سیستم اطلاعات استراتژیک SIS

1 سیستم اطالعات استراتژیک ‏SIS واحد اانشگاه آزاد سنندج آذر 1393 2 استاد : آقای دکتر سامان شیخ اسماعیلی هیه :ت 3 ننده ک ر فا ساال ضلی چكيده ك ي آينده ‌ي ‌ ‌برنامه‌ريزي ‌اس تراتژيك ‌به ‌مفهوم ‌برنامه‌ريز ‌ سازمان‌ است ،يعني ‌جهتي‌ كه‌ سازمان‌ مي‌خواهد در آ ‌ن جهت ‌حركت ‌كند وبرنامه ‌ريزي استراتژيك فناوري اطالعات براي هر سازمان ،سندي است كه معماري اطالعات سازمان را در پرتو مالحظات استراتژيك مانند ماموريت ،اهداف واولويتهاي سازمان تعيين كرده وبرنامه اجرايي الزم براي دست يابي به س يستمها و پايگاه‌ه ا ياطالعات ي را درس طح س ازمان تعيين مي‌كند .ب ه عبارت ديگ ر ،برنامه‌ريزي استراتژيك فناوري اطالعات منشور وبرنام ه كالن س ازمان درزمين ه سيستم‌هاي اطالعاتي وبه طوركلي ،فناوري اطالعات است. 4 مقدمه برنامه ریزی استراتژیک یک موضوع با اهمیت قابل مشاهده و جذاب در سیستم اطالعات حرف ه ای ه ر دو جام ع دانشگاه ی و تجاری از س ال 1970می باشد.س الهاست تعدادی از س ازمانها تص میمات یک موضوع ب ا اهمیت قابل مشاهده و جذاب در سیستم اطالعات حرفه ای هر دو جامع دانشگاهی و تجاری از سال 1970می باشد.سالهاست تعدادی از سازمانها تصمیمات تکنولوژیکی و مالکیتی را تحت تاثیر سیستم های اطالعات سازمانی قرار دارد،بر اساس آنچه که خود باور دارن د و یا توص یه هایی که از فروشندگان یا همکاران خود در س ازمانهای دیگ ر م ی گیرن د ،انجام م ی د هند .نتایج این رویکرد برای اتخاذ تصمیم و مصرف سرمایه ها نسبتا غیر قابل پیش بینی است .امروزه اغلب سازمانها بر این موضوع پافشاری م ی کنن د که تکنولوژ ی و سیستم های اطالعات تصمیماتی که با یک فهم واضح از کسب و کار و استراتژی سازمانی و رهبری ایجاد شده اند را گزارش می کنند . 5 پیرسون و ساندرس سه عنصر مثلث را به صورت زیر تعریف میکنند: استراتژی تجاری با یک ماموریت شروع می شود و مجموعه ای متناسب از اعمال جهت انجام( تکمیل) ،مقاصد ،اهداف و انجام محدودیت های مجموعه روی آنجه که تجرت می کوشد که انجام دهد. استراتژی سازمانی با افراد ،فرآیند های کاری ،ساختار ،مزدو برنامه سروکار دارد که در رسیدن به اهداف تجاری کمک می نماید. استراتژی سیستم های اطالعات ،برنامه یک سازمان می باشد که در ایجاد سیستم های ( سرویس های ) اطالعاتی بکار میرود. پیشنهادات مفهومی یا هدایتی در مورد استراتژی که از چهار چوب منتج شده است ،شامل گزینه های زیر می باشد. شرکت های موفق یک استراتژی برجسته تجاری که هردو استراتژی سیستم های اطالعات و سازمانی را شامل می شود دارا می باشند. 6 فرآیند برنامه ریزی : راههای میانبر در فرآیند برنامه ریزی استراتژیک وجود ندارد. مراحل اولیه که لینک شدن تجارت ،سازمان و استراتژی های اطالعات را در یک روش مکمل تضمین می کند ،بی نهایت مهم هستند. نکته خیلی مهم این است که فرآیند برنامه ریزی برای تکنولوژی باید بخشی از برنامه کلی کسب و کار باشد. سازمانها با توسعه یک برنامه استراتژیک جهت ایجاد زمینه ای .