‎ بايتخت هاى ايران در اين دوران 50 تبريز سلطانیه 

صفحه 60:
دوره دوم: ۱ ay ee By or ae ONC Se See CL SB eS Teall cela Dae Dame h پایتخت های ايران در اين دوران سمرقند هرات 

صفحه 61:
۳ Bel ed Dar eters cme DS CED elk Rake RS Ne ee Nec resol ees Ae Sore cree nD ‏استفاده فراوان از كاشى تراش يا معرق در دوره اول و كاشى خشت و هفت رنك در دوره دوم‎ 00 mre es feteoepere eed es ear ‏ا‎ ne tea) استفاده از چفد (قوس) کلیل آذری برای اولین بار 1 eaRY an PR Ea cane er Cerro hie eww den) توجه به نمای خارجی ساختمان ها بخصوص در دوره دوم آذری 

صفحه 62:
Urn eh re ‏ات از ساختار اصلی دیوار‎ ا ۱ صورت آمود (نماسازی) به بدنه خشتی آجری آجری اضافه می‌شد و ‎ae TS a et ete a ae‏ ا ل ا كت سن كاربندى در سازه و نماسازى روى أوردند ‎۱ Seen ae Seal Ree Rell s sd nO. ced ‎FOES ee Sor eer a eee ne MST BN ‏ا‎ er ‏استفاده فراوان از گره سازی با آجر و کاشی (معقلی)‎ ۵ Soper ‏ل‎ ‏۷ استفاده از انواع نقشه با حیات میانسرا چهار ایوانی 

صفحه 63:
۱ كمكى خشخاشى مانند آرامكاههاى ارسن (مجموعه ساختمانى) شاه زنده سمرقند ۱ ‏ا ل ال ا ل ا‎ Se Ba ‏ی‎ ۰ استفاده از چفد کلیل آذری برای اولین بار ‎١‏ استفاده از جفد ينج و هفت براى يوشش دركاه ‎١‏ استفاده از جفد جمانه مانند كنبد سلطانيه جفد شبدرى تند و كند در قسمت خود كنبد 1 ساخت كنبدهاى دو بوسته مرتفع به كمك ديوارهاى خشخاشى بر روى كريو و اربانه ‎Corre nr Orne nese amere] eC |‏ ا ا | ‏0 توجه به نماى خارجى ساختمان ها و استفاده از حجم هاى برون كرا به خصوص در دوره أذرى دوم تيمورى 

صفحه 64:
۱۳ ‏ات‎ eter ete eS PIO ate ee caer OA ee aa Te eeeD SE Demet جهان محسوب می‌شود. * كنبد سلطانيه به دستور الجايتو سلطان محمد ا ل ل ۱ هجرى قمرى ساخته شده است كه دهانه كنبد آن به ی ا ا 0500 ار سا * يلان اين بنا هشت ضلعى است و هشت مناره در هشت گوشه خود دارد. ۱ ل ا ال ا EOS nC Rey aed a ed سن پیترو گردید. 

صفحه 65:
مسجد علیشاه تبریز لین بنابه دستور علی شاه گیلانی در سال ۷۲۲ ال اك ‎PRP Cm pe Ome ee aL ire el eee Serr le‏ ايوان ّن حدود ۳۰ متر بوده است اما به دا پوشش سست آن ایوان آنه فروریخته است. ات مسجد تک ایوانی و دارای ۲ درآیگاه بوده است. 

صفحه 66:


صفحه 67:
سم و فا ‎Co‏ 10 reper arr rome eee cae yy een ve cess | Caroer pre] ees pore eS ‏دارد.‎ ساختمان مسجد جامع ورامین در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده که یکی از معروف‌ترین ایلخانان مغول است آغاز شد. نیارش ساختمان دقیق است و آمودهای پایداری دارد. گنبد .آن دو پوسته و شبستان آن‌با طاق‌های آهنگ و چهار بخش پوشیده شده است. ۱0 ey Pe ye re Cen e\ Ronn pr Cao pric eRe SMe peer te eed ‏زيبايى دارد.‎ 

صفحه 68:


صفحه 69:
مسجد جامع یزد ۷۲۵هجری قمری نکاتی در مورد مسجد جامع یزد: ل ا ل ل ا ا اصل این مسجد شبستانی و مربوط به سبک خراسانی بوده است که چیزی از آن باقی نمانده است. گنبدخانه و شبستان های جنوب میانسرا در شیوه آذری ساخته شدند معمار گنبد لین مسجد استاد ا 0000 زير گنبد توسط امیر چخماق انجام شده است. ۳ ل ا سردر بلند لين مسجدبا تناسب يك به سه مربوط .به دوره شاهرخ تيمورى است كه بعدها در دوره ا ا ا ل ا ا ل دوره قاجار بازسازی و مرمت می‌شود. 

صفحه 70:
مسجد جامع یزد 

صفحه 71:
این مجموعه شامل مسجدی است که ‎cers urge San Pee‏ ۱ ‎ae GAMO‏ له رسيده اس 0000 kerar Serger eee ea ‏هجرى قمرى ايوان مدخل يى‎ 7١17 ‏مورخ‎ ‎0107 erin es ‏يا 111 هجرى قمرى ساخته شده و يى‎ ‏مناره رفيع مورخ 18 هجرى.‎ مقبره آن مربوط به فرن ششم و هفتم و معمار لین بنا استاد ابراهیم بنا اصفهانی : ات مسجد آن مربوط به ‎٩۲۱‏ هجری قمری و نام معمار آن استاد حسین خراسانی است. ‎OL CD ed‏ ا ا ا ا محمد رضا الاملمى و حيدر و تابيخ ساخت ‎2a]‏ 9000 مجموعه شیخ عبدالصمد نطنز 

صفحه 72:
AS TO A er lr eer) ere eS eS leer ot Re ered er ka ‏ا ا ا‎ ese eey ‏علت به غیائی مشهور گردید.‎ nS) By RT CS ee ae a ed CR re eS SMe eee RS ee ee Coe et Ae eO Ee Red le Reese ‏شیرازی ساخته شده است.‎ ۱ 

صفحه 73:
مدر سه غياثيه 3 

صفحه 74:
مسجد میرچخماق یزد (مسجد نو) ۸۴۱ هجری قمری 000 ‏ا‎ ea Este Writ t/a FeWe car Reaain| ROP E <r yy OC RT he SOP Oe Rosen een dr ved en iay Cares Cees Sr pert |e eu beer ere eer Coen Pelee 2 gee CIDR eer re OB ne eerie rae rom) Pent) SP ICE Se ir oc ee senor] ice oe nn است. ‎٠‏ ساختمان بناى تكيه امي رجخماق ورودى بازارجه و بخشى از حسينيه اى كه در قرن ‎١1‏ هجرى بنا شده است. 

صفحه 75:


صفحه 76:
OSU ‏اس سر‎ Te Ree) BBO nS re i mee sce ee oaee| ‏فرم جهار ايوانى است.‎ به دلیل سرعت زباد در ساخت این مسجد بنای آن استحکام کافی را ‎ee erent ree LN erence Ronin‏ زیادی شد در حال حاضر فقط قسمت هایی از آن به جای مانده است. ‎Bee eS ee eit reap‏ 

صفحه 77:
مسجد کبود تبریز ۸۷۰ هجری قمری ا ‎SBOE eer‏ ۱ مسجد كبود تبريز در زمان حكومت قره قويونلوها (جهانشاه) ساخته شده و امارت مظفريه نيز خوانده مى شد. 0 2 ‏ل‎ er Scorned CVO SOR ESOP) berry ceva rr كنبد عظيم مسجد يكى از بزركترين ساخته هاى آجرى معماران دوره ايلخلنى .به شمار مى آيد از خصوصيات گنبد آن ساخت آن بر روی چهار پایه مربعی است (چهارطاقی) بازسازى كنبد اين مسجد توسط معمار معاصر استاد رضا معماران تبريزى صورت كرفته است. 

