صفحه 1:
صفحه 2:
له
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی رفسنجان
دانشکده پزشکی
گروه خدمات بهداشتی و ارتقای سلامت
سیستم جمع آوری اطلاعات و اهمیت کاربرد اطلاعات در برنامه ریزی» اولویت بندی و ارائه
خدمات بهداشتی
دکتر محمد اسدپور
صفحه 3:
اهداف آموزشی
از دانشجو انتظار است پس از ارائه یا مطالعه این مطالب بتواند اقدامات ذیل را انجام دهد:
* داده و اطلاعات را تعریف نماید
۴ اهمیت و کاربرد اطلاعات را تو
* شرایط مطلوب نظام اطلاعات بهداشتی از نظر سازمان جهانی بهداشت را بیان نماید
کاربردهای نظام اطلاعات بهداشتی را توضیح دهد
اهمیت و نقش آمار در سیستم بهداشتی را توضیح دهد
۴ هدف از تکمیل زیج حیاتی را بیان کنید.
اجزاء وجداول زیج حیاتی رانام ببرید.
* نحوه تکمیل جداول زیج
* شاخصهای قابل استخراج
* بتواند بدون کمک با استفاده از اطلاعات موجود زیج حیاتی را تکمیل نماید
تیاتی را شرح دهید.
زیج حیاتی را محاسبه کنید.
صفحه 4:
داده > اطلاعات > آگاهی
دادهها عبارتند از مشاهدات گسسته صفات یا وقایعی که به تنهائی معنای اندکی دارند.
دادههاء آنگونه که از عملکرد نظامهای مراقبتهای بهداشتی یا مزسسات دیگ
جمعاوری میشوند. برای برنامهریزی کفایت نمیکنند و باید انها را با کاستن از حجم
آنها. خلاصه کردن و تعدیل کردن (أ5لا[01) بر حسب متغیرهائی مثل سن و جنس
به صورت اطلاعات در آورد. به این ترتیب میتوان دادهها را برحسب زمان و مکان
مقایسه کرد.
تغییر شکل دادن اطلاعات از طریق ادغام و پردازش آنها با کمک تجربه و ادراک و
براساس ارزشهای اجتماعی و سیاسی جامعه. آگاهی را بهوجود میآورد.
منبع تمام فعالیت های مدیریت. اطلاعات است. اطلاعات جریان حیاتی فرآیند برنامه
ریزی بوده و اساس تصمیم گیری و برنامه ریزی می باشد
امروزه اطلاعات به عنوان یکی از مهمترین منابع قدرت در جهان مطرح می باشد.
صفحه 5:
مدیران بدون
نخواهند بود.
ن اطلاعات کامل در مورد یک موضوع قادر به تصمیم گیری موثر
در بخش بهداشت نیز استفاده از سیستم های اطلاعاتی کارآمد برای تحقق اهداف؛
کارآیی, اثربخشی و کیفیت خدمات و نیز رضامندی مراجعین ضروررتی انکار ناپذیر به
شمار می رود.
دادههائی که به اطلاعات تبدیل نشدهاند و اطلاعاتی که به آگاهی بدل نگردیدهاند. برای
راهنمائی تصمیم گیرندگان. سیاستگزاران. برنامهریزان. مجریان و کارکنان سرویسهای
بهداشتی ارزش چندانی ندارند.
صفحه 6:
شرایط مطلوب نظام اطلاعات بهداشتی از نظر سازمان جهانی بهداشت
نظام اطلاعات بهداشتی باید مبتنی بر جمعيت (© 8350 - 1361017لام20) باشد
نظام اطلاعات بهداشتى بايد از جمعآورى دادههاى غير ضرورى يرهيز كند
نظام اطلاعات بهداشتى بايد مشکلنگر باشد
نظام اطلاعات بهداشتى بايد اصطلاحات عملى و يا عملياتى بهكار كرفته شود (مثل
دفعات بيمارى؛ رژیمهای درمانی. تستهای آزمایشگاهی)
نظام اطلاعات بهداشتى بايد اطلاعات را مختصر و با خلاقیت بیان کند (مثل استفاده از
جداول, نمودارها و درصدها)
نظام اطلاعات بهداشتی باید چارهای برای پسخوراند دادهها اندیشیده باشد
صفحه 7:
کاربردهای نظام اطلاعات بهداشتی
برای اندازهگیری وضعیت سلامت مردم و بررسی مشکلات بهداشتی و پزشکی و
نیازهای بهداشتی جامعه
برای مقایسه وضعیت بهداشت در سطوح محلی. کشوری و بینالمللی, برای چنین
مقایسههائی دادهها باید به دقت استاندارد شده و کیفیت آنها کنترل گردد
برای برنامهریزی, اجراء و مدیریت مزثر خدمات و برنامههای بهداشتی
براى ارزيابى اینکه ui بهطور کامل به اقشاف خدمات بهداشتی از نظر کارآئی و
gle, (Effectiveness and Efficiency) يا نه
Zl
برای ارزیابی نگرش و میزان رضایت گیرندگان خدمات بهداشتی
صفحه 8:
اهمیت و نقش آمار در سیستم بهداشتی
امروزه آمار به عنوان مهمترین ابزار برنامه ریزی برای آینده و ارزیلبی عملکرد گذشته و
عامل اصلی در تصمیم گیری و مدیریت بوده و از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
آمار علم تصمیم گیری در باره یک فرایند یا یک جامعه بر اساس تحلیل اطلاعات موجود
در نمونه بدست آمده از آن جامعه است.