برای اتخاذ تصمیم نیاز دارند 7 :آنالیز فرآیند در 5فاز آشکار می شودکه بصورت زیر است -1فرآیند تجاری استراتژیک – پیش نیاز برنامه ریزی سیستم ها و شامل ماموریت ،رهبری آینده ،اهداف و استراتژی می باشد -2ارزیابی سیستم های اطالعات – ارزیابی منابع سیستم اطالعت کنونی و چطور آنها در سازمان بکار می روند( خدمت می کند) -3دیدگاه سیستم های اطالعات – نقش ایده آل که باید برای کاربرد منابع سیستم اطالعات دنبال شده باشد. -4راهبردها ( راهنمای سیستم های اطالعات -مجموعه توضیحات ( گفته ها) که درباره کاربرد تکنیکال سازمان و منابع سیستم اطالعت صحبت کرده است. -5ابتکارات استراتژیک – سه تا پنج سال پروپوزال ( طرح های پیشنهادی) بلندمدت که ابتکارات جدید را برای سازمان سیستم اطالعات تصریح نموده است. 8 سواالت کلیدی و خروجی ها از فرآیند برنامه ریزی در اماده سازی مطالب جهت فرآیند برنامه ریزی استراتژیک ،موضوعات وسیعی باید به مشاهدات اضافه شوند -موضوعات بر اساس ساختار سازمانی و فرهنگ سازمانی متغیر است. استراتژی سیستم اطالعات چهار ترکیب متمایز دارد :استراتژی اطالعات ،استراتژی تکنولوژی اطالعات ،استراتژی مدیریت اطالعات و استراتژی اجرا و مدیریت تحول. اسIتراتژی اطالعات به سواالت زیر پاسخ می دهد ،چه اطالعاتی و چه موقع ،جهت پشتیبانی از کارهای آغازین و اهداف کلیدی مورد نیاز است استراتژی تکنولوژی اطالعات با کاربردها و صفحاتی جهت آماده نمودن اطالعات مرتبط می باشد. اسIتراتژی مدیریت اطالعات با چگونگی سرویس های اطالعاتی که برای سطوح مختلف سازمان ،طراحی شده است ،ارتباط دارد .استراتژی اجرا و مدیریت تحول انچه را که تغییرات سازمانی برای استراتژی سیستم های اطالعات نیاز دارد تا موفق باشد شناسایی خواهد نمو د. 9 رویکرد ی بر مبنای تکنولوژی جهت برنامه ریزی : در س الهای اخیر ،ابزارهای الکترونیک ی آنالین جه ت حمایت از فرآیند برنامه ریزی ایجاد شده اند .رویکرد آنالین جذاب می باشد، همانند شرکت کنندگانی که به یک وب سایت گروهی از طریق کامپیوت ر مشخص ی متص ل م ی شون د و همان لذت ی رویکرد که از جلسات رودر رو دارند میبرند . س واالت بازو بس ته و رتب ه بندی عناص ر روی موضوعات ی از قبیل ماموریت س ازمان ،ارزشه ا ،حال ت حال حاض ر س ازمان ،محیط خارجی ،صف بندی کلی سازمانو رهبری آینده باید مورد اشاره قرار گیرد .بعضی از نرم افزارها بطور مشخص جهت پشتیبانی از گروه های طوفان مغزی و جلسات ارزیابی طراحی شده بودند. 10 گروهی دنباله رویدادهای گسسته فعالیتهای مشترک از ‏system میان نرم افزارها آماده شده توسط group.comامکان پذیر شده است و شامل موارد ذیل است: طوفان مغزی الکترونیک باز بدون نام • • توانایی طبقه بندی سریع موضوعات وایده های کلیدی • توانایی اولویت بندی الکترونیکی موضوعات و ایده های کلیدی • قابلیت ممیزی الکترونیک برای ادراک ممیزی ها و آزمون مفهوم • تفسیر موضوعی جهت تفسیرهای باز روی یک سری از موضوعات و پی آمدهای کلیدی • قابلیت طرح ریزی پروژه جهت توسعه برنامه های سطح باال و اجرای آنها از مزایای واضح این فرآیند آنالین می توان به موارد ذیل اشاره کرد: همه شرکت کنندگان می توانند سریعا ،اما بدون نام ،ایده های جمع شده توسط دیگر شرکت کنندگان را ببینند .