سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی GIS

سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی GIS

اسلاید 1: 26/07/14391سیستم های اطلاعات جغرافیاییGIS

اسلاید 2: 26/07/14392طرح درس:کلیات سیستم های اطلاعات جغرافیایی GISکاربردهای سیستم های اطلاعات جغرافیایی GISنحوۀ کار با سیستم های اطلاعات جغرافیایی GIS

اسلاید 3: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور3تعریف سیستم های اطلاعات جغرافیاییGISGISعبارت است از یک مجموعه کامپیوتری برای جمع آوری، ذخیره و تجزیه و تحلیل داده هایی استفاده می شود که موقعیت جغرافیایی آنها یک مشخصۀ اصلی و مهم محسوب می شود. یک GIS هرگز به تنهایی نمی تواند وجود داشته باشد بلکه نیازمند به وجود سازمان منسجمی از نیروی انسانی، تجهیزات و تسهیلات می باشد تا مسءولیت پیاده سازی و نگهداری GISرا بعهده گیرد.

اسلاید 4: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور4کابردهای سیستم های اطلاعات جغرافیاییGIS فتوگرامتریکشاورزی و برنامه ریزی برای کاربری اراضیجنگلداری و مدیریت حیات وحشکاربردهای شهریمطالعات بیولوژیکی و اکولوژیکی نقشه سازی و مدیریت منابع طبیعیبرنامه ریزی توسعهمطالعات محیطی و جغرافیایی

اسلاید 5: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور5فصل اول: هدف کلی: آشنایی با سیستم های اطلاعات جغرافیاییGIS هدفهای آموزشی و رفتاریآشنایی با انواع نقشه هاآشنایی با ترسیم نقشه به کمک کامپیوتر و تفسیر آنآشنایی با اجزای سیستم های اطلاعات جغرافیاییGISآشنایی با برنامۀ سی مپ SYMAPداده های جغرافیایی

اسلاید 6: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور6نقشه های عمومی نقشه های توپوگرافی را می توان نقشه های عمومی نامید، زیرا برای هدف خاصی تهیه نشده اند نقشه های موضوعی:نقشه های که برای اهداف خاصی تهیه می گردند را نقشه های موضوعی می نامند، زیرا هر کدام از آنها دارای اطلاعات دقیقی در باره یک مورد از پوشش زمین بحث می کند.برای فهم آسانتر این نقشه ها معمولاً بر مبنای توپوگرافی ساده ترسیم می شود تا در جهت یابی به استفاده کننده کمک کند.

اسلاید 7: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور7نقشه موضوعیاین اصطلاح به صورت گسترده و آزاد به کار می رود.از این اصطلاح می توان برای نشان دادن موارد خاصتر مانند pHخاک، تغییرات فشار، تغییرات درجه حرارت و شیوع اماض استفاده کرد.موضوع مورد استفاده یا کیفی(کاربری زمین) و یا کمی(تغییرات عمق آب)است. می توان این اطلاعات را با نقشه های هم ارز که مناطق هم ارزش را با مرزهای از هم جدا می کند نشان داد.

اسلاید 8: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور8نقشه موضوعی یا نقشه خاص204060جنگلزمین مزروعیمسکونیزمین بایرزمین بازیباغاتنقشه منحنی میزاننقشه کاربری زمین

اسلاید 9: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور9تجزیه و تحلیل و ترسیم نقشه با کامپیوتردر دهه های 60 و 70 گرایش های نوینی در شیوه های بکارگیری نقشه در ارزیابی منابع، ارزیابی اراضی و برنامه ریزی بوجود آمد.برای این کار دو روش ارائه شد.روشی که هاپکینز آن را گشتالت نامید، در این روش سعی در یافتن واحدهای زیست محیطی بود که بطور طبیعی ایجاد می شوند در دل یک چنین واحد طبیعی، مجموعۀ مشخص و همبستۀ از ویژگی های محیطی وجود دارد که وینک آنرا مجموعۀ همبسته نامیده است.

اسلاید 10: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور10بزرگترین مشکل روش گشتالتبزرگترین شکل استفاده از نتایج ارزیابی جامع این است که در بسیاری از موارد این ارزیابی ها بسیار کلی هستند و بازیابی اطلاعات خاص در بارۀ یک ویژگی معین چشم انداز از این گونه پژوهش ها بسیار دشوار است .در نتیجه با پیشرفتهای اخیر و گسترش ابعاد طرحهای ارزیابی محیطی، بازاریابی تک رشته ای سنتی همچنان پررونق باقی می ماند.

اسلاید 11: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور11نظریۀ ادگارام.هاروود این نظریه توسط هووارد تی فیشر در سال 1963 در زمینۀ استفاده از کامپیوتر برای تهیۀ نقشه های ساده از راه چاپ مقادیر آماری روی یک کاغذ صاف مشبک را بکار گرفت.

اسلاید 12: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور12سی مپ SYMAPبرنامه کامپیوتری که فیشر ارائه کرد، سی مپ(سیستم نقشه کشی گروهی و در یونانی به معنای گردآوری یا متفق نمودن است)نام داشت.این برنامه شامل ابزارها و دستورالعملهایی بود برای تجزیه داده ها و دستکاری آنها به منظور تهیۀ نقشه های میان یابی و چاپ مجدد علایم چاپگر خطی برای تهیه نقشه های سیاه و سفید مناسب

اسلاید 13: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور13دلائل قانع کننده ریند جهت استفاده از کامپیوتر برای نقشه کشی عبارتنداز:تسهیل تحلیل هایی که نیازمند بکارگیری نقشه کشی و تحلیل های آماری است.کاهش بهره گیری از نقشه های چاپی به عنوان منبع.تهیۀ نقشه های که تهیۀ آنها با دست دشوار است.خودکار نمودن تهیۀ نقشه که باعث صرفه جویی و بهبود کیفیت می شود. تهیۀ سریعتر نقشه های موجود.تولید ارزانتر نقشه های موجود.تهیۀ نقشه جهت اهداف خاص.تولید نقشه در صورت نبودن افراد ماهر.ترسیم نقشه به صورتهای مختلف از داده های واحد.تسهیل تهیه نقشه و بهنگام نمودن نقشه در صورت وجود داده های رقومی .

اسلاید 14: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور14سیستمهای اطلاعات جغرافیاییGISGISکارتوگرافی با کیفیت بالاCAD یا گرافیک کامپیوترینقشه برداری و فتوگرامتریتحلیل فضایی با استفاده از داده های رستری یا شبکه ایدرون یابیفن سنجش از دور

اسلاید 15: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور15داده های جغرافیایی، پدیده های جهان واقع را از چند نظر توصیف می کنند.الف) بیان موقعیت آنها نسبت به یک دستگاه مختصات مشخصب) ویژگی های توصیفی که به موقعیت آنها ربطی ندارد.ج) بیان روابط فضایی متقابل بین پدیده ها(مانند روابط توپولوژیک)

اسلاید 16: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور16اجزای سیستمهای اطلاعات جغرافیاییGISاجزای سخت افزارکه عبارتندازکامپیوتر، مانیتور، موس، میز و صفحه رقومی گر، اسکنر، تئودولیت الکترونیکی، ابزارهای فتوگرامتری رقومی،GPS، سامانه های تفسیر داده های سنجش از دور، چاپگر، رسام و محیط های ذخیره داده

اسلاید 17: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور17اجزای نرم افزاری GISالف) برم افزارهای استاندارد پایه شامل: سامانه های عاملبانک های اطلاعاتی زبانهای برنامه نویسیب) نرم افزارهای ویژۀ GISنرم افزارهای که توابع پایۀ یک GIS در ارتباط با ارکان وظایفی آن را ارائه می دهند.نرم افزارهای کاربردی تخصصی.نرم افزارها، برنامه های هستند که در یک مجموعۀ پردازش الکترونیکی داده، به منظور راه اندازی مجموعه و پردازش داده گردآورده می شوند. نرم افزارها شامل دو گروه هستند.

اسلاید 18: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور18اجزای اصلی نرم افزاری GISورودی داده هاورود پرسشهاپایگاه اطلاعات جغرافیاییتبدیل داده هانمایش و گزارش

اسلاید 19: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور19سیستم مدیریت پایگاه اطلاعاتیDBMSمدیریت پایگاه داده که قلب یک سیستم اطلاعات جغرافیایی است شامل جمع آوری داده ها، پیش پردازش آنها، فراهم آوری داده ها جهت ذخیره سازی و سپس استفاده آنها می باشد. که مدیریت داده ها باید به نحوی داده ها را در اختیار کاربر قرار دهد که نیازی به آموزش جزئیات مربوط به خود بانک اطلاعاتی نباشد.

اسلاید 20: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور20اجزای پایگاه اطلاعات جغرافیاییورودیپایگاه اطلاعات داده هاسیستم مدیریتپایگاه اطلاعات جغرافیاییموقعیتخصوصیاتتوپولوژیورود پرسشهاتغییراتبازیابی

اسلاید 21: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور21جنبه های سازمانی سیستم اطلاعات جغرافیاییپنج برنامه فنی کوچک چگونگی کار GISرا فرمندهی می کنند اما این سیستم ها به خودی خود استفادۀ بهینه از یک GIS معین را تضمین نمی کنند.برای آنکه از GIS بهره بهتری داشته باشیم باید آنها را در یک مجموعۀ سازمانی مناسب مانند شکل زیر قرار دهیم. مدیریتاهداف و مقاصد مدیریتاطلاعات لازم برای مدیریتGISجمع آوری داده ها

اسلاید 22: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور22روند آتی و آیندۀ GISGIS در حال حاضر در تعداد قابل ملاحظه ای از رشته های دانشگاهی تدریس و مورد استفاده قرار می گیرد.GIS توانسته است خود را با تکنولوژی جدید بویژه شبکۀ جهانی اطلاعات هماهنگ سازد.ترکیب GIS با سایر سیستم ها در آینده دور از ذهن نیست.البته رشد GISدر کشورهای در حال توسعه و ایران اندک است. بالابودن قیمت نرم افزار و سخت افزار و عدم شناخت مدیران و تصمیم گیران در مورد این تکنولوژی و نیروهای آموزش دیدۀ کافی ...از جمله مسائل است.

اسلاید 23: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور23فصل دوم: هدف کلی: آشنایی با ساختار داده ها در سیستمهای اطلاعات جغرافیاییهدفهای آموزشی و رفتاریآشنایی با سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(UTM)آشنایی با سه مفهوم توپولوژیک نقاط، خطوط و سطوطآشنایی با تعریف نقشهآشنایی با داده های جغرافیایی در کامپیوترآشنایی با مفهوم ساختار پایگاه اطلاعاتی: سازماندهی داده ها در کامپیوترآشنایی با سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتی

اسلاید 24: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور24هدفهای آموزشی و رفتاری آشنایی با مفهوم بایگانی و دسترسی به داده هاآشنایی با مفهوم ساختار های پایگاه اطلاعاتی شامل 1- ساختار سلسله مراتبی داده2- ساختار شبکه ای3- ساختار رابطه ایآشنایی با مفهوم ساختارها و نمایش داده های جغرافیایی در کامپیوتر شامل روش صریح یا رستری یا سلولیروش ضمنی یا برداری یا وکتوری

اسلاید 25: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور25هدفهای آموزشی و رفتاریآشنایی با مفهوم روشهای فشرده ذخیره داده های شبکه اییا کُدکذاری شامل:کدهای زنجیریکدهای رانش طولیکدهای قطعه ایکدهای چهارتاییآشنایی با سیستم کُدگذاری نقشه به صورت مستقل دو سره Dual Independent Map Encoding system(DIME)

اسلاید 26: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور26فصل دوم: ساختار داده ها در نقشه های موضوعی ساختار داده ها در سیستمهای اطلاعات جغرافیایی: داده های جغرافیایی از پیچیدگی خاصی برخوردار هستند؛زیرا این دادها باید اطلاعاتی در باره موقعیت مکانی، ارتباط توپولوژیک احتمالی و ویژگیهای ثبت شده موضوعات باشند. جنبه های توپولوژیک و مکانی سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در طراحی و نقشه کشی، وجه تمایز این سیستمها با سیستمهای جدید اطلاعاتی که در بانکداری، رزرو بلیط و ...استفاده می شوند هستند.

اسلاید 27: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور27سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(UTM)این سیستم برای کل جهان تعریف شده است. در این سیستم نصف النهارات به طور عمود و موازی هم، مدارات به طور افقی و موازی هم در نظر گرفته می شود. در این سیستم کرۀ زمین در محور Xها(نصف النهارات)به 60 قسمت 6 درجه ای تقسیم می شود. که 30 زون(منطقه) در نیمکرۀ شرقی و 30 زون در نیمکرۀ غربی می باشد. یعنی 60=6÷360که شماره گذاری آن از نیمکرۀ غربی شروع می شود.

اسلاید 28: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور28سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(UTM)در این سیستم کرۀ زمین در محور Yها(مدارات)به 20 قسمت 8 درجه ای تقسیم می شود. که 10 زون(منطقه) در نیمکرۀ شمالی و 10 زون در نیمکرۀ جنوبی، از 80 درجۀ جنوبی تا 80 درجۀ شمالی می باشد. یعنی 20=8÷160که نامگذاری آنها بر اساس حروف انگلیسی بدون دو حرف اول، دو حرف آخر و دو حرف وسط(O,I) انجام می شود.که ایران در چهار زون 38،39،40،41قرار دارد.

اسلاید 29: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور29سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(UTM)داده های جغرافیایی با تکیه بر سیستم مختصات استاندارد به مکانهای از سطح زمین مربوط هستند.چنانچه موضوع مورد مطالعه درسطع محدود باشد سیستم مختصات محلی است.اما اگر موضوع مورد مطالعه در سطح شبکه ملی یا بین المللی به صورت شبکه تصویری باشد از سیستم مختصات شبکه جهانی مرکاتور(UTM)که مورد قبول همگان است استفاده می شود.