میزان توسعه کشورها با حجم و گستردگی نظام تولید و انتقال آمار و اطلاعات ارتباط
تنكاتتك دارد
توسعه هر کشوری تا حد زیادی تلبع نظام آماری موجود در کشور و میزان کارایی این
نظام است.
م است.
این نظام آماری است که اطلاعات و آمار لازم را در دسترس محققان قرار میدهد و
زیربنای هر تحقیقات را فراهم میکند
صفحه 9:
اهمیت و نقش آمار در سیستم بهداشتی
اطلاعات آماری دقیق و درست که پایه برنامه ریزی و زیربنای 7
در تصمیم گیری و مدیریت میباشد. ارتباط
منبع از درجه دقت و صحت بالاتری برخوردار باشد. اطلاعات آماری و شاخص های
ای میباشد.
با منبع داده ها داشته و هر چقدر این
بدست آمده از آن داده دارای ارزش
* ثبت صحیح اطلاعات در سطح کلان کشور برای مسئولان و برنامه ریزان بسیار کمک
کننده است.
اما اگر اطلاعات صحیح ثبت و گزارش نشده باشد. رسیدن به اهداف برنامه های
پیشگیری و مراقبت ازبیماریها و تامین سلامت مردم ميباشد راجا مشكل
صفحه 10:
منابع جمع آوری و ثبت اطلاعات درخانه بهداشت
فرمها
دفاتر مراقبتهای بهداشتی و درمانی
پرونده خانوار
زیج حیاتی
صفحه 11:
نحوه ثبت و جمع آوری اطلاعات
اولین گام در فرایند جمع آوری اطلاعات. سرشماری سالانه میباشد.
هر خلنه بهداشت در شروع کار و آغاز هر سال باید اطلاعات کاملی از منطقه تحت پوشش خود جمع
آوری نماید.
برای این کار منازل هر یک از روستاهای تحت پوشش طبتق نظم خاص شماره گذاری میشود.
تعداد خانوارها و تعداد افراد هر خانوار به تفکیک تام سن جنس نسبت با سرپرست خانواره شفل و
میزان سواد. بارداری, معلولیت و بیماری مزمن و تغیبرهای جمعیتی خانوار(ازدواج. مرگ مهاجرت) و
ثبت هی گرندد
مشخصات مجتمع cl موجود(آسب: SL نوع مصالح بکار رفته در مسکن و دفع فضولات...),
محیطی(راه ارتباطی. فاصله ها اماكن عمومى و...). جكونكى مواد غذليى و نغذيه مردم و نيز سایر
اطلاعات لازم در پرونده خانوار ثبت مى شود.
برای اين مقصود. تهیه فرمهای خلاصه و حتی المقدور آسان و ساده اهمیت بسیاری دارد
يس از سرشمارى اوليه يا سالانه. گروههای سنی. جنسی. شغلی و... که برنامه مراقبت بهداشتی معینی
دارند. دسته بندی, ثبت و برنامه مراقبت بهداشتی آنها تنظم می گردد. با جمع آوری و دسته بندى اين
اطلاعات وسعت عمل. حجم فعالیت و میدان عملیاتی خانه بهداشت روشن می شود.
صفحه 12:
فرم بازدید سالانه خانوار همزمان با انجام آمار گیری یا کنترل آمار جمعیتی در ابقدای هرسال توسط
بهورزان تکمیل میشود.
