صفحه 1:
Nena
6515001
2009
صفحه 2:
اغلب 0 ا 0
كه ستاره شناسى واقعا جيست؟
وبه جه دردى مى خورد؟
صفحه 3:
1
20-7 0000 مطالعه همه اجرام سماوى رأ 0 این دانشى لت
كه مطالعه تقريبا همه خصوصيات و بخش هاى جهان از ستاره ها و سيارات
ol ey ار رت ار
می شود. پدیده هایی که در تمام طول طیف الکترو مغناطیس دیده می شوند
وحتى فراتر از ان...
اين دانشى همه آنجه را كه زمانى وجود داشته است .اكنون وجود دارد و يا در
آينده به وجود خواهد آمد در بر مى كيرد. از اثرات كوجكترين اتم ها كرفته تا
ا ار
صفحه 4:
ستاره شناسی قدیمی ترین علم در میان علوم طبیعی است. تاریخچه
اين دانش به دوران كهن باز مى كردد و مى توان ريشه هاى أن را در
eS Ge pee) Cs eatin, ey anieg ial
جستجو کرد.
اخترشناسی نخستین» شامل رصد الگوهای منظم حرکات اجرام
سماوى قابل رويت و به خصوص خورشيد. ماه » ستاره ها و سيارات
ا ا ا Re
ا ۱
شتارة ها در خلال سال براى بناى تقويم هاى كشاورزى و مراسم
ایینی مورد استفاده قرار می گرفت.
صفحه 5:
0 تحقتقات ستاره شتتاشسی امروز
* اجرام آسمان بسیار دوردست و کم نورند
* ما تنها به اطلاعات اندكى در باره ماهيت آنها
ل
ene ie ل لت ل ا ا
* اخترشناسان انواع مختلفی از داده های رصدی در
طول موجهای مختلف را به هم می آميزند و مورد
بررسی قرار می دهند
صفحه 6:
ستاره شناسان امواج الکترو مفناطیسی را در تمام بخش های طیف الکترو مغناطیس مورد
رصد قرار می دهند. هر بخش از نور مریی و غیر مریی اطلاعات متفاوتی را اشکار می کند که
در حكم قطعه اى براى تكميل يا
1
تج وجوج 22 5
1012 100 108 06 و
©
1020 10 عم 1015
10,000 k 10 Million K
ence
103 102 105
THE ELECTROMAGNETIC SPECTRUM
۲
About the sizeof.
8
Buildings Humans HoneyBee Pinpoint Protozoans Molecules Atoms ~—_ Atomic Nuclei
بزرگ و کیهانی پیش روی ما است.
Penetrates
Earth
‘Atmosphere?
Frequency
(he)
Temperature
of bodies emitting
the wavelength
0
صفحه 7:
ستاره
می پردازند.
شناسان در سراسر جهان به بررسی عملکرد کیهان
امروزه. اين کار با استفاده از ترکیبی از روش های مختلف و در زیر شاخه
هاى متعددى با استفاده از رويكردهاى متفاوت و ابزارهاى متفاوتى صورت
می گیرد؛
9 tent
ا
*کاوشگرهای روباتیک
*محاسبات نظری و شبیه سازیها
اخترشنا
BO
PERS eae eee ne ae
پیش برد حوزه های متعددی از دانش و فناوری, مورد مطالعه قرار می
صفحه 8:
ّ
2
ستاره شناساى شامل مجموعه اى از طبقه بندى هاء
بج oe
12 ey
ل ل ل
:علوم سیاره ای
بررسى اجرامى كه در منظومه شمسى جاى دارند و ديكر اجرامى كه به
COCCI RY |
Ope ary ey
بررسی ستاره ها و تحولات ستاره ای
Re rene Tso:
بررسی کهکشان راه شیری و تحول آن
02100