صفحه 78:
مسجد کبود تبریز 

صفحه 79:
۱ Peas rege are Be =F pee Pa OOM pel PS Penge s ce PA ‏ا ا‎ ew 0-5000 ‎ated‏ ا ل ا ا ۱ ۱ وا ‎١‏ حرم مطهر ‏؟ مسجد كوهرشاد ‎6١١‏ .نا ‎41١‏ هجرى قمرى: لثر استاد قوام البين شيرازى و مربوط به شيوه دوم آذرى و از جمله بناهای خاص این شیوه است. ‎ ‎DS eet RSE eel 

صفحه 80:
مهمترین تحولات در شکل گیری این مجموعه بناعبارت است ازد 0 و ۱ يادكار دوره غزنويان است. ۱ ‏ا سر و سا‎ ۱ oe oC ele las ae SaaS Peed ae Teed ee Sad ۳ در دوره خوارزمشاهیان کاشی کاری در حرم رونق یافت. ۱ ‏ا‎ nie Seat EE aCe eee Ser eC Sy a ee el BY Se ea ‏ا‎ ‎aroun er cece] SINE eee ars oar ene ere ee caper it ©) er Un pee eC Or Ur pene) pe pele engi emer] kerk) cer ROW Sy eee eet ep. eee Tees ‏ام‎ Seg 00 ere Neer etter MCS Te Mee aC ۱ eS OTe) Lee ei 

صفحه 81:
۱ ۱ i ey He aT] Sede baal ‏ل‎ Med SOS Dee) I Ree eke ee ent aid ‏است.‎ اف ل ا ل ل ‎a a‏ مربوط به دوره صفويه است. ope eer ‏ل م م ل ل ا ل ل‎ ed ‏مرقد منور كرد.‎ NE eee eS ea ee eM iad ol oI oe Te eee ae) eRe Le Ey ee ۱ eee SEL pe ny 

صفحه 82:
Frees romney FH) We IT SOD he CESS ‏ل‎ ee Oe el TC ene ES ROM Ie Tye nN ON are rues revive yr xu tes ON Pep ROCCE eC AR IC) Au ven Per Pees ¥) ap Og Pet PO Pee WTC hee [Ppt eye eC re Peony PCaON RN gp ey fom eepees ae ponies ‏ا لل ا‎ on Bronce) CC rey Snes tea aie ‏کاری و به ایوان ناصری معروف شد. صحن غو در زمان فتحعلی شاه ساخته شد و در زمان ناصرالدین شاه‎ ‏مهمانسرا يا زاويه اى براى مسافران نيازمند افزوده شد.‎ ‎rood‏ ا ‎eet‏ ا ا ا ل ی ‎ENC tie hen eRe ee dar rea Ce es ee eo‏ ‎FD ee I me eae eS a Vl ae eee edad‏ م م ا ل ‎er nts Cs aka ee Wel‏ ل ‎Relate‏ ‎Be een cone CSS Pa OL oe eo eel re BL Wel eee eT ee Rel pee)‏ داد گلدسته دیگری در مقلبل گلدسته شاهرخی بسازند و گلدسته ها و ایوان امیر غلیشیر نولیی استاد علی نقی ‎SNS) UC ees Rene ar connec | orneeReRe TOT Te rey‏ 

صفحه 83:
أى آستان قدس رضوى 

صفحه 84:
ارسن شيخ احمد جام ۱ البته برخی از ساختمان های تن مربوط به شیوه آذری است لما از شیوه رازی و حتی اصفهانی نیز در آن دیده می شود مهمترین بناهای لن عبارتند از مسجد عتیق گنبد سفید مسجد سردر مسجد کرمانی مدرسه فيروز شاه يا كنبد سبز و مسجد نو. 

صفحه 85:
ارسن شيخ احمد جام 

صفحه 86:
مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی لین بنا نیز آثاری مربوط به قبل از آذرى و نيز مربوط به شيوه اصفهانى دارد مهمترين بناهاى كن عبارتند از كنبد الثم الله جينى خلنه قنديل خانه آرامكاه 00000 منیر چله خلنه مسجد جنت سرا ‎ROM yer yi une re)‏ 

صفحه 87:
۱ ees ed Bre 5 لین بنا نیز آثاری از شیوه رازی ۱ مدرسه شاهرخيه مسجد كنار امامزاده محمد و برج كاشانه ‎Bee)‏ هجرى قمرى) أن مربوط به شیوه آذری است. 