سپس از اطلاعات بدست آمده برای نوشتن اسامی زنان واجد شرایط تنظیم خانواده و زنان باردار
در دفلتر مربوطه استفاده و مبتلایان به بیماریهای قید شده لیری بیماریها شناسایی و کنترل
میشود و درصورتی که تحت مراقبت نباشند آنها را تحت مراقبت قرار میدهند.
spectral dae كروكى و نقشه روستاترسیم شده و فرماطلاعات آبادی پا روستا
ی روستای اصلی و اقماری تکمیل مشود پ سب ات در لن اعمال ميكردد بعد از
dl تماليتها دز دفلقر مراقيتى و ونده خانوار ثبت گردیده اطلاعات جمعیتی به تفکیک کروههای
ستی در جدول شنماره يك ليتع حخيلتى يت ميشؤد و" درطول سال جداول موالید و مرگ و مير
بصورت روزانه چوب خحط زده میشو البته این اطلاعات در دفتر یا فرم وقایع حیاتی روزانه
بطوردقیق ثبت
جمع کل تعدا SiS pail دوایر وسط زیج حیاتی نوشته میشود
خدمات تنظيم ر پایان هر فصل با توجه به اطلاعات دفتر مراقبت تنظیم خانواده در جدول
مربوط در زيج 3
انواده د
إد
صفحه 13:
چس از اينکه اطلاعات در فرمهاء دفاتر و پرونده خانوار ثبت شدند.
های عددی به فرمهای یکسانی که بیشتر در غللب فرمهای نظام نوین
ميشوة,
اطلاعات بصورت داده
ارى ميباشد انتقال داده
یک نسخه از این فرمها در خانه بهداشت نگهداری می شود و نسخه اصلی به مرکز بهداشتی
درمانی. که خانه بهداشت تحت پوشش آن مرکز می باشد ارسال می گردد
غالاً در قسمت جمع آوری اطلاعات در واحد های ابتدلیی زحمات زیادی کشیده مى شود نا این
داده ها به شاخص ها و اطلاعات مناسب تبدیل گردد
ثبت اطلاعات و عملکرد بهورزان در دفاتر و فرمها باید به موقع باشد که لين مستلزم در اختیار
گذاشتن فرم و دفتر به تعداد کافی و در زمان معین به آنان است.
فرمهای آماری بر حسب نوع فرم ممکن است بصورت ماهلنه ( مانند فرم آماری واکسیناسیون ) یا
بصورت فصلی ( مانند فرمهای تنظیم خانواده ) و یا شش ماهه ( مانند فرمهای بهداشت محیط و
حرفه ای ) باشند
صفحه 14:
کنترل اطلاعات
کنترل به معنی اعمال ضوابط و راهنمایی هلیی در مورد چیزی یا کسی جهت اطمینان از کسب
نتایج مورد نظرمیباشد.
پس eas آوری اطلاعات در خانه بهداشت به شکل آمار فرمهای آماری به مرکز بهداشتی
درمانی ارسال میگردند.
آمارها در قالب عملکرد مرکز بهداشتی درمانی به مرکز بهداشت شهرستان و بعد به حوزه معاونت
بهداشتی و در نهایت از آنجا به وزارتخانه ارسال می گردد.
چون کلیه شاحص ها در سطوح مختلف از همین آمارهای ارسالی است پس اهمیت صحت این
آمارها به وضوح مشاهده میشوة و مرحله کنترل اطلاعات جایگاه ویژه خود را نشان میدهد.
نكات
یکی از مهمترين ابزار كنترل در خلنه بهداشت زيح حيلتى است لين زيج ها كه منيع اصلى براى
تهيه شاخصهاى بهداشتى ميباشند بليد در سطح خلنه بهداشت با درستى وبا دقت هر ماهه كنترل
و بررسی شود .
آمارها بايد به طور مرتب و منظم ماهانه در پوشه ای بایگانی شود
صفحه 15:
اولین فعالیت بهورزان در شروع به کار در خانههای بهداشت. انجام سرشماری جمعیت
تحت پوشش و شناسایی گروههای سنی و جنسی و گروههای آسیبپذیر است.
یکی از موارد استفاده آنچه بهورزان در سرشماری عمومی جمعیت روستایی تحت
پوشش خود فراهم میکنند کاربرد داده ها در زیج حیاتی است.
زیج در لغت. معرب کلممی فارسی زیگ و به معنای تعيين احوال ستارگان؛ و جدولی
است که از آن به حرکات سیارات معرفت يابند.