oes ا اي ل
:كيهان شناسى
بررسی کلیت کیهان و عالم
صفحه 9:
ات ی بت این
ee سل یی ان روت یوررب بو
:ستاره زبست شناسى
بررسى منشا و تحول سيستم هاى بيولوزيكى در جهان
ل 2
بررسى ستاره شناسى سنتى يا باستانى در جهارجوب فرهنك مورد
PN or ال ل ا OR
#ستاره شيمى
بررسى ساختارها ى شيميايى اجرام در فضا
صفحه 10:
دو جريان اصلى در مطالعات ستاره ws وجود دارد
9
مطالعات بنیادی ۰ ۱
3
مطالعات كاربراقاى
صفحه 11:
10 Oe CS OMe ea ele ae ۱۳0 wees}
- نوین شکل می گیرند اگرچه بعدها ممکن است پیش پا افتاده قلمداد شوند
در باب ۱٩ برای مثال چراغهای الکتیریکی که ريشه در کنجکاویهای قرن
الكتريسيته داشت و به شبكه جهانى اينترنت منتهى شد و باعث شد تا
.كروههاى بين المللى محققان بتوانند هرجه آسان تر با هم ارتباط برقرار كنند
در حالیکه هرچقدر تحقیقات ل ee مى كرفت بازهم نمى
توانست جراغ هاى برقى را براى ما به ارمغان اورد كما اينكه هرحجقدر هم كه
مطالعه کاربردی. بر سیستم های تلفن صورت می گرفت نمی توانست منجر به
.علم هميشه احتياج به فضايبى براى كنجكاوى و تخيل دارد
صفحه 12:
مطالعات بنیادی بر پایه روش های علمی بنا می شوند. این
مطالعه اى است كه بر أ eva eee کنجکاوی ستاره
شناسان و ادراكات انها به ييش مى رود. بدون أنكه نكاهى به
.محصول بايانى مشخصى داشته باشد
0
*كالئو كاليله. به بررسى اقمار مشترى يرداخت كه به ما كمك كرد تا درك
1 0
*مطالعات ادوين هابل درباره دور شدن كهكشانهاى دوردست باعث اثبات
این نکته شدکه جهان ما در حال کسترش و اتبساط است,
صفحه 13:
مطالعات بنيادى فرآيندى يكانه است
كه با اين فرض انجام مى شود كه براى
جامعه و تمدن مى تواند سودمند باشد
ees الت لك
به درازا مى كشند و باعث ارضاى ريشه
هاى عميق كنجكاوى انسان مى شوند.
صفحه 14:
مطالعات کاربردی بر مبنای 9۳( ویژه Gl كه
عموما اهداف تجارى يا سفارش هاى مشتريان و
کاربران ات صورت مى كيرد
۳
pes cn روزمره ما داشته باشد اما
صفحه 15:
0
پیشرفتهای ستاره شناسی و علوم فضایی. که در خلال
يزوهشهاى كاربردى حاصل مى شود عموما يس از بازه
ل ل ا ا ل ات 0ت
.سودمند بسيارى بر زندكى بشر مى كذارند
۳
بدانند - تحت تاثير ييشرفت ها و دست اوردهاى كوتاه مدت
FOS COCR GY FP 000
صفحه 16:
برخی از نتایج ستاره شناسی يا مشتقات مطالعات
رت یب اسر سای رت
RCo RU ا ا
ل رةه
* توسعه آشکار سازهای 660
* تکنیکهای پردازش تصویر
الات 0ك
ا لت
ستاره شناسى از فناورى سود مى برد و آن را ييش مى برد
صفحه 17:
:همجنينء. ستاره شناسى در موارد زير نيز كاريرد دارد
كشاورزى: فصل ها مهمترين نشانه ها در تقويم كشاورزى هستند و براى قرن ها
رصدهاى ستاره شناسىء زمان كاشت و برداشت محصول را مشخص مى كرد.