صفحه 88:
كور امير تيمور در سمرقند معمار آن استاد محمد بن محمود اصفهانی ‎ere oa‏ ل ا ‎eC oad‏ 

صفحه 89:
I ‏ال‎ ae ere) ‏از كاملترين مجموعه هاى ساختمانى است كه غالباً مقبره هستند.‎ 

صفحه 90:
سمرقند بايتخت ايران در زمان تيمورى تشكيل شده از عناصر معمارى مهمى ا ‎RY See oa‏ طلاکاری و مدرسه الغ بیگ و مدرسی شیردر (بين سالهاى ‎٠١١5‏ تا ‎3٠١ 1‏ خورشيدى) سه ‎eae‏ 3 می دهند. 

صفحه 91:
ال سر کی ۱ مشابه آن کمتر دیده شده است. گوهر شاد خاتون همسر سلطان شاهر ری و مادر الغ بیگ حاکم سمرقند ‎aoe]‏ لا ا ا ‎Chet‏ رت( 

صفحه 92:
مسجد بزرك كاليان يا كلان در بخارا كه به مسجد جامع نيز شهرت دارد. ‎٩۲۰(‏ هجری قمری) ‎ 

صفحه 93:
ارسن بخارا را تن ‎ne St ea eee aN aN‏ ۱ ‎Se ee Te creas Somer RA aS) eee oe‏ ‎RCS WEIS Wee) Be Bee Ter eS) ee te eed‏ مناره مربوط به هشت قرن قبل است 

صفحه 94:
‎(ee ey ee rose 1‏ در دورا نت شاهرخ بهادر خان فرزند تيمور كوركان به وسيله وزير او بر مزار زين الدين ابوبكر در سال ‎۱ ‏ا ا ا ال‎ See Na 1 | ‎ ‎ 

صفحه 95:
Re By eal Se) اين بنا مقبره احمد يسوى عارف قرن ششم هجرى قمرى است. فرمان احداث كن به سال 14 زمانى كه تيمور ‎s tees)‏ ا ل در اواخر سده هشتم و نيمه اول سده نهم مساجد آرامكاهى كهبا بلان مركزى ساخته عى شدند رواج تكامل یافتند لین نوع مساجد آرامگاهی فلقد صحن بودند. ولی ایوان توخللی و عمیقی داشتند که مناره‌های حجیمی از ‎AE eee STS Beene mess‏ ا ا ا ل ال سمرقند (مدرسه لغ بيكى). تركستان (احمد يسوى). كش (للغ بيكى) و لتو (ابوالقاسم بابر)با لين بلان ساخته شده اند. 

صفحه 96:


صفحه 97:
۳ ۷ 05300 beet STOPYC ear Seen en cnet Cppe FCN ASE IN PESP Te) ا ‎Se eee SE od Se Et back) Sod Ds oo] Odea Re Soe‏ قاجار انحطاط کامل شروع می شود بکونه ای که نمی توان شیوه خاصی را جایگزین شیوه اصفهانی نمود. 

صفحه 98:
تحولات دوره اصفهانی PRE Ye Cova wren ere pe Fe-07) [reer Fete CoS any | UC SUNY FW ope Te fe Oe nee OY Se] TOOT) ‏خط های شکسته بیشتر شد.‎ م ا ا ا ل ل ا ل ان استفاده زياد از يخ در يلان ساختمان ها سادكى طرح در بناها هم آشكارتر شد بهره كيرى از اندام ها و اندازه هاى يكسان در ساختمان ضعیف شدن کیفیت ساختمان ها استفاده از رنك هاى روغنى و تزيينات نقاشى در ديوارهاى داخلى ا ‎ee ee‏ ‎oe NS ee DER eNO Se ES Sa TC Mest ae)‏ ‎Reet cee TO eae eal ec eee‏ 