همه زیج فلک جدول به جدول به اصطرلاب حکمت کرده ام حل (نظامی)
همه زیج و صلاب برداشتند بر آن کار یک هفته بگذاشتند (فردوسی)
صفحه 16:
اصل فارسی کلمه به معنای ریسمان(زه) بوده و بتدریج به رشتههای موازی که تارهای پارچهای از
انها تشکیل میلبد. اطلاق شده و بالاخره به مناسبت مشابهت خطوط یک جدول عددی به رشته
تارهایی که در کارگاه بافندگی تنظیم میشود این گونه جداول نیز زیج خوانده شد.
زیجهای حیانی مورد استفاده در خانههای بهداشت که دارای چند دایره متحدالمرکز و ۱۲ قطاع
(هر قطاع برای یک ماه) است نام خود را از جداولى كه در رصدخانهها مورد استفاده قرار مى كي
وام گرفته است و چون از ز لن رای ثبت و تمایسی آنازهاع حیاتی بهره گرفته میشود پسوند
*حیاتی * دارد.
زیج حیاتی ابزاری است ایرانی که براساس نیازهای واقعی نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی
کشور شکل گرفته است.
اين ابزارء اول بار در سال ۱۳۳۷ و فقط برای نمایش تولد و مرگ در جمعیت خانههای
بهداشت کشور بکار گرفته شد و بتدریج د ر > IS ob با اثبات کارآیی خود تکمیل تر گردید.
با استفاده از لين ابزار کارا . ساده و معتبر می توان در سطوح مختلف محیطی, شهرستانی, استانی و
کشوری توان رهبری تیم بهداشتی را ارتقاء داد.
صفحه 17:
زیجهای کنونی ورقهای اسست با طول و عرض ۷۰ در ۵۰ سانتیمتر دارای ۷جدول و ۵ دایره
متحدالمرکز که در چهار رنگ چاپ میشود و دادههای مختلفی را نشان میدهد از جمله
اطلاعات جمعیتی بر حسب سنء جنس و محل سکونت؛ موالید؛ شرایط زایمان؛ مرگ برحسب
سن و جنس؛ مرگ مادران به دلیل عوارض حاملگی و زایمان و علل مرگ آنها؛ علل مرگ کودکان
زیر پنجسال؛ چگونگی مصرف نمک یددار توسط خانوارها و تنظیم خانواده
سالانه شاخصهای متعددی از لین ورقه بدست میآید که میتوان با تحلیل آنها و مقایسه با سالهای
قبل. وضعیت برنامه ها و مداخله ها را ارزیابی کرد و در برنامهریزیها به جهت ارتقاء وضعیت
سلامت جامعه گامهای مثبتی برداشت.
ب كردن شاخصهاى بدست آمده از زیجهای حیاتی هر خانه بهداشت می توان
ترین عملکردها را مشخص کرد نقاط ضعف لن مناطق را شناسایی و اقدام به
مداخله مناسب نمود. اينة
ترین استفاده از زیج حیاتی است که کارآیی مدیریتی خوبی دارد.
صفحه 18:
زیج حیاتی وسیله مناسب برای ثبت داده هایی است که از نظر برنامه ریزی؛ پایش عملیات و
نظارت بر نحوه پیشرفت کارها اساسی می باشند. تجربه نشان داده است که بهورزان در ثبت
كردن داده ها بر زیج حیاتی با مشکل رو به رو نیستند و هر گاه که نظارت بر کار آنان بدرستی
انجام گرفته, دقت اطلاعات ثبت شده نیز قابل اعتماد بوده است
زیج وسیله ای بسیار خوب و مناسب برای ثبت وقایعی چون تولد و مرگ است
با استفاده ازداده های آن می توان وقایع نادری مانند مرگ مادران را پیگیری کرد و با بررسی دلایل
وقوع آنها از نقاط ضعف نظام بهداشتی و اجتماعی منطقه ارزیابی کرد
نظارت کنندگان آگاه در شبکه های بهداشت و درمان بخوبی قادرند با یک سلسله مقایسه های
سهل و سریع. صحت و دة اطلاعات زیج را کنترل کنند و حتی با پیگیری منشاء این اطلاعات
در پرونده های خانوار و دفاتر عملیاتی, ابعاد نظارت خود را به جنبه های دیگر کار و فعالیت
خانه بهداشت و بهورز در مناطق روستایی تولید کننده زیج حیاتی گسترش دهند.