ناوبرى دريايى: اطلاع دقيق از زمان جزر و مد كه در اثر وضعيت خورشيد و ماه به وجود
env e) ل ا ال 00
خورشيد. ماهء ستاره ها و سيارات تنها راه اطلاع از وضعيت موقعيت كشتى در دريا بودند
ا ا eS ae SEs ene SEER
nee
معماری: مسیر روزانه خورشید در میان آسمان عامل تاثیر گذاری برای بنای ساختمانها
eS ie eee eens ae ne ne eee ne ا
تنظیم کرد
Pe Oats SCS eee)
صفحه 18:
ستاره شناسى زندكى روزمره ما را ذ تحت pb
rr 25) ل ا ا ا ا ا ا Pu On
ديكر يديده هاى آسمانى مى تواند يليس را در : تش يارى نمايد
|
۳ Renu een SCT Sn Te rast
خطرناک کمک کند.
0 Comets ee FEB er Caneel es errr en en vr es)
رای فهرست ولوسهای مورد توح دنمان و ساستمتاران قرار دارده آها در ای
میان باید تاثیرات پدیده های خاص نجومی و اثرات دراز مدت آنها بر اقلیم سیاره
زمین را نیز مورد مطالعه قرار داد:
| MO pre rene Race Sy ae BOS eho rea
5ن ceed
۳ eek eee. Rte RU ie te ا
ی
ذرات پر انرژی بر لایه اوزون تاثیر می گذارند *
تابش های کیهانی ممکن است بر پوشش ابرها تاثیر بگذارد. *
صفحه 19:
ستاره شناسی زندگی روزمره ما را تحت POG قرار می دهد
ی
neo ا ا لت
ما می توانند در فضا مسیر خود را پیدا کرده و سفر کنند.
PA Pen Soren ee epi bear Farrer es
درآوريد» ماهواره ها را به فضا بفرستيد يا كيرنده هاى سيستم 1
بسازيد. (GPS) Pete mere grees)
بيش بينى آب و هوا: به لطف ييشرفتهاى فناورى فضايى امروزه
ey tesa ener rye ir een eon
صفحه 20:
رت
۲ جهان در حال انبساط است.
[eases Ay ۹۳ انررق ستاره le
۴. تنها دو نوع عمومی از ستاره ها وجود دارد: غول ها و
کوتوله ها
ه. اكنون ما درك درستى از ماده عادى موجود در كيهان داريم.
صفحه 21:
ده کشف بزرگ تاريخ اخترشناسی
Perl bar rar cr cal aves Reta Ee mveNTaa Je ERC 2
ا م
'.تابش ريز موج يس زمينه.
ا
٩ منظومه های سیاره ای فراخورشیدی.
۰ نوترینو های خورشیدی و خورشید لرزه ها.
Fu rand Oar Ve Saree ece SEC omme NLRC nC rerfuc i owe SUC KUTNA Eee age)
سس
EsAMuboie
صفحه 22:
۱۷۸۵ 2009 Secretariat
Hubble European Space Agency Information Centre
Space Telescope-European Coordinating Facility
ESO - Garching - Munich - Germany
Contact:
Pedro Russo/: prusso@eso.org
www.asi.ir |
ستاره شناسی
اغلب از ما پرسیده می شود :
که ستاره شناسی واقعا چیست؟
و به چه دردی می خورد؟
اینها سواالت بسیار مهمی هستند که شایسته پاسخی مناسبند.
ESA/NASA/Hubble
ستاره شناسی مطالعه همه اجرام سماوی را در بر می گیرد .این دانشی است
که مطالعه تقریبا همه خصوصیات و بخش های جهان از ستاره ها و سیارات
و دنباله دارها گرفته تا ساختارها و پدیده های بزرگ مقیاس کیهان را شامل
می شود .پدیده هایی که در تمام طول طیف الکترو مغناطیس دیده می شوند
و حتی فراتر از آن...
این دانشی همه آنچه را که زمانی وجود داشته است ،اکنون وجود دارد و یا در
آینده به وجود خواهد آمد در بر می گیرد .از اثرات کوچکترین اتم ها گرفته تا
ظاهر و شمایل کیهان ما در بزرگترین مقیاس ها.