صفحه 99:
عمده ترین تحولات معماری شیوه اصفهانی عبار تند از؛ 19 ‏ا‎ eae Can RRO ENED PES ey ener pe Pee ree gey hs eexee ces rs Eee errs) OT Sep Unker Te CuPaOCaN Corel PST yee wen a ‏شکل ها و خط های شکسته بیشتر به کار رفت.‎ SN oS eed ON I Bede oe 1 es Roce ID Bea 0 ad eh ees ea ‏همچنین پیمون بندی و بهره گیری از اندام ها و اندازه های یکسان در ساختمان دنبال شد‎ ۴ EE Tae ‎A‏ غیت ساختمان های بنا مثلاً استفاده از آجر آبساب به جای آجر آبمال و پیشبر که البته در دوره رازی رواج ‎ ‎ ‎oes eit es tes 010‏ ا ا ‎٩۱‏ ‎٩‏ استفاده فراوان از تزئینات گچی, کچ با آینه «البته در دوره قاجاریه» ‎ ‏ترا ۱ جهان و میدان گنجعلی خان 

صفحه 100:
‎se ddl‏ ل ل ‎ ‎ ‏كاخ به دستور شاه طهماسب صفوى ساخته شده است و به ا ا ال ل در زمان خود به عللى قايو نيز شهرت دارد. ‏این کاخ یکی از نمونه های ترکیب پلان جفت یا متقارن و پادجفت یا 0 ‏طرح اصلى اين كاخ در بركيرنده ۴ باغ بوده كه تنها كاخ عمارت کلاه فرنگی.به همراه سردر عالی ‎eresrsregrecg‏ 0000 هاى دوره صفوى در قزوين است. 

صفحه 101:
مجموعه ارسن نقش جهان اصفهان ‎Te) ede eres oC ey a eer ee‏ ا ‎ee eee‏ ل هت ‎oe Sorc Oe Bee Te Sie ele Me Se)‏ لت ‎area reser Ce aN Terry F-1Fe ny pecs) pe ie Cue eee | Cb La Pena Pa) Ree‏ 00 * میدان نقش جهان اصفهان محل بازی های چوگان بوده است. این میدان رون اصفهانی دارد. 

صفحه 102:
۱ 

صفحه 103:
مسجد امام اصفهان (مسجد شاه عباس) ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ات ‎T en PeeRE ca‏ اا 00000 بنا شاهکاری جاویدان از معماری.کاشی کاری و نجاری در قرن ۱۱ هجری است. ee a cS) eC ad ae Rete ee ‏المهدى نب‎ به آن گفته می‌شود. 1 OEP Ws Oa pS ARCO WTC Re Sy ‏نايينى است.‎ مسجد امام یک مجموعه چهار ایولنی است که دارای یک گنبد بزرگ در ضلع جنوبی و دو گنبد کوچک روی ‎peers‏ ۱۳ ۱ 4 

صفحه 104:
جهت تنظيم اين مسجد با جهت قبله نسبت به ميدان نقش جهان 58 درجه جرخش دارد. طراحى فضاى زير كنبد به كونهاى است كه انعكاس اثبات خارج شده از مركز يلان كنبد با جداره هاى كاشى کاری.صوت را چند برابر می‌کند و این از ویژگی‌های خاص این مسجد است. میان سرای مسجد تناسبات شش پهلوی منتظم دارد در دو گوشه جنوبی آن ۲ مدرسه است که تا پیش از ا ا ل ا لل ال ا ل ا ا ا م ا ل ا ا ا ا ا ا 0 كتيبه سردرد باشكوه مسجد به خط عليرضا عباسى خوشنويس نامدار عصر صفوى است كه تاريخ آن سال ‎OLE‏ ل بر ماي قلا مني في ملف ل ع ل ا ‎PRO‏ ‎eee Ie |‏ 1 

صفحه 105:
يه اكت 

صفحه 106:
PRE er orate) 7 ‎ern ere Wee Red‏ ا انجاميد معمار اين مسجد استاد محمدرضا اصفهانی پسر استاد حسین بنا اصفهانی بوده است. ا ا ا ی برونكراى ايران است كه علىرغم ‎Nery) cer We se Ce‏ 3000 ‎I i eC ae Mead‏ زمينه منحصرربه فرد كرم رنك خود از شاهكارهاى معمارى ايران ‎eae‏ ا ‎ 