صفحه 19:
داشتن اطلاعات آماری بهنگام و دقیق از جمعیت تحت پوشش روستایی و شهری
محاسبه شاخصهای جمعیتی, بهداشتی هرخلنه بهداشت. پایگاه بهداشت یا مرکز
بهداشتی درمانی شهری
تا در نهلیت كل جمعیت روستایی و جمعیت شهری تحت پوشش بدست آید و
بتوان هر سال نتیجه فعالیتهای واحدهای ارلئه کننده خدمات بهداشتی درمانی
(خانههای بهداشت و پایگامهای بهداشت) را به صورت کمی ارزیابی کرد
صفحه 20:
هدف ارزیابی و کنترل زیج حیاتی
ثبت صحیح اطلاعات و داده ها به هنكام و دقيق
نجش عملکرد خانه بهداشت
سنجش مرکز بهداشتی درمانی
سنجش بهداشت شهرستان و استان
اولویت بندی مشکلات
صفحه 21:
مسئولین نظارت بر ثبت دقیق زیج حیاتی
* پزشکان خانواده
* کاردانها و تکنسین های مرکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی
۴ کارشناسان ستادی (بهداشت خانواده. آمار. ستاد هماهنگی ) مرکز بهداشت شهرستان
صفحه 22:
پایش زیج حیاتی
کنترل جداول روزانه: با توجه به تکمیل روزلنه این جداول در هر بار ده گردشی و یا
بازدید باید اطلاعات از طریق منابعی مانند دفتر آمار حیلتی, پوشه خانوار دفتر مراقبت
مادران, دفتر مراقبت کودکان کنترل گردد.
کنترل جداول ماهیانه: با توجه به تکمیل ماهیانه این جدول در اولین ده گردشی و یا
بازدید هر ماه باید اطلاعات ماه قبل از طریق منابعی مانند دفتر آمار حیاتی. فرمهای آمار
ماهیانه, دفتر مراقبت مادران, دفتر مراقبت کودکان و پوشه خانوارکنترل گردد
کنترل جداول فصلی:با توجه به تکمیل فصلی لین جدول در اولین ده گردشی و یا بازدید
يس از پایان فصل باید اطلاعات از طریق منابعی مانند دفتر تنظیم خانواده, آمارماهیانه
تنظیم خانواده و پوشه خانوار کنترل گردد
کنترل جداول سالیانه: اين پایش در اولین ده گردشی و یا بازدید پس از پایان فرایند
سرشماری, با توجه به فرم استخراج آمار کنترل مى گردد
صفحه 23:
در زیج حیاتی هفت جدول و یک گردونه به شرح زیر وجود دارد
جدول جمعیت بر حسب سن و جنس
جدول استفاده از نمک یددار
جدول تولد
جدول پوشش تنظیم خانواده
جدول مرگ مادران
جدول مرگ بر حسب سن و جنس
جدول علت مرگ در کودکان کمتر از ۵ سال
گردونه تولد و مرگ
صفحه 24:
صفحه 25:
صفحه 26:
ا 4
جدول جمعیت بر حسب سن و جنس
صفحه 27:
چمعیت بر حسب سن و جنس
منطلقه و جنس |
عمتر از یکسال
۱ج ۲ سال
٩ 5 سال
۰ سال
اتا 4 سال
۷۰ سال
۵1 ۹ سال
veer
۳۵ ۲۹سال
۳۵۰ سال
2۵۱ ۳۹ سال
تا ۵۲ سال
هت ۵٩ سال
۵۰ ۲ سال
اهنا ٩ سال
۰ ۷ سال
۷۵ ۷۹ سال
GAT ۸۳ سال
و بیشتر
—
شهر/ روستای اصلی [_]
مرد
ری
مود.
a
آمار جمعیت زنان ۳۹۷2۱۰ ساله ستون سمت راست( سفید )کل جمعیت زنان و سنون سمت چپ( رنگی ] چمعیت زنان شوهربار است.
صفحه 28:
جدول جمعیت بر حسب سن و جنس
#مبنای اين. جدول سرشماری اول سال بهورز در روستاها یا سرشماری پایگاههای بهداشت
یا مراکز بهداشتی درمانی شهری است.
.
ی از اتمام سرشماری اطلاعات جمع آوری شده برحسب سن و جنس جمعیت تحت
پوشش و به تفکیک روستای اصلی یا روستاهای قمر در ت روستایی و به تفکیک
یت شهری یا روستایی در واحدهای مستقر در شهر دسته بندی میشود و به اين جدول
وارد میشود .