اسلاید 30: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور30نقاط، خطوط و سطوحتمام داده های جغرافیایی در این سه مفهوم توپولوژیک خلاصه می شود.نقطه عبارتند از : یک شیء فضایی که هیچ مساحتی ندارد مانند چاه نفت که می توان با یک جفت مختصات XY نشان داد.خط عبارتند از: یک شیء فضایی است که از پیوستن نقاط متوالی بوجود می آید. مانند خطوط راه آهن که می توان با خطی شامل مختصات XY در ایتدا و مختصات XY در انتها مشخص نمود.

اسلاید 31: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور31نقاط، خطوط و سطوحسطوح(پلیگون یا چند ضلعی)عبارتند از: به یک مساحت بسته اطلاق می شود مانند یک دشت سیلابی که می توان مختصات XYرا برای تمامی نقاط آن در نظر گرفت.(ناحیه ای که به وسیله حلقه بسته ای از قطعه خطوط مستقیم احاطه شده باشد را پلیگون گویند.)محور Yمحور Xنقطهخطپلیگون

اسلاید 32: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور32تعریف نقشهنقشه: مجموعه ای است از نقاط، خطوط و سطوحی که بر اساس مکان آنها در فضا و یک مبنای مختصات و توصیفات غیر مکانی تعریف شده است.نقشه: تصویری است از تمامی یا قسمتی از کره زمین روی یک سطح مسطوی که یه نسبت معینی کوچک شده باشد و عوارض و پدیده های مختلف بطور انتخابی روی آن نشان داده شده باشد.

اسلاید 33: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور33راهنمای نقشه یا لژاندکلید ارتباطی بین ویژگیهای غیر مکانی توصیفی و موجودیتهای مکانی در نقشه را راهنمای نقشه گویند.در سیستم اطلاعات جغرافیایی، اطلاعات غیر مکانی باید بصورت کُد در نظر گرفته شوند تا بتوان از آنها در تجزیه و تحلیل داده ها استفاده نمود.

اسلاید 34: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور34داده های جغرافیایی در کامپیوترابتدا کاربر از داده ها باید درک درستی داشته باشد.بعد نمودار ساختار پدیده در سیستم اطلاعات جغرافیایی مشخص گردد.سپس ساختار پایگاه اطلاعاتی سازماندهی گردد. داده های جغرافیایی روی وسایط مغناطیسی نوشته با روش آدرس دهی خاصی ذخیره می شوند. ABCDدرک کابر از ساختار پدیدهنمودار ساختار پدیده در سیستم اطلاعات جغرافیاییساختار پایگاه اطلاعاتیساختار سخت افزار

اسلاید 35: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور35ساختار پایگاه اطلاعاتی: سازماندهی داده ها در کامپیوترخصیصه ضروری هر سیستم ذخیره داده ها در این است که قادر باشد دسترسی به داده ها و ارجاع متقابل داده ها را بسرعت فراهم سازد. چندین روش برای این امر وجود دارد که بعضی مؤثرترند.

اسلاید 36: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور36سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتیبرنامه های کامپیوتری که ورودی، خروجی، ذخیره و بازیافت داده ها را از یک پایگاه داده های رقومی کنترل می کنند را سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتی می گویند. این سیستم ذخیره، سرمایه گذاری بسیار برای نیروی انسانی و نیز هزینه های زیاد را برای تهیۀ سیستمهای مؤثر مدیریت پایگاههای اطلاعاتی توجیه می کند.

اسلاید 37: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور37بایگانی و دسترسی به داده ها: 1- فهرستهای سادهساده ترین شکل پایگاه اطلاعاتی است، به گونۀ که هر اطلاعات جدید را می توان به آن اضافه نمود که این اطلاعات جدید در انتهای جدول اطلاعاتی قرار می گیرد.در این سیستم اضافه نمودن اطلاعات بسیار آسان اما بازیافت آن عملی نیست. به عنوان مثال در یک نمونه 10000تای باید برای خواندن آخرین نمونه یک ساعت و نیم زمان باید در نظر گرفت. یعنی ثانیه5000= 2/(1+10000) 2/(1+n) بهترین راه حل ایجاد یک ساختار و فراهم نمودن کلید برای چنین ساختاری جهت سرعت بخشیدن در بازیافت داده ها

اسلاید 38: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور382- فهرستهای پی درپی و مرتبدر این روش اطلاعات با توجه به حروف الفبا در جدول اضافه می شوند همانند فرهنگ لغات.امتیاز این سیستم در دسترسی سریع به اطلاعات ذخیره شده است.در این ساختار از جستجوی دودویی استفاده می شود.در جستجوی دودویی تعداد جستجو برابر(1+n)2logمی باشد.یعنی برای جستجوی 10000اطلاعات تنها 14 ثانیه زمان لازم است.

اسلاید 39: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور393- جداول اندیکس شده فایلهای فهرست شدهدر سیستمهای اطلاعات جغرافیایی هر اطلاعات فضایی علاوه بر کلید توصیفی، دارای اطلاعات پیوسته توصیفی نیز است. مثلاً در مورد یک برش از خاک باید اطلاعاتی از زهکشی، pH و بافت خاک داشته باشیم. برای این جستجو باید از فایلهای اندیکس شده استفاده کرد.

اسلاید 40: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور40فایلهای مستقیماگر اقلام اطلاعاتی در هر یک از فایلها بر اساس عناوین فایلها باشند، فایلها را فایلهای مستقیم گویند. تعداد جستجو برابر2/(1+2n)2/(1+1n)خواهد بود. 1 nتعدادجستجو و2n تعداد اقلام اطلاعاتی اگر محل هر قلم اطلاعاتی بر اساس موضوع فایل مشخص شود، را فایل معکوس گویند.فایل معکوس

اسلاید 41: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور41ساختار پایگاه اطلاعاتیپایگاه اطلاعاتی شامل داده هایی است که در چندین فایل موجودند. جهت دسترسی آسان به این داده ها نیاز به نوعی سازماندهی است. عمده ترین این ساختارها عبارتند از:1- ساختار سلسله مراتبی داده2- ساختار شبکه ای3- ساختار رابطه ای

اسلاید 42: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور421- ساختار سلسله مراتبی داده در این ساختار تنها از یک فیلد به عنوان فیلد کلیدی برای سازماندهی داده ها استفاده می شود. در این ساختار ارتباط یک به یک یک به چند وجود دارد بنابراین علاوه بر ارتباط والدین به فرزند، فرزندان نیز می توانند خود دارای فرزند باشند. بنابراین ارتباط این ساختار دارای طراحی شبیه درخت شجرۀ خانواده می باشد و برای ذخیره و مدیریت داده هایی نظیر طبقه بندی گیاهان، جانوران و خاکها بسیار مناسب می باشد.

اسلاید 43: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور431- ساختار سلسله مراتبی داده وقتی که داده ها دارای ارتباطی مانند ارتباط والدین با فرزند یا یک به چند باشند از این ساختار استفاده می شود. در این ساختار تنها از یک فیلد به عنوان فیلد کلیدی برای سازماندهی داده ها استفاده می شود.برای ذخیره و مدیریت داده هایی نظیر طبقه بندی گیاهان، جانوران و خاکها بسیار مناسب می باشد.

اسلاید 44: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور44مدلی از ساختار سلسله مراتبی دادهبرای هر مدرسه بیش از یک رکورد (رکورد اصلی مدرسه و رکورد جزء نام معلم) تعیین شده است. در این ساختار هر رکورد اصلی به بیش از یک رکورد جزء مرتبط است یعنی ارتباط بین رکوردها یک به چند است.( رکورد یعنی ردیف، مثال، ردیف کد مدرسه به ردیف نام معلم، در مدرسه عصمت هم علیزاده و هم زارعی تدریس دارند.

اسلاید 45: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور45محدودیتهای ساختار سلسله مراتبی داده1- جستجو در فیلدهای توصیفی امکان پذیر نیست. 2- در این مدل امکان ارتباط چند- به- چند مجاز نمی باشد.3- دسترسی اطلاعات در رکوردهای جزء فقط از طریق دسترسی به رکورد اصلی که به آنها متصل است امکان پذیر است. 4- چون برای یک پایگاه دادۀ GIS کاربرد طولانی در نظر گرفته می شود و همواره امکان گسترش آن وجود دارد، که در این ساختار پایگاه داده میسر نمی باشد.

اسلاید 46: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور462- ساختار سیستمهای شبکه ایزمانی که بتوان رکوردهای جزء را با بیش از یک رکورد اصلی مرتبط نمود، ساختار شبکه ای ایجاد شده است. مدلهای شبکه نسبت به مدل سلسله مراتبی دارای تمایل به افزونگی کمتر در ذخیره داده ها می باشند. غالباً در گرافیک از ساختار شبکه ای که دارای ساختار نشانگر حلقوی است استفاده می شود.

اسلاید 47: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور47مدلی از ساختار شبکه ای دادهشناسهنام مدرسه04عصمت07شریعت09دانششناسهنام مدرسهکد مدرسهتعداد دانش آموز04عصمت10140007شریعت10475009دانش105611شناسهنام مدرسه04عصمت07شریعت04عصمت09دانش07شریعتشناسهنام معلمعصمتعلیزادهشریعتخادمیعصمتزارعیدانشمحسنیشریعتسلیمیدر مدل شبکه یک شیء می تواند بدون نیاز به ریشه با چند فرزند ارتباط برقرار کند.در این ساختار ارتباط چند به چند است و با هر رکوردی امکان دسترسی به اطلاعات وجود دارد.

اسلاید 48: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور48مدلی از ساختار شبکه ای دادهMabcdefg123456badgfecbadccfgeنقشۀM چند ضلعی 1 و 2اتصالات شبکه121122M1223abcdgfec465534361443ساختار داده سلسله مراتبی

اسلاید 49: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور49معایب ساختار شبکه ای عیب اصلی این مدل پیچیده تر بودن آن نسبت به مدل سلسله مراتبی بوده که قابلیت انعطاف پذیری آن را ندارد.در این ساختار هزینه بهنگام سازی و ترمیم داده ها مبلغ قابل توجهی بر هزینه های ثابت پایگاه اطلاعاتی می افزاید.

اسلاید 50: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور503- ساختار رابطه ای پایگاه اطلاعاتیاین ساختار نسبتاٌ ساده بوده، داده های توصیفی دسته بندی و در جدولهای متعددی ذخیره می شوند. هر یک از این جدولها را رابطه می نامند که تشکیل شده از تعدادی ستون برای ثبت داده های توصیفی و همچنین تعدادی ردیف برای ثبت پدیده ها، تعدادردیف ها حداکثر برابر با تعداد پدیده ها خواهند بود.جدولها را می توان از طریق ستون های همسان به هم مرتبط نمود که این ستون ها را کلید می نامند

اسلاید 51: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور51مدلی از ساختار رابطه ای پایگاه اطلاعاتیکد مدرسهنام مدرسهسال تاسیس101عصمت1352104شریعت1360105دانش1374کد مدرسهتعداد دانش آموزنام رئیس مدرسه101400علی احمدی104750حسین رضایی105611مهدی افخمیشناسهنام مدرسهسال تاسیسکد مدرسهنام رئیس مدرسه04عصمت1352101علی احمدی07شریعت1360104حسین رضایی09دانش1374105مهدی افخمیساختار رابطه ای پایگاه اطلاعاتی. این ساختار با استفاده از فیلد کلیدی(کد مدرسه) که ارقام مشابهی دارند قابل ترکیب هستند.

اسلاید 52: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور52مزایای ساختار شبکه ای دادهمدل ارتباطی قابل انعطاف تر از سایر مدلها است. هیچگونه محدودیتی برای انواع پردازشهایی که می توانند انجام شوند، به وجود نمی آورد. مدل ارتباطی دارای پایه تئوری دقیق در ریاضیات است. فرصت استفاده از روابط ریاضی بین ارتباط ها بعنوان پایه ای برای پردازش داده ها بجای برنامه نویسی وجود دارد.سازمان مدل ارتباطی، برای فهم ساده است و در نتیجه ابزار خوبی برای ارتباط با ایده های پایگاه داده هاست.پایگاه داده های ارائه شده بوسیله مدل ارتباطی نسبت به دو مدل دیگر در کل دارای افزونگی کمتری است.

اسلاید 53: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور53معایب ساختار شبکه ای دادهپیاده سازی و اجرای آنها سخت است.کارآیی مدل ارتباطی نسبتاً کمتر است. عدم وجود اتصالات فیزیکی یا اشاره گرها اقتضا می نماید تا کار با داده ها بر پایه انطباق در جدولهای ارتباطی انجام پذیرد که این عمل بسیار وقت گیر است. در نتیجه پایگاه داده های ارتباطی نسبت به سیستم های پایگاه داده سلسله مراتبی و شبکه به نحو چشمگیری کندتر است.

اسلاید 54: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور54ساختارهای رکورددر ساختمان تمام پایگاههای اطلاعاتی، داده ها بصورت رکورد(ردیف) نوشته می شوند.یک رکورد را می توان بعنوان یک سطر از یک جدول فرض کرد.یک رکورد به فیلدها(ستون ها) تقسیم می گردد که هر کدام شامل یک قلم از داده هاست.ساده ترین شکل یک رکورد یک آرایه یک بعدی با طول ثابت است که به چندین قسمت مساوی تقسیم شده است.هر رکورد دارای یک سرآمد(کلید) می باشد که در آن اطلاعات توصیفی دیگری شامل اطلاعات مربوط به نوع داده ها در رکورد فرعی و میزان فضای اشغال شده توسط هر کدام بیان می گردد.