در اینجا نیازی به پست به موقع برگه ها نمی باشد .هنگامیکه پاسخ ها دریافت شدند facilator ،می تواند سریعا موضوعات بیرون آماده را که بعدا می تواند مورد بحث واقع شود،شناسایی و فهرست نماید .در اخر ویژگی مهم صرفه جویی در زمان برای این حالت پدید می آید. 11 ايوز و ليرمانت ( )1984پيشنهاد كرده‌اند براي شناسايي فرصت‌هاي SISاز چرخه حيات 13 مرحله‌اي منبع مشتري استفاده شود .عالوه‌بر اين ،فنون برنامه‌ريزي (اپل‌گيت و ديگران،1987 ، كوهن و سيرت ،1973 ،راكوف ،1985 ،استينروماينر 1977 ،و استينر )1979 ،و فنون پيش‌‌بيني تكنولوژيكي (اپل‌گيت ،1987 ،بوچارد و هير ،1970 ،بورتون و ديگران ،1977 ،دانته،1964 ، پالويا و ديگران« ،1988 ،برنامه‌ريزي در شرايط عدم اطمينان» ،1979 ،تيلور و ديگران،1958 ، تورانس ،1957ون دون و دلبك ،1974 ،1971 ،ورمن و گرين و ماكريداكيس ويلرايت، )1978براي شناسايي فرصت‌هاي SISو عمل كردن آن مورد بحث قرار گرفته‌اند. الگويي كه ما در اينجا تشريح مي‌كنيم ،چكيده‌اي است از انبوه دانش آثار پرتر (،)1980 راكوف ( )1985و وايزمن و مك ميالن ( .)1984اين الگو ،سازوكار پيمايش فرصت‌هاي بي‌شمار SISرا در اختيار مي‌گذارد. براي شناسايي فرصت‌هاي SISچند بعد يا عامل راهبردي بايد شناسايي شوند .هر عامل چند ارزش كيفي دارد .فرصت‌هاي SISممكن است براي تركيب‌هايي از ارزش‌هاي يك عامل خاص يا تركيب‌هايي از ارزش مجموع عوامل ،وجود داشته باشند .راكوف ( ،)1985وايزمن و مك ميالن ( )1984ابعاد مختلفي را معرفي كرده‌اند ،اما به اعتقاد ما ابعاد ذيل ،مهم و مناسبند: .1اهداف راهبردي .2نيروي راهبردي .3حالت راهبردي .4جهت‌گيري راهبردي 12سه بعد اول ،مهمترند و تركيب‌هاي متعدد آنها در جدول 2ارائه شده‌اند .است. هدف راهبردي 13 براساس الگوي پرتر (پرتر )1980 ،يك شركت ممكن است راهبرد خود را براي دستيابي به يك يا چند هدف ذيل تدوين كند: .1عرضه كنندگان .2مشتريان .3رقباي مستقيم (داخل صنعت) .4رقباي صنايع ديگر .5تازه واردها راكوف ( ،)1985وايزمن و مك ميالن ( )1984نيز سه هدف راهبردي عمده را معرفي كرده‌اند كه عبارتند از: .1عرضه‌كنندگان .2مشتريان .3رقبا گروه رقبا ،شامل رقباي داخل و خارج صنعت ،تازه واردها و رقباي خارج از كشور 14 نيروي راهبردي نيروي راهبردي ،بيانگر نوع مزيت كسب شده از طريق فعاليت‌هاي رقابتي است .ما براساس تحليل‌هاي پرتر ( ،)1980راكوف ( )1985و وايزمن و مك ميالن ()1984 شش نيروي راهبردي ذيل را معرفي مي‌كنيم: .1ايجاد مزيت :ايجاد تمايز در كاالها و خدمات شركت نسبت به كاالها و خدمات رقبا يا كاهش مزيت رقبا .2هزينه :كاهش هزينه‌هاي خود يا افزايش هزينه‌هاي رقبا .3تمركز :تمركز بخشي خاص از بازار .4نوآوري :محصول يا فرايندي كه تغييري بنيادين در نحوه كسب و كار در صنعت ايجاد كند. . 5رشد :گسترش كسب و كار از طريق گسترش حجم ،گسترش جغرافيايي، تلفيق با صنايع زيردست ،تلفيق با صنايع باالدست و يا ايجاد تنوع در محصوالت و خدمات .6ائتالف :همكاري‌هاي قوي از طريق سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك ،ادغام و يا خريد سهام حالت راهبردي به‌طور كلي دو حالت راهبردي وجود دارد :هجومي يا دفاعي .