ESA/NASA/Hubble
ستاره شناسی در دنیای باستان
ستاره شناسی قدیمی ترین علم در میان علوم طبیعی است ،تاریخچه
این دانش به دوران کهن باز می گردد و می توان ریشه های آن را در
ادیان ،اسطوره ها و فعالیت های اختربینی تمدن های باستانی
جستجو کرد.
wikipedia
اخترشناسی نخستین ،شامل رصد الگوهای منظم حرکات اجرام
سماوی قابل رویت و به خصوص خورشید ،ماه ،ستاره ها و سیارات
قابل رصد با چشم غیر مسلح می شد.
تغییر وضعیت و موقعیت خورشید بر فراز افق و یا تغییرات جایگاه
ستاره ها در خالل سال برای بنای تقویم های کشاورزی و مراسم
آیینی مورد استفاده قرار می گرفت.
wikipedia
تحقیقات ستاره شناسی امروز
• اجرام آسمان بسیار دوردست و کم نورند
• ما تنها به اطالعات اندکی در باره ماهیت آنها
دسترسی داریم
• ما به ابزارهای بزرگ و قدرتمندی نیاز داریم که
تفکیک و حساسیت های بیشتری داشته باشند
• اخترشناسان انواع مختلفی از داده های رصدی در
طول موجهای مختلف را به هم می آمیزند و مورد
بررسی قرار می دهند
تحقیقات ستاره شناسی امروز
ستاره شناسان امواج الکترو مغناطیسی را در تمام بخش های طیف الکترو مغناطیس مورد
رصد قرار می دهند .هر بخش از نور مریی و غیر مریی اطالعات متفاوتی را آشکار می کند که
در حکم قطعه ای برای تکمیل پازل بزرگ و کیهانی پیش روی ما است.
تحقیقات ستاره شناسی امروز
ستاره شناسان در سراسر جهان به بررسی عملکرد کیهان
می پردازند.
ESO
امروزه ،این کار با استفاده از ترکیبی از روش های مختلف و در زیر شاخه
های متعددی با استفاده از رویکردهای متفاوت و ابزارهای متفاوتی صورت
می گیرد؛
•تلسکوپهای مستقر بر زمین
•تلسکوپهای فضایی
•کاوشگرهای روباتیک
•محاسبات نظری و شبیه سازیها
اخترشناسان جهان را نه تنها برای افزایش درک ما از کیهان که برای
پیش برد حوزه های متعددی از دانش و فناوری ،مورد مطالعه قرار می
دهند.
ESO
تحقیقات ستاره شناسی امروز
ستاره شناسای شامل مجموعه ای از طبقه بندی ها،
به شرح زیر است:
ستاره شناسی خورشیدی:
بررسی ستاره خودمان ،خورشید
NASA/JPL
:علوم سیاره ای
بررسی اجرامی که در منظومه شمسی جای دارند و دیگر اجرامی که به
دور دیگر ستارگان در حال چرخشند
:ستاره شناسی ستاره ای
بررسی ستاره ها و تحوالت ستاره ای
:ستاره شناسی کهکشانی
بررسی کهکشان راه شیری و تحول آن
:ستاره شناسی فرا کهکشانی
بررسی اجرامی در فراسوی کهکشان راه شیری
NASASpitzer
:کیهان شناسی
بررسی کلیت کیهان و عالم
تحقیقات ستاره شناسی امروز
:و همینطور شامل چندین مطالعه میان رشته ای نیز می شود
:ستاره زیست شناسی
بررسی منشا و تحول سیستم های بیولوژیکی در جهان
CAE
:ستاره باستان شناسی
بررسی ستاره شناسی سنتی یا باستانی در چهارچوب فرهنگ مورد
.نظر ،با استفاده از مدارک باستان شناسی و انسان شناسی
Landesmuseums für Vorgeschichte
:ستاره شیمی
بررسی ساختارها ی شیمیایی اجرام در فضا
دو جریان اصلی در مطالعات ستاره شناسی وجود دارد
(مانند همه علوم طبیعی دیگر)
مطالعات بنیادی
و
مطالعات کاربردی
مطالعات بنیادی
تحقیقات بنیادی در جایی صورت می گیرد که ایده های جدید و روش های
نوین شکل می گیرند اگرچه بعدها ممکن است پیش پا افتاده قلمداد شوند –
برای مثال چراغهای الکتیریکی که ریشه در کنجکاویهای قرن 19در باب
الکتریسیته داشت و به شبکه جهانی اینترنت منتهی شد و باعث شد تا
.گروههای بین المللی محققان بتوانند هرچه آسان تر با هم ارتباط برقرار کنند
در حالیکه هرچقدر تحقیقات کاربردی که بر شمع صورت می گرفت بازهم
نمی توانست چراغ های برقی را برای ما به ارمغان آورد کما اینکه هرچقدر هم
که مطالعه کاربردی ،بر سیستم های تلفن صورت می گرفت نمی توانست منجر
به دستیابی به شبکه جهانی شود.