اسلاید 55: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور55مدلی از یک رکورد در فایل داده رکورد1رکورد2رکورد3فیلد1فیلد2فیلد3فیلد4R1R2R3R4H1R1H2R2H3R3رکورد سرآمدرکوردهای با طول ثابترکوردهایی با طولهای نتغییر و یک سرآمد برای ضبط رطلاعات در باره خود رکورد

اسلاید 56: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور56مفهوم ساختارها و نمایش داده های جغرافیایی در کامپیوتردو روش متضاد ودر عین حال مکمل برای نمایش فضایی داده ها در کامپیوتر وجود دارد که عبارتند از:روش صریح یا رستری یا سلولیروش ضمنی یا برداری یا وکتوری

اسلاید 57: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور57 روش صریح یا رستری یا سلولی در روش رستری هر پدیده از مجموعه نقاطی که در درون شبکه می باشند شکل گرفته است. بنابراین کامپیوتر می داند که این مجموعه نقاط نشان دهنده یک پدیده است و نه یک جدول اطلاعاتی، و به تمامی سلولها یک کُد ارزشی مثلاً Rبرای جاده داده می شود. در حقیقت خود حرفR نشان داده نمی شود، ولی با یک ارزش عددی، یک رنگ یا درجات مختلف خاکستری نمایش داده می شود. در واقع ما این ساختار اطلاعاتی را داریم.توصیف جاده ← نشانه یا رنگ ← سلول R

اسلاید 58: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور58تعریف روش صریح، رستری، سلولی یا شبکه ای رستر شامل مجموعه ای از سلولهایی است که عوارض زمین را در یک شبکه منظم می پوشاند. این مدل براساس سطح(به جای نقطه)استوار است. کوچکترین عنصر تشکیل دهنده در این مدل، پیکسل یا سلول نامیده می باشد که ارزش هر یک از آنها، نمایانگر اطلاعات طیفی یا توصیفی عارضه زمینی است. در این مدل باید به هر سلول یک کد یا یک مقدار ارزش اختصاص داد که در حقیقت این مقدار معرف نوع عارضه است.

اسلاید 59: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور59روش ضمنی، برداری یا وکتوری در نمایش ضمنی، مجموعه ای از خطوط که نقاط شروع و پایان و ترکیبات اتصال آنها تعریف شده اند بکار گرفته می شود.نقاط شروع و پایان خطوط که نشان دهنده ترکیب پدیده است، بردارها تعیین می کنند. شاخصهای بین خطوط، اتصالات آنها را در شکل دادن به پدیده در کامپیوتر نشان می دهد. در این روش ساختار داده ها به شکل زیر استتوصیف جاده ←مجموعه ای از بردارها ←اتصال خطوط

اسلاید 60: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور60تعریف روش ضمنی، برداری یا وکتوریدر این مدل موقعیت هر نقطه به طور دقیق با یک جفت مختصات(x,y) در یک سامانه مختصات معین ارائه می گردد. در ضمن این مدل به دلیل دقت هندسی بسیار بالا در ارائه موقعیت پدیده ها، برای تشریح موقعیت مکانی پدیده های نقطه ای، خطی و سطحی بسیار مناسب می باشد.

اسلاید 61: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور61مدلی از روش صریح(رستری) و ضمنی(برداری)●●●●●●●●●●●●●رستورانهاجنگلرودخانهجادهپیست اسکیمدل رسترمدل بردار

اسلاید 62: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور62کاربرد ساختار شبکه داده هادر ساختار شبکه ای، هر نقطه به منزله یک سلول و هر خط به منزله رشته ای از سلولها و یک سطح مجموعه ای از سلولهای بهم پیوسته است.کاربرد ساختار شبکه ای در کامپیوتر خصوصاً با استفاده از زبانهای برنامه نویسی بسیار آسان است، چون براحتی ذخیره، دستکاری، اصلاح و نمایش داده می شود.

اسلاید 63: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور63توزیع بارندگی سالانه این نقشه توزیع باران را در ایران به شکل رستری نشان می دهد.

اسلاید 64: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور64توزیع بارندگی در فصل تابستان5020105201055255153002020010030این نقشه توزیع باران را در ایران به شکل برداری(ضمنی) نشان می دهد.

اسلاید 65: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور65نتیجه گیریدو روش اساسی در نمایش اطلاعات توپولوژیک وجود دارد که عبارتند از: نمایش شبکه ای: مجموعه ای از سلولها با مختصات فضایی که نشانی یا آدرس هر کدام را می توان به طور مستقل از طریق ارزشهای توصیفی مشخص نمود.نمایش برداری: با استفاده از سه واحد جغرافیایی، خط، نقطه و سطح پدیده ها را نمایش می دهد.

اسلاید 66: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور66روشهای فشرده ذخیره داده های شبکه ای. نمایش داده ها بصورت فشرده تر و جمع و جورتر را فشرده سازی داده ها یا کُد بندی مدل های داده می نامند.

اسلاید 67: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور67روشهای فشرده ذخیره داده های شبکه ای. نمایش داده ها بصورت فشرده تر و جمع و جورتر را فشرده سازی داده ها یا کُد بندی مدل های داده می نامند. روشهای متفاوت فشرده سازی داده در فایل شبکه ای عبارتند از: کدهای زنجیریکدهای رانش طولیکدهای قطعه ایکدهای چهارتایی

اسلاید 68: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور68کدهای زنجیری کّدبندی زنجیره ای از طریق تعریف مرز عارضه به فشرده سازی داده ها می پردازد. مرز عارضه از طریق توالی واحدهای سلولی با شروع و برگشت به یک مبدإ تعریف می شود. تمام سلول های داخل این محدوده به عنوان بخشی از این عارضه تلقی می شود. در این روش برای تعیین جهات از عددگذاری(شمال=0، شرق=1، جنوب=2 و غرب=3)استفاده می شود. کدبندی زنجیره ای همچنین برای ذخیره سازی فشرده داده های مکانی مانند برآوردکردن سطوح، شناسایی پیچ های تند و فرورفتگی ها بکار می رود.

اسلاید 69: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور69مدلی از کدهای زنجیرۀ1413121110987654321              1              2              3              4              5              6              7              8              9              10              11              12              13              14عدد اول سمت چپ جهت حرکت و عدد دوم تعداد پیکسل های مرزی را نشان می دهدپیکسل شماره 1 و 10 به عنوان مبدأ در نظر گرفته شده است.فایل کد شده عبارتند از 4و1 5و0 3و3 4و2

اسلاید 70: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور70کدهای رانش طولی در این کُد گذاری حجم داده ها به صورت ردیفی کاهش می یابد و سلول های مجاور در طول یک سطر که دارای مقادیر یکسان هستند به جای اینکه برای هر سلول یک ارزش ثبت شود، در قالب یک ارزش ذخیره می شوند. این نوع کُد گذاری در کاهش حجم داده های لازم برای ورود به یک پایگاه اطلاعاتی مفید است. خصوصاً در کامپیوترهای کوچک یا جای که حجم داده ها باید در یک حد معین نگاه داشته شود مناسب است.

اسلاید 71: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور71مدلی از کدهای رانش طولی                                                                      زمین کشاورزیزمین کشاورزینتیجه با استفاده از کد رانش طولی به شرح زیر است. ردیف اول: 13و 04و 14 و 03 عدد 1 نشان می دهد عارضه وجود دارد و عدد 3 نشان دهنده تعداد پیکسل های اشغال شده است. عدد صفر عدم حضور عارضه و عدد 4 تعداد پیکسل های اشغال نشده را نشان می دهد.بنابراین با کم کردن اطلاعات ذخیره شده برای هر خط در ماتریس سلولی، از طریق ضبط فقط یک عدد برای تعداد سلولهای اشغال شده از یک عارضه اقدام به تهیه فایل داده می شود.

اسلاید 72: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور72کدهای قطعه ای در این کُد بندی به جای جستجو در کل مجموعۀ قطعه ها تنها قطعه ای که عارضه مورد نظر در آن قرار دارد مورد بررسی قرار می گیرد. کّدبندی قطعه ای مناسبترین روش برای اشکال بزرگ و ساده هستند و برای اشکال پیچیده کوچک که فقط چند برابر سلول اصلی هستند، اصلاً مناسب نیست.

اسلاید 73: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور73مدلی از کدهای قطعه ایدر این روش با استفاده از فضای دو بعدی و یک سری بلوکهای مربعی شکلاقدام به ذخیره سازیاطلاعات می شود.در این شکل در مجموع نه بلوک مورد نیاز است که عبارتند از: 6مربع تک پیکسلی 2 مربع 4 پیکسلیو یک مربع 25 پیکسلی10987654321          1          2          3          4          5          6          7          8          9          10

اسلاید 74: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور74کدهای چهارتایی یکی از مزیت های مدل داده های رستری آن است که هر سلول می تواند به سلول های کوچکتری با همان شکل و جهت تقسیم شود. مطلوب ترین شیوۀ تقسیم سلولها مدل درخت چهارگانه است. در این کُد بندی ناحیه بر اساس اصل تقسیم مکرر سلول ها در تصویر رستری به قطعات چهار قسمتی تقسیم می شود. این تقسیم تا جایی ادامه می یابد که هر سلول با وجود یا عدم وجود عارضۀ مکانی رده بندی می شود.

اسلاید 75: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور75کدهای چهارتایی در کُدبندی درخت چهارگانه به جای تقسیم یک ناحیه به سلول هایی با اندازه یکسان، تقسیمات ریزتری در نواحی با جزییات بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. درخت چهارگانه دارای نمایش های با قدرت تفکیک متغیر می باشد که در آنها جزییات ریز فقط وقتی نمایش داده می شود که به فضای ذخیره بیشتری برای قسمتهای دیگر که فاقد جزییات هستند نیاز نباشد. بنابراین ضریب تفکیک بالا برای نواحی با تغییرپذیری فضایی زیاد با چندین عارضه نسبتاً کوچک بکار می رود و ضریب تفکیک کم برای کُد گذاری نواحی بزرگ همگن استفاده می شود

اسلاید 76: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور76مدلی از کدهای چهارتایی1087654321        1        2        3        4        5        6        7        887654321        1        2        3        4        5        6        7        80123031031131331232333133123113100123233گرهخالیپر30

اسلاید 77: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور77ساختارهای برداری داده های برای واحد های جغرافیایینمایش برداری یک شکل ه منظور نمایش هرچه دقیقتر آن صورت می گیرد.در این روش مختصات به صورت پیوسته در نظر گرفته می شود و این امکان را به ما می دهد تا همه موقعیتها، طول و ابعاد را دقیقاً تعریف کنیم. ساختارهای برداری مورد استفاده درGIS برای ذخیره نقاط، خطوط و سطوح بحث می شود.

اسلاید 78: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور78واحدهای نقطه ای واحدهای نقطه ای را می توان شامل واحدهای جغرافیایی و گرافیکی دانست که توسط مختصات X,Y نشان داده می شود.برای تعیین نوع نقطه اطلاعات مربوط به آن ذخیره می شود.بنایراین یک عارضه نقطه ای تحت یک جفت مختصات X,Yثبت می گردد.

اسلاید 79: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور79واحدهای خطیواحدهای خطی را می توان شامل همه پدیده های خطی ساخته شده از پاره خطهای مستقیم که دارای دو یا چند مختصه باشند فرض نمود.ساده ترین خط مستلزم ذخیره نقطه شروع و پایان است. یک خط تحت یک سری از مختصات Y,Xثبت می گردد.

اسلاید 80: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور80واحدهای سطحییک ناحیه تحت یک حلقه بسته از جفت مختصاتی که مرز ناحیه را تعریف می کنند ثبت می گردد.مساحت سطوح را می توان به روشهای مختلف در پایگاه داده های برداری نشان داد که عبارتند از:چند ضلعی ها ی سادهچند ضلعی های دارای فهرست نقاط

اسلاید 81: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور81چند ضلعی ها ی ساده ساده ترین راه نمایش یک چند ضلعی گسترش یک زنجیره است، یعنی نمایش چند ضلعی ها با استفاده از مجموعه مختصات XYمرزی آنها.نامها و علائم مشخصۀ چند ضلعی به شکل واحدهای متنی ساده نگهداری می شود.هرچند این روش ساده است معایبی هم دارد.

اسلاید 82: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور82معایب چند ضلعی ها ی ساده خطوط همجوار باید دوبار رقومی و ذخیره شود.در مورد همسایه کناری اطلاعی نداریم.نشان دادن جزایر فقط بصورت ساختارهای گرافیکی امکانپذیر است.راه آسانی برای بررسی اینکه آیا توپولوژی مرز درست است یا نه یا از نطر توپولوژیک دارای حلقه های غیر قابل ایجاد می کند، وجود ندارد.

اسلاید 83: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور83چند ضلعی های دارای فهرست نقاط در این روش تمامی مختصات به ترتیب شماره گذاری شده و از طریق فهرستی که نشان می دهد کدام نقاط مربوط به کدام چند ضلعی است به آنها رجوع می شود. در این روش مرز میان چند ضلعی ها یگانه است اما مشکل توابع همسایگی همچنان پابرجاست.

اسلاید 84: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور84سیستم های چند ضلعی و ساختارهای توپولوژیک صریحتنها با دخالت دادن روابط توپولوژیک صریح در ساختار داده ها می توان مشکل جزایر و همسایه ها را حل کرد. ساختار توپولوژیک را می توان به دو روش ساخت.ایجاد پیوندهای توپولوژیک در حین وارد کردن داده ها استفاده از نرم افزار برای ایجاد توپولوژیک از یک گروه زنجیره های به هم پیوسته.در حالت اول وظیفه ایجاد توپولوژی بر دوش کاربر استدر حالیکه در روش دوم متکی بر توان محاسباتی دستگاه است.

اسلاید 85: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور85سیستم کُدگذاری نقشه به صورت مستقل دو سره Dual Independent Map Encoding system(DIME)این سیستم از سال 1970 مورد استفاده قرار گرفت.این سیستم کُدگذاری برای اتوماتیک کردن پردازش فرمهای سرشماری ایجاد گردید. با توجه به این سیستم سعی می شود روابط توپولوژیک صریح در ساختار داده های جغرافیایی برقرار شود.عنصر اصلی فایل DIMEپاره خط ساده ای است که با دو نقطه انتهایی تعریف شده است.خطوط پیچیده تر با مجموعه ای از پاره خطهای ساده تعریف شده اند.