صفحه 107:
22011100 RCL ene Ne Telecel ter eee Te sn aa Mel ‏را دولتخانه مباركه نقش جهان ناميده اندساخت اين بنا مربوط به دوره شاه عباس اول صفوى است و البته‎ ا ا | طبقه دارد و با راه پله های مارپیج می‌توان به آنها رسید. ‎Ney TC Tee pits IC ok Te SIC eae‏ ل ا ل ا یعنی رضا عباسی است . ‏سيستم تنظيم صوت در هشتى ورودى و راه يله هاى اين بنا در نوع خود شاهكار هنر معمارى است. ‏ا ا ا ا 22 ‎ker]‏ ل ا 

صفحه 108:


صفحه 109:
و ری ۳ ‏ار‎ pra FU ROOWCaR Com ty POPC Rosen) fee ‏ا‎ Peon rene TNS kes elon el Reh ey WORN Ue] Mea eT Meee ‏ينج مدر س(ينج اتن)‎ * * ۱۲ راهرو(۱۲ امام) (CoS ere be eae) Se a 0050-5 بر 1 Pee Cree] epee ee ‏سوره های قران است.‎ 

صفحه 110:
Re Ce wey شیرا 3 

صفحه 111:
۱0 ie MOREL Ue eee Toner) مدرسه آن به صورت گودال باغچه ‎wee een ped‏ ۱ ها در گودال باغچه و مسجد در طبقه همكف). 2 ‎Ngee eee ene‏ | De le. eC ak) ‏توجه به نحوه قرارگیری مسجد و‎ ‏ا لك‎ 00 0 Seyrereema pe ewe ware] ۳ ا ا ا مسجد جهت گیری کل تهرنگ آن هم جهت با قبله است. | 

صفحه 112:
مسجد و مدرسه آقا بزرک کاشان 

صفحه 113:
SOAR re aren a 8 اين بنا در دوره شاه عباس اول بنا شده و در دوره شاه عباس دوم ا ل ۱۳ SSC eee eats en) ‏و نقاشى هاى زيبا و همه درها منبت‎ ‏كارى و خاتم كارى شذَة الا‎ 

صفحه 114:
کوشک هشت بهشت در زمان شاه سليمان صفوى در باغ بلبل اصفهان احداث شده است لين بنا يلانى مانند كاخ جهلستون قزوين دارد و در لمن نيز نكته:مقرنس كارى هايباشكوه زير سقف كاخ هش تبهشت موجب ۱ ا ا ا ل ا ل ل 

صفحه 115:
مدرسه جهارباغ اصفهان سال ۱۱۲۶ تا ۱۳۱۸ هجری Cent ys appr] eee erg eer war enrpne emer ‏مادرشان نیز شهرت دارد. آخرین بنای‎ eh ENCE OD EES ed ea DL ‏که برای تدریس و تعلیم‌به طلاب علوم دینی‎ ‏ا 2 ل ل‎ ‏لي‎ Re gyre ore 9 Cdr ede ete BLE Ree ‏5و‎ 0 ‏ل ل لا‎ lle ‏شده است و بعدها کاروانسرایی به همین نام‎ ۷ ‏ا ل ل‎ ‏طلاب تعيين مىشد لين كاروانسرا هم اكنون‎ ‏ل ا دا‎ ne adi است. 

صفحه 116:
Ree ra iad Deere ten Rr sce OCD ER Se IC OS ‏كاخ شاه عباس صفوى در وسط باغ. كاخ فتحعلى شاه قاجار و‎ ‏شتركلويى(حوض بزركى) كه اين دو كاخ را به هم وصل مى كند.‎ ‏حمام فين كه صرف نظر از معمارى خاص شاهد.يك واقعه تاريخى‎ 2 ‏يعنى قتل امب‎ 5 be 

صفحه 117:
مجموعه گنجعلی خان کرمان ‎ee aa heer‏ Prove en wee tes PRN ESCM ‏ا‎ ale Petar Ee POO PINUPS iC er re e Rove Renny ee sen eerie bean ee Cane Oa eee ese Stee Bye er re heey nO en kU ‏ا ا‎ Rr a Briere ‏ا‎ اطراف خود بعضى از عناصر شهرى را كرد آورده در سه ضلع ميدان كنجعلى خان بازار ولقع شده و در ضلع ديكرش سراى 1 ا ل ا ل م لل 0 ‎ear|‏ ا م ا ا ا 0 اند. * به منظور تکلمل مجموعه وبا توجه‌به کاربری های متفاوت بازارها و مساجد کوچکی در چهار جناح میدان ۱ 