.علم همیشه احتیاج به فضایی برای کنجکاوی و تخیل دارد
مطالعات بنیادی
Millennium Mathematics Project
مطالعات بنیادی بر پایه روش های علمی بنا می شوند .این
مطالعه ای است که بر اساس میل به کنجکاوی ستاره
شناسان و ادراکات آنها به پیش می رود ،بدون آنکه نگاهی به
.محصول پایانی مشخصی داشته باشد
:چند مثال
• گالئو گالیله ،به بررسی اقمار مشتری پرداخت که به ما کمک کرد تا درک
بهتری از منظومه شمسی به دست آوریم.
• مطالعات ادوین هابل درباره دور شدن کهکشانهای دوردست باعث اثبات
این نکته شدکه جهان ما در حال گسترش و انبساط است.
NASA
مطالعات بنیادی
NASA/Chandra
مطالعات بنیادی فرآیندی یگانه است
که با این فرض انجام می شود که برای
جامعه و تمدن می تواند سودمند باشد
چنین تحقیقاتی معموال زمانی طوالنی
به درازا می کشند و باعث ارضای ریشه
های عمیق کنجکاوی انسان می شوند.
ESA
مطالعات کاربردی
مطالعات کاربردی بر مبنای اهداف ویژه ای که
عموما اهداف تجاری یا سفارش های مشتریان و
.کاربران است صورت می گیرد
Gemini
به نظر می رسد که ستاره شناسی اثر اندکی بر
...زندگی روزمره ما داشته باشد اما
NRAO
ستاره شناسی زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار می دهد
پیشرفتهای ستاره شناسی و علوم فضایی ،که در خالل
پژوهشهای کاربردی حاصل می شود عموما پس از بازه
های زمانی پنجاه یا صد سال و یا حتی بیشتر ،تاثیرات
.سودمند بسیاری بر زندگی بشر می گذارند
امروزه میلیونها نفر در سراسر جهان – و اغلب بدون آنکه
بدانند – تحت تاثیر پیشرفت ها و دست آوردهای کوتاه مدت
.یا بلند مدت ستاره شناسی و علوم فضایی قرار دارند
NAOJ
انتقال به فناوری
برخی از نتایج ستاره شناسی یا مشتقات مطالعات
ستاره شناسی ،ممکن است به پیشرفتهای فناوری
بدل شوند ( که به آن اصطالحا انتقال به فناوری گفته
:می شود) برای مثال
• توسعه آشکار سازهای CCD
• تکنیکهای پردازش تصویر
ESO/VLT
• تکنیک های ارتباطات ماهواره ای
• توسعه دانش روباتیک
ستاره شناسی از فناوری سود می برد و آن را پیش می برد
ستاره شناسی زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار می دهد
:همچنین ،ستاره شناسی در موارد زیر نیز کاربرد دارد
کشاورزی :فصل ها مهمترین نشانه ها در تقویم کشاورزی هستند و برای قرن ها
رصدهای ستاره شناسی ،زمان کاشت و برداشت محصول را مشخص می کرد.
ناوبری دریایی :اطالع دقیق از زمان جزر و مد که در اثر وضعیت خورشید و ماه به وجود
می آید برای رفت و آمد در میان دریاها بسیار مهم بوده است .در زمان های قدیم
خورشید ،ماه ،ستاره ها و سیارات تنها راه اطالع از وضعیت موقعیت کشتی در دریا بودند
و امروزه نیز این روشها برای نجات و رهیابی در صورت بروز حوادث به کار گرفته می
شوند.