اسلاید 86: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور86ساختار شبکه ای چند ضلعی توپولوژیک کاملاین ساختار دارای مراحل زیر است:مرحلۀ اول: ارتباط دادن زنجیره به شبکه مرزها: در این مرحله ابتدا زنجیره ها برحسب دامنه آنها مرتب می شوند در نتیجه زنجیره هایی که از نظر توپولوژیک به هم نزدیکند در پروندۀ داده ها نزدیک هم قرار می گیرند. به این ترتیب هنگام جستجوی زنجیره های همسایه در وقت صرفه جویی می شود.

اسلاید 87: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور87مرحلۀ دوم: کنترل بسته بودن چند ضلعی هابسته بودن را می توان براحتی با اسکن نمودن رکوردهای زنجیره ای تعریف شده امتحان کرد تا دریابیم آیا همۀ آنها به حداقل یک زنجیرۀ دیگر اشاره می کند یا نه.

اسلاید 88: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور88مرحلۀ سوم: متصل کردن خطوط به چند ضلعیهااولین قدم برای اتصال خطوط ایجاد یک چند ضلعی فراگیر جدید از مرزهای خارجی نقشه است.این چند ضلعی فراگیر دارای رکوردهای زیر است.1- یک شناسه منحصر به فرد2- یک کد که آن را به عنوان یک چند ضلعی فراگیر بشناسد.3- یک شاخص حلقوی 4- سیاهه ای از شاخصهای زنجیره محیطی 4- مساحت آن 6- جهت آن(حداقل و حداکثر مختصاتXYچهارگوش محیط)

اسلاید 89: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور89مرحلۀ چهارم: محاسبه چند ضلعیهامحاسبه چند ضلعیها با قانون ذوزنقه انجام می شود، چون در مورد داده های جغرافیایی ممکن است زنجیره های مرزی چند ضلعیها صدها مختصات داشته باشند.بنابراین مساحت را یکجا حساب می کنیم و در صورت لزوم جزایر ضمیمه را از کل کم می کنیم و مساحتها را به صورت اطلاعات توصیفی ضبط می کنیم.

اسلاید 90: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور90مرحلۀ پنجم: ارتباط دادن توصیفات غیر گرافیکی به چند ضلعیهاآخرین مرحله ایجاد پایگاه اطلاعاتی، اتصال چند ضلعیها به توصیفاتی است که معرف آنها است. که این کار به چند روش ایجاد می شود.رقمی کردن یک واحد متن در داخل محوطه چند ضلعی.در کامپیوتر، شناسنده منحصر به فرد را در مرکز چند ضلعی بنویسیم.خواننده در می یابد که برای ایجاد شبکۀ بی نقص نیاز به توان محاسباتی بالا و نرم افزارهای پیچیده هستیم

اسلاید 91: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور91پایگاه اطلاعاتی ایجاد شده برای چند ضلعی دارای مزایای زیر است.شبکۀ چند ضلعی کامل و بی نقص است.تمامی چند ضلعی ها، زنجیره ها و ممیزه های وابسته بخشی از یک واحد متصل هستند که همه تحلیلهای همسایگی امکان پذیر است.جاگذاری(layout)جزایر و خشکیهای جا افتاده به طور نامحدود ممکن استصحت مکانی پایگاه اطلاعاتی فقط توسط صحت رقومی کننده و طول حروف کامپیوتر محدود می شود.ساختار داده ها کمترین ملزومات را برای جمع آوری داده ها و ورودی دارد.

اسلاید 92: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور92ساختار داده ها برای نقشه های موضوعی: انتخابی بین شبکه و بردارقبلاً چنین تصور می شد که دو ساختار برداری و شبکه ای در مدل سازی اطلاعات کاملاً متفاوت هستند و غیر قابل تلفیق می باشند.این دو روش از این نظر تلفیق ناپذیرند که در روش شبکه ای برای ذخیره و پردازش تصاویر حاصل از ساختار برداری حافظۀ قابل توجهی لازم است.اخیراً معلوم شده که آنچه مشکلی نظری بنظر می رسید در واقع مشکل فنی بود. در گذشته رسانۀ اصلی ذخیره داده ها کارتهای پانچ بود. مثلاً برای یک نقشه1:50000با قدرت تفکیک 2/0 میلیمتر با 5میلیون جزء تصویری فضایی بین 2 تا 3 متر مکعب فضا لازم است. بنابراین حافظۀ زیادی را اشغال می کرد.

اسلاید 93: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور93حل مشکل ساختار برداری و شبکه ایمشکل فضای زیاد برای ذخیره نمودن داده های شبکه ای با برخی از ساختارهای فشرده سازی مانند کدهای رانش طولی یا چهار تایی قابل حل می باشد.اما اضافه کردن مقدار زیادی اطلاعات توپولوژیک در یک ساختار برداری می تواند حجم اطلاعات پایگاه اطلاعاتی را افزایش دهد.

اسلاید 94: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور94تبدیل ساختار برداری و شبکه ایاگر به این شناخت برسیم که هر دو روش برای نمایش داده های فضایی با ارزشند. تبدیل بردار به شبکه ساده ترین راه خواهد بود و چندین برنامه کامپیوتری برای این تبدیل وجود دارد. و امروزه بسیاری از نمایشگرها با استفاده از ریزپردازنده ها ساختارهای برداری را به شبکه ای تبدیل می کنند.تبدیل بردار به شبکه یک پردازش تک مرحلۀ و ساده است.اما تبدیل شبکه به بردار، در بهترین حالت، یک پردازش دو مرحلۀ است.

اسلاید 95: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور95مقایسۀ داده های توصیفی و توپولوژیکداده های توصیفی و توپولوژیک باید جدا از هم نگهداری شوند، ولی باید به آسانی آنها را به هم پیوند داد. داده های توصیفی بیان می کنند معرف چه واحدی هستند و شامل اطلاعاتی در باره دنیای حقیقی هستند.داده های توپولوژک در باره اتصالات فضایی اطلاعات می دهند.

اسلاید 96: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور96مزایای مدل برداری: ساختار اطلاعاتی به شکل مطلوب نمایش داده می شود. دارای پیوستگی در اجزا است. اطلاعات با دقت بیشتری وارد سیستم می شود چون به صورت دستی و برداری وارد سیستم می گردد بازیافت و بهنگام سازی و تعمیم کلی تصاویر و صفات این فرمت فضای کمتری از حافظه را اشغال می کند.مناسب در سیستم های تصویری است. و نقشه خروجی دقیق تر تولید می شود.قابلیت تشریح توپولوژیکی به واسطه پیوندهای شبکه ای دارد.

اسلاید 97: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور97نواقص مدل برداری: ساختار داده از فرمت رستری به مراتب پیچیده تر است.ترکیب چند پلی گون برداری، یا پلی گون و نقشه های رستری در مرحله ترکیبی مشکلاتی را بوجود می آورد و با تصاویر ماهواره ای مطابقت ندارد. شبیه سازی مشکل است. فن آوری آن گران است. امکان تحلیل مکانی و پالایش اطلاعات درون پلی گون وجود ندارد.اجرای عملیات همپوشی(overlay) مشکل می باشد. کار با تصاویر رقومی و بهبود آنها در حوزه برداری نمی تواند بنحو کارا انجام شود.

اسلاید 98: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور98مزایای مدل رستری: ساختارداده ها ساده است. ترکیب داده های نقشه ای یا داده های دورسنجی آسان است.شبیه سازی آسان است زیرا هر واحد مکانی اندازه و شکل ثابتی دارد.فن آوری آن ارزان و کارآیی آن بالاست و با تصاویر ماهواره ای تطابق داردتغییر پذیری(variability) فضایی بطور موٌثر در این مدل نشان داده می شود.

اسلاید 99: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور99نواقص مدل رستری:ساختار داده ها دارای فشردگی کمتری است.آنالیز شبکه ای مشکل است.فضای بیشتری از حافظه رایانه را اشغال می کند.اطلاعات با دقت کمتری وارد رایانه می شود و در مرزهای اشیا و نقاط دقت کافی وجود ندارد.تبدیل سیستم های تصویر نامناسب است.

اسلاید 100: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور100فصل سوم: مدل رقومی ارتفاعهدف کلی: شناخت مفهوم مدل رقومی ارتفاعهدفهای آموزشی و رفتاری:شناخت مدل رقومی ارتفاع شناخت کاربردهای مدل رقومی ارتفاعشناخت راههای تهیۀ مدل رقومی ارتفاعشناخت منابع داده در مدل رقومی ارتفاعآشنایی با انواع روشهای نمونه گیریآشنایی با نقشه های حاصل از مدل رقومی ارتفاع

اسلاید 101: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور101تعاریفی از مدل رقومی ارتفاعی یاDEM تبیین رقومی از تغییرات پیوسته مربوط به پستی و بلندی در فضا به مدل رقومی ارتفاعی مشهور است.DEM را می توان یک نقشه رقومی دانست که حاوی تمامی نقاط منطقۀ تحت پوشش خود است. این مدل با هر دو ساختار اصلی در GIS یعنی رستر و بردار تولید می شود.از واژه مدل رقومی زمینDTMنیز استفاده می شود. چون واژه زمین بیانگر خواص یک چشم انداز است تا ارتفاع سطح زمین

اسلاید 102: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور102مراحل ایجاد مدل رقومی ارتفاعی یاDEM رقومی کردن داده های موجودتبدیل داده های برداری به رستریدرونیابی جهت ساخت شبکه یا گرید یا مدل خطی

اسلاید 103: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور103کاربرد مدل رقومی ارتفاعی یاDEM 1- نقشۀ شیب و طبقات آن 2- نقشۀ جهت و طبقات آن 3- نقشۀ شکل زمین 4- پروفیل ارتفاعی5- محاسبۀ خاکبرداری و خاکریزی 6- تصویر سه بعدی7- تصویر سایه و روشن پستی و بلندیها8- استفاده از این مدل برای تهیۀ نقشه های موضوعی 9- ذخیره داده های مربوط به ارتفاع برای نقشه های توپوگرافی 10- با قرار دادن هر خصیصۀ متغیر دیگر به جای ارتفاع، مدل می تواند معرف لایه های مدت مسافرت، قیمت، جمعیت، اندازه آلودگی و سطح آبهای زیر زمینی باشد.

اسلاید 104: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور104روشهای ارائه مدل رقومی ارتفاعی یاDEM 1- روشهای ریاضی: الف: جهانی ب: موضعی2- روشهای تصویری:روشهای ریاضی، به توابع سه بعدی پیوسته بستگی دارند که بتوانند شکلهای پیچیده را با هموارسازی بسیار زیاد نشان دهند. در روشهای موضعی یک سطح کامل به سلولهای مربع شکل و قطعه های نامنظم با مساحت نسبتاً مساوی تقسیم می شوند. اعمال ریاضی با بکارگیری روش تقریبی قطعه ای در کارتوگرافی طرفداران کمی دارد. اما در طراحی کامپیوتری استفاده می شود.

اسلاید 105: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور105روشهای تصویری عبارتند از: مدلهای خطی، مدلهای نقطه ایمتداولترین مدل خطی زمین استفاده از دسته ای از خطوط تراز است که منحنیهای میزان را تشریح می کنند.اولین قدم برای تهیۀ مدل با استفاده از خطوط منحنی میزان، تبدیل اطلاعات کاغذی به شکل رقومی است که به دو شکل رقومی و اسکن کردن انجام می شود.سپس برای تکمیل DEM داده های ارتفاعی اولیه با روشهای ویژۀ درونیابی به تمامی سطح منطقه تعمیم داده می شوند و یک شبکه ارتفاعی منظم از نقاط ایجاد می شود.

اسلاید 106: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور106مدل ارتفاعی گراز(مدل سرزمینی گریز)مدل ارتفاعی گرازماتریس ارتفاعی را در چندین مرحله تولید می کند.1- شبکۀ متناسب با اندازه سلول(پیکسل) بر روی تصویر رقومی منحنی های میزان ایجاد می کند. سلولهای که روی خط تراز قرار دارند ارزش آن خط تراز را تعیین می کنند. سایر سلولها دارای ارزش 1- هستند.2- سلولهای دیگر ارزش ارتفاعی خود را از طریق درونیابی بدست می آورند.3- درون یابی با محاسبه تندترین شیب محلی برای پنجره صورت می گیرد که برای هر پنجره شیبها در چهار گروه دسته بندی می شود.

اسلاید 107: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور107مدلهای نقطه ایالف) ماتریس های ارتفاعی: متداولترین مدل رقومی عبارتندازماتریس ارتفاع یا شبکۀ منظم چهار گوشی که از اندازه گیریهای کمی روی عکسهای هوایی که بوسیله استریوسکوپ بدست می آیند.ماتریس ارتفاعی که از طریق درونیابی روی نقاط آمار دار بدست آمده اند.با اینکه این مدل برای محاسبۀ خطوط تراز، زاویۀ شیب...کاربرد دارد اما معایبی هم دارد که عبارتند از.

اسلاید 108: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور108معایب سیستم شبکۀ منظمایجاد داده های زائد در سرزمینهای یکدست.عدم توانایی در تعدیل پیچیدگی پستی و بلندی. بدون تغییر اندازه شبکهتاکید اغراق آمیز بر امتداد محورهای شبکه برای انواع خاصی از محاسبه.

اسلاید 109: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور109ب) شبکۀ نامنظم مثلث بندی(TIN)این روش توسط پیوکر و همکارانش جهت مدلسازی ارتفاع پیشنهاد شده است.TIN مدل داده توپولوژی، برداریست که برای نمایش عوارض زمین بکار می رود. در این مدل عوارض سطح زمین مانند مجموعه ای از سطوح مثلثی بهم پیوسته نمایش می دهد. برای هر سه رآس مثلث مقادیر مختصات xy(موقعیت جغرافیایی) و مقدار مختصاتz(ارتفاع) کد گزاری می گردد.