صفحه 118:
۱ ea a he 

صفحه 119:
۱ ett aro) 30 per oes ‏يكى از مهمترين بناهاى مجموعه‎ 2 1 a aroun re ‏ميدان و در ميانه بازار بزرك كرمان‎ واقع است. ا ‎seam) tan‏ ا 0 در سال ۱۲۰۰ هجرى قمرى ساخته شده و معماران سلطان محمد معمار يزدى بوده است كه با برداشت و 00 2 ال ا ل 6 لل ل ا ل ا ا ۰ داراى تزئينات كجبرى و نقاشى است. 

صفحه 120:
Sa Kee Oe ere er re Paleo ee stan see) eee leee | nt SB RCS Sy Ron Sc Talat er a tea Eee ‏م‎ ‏است که ساده اجرا شده اند.‎ 

صفحه 121:
مجموعه کنجعلی خان کرمان سال ۱۰۰۵ تا ۱۳۰۴ هجری 7 ی سراى كنجعلى خان: ساختمان این سرا در دو طبقه احداث ‎SO re eo eke eer)‏ ‎Rextorces eR ESA pean PCN‏ ‎eed RC i ae CL‏ بوده است. 

صفحه 122:
۱ ett aro) با لين بازار خط مستقيمى است كه در دو سوى لمن دو دروازه ورودى و خروجى شهر يعنى دروازه ارك و دروازه مسجد (وکیل) قرار دارد. طول لن حدود ۲ کیلومتر است و متشکل از کاروانسراها سراها و تیمچه هلیی است كه همكى در دو راستاى عمود بر هم جاى كرفته اند. بخشى از بازار بزرك كرمان در مجاورت مجموعه گنجعلیخان قرار دارد که بازار مسگری و بازار گنجعلی خان از آن جمله‌اند. 

صفحه 123:
مسجد و مدرسه شهيدمطهرى (سبه سالار) رت 0 قاجاريه و شيوه اصفهانى محسوب مى كردد. 

صفحه 124:
مسجد وكيل شيراز ‎١117‏ زنديه OES ele ‏ل‎ eee ‏ل ا ا‎ et Reet ‏آن‌ها دو ایملنی بودن داشتن رواق در دو طرف حیاط و محراب سنگی چهارده معصوم آن است. شبستان جنهبی با‎ PERO ee meron entre sree rie Peles henry ees ne Pe ee Sone aye ey ee pert | eter war erat C24 Opener ee iE |i Sve | Uo wv nt Ur] Fee ip Core 2) FCC MuY COPE 2) y ‏كي صورت هلالی نوشته‎ | ۱ cle Cb bs 9 Cust yo pol Le Sle Gil 499 39 9 Cums! Sg yxo شده اند. 

صفحه 125:
مسجد امام تهران که‌به ن مسجد شاه یا مسجد سلطانی نیز می كويند. در منطقه بازار تهران قرار دارد از بناهای دوره قاجار ۱۲۴۰ هجری قمری است. لین مسجد چهار ایولنی بوده و با قدمتى در حدود ‎18١‏ سال از زیباترین مساجد تاریخی تهران ‎Resear ee ee sc eon‏ ۲۳ هجری قمری تا ۱۲۵۰ هجری بوده و از اين رو در اغاز آن را مسجد شاه مى ناميدند. 

صفحه 126:
‎eas‏ 0ك افشاریه و زندیه و ‏خان يزدى است. ا كت از جمله بادكيرهاى مرتفع و منحصر به ‎Rom renee ‎Serra) ‎ ‎ 

صفحه 127:
(8.3 0590) 5f pad 55559 OWS © lo ROW ENT PREy CET CaR Pe OIE Fees ee ean por POH EOE Pn ORC ESP core FC ee] 29903 Slat ly gf CS RIES or ‏كه كريم خان زند در ميان ياغ‎ / 7 ۱ 2 

صفحه 128:
پل الّه وردی خان ل ‎Coan ste‏ لك ‎G5 GP NN Ar ghio at‏ 

صفحه 129:
1۱ al dl eed ae | بر روى رود زاينده رود ‎al‏ لك | “ | ا ۱ اجام اجاج ويا 

صفحه 130:
قصر خورشید در کلات کاخ خورشید در ا 0 شهر کلات نادری که به ‎CS a‏ احداث شده است. 