معماری :مسیر روزانه خورشید در میان آسمان عامل تاثیر گذاری برای بنای ساختمانها
بوده است .با کمک این عامل می توان نور مناسب و شرایط دمایی مورد نظر را برای خانه
تنظیم کرد
و بسیاری کاربردهای دیگر ...
ستاره شناسی زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار می دهد
تحقیقات جنایی :مسیر روزانه خورشید ،فاز ماه ،گرفتهای خورشید و ماه ،شهابها و
دیگر پدیده های آسمانی می تواند پلیس را در تحقیقاتش یاری نماید
امکان بقای بشریت :جستجو به دنبال سیارکهایی که از نزدیکی زمین می گذرند و
تحقیق بر روی آنها ممکن است روزی به ما در مقابله علیه برخوردهای شهابسنگی
خطرناک کمک کند.
تحقیقات اقلیمی :تغییرات اقلیمی که در اثر فعالیتهای بشر در حال وقوع است در
راس فهرست اولویتهای مورد توجه دانشمندان و سیاستمداران قرار دارد ،اما در این
میان باید تاثیرات پدیده های خاص نجومی و اثرات دراز مدت آنها بر اقلیم سیاره
زمین را نیز مورد مطالعه قرار داد:
•
•
•
•
تغییرات در میزان تابش خورشید ،باعث تغییر میزان کل انرژی جذب شده در
اتمسفر زمین می شود
تغییر در میزان تابش فرابنفش خورشید بر الیه اوزون و دمای سطح زمین تاثیر می
گذارد
ذرات پر انرژی بر الیه اوزون تاثیر می گذارند
تابش های کیهانی ممکن است بر پوشش ابرها تاثیر بگذارد.
Jan Osburg
ستاره شناسی زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار می دهد
به لطف اخترسنجی های دقیق (شاخه ای از ستاره شناسی که به
تعیین موقعیت اجرام سماوی می پردازد) ماهواره ها و سفاین فضایی
ما می توانند در فضا مسیر خود را پیدا کرده و سفر کنند.
درک و فهم نسبیت عام شما را قادر ساخته است تا هواپیما ها را به
پرواز درآورید ،ماهواره ها را به فضا بفرستید یا گیرنده های سیستم
تعیین موقعیت جهانی ( )GPSبسازید.
GPS
پیش بینی آب و هوا :به لطف پیشرفتهای فناوری فضایی امروزه
پیش بینی های دقیق تری از وضعیت آب و هوا در اختیار داریم.
Eumet
ده کشف بزرگ تاریخ اخترشناسی
.1کهکشان راه شیری تنها کهکشان عالم نیست.
.2جهان در حال انبساط است.
.3منشا تولید انرژی ستاره ها.
. 4تنها دو نوع عمومی از ستاره ها وجود دارد :غول ها و
کوتوله ها
. 5اکنون ما درک درستی از ماده عادی موجود در کیهان داریم.
ESA/NASA/Hubble
ده کشف بزرگ تاریخ اخترشناسی
. 6کشف اجرام عجیب – از تپ اخترها گرفته تا سیاه چاله و
کوتوله های سفید.
.7تابش ریز موج پس زمینه.
.8ماده تاریک.
.9منظومه های سیاره ای فراخورشیدی.
.10نوترینو های خورشیدی و خورشید لرزه ها.
ESA/Hubble
برگرفته از مقاله 10رویداد برجسته اخترشناسی در قرن بیستم منتشره در مجله CAPدر سال
2007
IYA 2009 Secretariat
Hubble European Space Agency Information Centre
Space Telescope-European Coordinating Facility
ESO – Garching – Munich – Germany
Contact:
Pedro Russo/: prusso@eso.org
www.asi.ir : انجمن نجوم ایران-هماهنگ کننده ملی سال نجوم در ایران