اسلاید 110: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور110ب) شبکۀ نامنظم مثلث بندی(TIN)با استفاده از مدل TIN پارامترهای عوارض زمین مانند شیب و منظر شیب برای هر سطح محاسبه گردیده و به عنوان توصیفات آن سطح مطابق روش ذخیره توصیفات در پلیگونها ذخیره می گرددند. سپس این مقادیر را می توان با استفاده از عملیلت مشابه پایگاه داده مورد پرسش قرار داده داده های سطح زمین به شکل رقومی معمولاٌ در مجموعه داده های رستری ارائه می گردند.

اسلاید 111: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور111 مزایای شبکۀ نامنظم مثلث بندی(TIN)یکی از مزایای TIN آن است که اطلاعات اضافی برای نواحی با عوارض پیچیده کد گذاری می شود بدون آنکه نیازی به جمع آوری داده ها با حجم زیاد برای نواحی با عوارض ساده باشد.

اسلاید 112: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور112عیب TIN اینست که به پردازش عمده ای برای ایجاد خود فایل TIN نیاز دارد اما به محض آنکه فایلTIN تولید شد، نمایش فشرده تر داده ها را می تواند بطور موٌثر پردازش نماید. معایب شبکۀ نامنظم مثلث بندی(TIN)

اسلاید 113: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور113مدل ارتفاع ژئودتیک ناهمواریهای جهانی(GENPR)این مدل توسط داتون پیشنهاد شده، که بر پایۀ موزائیک هشت وجهی یا بیست وجهی منظم و تقسیم آنها به مثلث های متساوی الاضلاع، ناهمواریهای را در مقیاس جهانی مدلسازی کرده است.در این مدل کل سطح زمین در یک سیستم جمع آوری شده است.

اسلاید 114: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور114منابع داده در مدل های رقومی ارتفاعتبدیل منحنی های میزان به DEMاستفاده از عکس هواییروشهای اتوماتیک مانند اسکن فضایی و سیستم ماهواره ای تعیین موقعیت جهانی(GPS)

اسلاید 115: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور115روش های نمونه گیری در مدل های رقومی ارتفاع شامل: نمونه برداری انتخابی نمونه برداری تطبیقینمونه برداری تصاعدینمونه برداری هدفمند

اسلاید 116: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور116نمونه برداری انتخابی و تطبیقینمونه برداری انتخابی، برای زمانی که نقاط نمونه قبل یا در ضمن عمل نمونه برداری انتخاب می شوند صورت می گیرد.نمونه برداری تطبیقی، زمانی انجام می شود که نقاط نمونه زاید را بتوان در ضمن عمل نمونه برداری بر روی زمینهای که اطلاعات کمی دارند کنار گذاشت.

اسلاید 117: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور117نمونه برداری تصاعدی وهدفمند زمانی از نمونه برداری تصاعدی استفاده می شود که نمونه برداری و تجزیه و تحلیل داده ها با همدیگر انجام شوند و نتایج آزمایشها، چگونگی انجام نمونه برداری را نشان دهند.نمونه برداری هدفمند با رقومی نمودن خطوط تراز، خطوط شکل، نیمرخها و خطوط مورفولوژیک انجام می شود.

اسلاید 118: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور118ثبت داده ها و کدگذاری زمینمختصاتی که از عکس های هوایی سه بعدی بدست می آید منطبق بر هیچ سیستم مختصاتی نیست و باید خطاهای ناشی از تغییرا ارتفاع، کجی هواپیما و ... را اصلاح کرد.برای این اصلاح باید داده ها را در یک سیستم مختصات عمومی وارد کرد تا بتوان این اصلاح را انجام داد.برای مناطق کوچک از شبکۀ منظم مربعی می توان استفاده نمود و برای مناطق بزرگ از UTMاستفاده شود.

اسلاید 119: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور119نتایج حاصل از یک مدل ارتفاعی رقومینتایج مختلفی را می توان از مدل ارتفاعی رقومی هم به شکل ماتریس ارتفاع و هم به شکل مجموعه نقاط نامنظم یا به صورت شبکه های مثلث بندی شده بدست آورد که عبارتند از:نمودارهای قطعه ای، نیمرخها و افقهابرآورد حجم به وسیله انتگرال گیری عددینقشه های خطوط ترازنقشه های خط دیدنقشه های شیبها، برآمدگیها، گودیها و جهت شیبهانقشه های ارتفاعی سایه دارتشخیص حوضه آبخیز و شبکه آبراهه ها

اسلاید 120: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور120نمودارهای قطعه ای، نیمرخها و افقهانمودارهای قطعه ای یکی از آشناترین مدل های ارتفاعی رقومی هستند چون نشان دهنده تغییرات ارزشهای یک متغییر کمّی بر روی ناحیه بوده که براحتی با چشم قابل رویت است.امروزه برای کار با مجموعه داده هایz,x,y منظم و نامنظم بصورت سه بعدی و دو بعدی برنامه های استاندارد زیادی مثل، سیموو SYMVU(لابراتور گرافیک کامپیوتر) و اسپکس ASPEX(تجزیه و تحلیل مکانی) در دسترس است.نمودارهای قطعه ای را می توان به عنوان پایه طراحی چشم انداز، شبیه سازی پهنه های جنگلی و طبقه بندی داده های دورسنجی استفاده کرد.

اسلاید 121: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور121برآورد حجم در خاکبرداریها و خاکریزیهادر بسیاری از مسائل مهندسی شهری تهیۀ مدل شکل زمین لازم است تا بتوان از روی آن حجم خاکبرداری و خاکریزی مشخص گردد. تا برآوردی صحیحی از هزینه ها صورت گیرد.جهت این کار، ابتدا مدل رقومی ارتفاع از طریق نقشه برداری ایجاد می شود سپس یک مدل رقومی ارتفاع اصلاح شده که تغییرا ت دلخواه را در بر دارد ایجاد می شود.از تفاضل این دو مدل یک مدلی ایجاد می شود که معادل حجم خاکبرداری و خاکریزی است و با انتگرال گیری عددی می توان این حجم را حساب کرد.

اسلاید 122: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور122نقشۀ خطوط ترازنقشۀ خطوط تراز را می توان از ماتریس ارتفاع توسط طبقه بندی سلولها به طبقات مناسب و چاپ این طبقات با رنگهای مختلف بدست آورد. اگر داده های اولیه نامنظم بودند می توان خطوط تراز را با درون یابی فواصل به منظور ریزتر کردن شبکه انجام داد.از ساختار داده های ثانوی که شامل تیغه ها و آبراها ها هستند نیز می توان به عنوان راهنمای آغاز نقاط هر خط تراز استفاده نمود.

اسلاید 123: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور123نقشه های خط دید با استفاده از تابع قابلیت دید و یک مدل ارتفاعی رقومی می توان مناطقی را که از یک یا چند نقطه معین قابل رؤیت هستند، مشخص نمود. این چنین نقشه ها را می توان در طراحی منظر و پارک، تعیین محل مناسب برجهای دیده بانی و همچنین تقویت کننده های تلفن همراه استفاده نمود.

اسلاید 124: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور124نقشه های شیبها، برآمدگیها، گودیها و جهت قبل از ظهور مدلهای ارتفاعی رقومی، ژئومورفولوژیستها انواع و اقسام فنون کمی و کیفی را برای توصیف و مقایسۀ سرزمین ها بکار می بردند. که این کار کمی مشکل بود. چون جمع آوری داده ها کاری سنگین بود.اما اگر داده های ارتفاعی جمع آوری شود و بصورت ماتریس ارتفاعی یا TINدرآید با استفاده از انواع پردازشها می توان نقشه شیب و نقشۀ دیگر مناظر را تهیه کرد.

اسلاید 125: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور125تعریف شیب و مؤلفه های آنشیب عبارتست از زاویۀ صفحۀ مماس بر مدل رقومی ارتفاعی در هر نقطه دلخواه.شیب دو مؤلفه دارد:خیز یعنی حداکثر میزان تغییر ارتفاع که با درصد بیان می شود.وجه یعنی، زاویه آن را از شمال جغرافیایی معین می کند. که با درجه بیان می شود. وجه، جهت جغرافیایی راستایی که دارای حداکثر تغییر ارتفاع است بیان می کند.

اسلاید 126: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور126نقشه های ارتفاعی سایه دار و کاربردهای آنبا شبیه سازی یک موقعیت دلخواه برای خورشید در فضا از طریق تعیین دو زاویۀ ارتفاعی و آزیموت برای آن، می توان تصویر سایه و روشن پستی و بلندیها را تهیه نمود.و بعد از این تصاویر به عنوان زمینۀ نقشه های موضوعی در تهیه نقشه های خروجی استفاده نمود.این تصاویر برای تهیۀ, تصاویر سه بعدی از اجرام منظومۀ شمسی و تحلیل کمی لند فرمها کاربرد دارند.

اسلاید 127: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور127تشخیص حوضه آبخیز و شبکه آبراهه هابا استفاده از توابع GIS و تعیین یک نقطه روی مدل رقومی ارتفاعی می توان محدودۀ حوزۀ آبخیز منتهی به آن نقطه را به طور خودکار مشخص نمود.

اسلاید 128: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور128فصل چهارم: وارد کردن داده هاهدف کلی: شناخت روند ورود داده در کامپیوترهدفهای آموزشی و رفتاریشناخت ورود انواع داده ها در سیستم اطلاعات جغرافیاییشناخت راههای عملی ورود داده در سیستم برداری و شبکه ایآشنایی با روشهای کدگذاری داده در هر دو سیستمآشنایی با مراحل رقومی سازیآشنایی با اسکن کردن و انواع اسکنرآشنایی با نحوۀ تبدیل داده از بردار به شبکه

اسلاید 129: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور129وارد کردن داده ها: ورود داده ها عبارتند از روند کدگذاری داده ها به یک شکل خوانا توسط کامپیوتر و نوشتن داده ها در پایگاه اطلاعاتی GIS وارد کردن داده ها در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی را تحت سه عنوان زیر می توان به بهترین وجه توضیح داد.الف) وارد کردن داده های فضایی از طریق رقومی سازیب) وارد کردن داده های غیر فضایی و توصیف های مربوطج)ارتباط داده های فضایی به داده های غیر فضایی

اسلاید 130: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور130وارد کردن داده های فضاییبرای وارد کردن داده های فضایی به سیستم اطلاعات جغرافیایی روش منحصر به فردی وجود ندارد. انتخاب روش ورود به کاربرد داده ها، میزان بودجه موجود و نوع داده های که قرار است وارد شود بستگی دارد.انواع داده های موجود:نقشه های صحرایی، عکسهای هوایی، داده های سنجش از دور و داده ها ی حاصل از بررسیهای بدست آمده می باشد.

اسلاید 131: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور131 روش عملی وارد کردن داده هاروش عملی وارد کردن داده ها به ساختار پایگاه اطلاعاتی سیستم جغرافیایی بستگی دارد.داده ها یا برداری هستند یا شبکه ای.در یک سیستم ایدءال کاربر نباید نگران نوع داده باشدحال در مورد ورود هر دو نوع داده بحث می شود.

اسلاید 132: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1321- ورود داده های در یک سیستم برداری: در سیستم برداری منبع داده به صورت نقطه، خط و سطح می باشد. ابتدا مختصات این داده ها از یک شبکه مرجع موجود در نقشه، یا با مراجعه به یک شبکه شطرنجی(صفحه های رقومی ساز) بدست می آید. سپس داده ها در یک فایل یا یک برنامه وارد شده و ذخیره می شوند.

اسلاید 133: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1332- ورود داده های در یک سیستم شبکه ای: در سیستم شبکه ای تمام نقاط، خطوط و سطوح به صورت مجموعه ای از سلولها در نظر گرفته می شوند.ساده ترین (وقت گیر بودن)روش این است که ابتدا اندازه سلول شبکه ای انتخاب می شود. سپس یک شبکه شفاف به همان اندازه روی نقشه قرار داده می شود. آنگاه ارزش هر داده توصیفی برای هر سلول نوشته شده و در یک فایل متن در کامپیوتر تایپ می شود.

اسلاید 134: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور134روش ورود کدهای رانش طولی در این روش ضبط فقط یک عدد برای تعداد سلول های اشغال شده از یک نوع عارضه، به جای ضبط مقدار عددی برای هر سلول، به طور جداگانه، اقدام به تهیه فایل داده می شود. در این کُد گذاری حجم داده ها به صورت ردیفی کاهش می یابد و سلول های مجاور در طول یک سطر که دارای مقادیر یکسان هستند به جای اینکه برای هر سلول یک ارزش ثبت شود، در قالب یک ارزش ذخیره می شوند.

اسلاید 135: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور135مدلی از کدهای رانش طولی                                                                      زمین کشاورزیزمین کشاورزینتیجه با استفاده از کد رانش طولی به شرح زیر است. ردیف اول: 13و 04و 14 و 03 عدد 1 نشان می دهد عارضه وجود دارد و عدد 3 نشان دهنده تعداد پیکسل های اشغال شده است. عدد صفر عدم حضور عارضه و عدد 4 تعداد پیکسل های اشغال نشده را نشان می دهد.بنابراین با کم کردن اطلاعات ذخیره شده برای هر خط در ماتریس سلولی، از طریق ضبط فقط یک عدد برای تعداد سلولهای اشغال شده از یک عارضه اقدام به تهیه فایل داده می شود.

اسلاید 136: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور136نتیجه از مدل رانش طولیزمان قابل توجهی در ثبت داده ها و همچنین فضای اشغال شده صرفه جویی می شود.در این مدل فقط 40% ، نقشه شبکه بندی کُدگذاری می شود.زمانی که داده ها به شکل رانش طولی وارد می شوند، می توان آنها را مستقیماً وارد پایگاه اطلاعاتی کرد.این برنامه می تواند کار بررسی اشتباههای ساده را نیز انجام دهد.