از اين‌رو، يك سيستم ممكن است ماهيت هجومي يا دفاعي داشته باشد. جهت راهبردي به‌طور كلي ،دو جهت راهبردي وجود دارد :استفاده يا تأمين .در جهت راهبردي استفاده ،از SISدر داخل سازمان استفاده مي‌شود .جهت راهبردي ،تأمين است البته اگر ،SISستانده الزم را براي اهداف راهبردي تأمين كند .به‌طور كلي ،ويژگي‌هاي تعيين شده براي SISبا استفاده از سه بعد راهبردي قبلي ،جهت راهبردي را تعيين مي‌كنند. 15  .برخي از ديگر سازوكارهاي شناسايي فرصت‌هاي عالي SISعبارتند از: فرايند برنامه‌ريزي صحيح ،فنون پيش‌بيني تكنولوژيكي نظير: طوفان مغزي ،شيوه دلفي و گروه‌بندي اسمي. 16 جدول : 2شبكه پيمايش SIS سيستم‌هاي اطالعاتي راهبردي بنگاه‌هاي خصوصي كشورهاي در حال توسعه : اهداف راهبردي معرفي شده در جدول ،2براساس نيروهاي راهبردي كنوني در كشورهاي پيشرفته داراي نظام‌هاي اقتصادي رقابتي و باز ،استوارند .اين نيروها ،عمدتاً بر زنجيره ارزش و سيستم ارزش سازمان كه پرتر و ميالر ()1985 آن را مطرح كرده‌اند ،مبتني هستند ما به دو دليل زيرساخت‌ها را جدا از دولت در نظر گرفته‌ايم: .1زيرساخت‌ها به خودي خود نيرويي مهم و قوي به شمار مي‌روند. .2در برخي كشورهاي در حال توسعه ،دولت ممكن است متولي زيرساخت‌ها نباشد. اينها ،اهداف راهبردي پيشنهادي براي سازمان‌هاي كشورهاي در حال توسعه هستند .در اينجا ،سازمان از يك يا چند نيرو از 6نيروي راهبردي ذكر شده در بخش قبلي ،استفاده مي‌كند. 17 جدول 3 نیروهای راهبردی سازمان درکشورهای در حال توسعه 18 هدف راهبردي اهداف راهبردي ،از نيروهاي راهبردي مورد تعامل يك دولت با آنها نشأت مي‌گيرند. .1دولت :از سيستم‌هاي اطالعاتي براي مديريت منابع داخلي خود (نيروي انساني ،منابع مالي و ماشين‌آالت) و نيز تسهيل كار و پشتيباني نيروهاي راهبردي ديگر استفاده مي‌كند. .2صنايع :از سيستم‌هاي اطالعاتي مي‌توان با روش‌هايي ابداعي براي پيشرفت و پشتيباني صنايع بومي و وارداتي استفاده كرد. .3كشورهاي خارجي و سازمان‌هاي بين‌المللي و جهاني :از فناوري ISمي‌توان براي پشتيباني از همكاري اقتصادي و هماهنگي با كشورهاي خارجي و نيز سازمان‌هاي بين‌المللي و جهاني نظير صندوق بين‌المللي پول ،سازمان ملل متحد و نهادهاي وابسته به آن ،بازار مشترك اروپا ،سازمان كشورهاي مشترك‌المنافع و غيره استفاده كرد. .4زيرساخت ملي :دولت مي‌تواند از فناوري ISبراي توسعه زيرساخت ملي خود استفاده كند ،بويژه فناوري ISمي‌تواند بر برخي اجزاي زيرساخت ملي كه در ذيل آمده‌اند ،تأثير بگذارد: .1خدمات رفاهي .2ارتباطات .3نظام آموزشي .4سيستم حمل و نقل .5نظام بانكي /مالي (منابع سرمايه) .6سازمان‌هاي كارگري 19 نيروي راهبردي منظور از نيروي راهبردي ،مزيت كسب شده حاصل از اقدامات انجام شده است .در اين الگو ،اين اقدامات را دولت انجام مي‌دهد ،نه رقباي فعال صنعتي خاص در اينجا 6 ،نيرو يا راهبرد را براي الگوي بخش دولتي معرفي مي‌كنيم: .1تمركز :تمركز دولت بر صنعتي خاص يا بخشي دولتي .2نوآوري :تغييري بنيادين و بديع در روشي كه بخشي از دولت يا يك صنعت ،مطابق با آن فعاليت مي‌كند. .3رشد :گسترش يك صنعت ،بخش دولتي ،يك زيرساخت و يا غيره .4ائتالف :همكاري‌هاي خارجي با برخي صنايع ،كشورها و غيره . 