صفحه 131:
و ا كه ارك در دوره سلطنت سلسله زنديه ‎RO IPCEN NY‏ را کریم خان زند شیراز را به عنوان بايتخت خود و اين مكان را به عنوان مكان زندكى خود انتخاب ‎Re Sele a See oad‏ 

صفحه 132:
PS 147 ٠ BS, 1 70000200000 ١ 1 5 : ey: 2 / 1 3 Ea 4 2 3 39 ۱ 0 ii ‏اللا"‎ ‎۱۲ 9 مدرسه اى جهار ايوانى ‎١‏ ‏مربوط به عصر زندیه ۱۲۲۶ واشر استاد محمد شفيع 1 است. 

صفحه 133:
۳ Ce ess DER Sets a eT Dea) ‏امل جند بناى تاريخى و باغ كياهشناسى مى شود.‎ ee eS tate Bee ddan) Fee ey Sed ie Ree eed متعلق به قرن دهم و بازدهم هجری آمده است. 

صفحه 134:
معماری ایران در عصر قاجار (شیوه تهرانی) تحولات محماری ایراین در اوایل عصر قاجاریه م ام ا ا ا 00 ۱ - التقاط گرایی: با ظهور شکل های دورگه و به بیانی شکل گیری مفاهیم و فرم های هیبریدی است: RESP ‏سا لا‎ ay rae Cee Rone ROC EN ‏بيرونى را در خود مستحيل سازند نه خويشتن را در آن و اين يكى از ارزشمندترين رويكردهاى هنر قاجار‎ است. ااا ‎Bor) PP BUS CCB) ie eee Wal‏ فضايى: معمارى قاجار نسبت به معمارى هاى دوره هاى قبل از خود جون زنديه و صفويه از اين لحاظ ارزش ‎eS ER ene Tee eS eee Reet ere‏ معماری قاجار به حق اصول مبانی و الگوهای قدیم معماری ایران را ارتقا بشید و با جسارتی تحسین برانگیز ‎cSt et as te ee Re LCoS ed‏ ا ‎Fe Te CS elt al Sd Dene‏ 

صفحه 135:
عوامل و دوره های انحطاط در معماری ایران: و[ به خصوص در اواخر عصر قاجاريان است. ‎Dey aed‏ ام ا ا ا ل ا ل ل ل ل سوى ديكر كم كم موجبات ايجاد تحولات در معمارى ايران ميسر ساخت. دوران حكومت ناصرالدين شاه قاجار سر آغاز اين تحولات عنوان شده است. 

صفحه 136:
زمانى در مورد نفوذ معمارى غرب در ايران مى توان دو دوره كاملا مجزا را نام برد الف) در دوره ى اول (اواخر قاجار و اوايل يهلوى): ‎eer‏ ا م ۱ ‎Oo 9‏ 2 های شیروانی. از جمله بناهاى مهم اين دوره مى توان به مدرسه دارالفنون عمارت شمس العماره كاخ صاحبقرانيه و غيره اشاره کرد. 

صفحه 137:


صفحه 138:


صفحه 139:


صفحه 140:


صفحه 141:
زمانى در مورد نفوذ معمارى غرب در ايران مى توان دو دوره كاملا مجزا را نام برد ب) در دوره دوم (دوره پهلوی): ‎RO eed Rett ey TOC eet Se Te Tt aac Cee eed ead‏ معمارى قبل از اسلام ايران بوده است. در اين دوره طرح و نقشه يلان هاى ارويايى و استفاده از عناصر معمارى 0 یکی از مهمترین عوامل تحول در دوره دوم نفوذ معماری غرب ایجاد خیابان در کنار پیاده رو است که تاثیر ‎CS me ED TON a NS | celta ee Be as eC BL‏ ات الل 

صفحه 142:
الت ۲ با سم از وح اساو رای 22