اسلاید 137: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1373- رقومی کردن یعنی چه:عمل تبدیل داده آنالوگ به داه قابل ورود به کامپیوتر را رقومی کردن گویند. داده های آنالوگی(غیر رقومی)، معمولاً به شکل کاغذ از قبیل نقشه های کاغذی، جداول آماری و عکس های هوایی در دسترس هستند. تمام این داده ها باید قبل از استفاده در GISبه شکل رقومی تبدیل شوند.تعریف رقومی ساز:رقومی ساز از یک صفحه مغناطیسی حساس تشکیل شده و دارای مکان نمایی به شکل قلم و پاک (puck) است.

اسلاید 138: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور138رقومی سازی یا کسب غیر مستقیم دادهمنظور از کسب غیر مستقیم داده، رقومی سازی داده هایی است که به روشهای گوناگون از پیش تهیه شده و معمولاً به صورت نقشه ای کاغذی و آمار در دسترس می باشند. بررسی کیفیت داده های موجود و رقومی سازی آنها بسیار متداول و نقش بزرگی را در GIS بازی می کند. روشهای رقومی سازی عبارتند از:

اسلاید 139: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور139رقومی گر این سخت افزار که به صورتهای میز و صفحه و در اندازه های 4A تا 0A در اختیار می باشد، به عنوان وسیله ای استاندارد جهت تبدیل نقشه ای کاغذی به فرمت رقومی با ساختار برداری شناخته شده است. ماوس رقومی گر می تواند تا 16 دکمه قابل تعریف داشته باشد. رقومی گرها دارای اندازۀ تفکیکی تا یک هزارم اینچ(025/0 میلی متر) هستند، مفهوم اندازۀ تفکیک عبارت از کمترین تغییر مختصاتی است که رقومی گر قادر به ثبت آن می باشد.

اسلاید 140: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور140نحوۀ ورود یک نقطه یا خط... به کامپیوتر توسط رقومی سازتعریف رقومی ساز:رقومی ساز از یک صفحه مغناطیسی حساس تشکیل شده و دارای مکان نمایی به شکل قلم و پاک (puck) است. هنگام استفاده از رقومی ساز، کاربر با قرار دادن مکان نمای(پاک) دستگاه روی نقطه ای در صفحه رقومی ساز باعث می شود تا مختصات آن نقطه به صورت X,Y به کامپیوتر وارد شود. به این شکل کاربر می تواند شکلهای پیچیده و متنوع را روی صفحه دستگاه قرار دهد و با حرکت دادن مکان نمای دستگاه بر روی شکل، باعث شود تا تمام شکل به صورت مختصات نقطه های آن وارد حافطه کامپیوتر شود.

اسلاید 141: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور141مراحل رقومی کردننقشه ای که قرار است رقومی شود از طرف بالای میز رقومی گر با نوار چسب به طور محکم باید روی میز رقومی گر ثابت گردد تا امکان خطا و جابجای کمتر شود. بهتر است قبل از رقومی سازی عوارض مهم و مورد نظر بر روی یک کاغذ کالک کشیده شود تا تنها عوارض مورد نیاز رقومی گردد و نقشه اصلی نیز بدون دست خوردگی کنار گذاشته شود.

اسلاید 142: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور142رقومی سازی یک نقشه کاغذی:رقومی سازی یک نقشه عبارت است از ثبت مختصات Y,X نقاط و کمانها در داخل یک پرونده رایانه ای. بنابراین هدف اصلی یک رقومی ساز وارد کردن سریع و صحیح مختصات نقاط و خطوط محدود کننده است. اولین قدم در رقومی سازی انتخاب نقاط کنترل(tic) در چهار گوشه برگ نقشه و در وسط تقاطع های شبکه تعیین می باشد. در انتخاب این نقاط باید دقت کرد که:بطور مناسب و یکنواخت در منطقه مورد نظر روی نقشه انتخاب شوند. ثانیاً، هیچگاه این نقاط در یک جهت نباشند.

اسلاید 143: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور143رقومی سازی یک نقشه کاغذی:تعداد نقاط کنترل حداقل کمتر از 4 نقطه نباشد. برای نقشه های که سطح ناهموار دارند تعداد نقاط افزایش یابد تا میزان خطا کمتر شود. سعی شود نقاط کنترل روی شبکه مختصات موجود در نقشه قرار گیرد تا قرائت آنها راحتر و سریعتر انجام شود.قرائت نقاط کنترل در سیستمی صورت گیرد که نقشه در آن سیستم تصویر ترسیم شده است.

اسلاید 144: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور144دو روش رقومی سازی خطوط عبارتند از: رشته ای و نقطه ایدر روش نقطه ای موقعیت های منفرد بر روی نقشه را می توان با قرار دادن نشانه بر روی هر موقعیت و فشار دادن دکمه به کامپیوتر وارد کرد.در روش رشته ای برای وارد نمودن پاره خط های راست به کامپیوتر، می توان هدف یاب را در ابتدای پاره خط مورد نظر قرار داده و پس از فشار دادن دکمۀ آن، آن را به انتهای دیگر پاره خط حرکت داده و دوباره دکمۀ آن را فشار داد. سیستم به طور خود کار این دو نقطۀ انتهایی را به یک بردار مناسب تبدیل می کند.

اسلاید 145: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور145تبدیل داده بردار به شبکهامروزه روشهای پیشرفتۀ زیادی جهت تبدیل داده های رستری به بردار و بالعکس وجود دارند، اما این تبدیل همواره با کاهش دقت مکانی پدیده ها همراه است. بعلاوه صحت موضوعی در محل حاشیه سلولهای پدیده نیز کاسته می شود. هر چند می توان این عدم صحت را با کاهش اندازه سلول تا حد بسیار زیادی کم کرد، اما این کار منجر به افزایش حجم داده ها می شود.

اسلاید 146: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1464- اسکن کردن خودکاریک نقشه را می توان به طور خودکار و بدون نیاز به اپراتور با استفاده از اسکنر رقومی نمود.حاصل این فرایند نقشۀ خواهد بود با ساختار شبکۀ که مجموعۀ است از سلولها و بدون توپولوژی و هر گونه ارتباط با سلولهای مجاور و ساختار پدیده ای.اندازۀ سلول، یا به بیانی دیگر تعداد سلول در واحد طول یا سطح را می توان به هنگام انجام عمل اسکن تعیین نمود.

اسلاید 147: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور147انواع اسکنر: اسکنرهای شبکه ایاسکنرهای شبکه ای با این اصل ساده کار می کنند که یک نقطه در هر قسمت از یک نقشه می تواند یک یا دو رنگ سفید یا سیاه داشته باشد.این اسکنر یک منبع نور را به یک دوربین تلویزیونی با عدسیهای با قدرت تفکیک بالا ملحق می کند.این دوربین ممکن به یک سنجنده به نام تزویج بار مجهز باشد.

اسلاید 148: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور148انواع اسکنرهای شبکه ایاسکنر شبکه ای مسطح: در این اسکنر نقشه روی یک پایه جاروب کنندۀ مسطح قرار داده می شود که روی آن ردیاب در جهات xy حرکت کند.اسکنر شبکه ای غلطکی یا استوانه ای:در این اسکنر نقشه روی یک طبله استوانه ای سوار می شود و در حالیکه استوانه در حال چرخش است ردیاب به صورت افقی در سراسر استوانه حرکت می کند.حرکت سنجنده در سراسر استوانه، حرکت در جهت x را فراهم می کند. و دوران استوانه حرکت در جهت yرا مهیا می کند.

اسلاید 149: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور149دستگاه تزویج بار(charge-coupeled devices(CCD))دستگاه تزویج بار، دستگاه نیمه هادی است که قادر فوتونهای نوری که بر روی سطحش در بین الکترونها می افتد برگرداند.این دستگاه اندازۀ حدود 10*10میلیمتر با قدرت تفکیک 250هزار جزء تصویری است.این دستگاه می تواند برای ایجاد یک وسیله تجمع نور بسیار حساس به سیستمهای عدسی نرمال مجهز شود.

اسلاید 150: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور150تبدیل شبکه به بردارخروجی اسکنر شامل مجموعۀ از اجزای تصویری است که وجود یک تصویر یا نبود تصویر را ثبت می کند.برای تبدیل به بردار خط باید به وسیله گروهی از اجزای تصویر، با استفاده از الگوریتمهای که نازک نمای نامیده می شوند دندانه دار گردد.خطوط نازک شده احتمالاً از حد بیشتر هستند که می توان با استفاده از روشهای وجین کردن جدا نمود.

اسلاید 151: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور151اسکنرهای برداری برای تبدیل شبکه به بردارجهت اسکن کردن مستقیم تصاویر خطی، می توان از لیزر اسکن که ترکیبی است از اسکنرها و رسامها استفاده نمود.این سیستم این مزیت عمده را دارد که در آن اسکن کردن خط تقریباً فوری است و داده های اسکن شده در یک فرمت برداری با مقیاس صحیح قرار می گیرند.بزرگترین عیب این سیستم این است که برای هدایت لیزر در نقاط اتصال، به دقت زیاد اپراتور نیاز است و دیگر اینکه نسخه شفاف نقشه اولیه تهیه شود.

اسلاید 152: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1525- داده های فضایی موجود به شکل رقومی شبکه ای سیستم های ماهواره ای، داده های قابل دسترسی عمومی برای تمام سطح زمین با قدرتهای تفکیک بالا در حد ده متر تولید می کنند، که معادل عکسبرداری از ارتفاع بالا استچون تصاویر ایجاد شده بوسیله این سیستم های سنجنده به شکل رقومی است، داده های مربوط به یک طول موج یا حاصل از ترکیب چند طول موج را می توان برای تولید مستقیم اطلاعات جغرافیایی مورد پردازش کامپیوتری قرارداد.اطلاعات تولید شده بوسیله سیستم های ماهواره ای، نهایتاً اطلاعات جغرافیایی هستند.

اسلاید 153: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1536- منابع دیگر داده های مکانی رقومیداده های درون یابی شده: روند يافتن مقادير و اندازه ها در مكانهای كه نمونه برداری و مشاهدات نداشته به كمك اندازه گيريها و مشاهدات در نقاط پيرامون را درون یابی گويند. برآورد مقدار يك خاصه در يك نقطۀ بدون آمار در محدودۀ را درون یابی گويند.درون یابی را می توان بر طبق روشهای موجود انجام داد و نتایج را به صورت ماتریس یا سلولهای شبکه ای که دارای ارزشهایی با خاصیت مجهول هستند، یا به صورت مجموعه ای از خطوط تراز یا مرزها به دست آورد.

اسلاید 154: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور154 ب) وارد کردن توصیفات غیر مکانی مربوط توصیفات غیر مکانی مربوط به آن دسته از پدیده های مکانی گفته می شود که از نوع داده های مکانی نمی باشند اما باید آنها را سیستم اطلاعات جغرافیایی در نظر گرفت.مثال در مورد جاده، یک جاده را می توان بصورت مجموعه ای از اجزای تصویری پیوسته رقومی کرد. اما داده های در مورد نوع جاده، عرض جاده و ترافیک...به واحد مکانی مربوط است و می توان آنها را ذخیره کرد و پردازش نمود.این اطلاعات از نوع توصیفات غیر مکانی می باشند.

اسلاید 155: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور155 ج)ارتباط داده های فضایی به داده های غیر فضایی داده های مکانی مربوط به مساحتها، خطوط و نقاط که قبلاً رقومی شده اند را می توان با استفاده از یک برنامه ویژه به یکدیگر ربط داد.در نتیجه هم مختصات و هم توصیفات در پایگاه اطلاعاتی ذخیره می شود.در مورد نقشه های اسکن شده نمی توان به طور خودکار توصیفات را نسبت داد، بلکه باید با دست و با نمایش نقشه اسکن شده روی یک کارگاه تعاملی و به کمک قلم نوری این کار انجام شود.

اسلاید 156: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور156داده های صحراییداده های مکانیشناسه های منحصر به فرد مرتبط شدهتوصیفات غیر مکانیاسکن کردناسکن و برداری کردنثبترقومی کردن دستیرقومی کردنورودی به فایل متنیبررسی چشمیاصلاح خطوط و تقاطع هاحذف مختصات اضافیمراحل ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی برداری که از صحت توپولوژی برخوردار است.اصلاح مقیاس ساختن چند ضلعیهااتصال داده های مکانی و غیر مکانی به یکدیگراصلاح برداری پایگاه داده های چند ضلعیها از نظر مکان شناسی

اسلاید 157: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور157بازبینی، اصلاح و ذخیرۀ داده هااشکالات بوجود آمده در خلال ورود داده های مکانی و غیرمکانی عبارتند از:داده های مکانی ناقص یا تکراری هستند.مکانیابی داده های مکانی اشتباه باشد.مقیاس داده های مکانی غلط باشد.داده های مکانی پیچیده باشند.داده های مکانی به داده های غیر مکانی نامربوط پیوند داشته باشند.داده های غیر مکانی ناقص باشند.داده ها بصورت تکراری تعریف شده باشند.

اسلاید 158: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور158اصلاح داده های مکانیبهترین راه برای اینکه بفهمیم داده های مکانی درست رقومی شده اند یا خیر؟ آن است که از کامپیوتر بخواهیم دوباره آنها را با همان مقیاس اولیه روی کاغذ شفاف ترسیم کند. سپس هر دو نقشه را روی میز لامپ دار بر هم منطبق کرده و بطور منظم از چپ به راست و از بالا به پایین آنها را مقایسه می کنیم.داده های جا افتاده، اشتباهات مکانی و سایر اشتباهات بوضوح در نسخه چاپ شده با یک قلم سیاه علامت زده می شود.

اسلاید 159: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور159اصلاح داده های غیر مکانی برای بررسی داده های غیر مکانی می توان پروندۀ آنها را چاپ کرد و سپس مقادیر ستونهای پرونده را با چشم کنترل کرد.در مورد خطاهای بزرگ بهتر است از برنامه های کامپیوتری استفاده شود. باحوصله و استفاده از عقل می توان تمام اشتباهات اصلی را براحتی پیدا کرد.