5حمايت مستقيم: الف -مساعدت مالي ب -حمايت تكنولوژيكي پ -حمايت كارشناسي و مشاوره‌اي ت -معافيت‌هاي مالي . 6حمايت غيرمستقيم: الف -اطالعات جدول :5سيستم‌هاي اطالعاتي راهبردي ب -آموزش /برنامه‌هاي آموزشي براي صنعت براي توسعه اقتصادي شبكه پيمايش 20 (كشورهاي در حال توسعه) حالت راهبردي در اين الگو نيز دو حالت راهبردي داريم؛ هجومي يا دفاعي. حالت راهبردي در هر خانه ،ممكن است هجومي يا دفاعي باشد .به اعتقاد ما ،اين شبكه به شناسايي مجموعه‌اي غني از فرصت‌هاي SISكمك مي‌كند. 21 شكل :1نيروهاي راهبردي براي دولت در يك كشور در حال توسعه پيش‌نيازهاي ايجاد سيستم اطالعاتي راهبردي طراحي و ساخت موفقيت‌آميز سيستم‌هاي اطالعاتي راهبردي ،منوط به تأمين پيش‌نيازهايي خاص است .ما اين پيش‌نيازها را به دو دسته تقسيم كرده‌ايم :پيش‌نيازهاي سازماني (مديريتي) و پيش‌نيازهاي تكنولوژيكي. گفتني است كه اين پيش‌نيازها را هرگز نبايد مطلق در نظر گرفت زيرا اينها فقط احتمال موفقيت را افزايش مي‌دهند .نبود اين پيش‌نيازها موانع خاصي را براي طراحي SISايجاد مي‌كند كه بايد راهبردهايي جبراني براي رفع اين موانع اتخاذ شوند (موريس .)1987 ،اين پيش‌نيازها ،برخي اقداماتي را كه بايد سازمان‌ها پيش از استقرار در تمامي كشورها (پيشرفته يا در حال توسعه) اتخاذ كنند ،پيشنهاد مي‌دهند. جدول :4سيستم‌هاي اطالعاتي راهبردي براي شبكه پيمايش مزيت رقابتي (كشو5رهاي در حال توسعه 22 پيش‌نيازهاي سازماني /مديريتي .1الگوي SISبايد پس از تدوين چشم‌اندازهاي راهبردي يا راهبرد سازمان، طراحي شود .2مديريت عالي بايد مشاركت داشته باشد . 3اطالعات ،بايد منبعي همطراز با ديگر منابع نظير نيروي انساني ،منابع مالي و مواد خام در نظر گرفته شود. . 4موقعيت راهبردي و ماهيت سازمان يا صنعت و عوامل محيطي ،ممكن است استفاده از فناوري SISرا براي كسب مزيت راهبردي ،اقتضاء يا تسهيل كند . 5بر اهميت نوآوري بايد تأكيد شود. . 6با تعهد به تغيير و استفاده از فرايندي عقاليي براي ايجاد و تغيير ،مي‌بايستي وجود داشته باشد. 23 نتیجه گیری: 24 تکنولوژی و سیستم های اطالعات یک نقش فزاینده را در محیط امروزه سازمانی بازی می کند .به علت تغییرات سریع توسعه تکنولوژی ، بعضی اوقات انتخاب فرآیند برنامه ریزی استاندارد مشکل است .راهبرد ائولیه برای برنامه ریزی سیستم های اطالعات آن است که فرآیند برنامه ریزی باید طراحی شده باشد و هدایت شده باشد در اتصال با سازمان واهداف تجاری .اغلب سازمانها هم اکنون موافقند که سیستم اطالعات یک منبع سازمانی مهم استراتژیک می باشد که می تواند سودهای استراتژیک و پیشرفت عملکرد تجاری را باعث شود .بخشی از برنامه آنها فرآیند مقداری از سازمانها اتخاذ کرده اند یک جهت و وضعیت واکنشی را با مالحظه فرصت هایی که ممکن است خودشان مهیا سازند. اغلب یک سناریو رویکرد توسعه که به نظر می آید توسعه آینده را به نبرد با رشد سریع تغییرات تکنولوژی کمک می کند ،ضروری می باشد . 25 پایان 26