اسلاید 160: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور160ویرایش داده هاویرایش داده های جغرافیایی بسیار وقت گیر و تعاملی(دو طرفه) است. که به اندازه خود وارد کردن داده ها زمان می برد.ویرایش داده های توصیفی و مکانی در یک نقشه شبکه ای با تغییر ارزش سلولهای غلط اصلاح می شود.ویرایش داده های توصیفی و مکانی در یک نقشه برداری را می توان با جایگزین کردن داده های جدید که موقعیت آنها را در صفحه رقومی کننده نشان می دهد یا با استفاده از دستورهای حرکت، چرخش، پاک کردن ...اصلاح کرد.

اسلاید 161: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور161بهنگام کردن داده هابسیاری از داده های مکانی جغرافیایی ثابت نبوده و در معرض تغییر هستند. بعضی از این تغییرات نظم دارند و می توان بطور خودکار بهنگام کرد مانند مرزهای سیاسیبهنگام سازی مفهومی فراتر از نو کردن پایگاههای قدیمی دارد و به معنای اندازه گیریهای تازه و پردازش اطلاعات جدید است.بهنگام کردن داده های غیر مکانی در مقام مقایسه با داده های مکانی آسان است، به شرطی که پیوند یک به یک میان داده های مکانی و غیر مکانی ثابت بماند.

اسلاید 162: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور162ذخیره و نسخۀ پشتیبان داده هاایجاد یک پایگاه اطلاعاتی رقومی فرایندی پرهزینه و وقت گیر است و ضروری است که اطلاعات از حافظه موقت به یک حافظه ثابت منتقل شود. در مورد پایگاههای اطلاعات رقومی برای نقشه کشی، نقشه برداری... عمر مفید باید بین یک تا 25 سال باشد.جهت ذخیره داده ها معمولاً از نوارهای مغناطیسی استفاده می شود. نحواستفاده از نوارها بسیار متنوع است. نوارهای مغناطیسی درمقابل تابش هسته ای حساسیت زیادی ندارند.بزرگترین خطر برای ذخیره نوارهای مغناطیسی آتش است چون بر خواص فیزیکی پلاستیک نوارها اثر می گذارند.

اسلاید 163: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور163خروج داده هانمایش داده ها به گونۀ که برای کاربر قابل فهم باشد را خروجی داده ها گویند.خروجی های قابل درک برای انسان عبارتند از نقشه، نمودار و جدولخروجی های قابل فهم برای کامپیوتر بصورت نوارهای مغناطیسی، داده های الکترونیکی و یا بصورت خطوط تلفن و رادیویی هستند.

اسلاید 164: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور164دستگاهها ی خروجی سخت افزاریسخت افزارهای خروجی به دو دسته تقسیم می شوند:دستگاههای برداری و شبکه ایرایج ترین نوع تجهیزات برداری پلاتر یا رسام قلمی است.این دستگاه یک دستگاه ترسیم مکانیکی است. اولین و ساده ترین رسام رستری چاپگر خطی است که بعداً چاپگرهای ماتریسی معرفی شد.

اسلاید 165: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور165دستگاههای نمایش برداریالف) رسام های قلم دار: رسام های قلم دارنقشه کش های ماشینی هستند، دارای صفحه مسطح که کاغذ روی آنها قرار می گیرد و قلم آزادانه در راستای محورx,yحرکت می کند.در رسام های استوانه ای بجای صفحه صاف یک استوانه وجود دارد که می تواند آزادانه در راستای محورyبچرخد.

اسلاید 166: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور166ب) پرده های برداری یا نمایش ذخیره هاپرده های برداری شبیه رسام های قلمی کار می کنند با این تفاوت عمده که به جای قلم، پرتوی از الکترونها و به جای کاغذ، یک پرده فسفری سبز رنگ جایگزین شده است.وقتی تصویری روی پرده ترسیم شد تا زمانی که کل صفحه را پاک نکنیم روی پرده می ماند.بنابراین روی پرده های برداری نمی توان حرکت را نمایش داد.

اسلاید 167: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور167دستگاههای نمایش شبکه ای الف) رسامهای شبکه ایساده ترین نوع این رسام ها چاپگرهای خطی هستند. سیستم های قدیمی نقشه کشی کامپیوتری با توجه به استفاده از این دستگاه طراحی شده بودند.بزرگترین عیب این دستگاه این بود که کاراکترها مستطیل بودند و سلولها مربعی، در نتیجه اعوجاج ایجاد می شد، تکنیک های جهت اصلاح این اعوجاج و برای تولید تصاویر با تن خاکستری با استفاده از چاپ مضاعف توسط برنامه نویسان ابداع شد.و این مشکل با معرفی چاپگرهای ماتریسی که با بکاربردن یک نوک چاپ شامل سوزنهای که می توانند مستقلاً پرتاب شوند حل شد.

اسلاید 168: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور168ب) پرده ای نمایش شبکه ایساده ترین نوع این دستگاهها از همان فنون تلویزیون بهره می برند با این تفاوت که در این دستگاهها شدت پرتوالکترونی اسکن کننده با سیگنالهای قیاسی که تغییرات آنها پیوسته است، کنترل نمی شود بلکه با یک الگوی بیتی که در بخش مخصوصی از حافظه کامپیوتر به نام ضربه گیر تصویر کنترل می شود.ضربه گیر تصویر ماتریس بزرگی است که در آن ارزش هر یک از سلولها صفر یا یک است که نشان دهندۀ خاموش بودن یا روشن بودن پرتوالکترونیکی است.

اسلاید 169: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور169کارگاه گرافیک محاوره ای یا گارگاه گرافیک تعاملیاین کارگاهها مجموعه سخت افزارهای هستند که سیستم طراحی و نقشه کشی کامپیوتر را کنترل می کنند.این کارگاه برای طراحی تعاملی، ویرایش جزئیات و چک کردن نقشه ها قبل از ارسال به چاپگر ساخته شده اند.این کارگاه دارای اجزاء صفحه کلید، واحد نمایش بصری، یک رقومی ساز و دو نمایشگر برداری و شبکه ا ی با قدرت تفکیک بالا است.علت استفاده از دو نمایشگر آن است که یکی از آنها کل نقشه و دیگری جزئی از نقشه را نمایش دهد.

اسلاید 170: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور170نرم افزارهای گرافیکی جهت خروجی: قبلاً نرم افزارهای ترسیمی تابعی از نوع سخت افزار بود یعنی اگر سخت افزار تغییر می کرد نرم افزار هم باید تغییر می کرد که این هزینۀ زیادی را ایجاد می کرد.بعداً برم افزارهای ترسیمی طراحی شد که بطور مستقل عمل نماید از جمله سیستم ترسیم کرنل

اسلاید 171: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور171سیستم ترسیمی کرنلGraphic Kernel system(GKS)این سیستم ترسیم نتیجۀ تلاش مؤسسه استاندارد آلمان برای ایجاد یک استاندارد نرم افزار گرافیک جهانی بود.سیستم کرنل زیر برنامه ای از واحدهای ترسیمات دو بعدی در اختیار می گذارد که از طریق محیط های زبانهای سطح بالا مانند فرترن قابل دستیابی است.واحدهای ترسیم اصلی برداری، واحدهای چند خطی و نشانگذاران چند کاره و متن می باشند.در مدل شبکه ای، سیستم کرنل گرافیکی واحدهای پایه ای سلولی و تکمیلی را پشتیبانی می کنند.

اسلاید 172: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور172مهمترین ویژگی سیستم ترسیمی کرنل (GKS)مهمترین ویژگی سیستم ترسیمی کرنل آن است که تمام خروجی هایی که از برنامه به نمایشگر ارسال می شوند از برنامه ای به نام دستگاه رابط واقعیvirtual device interface(VDI)می گذارد.دستگاه رابط واقعی(VDI)یک دستگاه مشخص است اما عملکرد آن مانند سایر دستگاهها، ایجاد خروجی گرافیکی معینی است.بنابراین می توان باVDI /GKSنرم افزارهای ترسیمی گرانقیمت را بدون نیاز به تجدید نظر در نرم افزارهای همراه دستگاههای خروجی بکار گرفت.

اسلاید 173: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور173ارائه داده هااغلب کسانی که از GISاستفاده می کنند انتظار دارند خروجی ترسیمی این سیستم به نقشه های سنتی نزدیک باشد.رعایت استانداردهای کارتوگرافی دستی در تهیۀ خطوط تراز و نقشه های پهنه بندی ضروری می باشد.تمام نقشه های تهیه شده بوسیله کامپیوتر باید بصورت منظم و اصولی طراحی شده باشند.باید دارای راهنمای قابل فهم، شاخص جهت یابی و یک مقیاس عددی و خطی باشند.

اسلاید 174: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور174برنامۀ دات- مپ DOT-MAPداتون، 1978 این برنامه امکانات جالبی برای تجزیه انواع مختلف سایه زنی و خطوط معمولی و مبهم دارد.ایتون(1984) مجموعه ای از روشها برای ترسیم خطوط تراز شبکه ای با استفاده از یک رسام الکترواستاتیک با قدرت تفکیک بالا ارائه کرده است.که انواع مختلفی از امکانات نمایشی شامل دید سه بعدی را مقدور می سازد.از ترکیب توان فنون ترسیمات کامپیوتری امروزی با روشهای پردازش اطلاعات جغرافیایی می توان امکانات فوق العاده زیادی بدست آورد.

اسلاید 175: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور175نقش کاربرتمام GIS دارای برنامه های پیچیده ای هستند که می توانند عملیات گوناگونی را انجام دهند.برای کاربر مشکل است که برای وارد کردن داده ها یک سیستم پیچیده را اجر کند.در نتیجه در سیستم های جدید که طراحی مناسبی دارند یکی دو راه سنتی و محاوره ای برای وارد کردن فرامین وجود دارد. که عبارتند ازمنوهاپیش فرضها

اسلاید 176: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور176منوها(فهرستها)ساده ترین راه انتقال فرامین استفاده از منوها است.منو روی پایانه ظاهر می شود و کاربر با توجه به نوع کار یک عدد، یک حرف یا یک کلید کنترل مکان نما(←↑) را فشار می دهد.منوها بصورت سلسله مراتبی چیده می شوند و می توان آنها را جابجا کرد.س

اسلاید 177: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور177مفسرهای زبان فرمانCommand Language Interperter(CLI)برای کسانی که نمی خواهند تمام عملکردهای منوها را بخاطر بسپارند از منوهای سلسله مراتبی استفاده می کنند.مفسرهای زبان فرمان، خدمات بهتری به کاربران ماهر ارائه می کنند.اصل زیربنای این روش آن است که می خواهیم فراخوانی، اجرا و اصلاح برنامه ها را به زبان انگلیسی یا هر زبان دیگر را بگونۀ بنویسیم که هم برای کاربر و هم برای ماشین قابل درک باشد.این زبانهای سطح بالا باید دارای قواعد دقیق دستوری و نحوی باشند تا از ابهامات پرهیز شود.

اسلاید 178: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور178مؤلفه های مفسرهای زبان فرمانافعال: به اعمالی مربوط می شود که سیستم باید انجام دهد، مثل وارد کردن، حرکت دادن...اسامی: به انواع عناصر پایگاه اطلاعاتی مربوط می شود که قرار است بر روی آن فعلی انجام شود. مثل داده های گرافیکی شامل خط، نقطه...متممها: چگونگی عملی که باید روی اسم انجام گیرد را مشخص می کنند. وارد کردن(فعل) خطی(اسم) افقی(متمم)

اسلاید 179: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور179پیش فرضها(defaults)چون تعداد گزینه ها زیاد است کاربر ممکن است در مورد انتخاب شناسه ها دچار سردرگمی شود.بنابراین سیستم باید طوری طراحی شود که اگر کاربر آنچه لازم است، مشخص نکرد مقادیر پیش فرض مناسبی وجود داشته باشد.چون بسته به نوع کار پیش فرض ها متفاوت است کاربر باید پیش فرضهای لازم را مشخص کند.پیش فرضها باید در فایل کنترل که مستقیماً در دسترس سیستم است تعریف شوند. این فایل کنترل باید در اختیار مدیر سیستم جهت کارهای موردنظر باشد.

اسلاید 180: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور180تسهیلات کمکیحتی مجرب ترین کاربران همه چیز را در مورد یک سیستم پیچیده نمی دانند. همه سیستمها باید حاوی توضیحات کافی باشند.اغلب کاربران از اینکه جهت پاسخ یک سوال باید کا کتابچه راهنمایی نرم افزار را زیرورو کنند راضی نیستند.امروزه سیستمها دارای پرونده های کمکی هستند که در هر مرحله به خواست کاربر فعال می شوند.متاسفانه این پرونده های کمکی فضای زیادی از دیسک را پر می کنند و در سیستم های کوچک مزاحمت ایجاد می کنند.

اسلاید 181: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور181پنجره هادر سیستمهای گرافیکی محاوره ای که در GIS به کار می رود، واحد نمایش نمی تواند تمام جرئیات بصری یک پایگاه را با تمام دقت نمایش دهد.بیشتر سیستمهای گرافیکی امکان زوم کردن را می دهندئ این زوم کردن می تواند با سایر عملیات مانند جدا کردن...ترکیب شود.سیستم به کاربر این امکان را می دهد که از بیش از یک پنجره استفاده کند.برخی سیستمها برای این تعامل از دو نمایشگر استفاده می کنند. یکی برای نمایش کل تصویر و دومی برای نمایش تصویر بزرگ شده.

اسلاید 182: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور182نتیجه گیریارتباط آسان و خوب میان کاربر و GIS مستلزم وجود مفسرهای زبان فرمان یا منوهای سنجیده یا هر دوی آنهاست. اخیراً کار کاربر آسانتر شده است .وجود حافظه های بزرگ این امر را ممکن کرده است.وقتی کامپیوتر حافظه کافی برای ذخیره برنامه و الگوریتم داشته باشد توجه چندانی به محاوره با کاربر نیست. امروزه برنامه هایی که برای ارتباط با کاربر لازمند بخش بزرگی از برنامه های کامپیوتری را تشکیل می دهند.

اسلاید 183: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور183فصل نهم: انتخاب یک سیستم اطلاعات جغرافیاییهدف کلی: شناخت یک سیستم اطلاعات جغرافیاییهدفهای آموزشی و رفتاری:آشنایی با انتخاب یک سیستم اطلاعات جغرافیاییشناخت موارد استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیاییشناخت روش بر پا نمودن سیستم اطلاعات جغرافیاییآشنایی با موارد استفاده از سیستم برداریآشنایی با مشکلات سیستم اطلاعات جغرافیایی آشنایی با قیمت اجزای سیستم اطلاعات جغرافیاییآشنایی با کامپیوترهای میزبان

اسلاید 184: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور184انتخاب یک سیستم اطلاعات جغرافیاییاولاً، سیستمی را انتخاب کنیم که جوابگوی احتیاجات فنی ما باشندثانیاً، با توجه به هزبنه بر بودن نیروی انسانی در این سیستم مدیران را مجاب کنیم تا افراد مجرب و متخصص را استخدام کنند.ثالثاً، قبل از خرید سیستم جنبه های مدیریتی و مشکلات آن را با دقت بررسی کنیم.

اسلاید 185: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور185تعیین موارد نیاز به سیستم اطلاعات جغرافیایی1- نوع کاربر و احتیاجات کاربر2- دامنۀ کاربرد3- انتخاب فنی: برداری یا شبکه ای4- منابع مالی قابل دسترس5- دسترسی به افراد6- جنبه های سازمانی7- قیمت اجزای سیستم اطلاعات جغرافیایی و ملزومات استخدامی

اسلاید 186: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1861- نوع کاربر و احتیاجات کاربر کاربران سیستم اطلاعات جغرافیایی را با توجه به ویژگی آنها به چند گروه تقسیم می شوند.1- کابرانی که کاملاً وظیفه آنها تعریف شده اند و سیستم اطلاعات جغرافیایی برای خودکار نمودن کارهای موجود آنها بکار می رود(مانند سازمانهای نقشه کشی...).2- بخشی از وظایف کاربر مشخص شده است(مثال، سازمانهای تحقیقاتی محیط زیست...).3- هیچ قسمت کار تعریف نشده است(شامل گروههای پژوهش و مدرسین دانشگاهها...).

اسلاید 187: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1872- دامنۀ کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی که برای طرحهای کوتاه مدت به کار می رود لازم نیست داده های جمع آوری شده، تجزیه و تحلیل آنها به همان اندازه یک سیستم اطلاعات جغرافیایی باشد که برای طرحهای بلند مدت بکار می رود.اگر سیستم اطلاعات جغرافیایی برای استفاده بلند مدت پیش بینی می شود باید داده های زیادی را براحتی نگهداری کند و بکار گیرد.

اسلاید 188: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1882- دامنۀ کاربرد مشکل مهم در ایجاد یک سیستم اطلاعات جغرافیایی با کارآیی طولانی، کهنه و قدیمی شدن سخت افزار و نرم افزار آن است.هر سیستم اطلاعات جغرافیایی دارای ساختار داده های مخصوص خود است که با نرم افزار کنترل می شود که اگر نرم افزار عوض شود ساختار داده نیز باید عوض شود. در مورد اسناد آرشیو ملی این کار به قیمت گستردۀ تبدیل داده ها تمام می شود.

اسلاید 189: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1893- انتخاب فنی: برداری یا شبکه ای؟سیستم اطلاعات جغرافیایی دارای دو جهت پیشرفت کرده اند برداری(نقطه، خط و سطح) و شبکه ای(سلولی).راه سوم استفاده از توابع ریاضی جهت تشریح تغییرات فضایی است.آیا لازم است هنگام استفاده از یک سیستم اطلاعات جغرافیایی برداشت برداری یا شبکه ای داشته باشیم یا نه؟با توجه به پیشرفت فعلی برنامه نویسی و نیز تواناییهای سخت افزار و امکانات ذخیره سازی، این دو حالت باید در هر سیستم اطلاعات جغرافیایی بصورت مکمل یکدیگر وجود داشته باشد.اما تکیه بر کدام بستگی به کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی دارد.

اسلاید 190: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور190موارد استفاده از مدل برداری1- جهت بایگانی کردن داده های با ساختار پدیده شناختی( نقشه های کاربری زمین) استفاده شود.2- از روش بردار جهت تحلیل شبکه مانند شبکه تلفن استفاده شود.3- از روش بردار جهت تهیه نقشه های با کیفیت بالا استفاده شود.4- از بردار جهت تهیه مدل ارتفاعی استفاده شود.5- از روش برای ترسیم خطوط با کیفیت عالی استفاده کنید.6- در سیستمهای نمایش می توان از روش بردار استفاده کرد.

اسلاید 191: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور191موارد استفاده از مدل شبکه ای1- از روش شبکه ای می توان برای تولید نقشه های سریع و ارزان قیمت، تحلیل و ترکیب فضایی استفاده کرد.2- از روش شبکه می توان برای مدلسازی و شبیه سازی استفاده کرد.3- از روش شبکه می توان برای ترسیم خطوط با کیفیت عالی همراه با رنگ آمیزی استفاده کرد4- در سیستمهای نمایش می توان از روش شبکه ای استفاده کرد.

اسلاید 192: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1924- منابع مالی قابل دسترسهمه کاربران سیستم اطلاعات جغرافیایی یه طور مساوی به منابع مالی دسترسی ندارند، از نظر دسترسی به منایع مالی کاربران به دسته تقسیم می شوند.1- از نظر سرمایه گذاری هیچ محدودیتی ندارند(سازمانهای نظامی).2- جهت تامین منابع مالی باید دلایل موجه و قابل دفاع داشته باشند(قبلاً اکثر کاربران در این ردیف بودند).3- تامین مالی خیلی محدود است که در زمان خرید سیستم مشکلات جدی بوجود می آید.

اسلاید 193: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1935- دسترسی به افراد مانند سایر تکنولوژیهای جدید و پیچیده، سیستم اطلاعات جغرافیایی را باید کارکنان ورزیده و ماهر راه اندازی کنند.در مورد کارکنان ورزیده جهت کار با سیستم در کشورهای مختلف اختلاف وجود دارد.در مورد کارکنان غیر ورزیده باید گفته شود افرادی هستند که تنها نگران ادامه کار سیستم هستند.

اسلاید 194: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور194کارکنان ورزیده به چهار دسته هستند. مدیران، رابطان، کارکنان فنی و کارکنان علمی مدیران، به اداره روزانه سیستم و ارتباط بین سیستم و بقیه قسمتها می پردارند.رابطان، به برقراری ارتباط صحیح بین کاربران می پردازند.کارکنان فنی طرز کار سیستم را کنترل می کنند.کارکنان علمی شامل محقیقین و دانشمندانی هستند که برای رفع مشکلات ازسیستم استفاده می کنند.

اسلاید 195: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1956- جنبه های سازمانی تجهیزات عمدۀ سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) را نباید بدون توجه به تأ ثیر متقابل آن بر سایر اجزای سازمان تهیه کرد. تنها صرف خرید یک کامپیوتر، رقم گر، مانیتور و تعدادی نرم افزار و قرار دادن آن در گوشۀ نمی توان توقع نتیجۀ آنی از آن داشت.بلکه پایبند شدن جدی به سیستم تاثیر مهمی بر کل سازمان خواهد داشت.تهیۀ ابزار GISبه معنای خذف دستی بعضی کارهای سنتی است(مانند رنگ آمیزی نقشه).

اسلاید 196: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1966- جنبه های سازمانیواحدهای سازمانی و کارمندان جدید باید وارد کار شوند.بایستی کارمندانی که از لحاظ فنی سیستم را پشتیبانی می کنند استخدام شوند.بایستی از فروشنده تضمین تعمیر گرفته شود.دیگر جنبه های سازمانی عبارتند از سرمایه گذاری واقع گرایانه و حمایت های سیاسی و قانونی مناسب

اسلاید 197: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور197مشکلات سیستم اطلاعات جغرافیایی GISنسبت به سلف خود(روشهای سنتی) در کوتاه مدت خیلی گرانتر است.هر سازمان باید برای ادامه حیات خود در تکنولوژی جدید سرمایه گذاری کند.باید بیشترین قدرت و انعطاف پذیری را برای حل مشکلات موجود با کمترین سرمایه گذاری فراهم کند.که با وجود امکان انتخابهای متنوع و پیچیده در خرید سخت افزار و نرم افزار این کار به آسانی امکان پذیر نیست.

اسلاید 198: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور1987- قیمت اجزای GIS و نیازهای استخدامیاز نظر قیمت، اجزای لازم برای برپایی یک سیستم اطلاعات جغرافیایی با توجه به اندازه و کاربردهای آن متفاوت است.چون این سیستم یک سیستم پیچیده است، لازم است قسمتهای گوناگون آن و عملکرد آن تقسیم بندی گردد.

اسلاید 199: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور199قیمت ورودی داده هازمانی که با رقومی کننده ها داده ها را وارد کامپیوتر می کنیم، عملیات زیاد گرانی نیست.استفاده از اسکنرها زمانی که حجم اطلاعات زیاد باشد صرف می کند.برای توصیفات غیر گرافیکی از فایلهای متنی یا واژه پردازها استفاده شود.داده های جمع آوری شده به بهترین نحو در یک پایگاه اطلاعاتی بایگانی شود تا در صورت نیاز مورد استفاده قرار گیرد.با توجه به مواد بالا می توان قیمت ورودی را پایین نگه داشت.

اسلاید 200: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور200قیمت خروجی داده هاقیمت خروجی ها به کیفیت خروجی بستگی دارد.خروجی یک نمودار شاید نیاز به کاربر ورزیده نداشته باشد.اما نمودارهای با کیفیت بالا حتماً باید بوسیله کاربر آزموده کشیده شود.اگر خروجی با کیفیت خوب ضرورتی نداد، ست کم در مرحله شروع در صورت امکان از امکانات کم هزینه تر استفاده شود.

اسلاید 201: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور201قیمت نرم افزارهای تحلیل داده هاجهت جستجوی داده ها می توان از جستجوگرهای(ماکرو) برنامه نویسی شده استفاده کرد و به وسیله کاربران غیر ورزیده این جستجو را انجام داد.جهت ذخیره، بازیابی و ویرایش می توان از پایگاههای اطلاعات جغرافیایی استفاده کرد.اگر برنامه نویسان آموزش دیده در دسترس داریم، بهتر است از کتابخانه نرم افزارها جهت ساختن بسته های لازم استفاده کنیم.

اسلاید 202: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور202برنامه ریزی و مدیریتبرنامه ریزی و مدیریت سیستم اطلاعات جغرافیایی باید در همه سطوح بدرستی اجرا شود.مدیران موظف هستندکارهای روزمره و عقد قراردادها را انجام دهد.کارکنان علمی باید کاری که انجام شود برنامه ریزی کنند.کارکنان ورابطان باید نقش سیستم را بروشنی مشخص کنند. و از بودجه لازم برای تامین نیروی انسانی اطمینان حاصل کنند.

اسلاید 203: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور203کامپیوترهای میزبانسیستم مورد نیاز جهتGIS می تواند یک کامپیوتر 32 بیت، 6تا5مگابایت حافظه داخلی، حافظه سخت 300تا1000مگابایت با دیسک گردان 1600بایت، برای بسیاری از کارهای طراحی و پرداش و تحلیل تصویر کافی باشد.در این سیستم دسترسی به پایگاه اطلاعات و همچنین نگهداری این اطلاعات و به روز کردن مهمتر از سرعت پردازش است.*اما در حال حاضر با توجه به پیشرفت نرم افزارها سرعت تحلیل و پردازش مهمتر از موارد دیگر است بنابراین باید قدرت کامپیوتر افزایش یابد.

اسلاید 204: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور204روش برپا نمودن یک GIS1- تهیه فهرست دقیق از موقعیتهای کاری جهت شروع2- از ابتدا فرد باید روند پردازش داده ها را بداند تا نه تنها نیاز حال را رفع کند بلکه جهت رشد سیستم را نیز مشخص کند.3- یک مشاور با دانش وسیع در مورد این سیستم انتخاب گردد.4- با تهیه کنند گان نرم افزارها رابطه برقرار گردد و با توجه به نیاز، این بسته های نرم افزاری تهیه گردد.5- بعد از تعیین دامنه نرم افزاری و هدفهای کاربر سخت افزارهای لازم تهیه گردد.

اسلاید 205: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور205سیستمهای آماده به کار یا turn-key systemسیستم turn-key system ترکیبی است از سخت افزار و نرم افزار که سازنده به منظور رفع یک نیاز ویژه و مشخص ایجاد کرده است. جهت سنجش از دور، تحلیل تصویر، طراحی کامپیوتری و نقشه کشی سیستم turn-key system مختلفی درست شده است.

اسلاید 206: 26/07/1439ام السلمه بابایی استادیار گروه جغرافیایی دانشگاه پیام نور206آزمون نقطۀ نشان benchmark testمدلی است از نوع کاری که سازمان حق العمل کاری می خواهد انجام دهد و آنرا به فروشندگان بالقوه عرضه کند.در این مدل از فروشندگان در خواست می شود کاری را که در آزمون مشخص شده است انجام دهند.پس از انجام آزمون، انتخاب یک سیستم با توجه به قیمت و کارایی آن صورت گیرد.استخدام کارمند و آموزش کارمندان باید به نحوی صورت گیرد که پس از دریافت سیستم ها در اسرع وقت از تمام توان آن استفاده شود.امکان دارد یک سیستم 6 تا 12 ماه طول بکشد تا به طور کامل راه اندازی شود.