*#اطلاعات جمعیتی هر روستا در پایان سرشماری به مرکز بهداشت شهرستان ارسال شده و
جدول جمعیت روستایی شهرستان را تشکیل می دهد. چنانچه واحدهای مستقر در شهرء
بیت روستایی بطور مستقیم و بدون واسطه خلنه بهداشت در پوشش خود ندارند. ستون
دوم (یعنی ستونی که عنوان آن روستای قمر می باشد ) خالی می ماند.
صفحه 29:
جدول جمعیت بر حسب سن و جنس
در هر گروه سنی قابل توجه این است که منظور از زن
همیبزداه نی است که,درعقد شرعی ,و عرفی مزدی"فراز دار چه:دز ال حآفیر دو خانه
همسر خود زندگی کند یا در خانه پدری خود ساکن باشد ( صیغه به عنوان همسر شرعی
مجیوب:سگروی)
#ستونهای مربوط به جمعیت زنان در فاصله سنی ۱۰ تا 4٩ سال هر یک به دو قسمت تقسیم
بن در ثبت زنان
شده است:
"درهرردیف ستون سمت راست ( ستون سفید) برای نوشتن جمعیت کل زنان و ستون
(رنگی) برای ثبت رقم جمعیت زنان همسردار در آن گروه سنی است.
صفحه 30:
شاخصهای قابل استخراج از جدول جمعیتی
درصد گروه سنی زیر یکسال
درصد گروه سنی زیر ۵ سال
درصد گروه سنی زیر ۱۵سال
درصد گروه سنی NEVO سال
کل جمعیت 50 سال وبیشتر
نسبت درصد سرباری
درصد زنان شوهردار در هر گروه سنی از ۱۵ تا ۶٩ سال
درصد زنان شوهردار ۱۵ تا 4٩ ساله به کل زنان
صفحه 31:
۰
حدول استفاده از Sai بددار
صفحه 32:
راهتما
منطقه شهری یا روستای اصلی خانه بهداشد
() روستای قمر خانه بهداشت
a استتفاده ان شمک يد داق
سح
جمزین ین .]تاد خاتوارهایت
Ices | فاد 5
alas
Oe
oz
- جدول استفادة از تمك يددار:
در سرشماری ابتدای هر سال تعداه خانوارهای استفاده کننده از نمک یددار بر اساس تست نمک خانوار
در زمان سرشماری مشخص و در این جدول ثبت می گر
صفحه 33:
* جدول تولد
صفحه 34:
دتولد ب حسب وزن وجنس نوز سن مادرو شرايط زايمان
uaa مر ود زد alin ign pay
بيه | رسبياك.
81919811181١١ وززتقية amare ae gae a
»هه هه هه له
ees id میت "
- بيني | ما | eT ge
* شرا سا | بح | شا رل |" م |س ام » ١ | باس |تميفريه نور بيده إبور تيه
ea
ow
بر و
anid dee Seow ED مرو
صفحه 35:
جدول تولد
نتیجه و مشخصات هر زایمان در طول سال. توسط بهورز در این جدول ثبت می شود.
بخش اول : تعدا دختران و پسران مرده به دنیا آمده درطول سال به روش چوب خطی
علامت زده میشود. در دو حالت » نوزاد مرده به دنیا آمده محسوب میشود :
الف) نوزادی که بعد از هفته بیستم حاملگی بدنیا آمده است و هیچیک از علائم حیاتی را
ندارد یعنی حتی یکبار هم نفس نکشیده و گربه نکرده است.
ب) نوزادی که با وزن بیش از ۵۰۰ گرم ( بدون احتساب وزن جفت ) بدنیاآمده و در
زمان تولد فاقد علایم حیاتی است.
بخش دوم : مربوط به تعداد کل نوزادان زنده متولد شده و جنس آنها بر حسب منطقه
میباشد.
صفحه 36:
۴ بخش سوم : مربوط به وزن هنگام تولد نوزاد برحسب جنس اوست . چنانچه وزن هنگام
تولد در دست نبود می توان وزن روز دهم تولد را ثبت نمود.تعداد نوزادانی راکه وزنشان
کمتر از ۲۵۰۰ گرم باشد در دو ستون اول اين قسمت و آنهایی که وزنشان ۲۵۰۰ گرم و بیشتر
است در دو ستون بعدی علامت زده > . در دو ستون آخر این بخش تعداد نوزادلنی ث
می شود که موفق به وزن کردن آنها نشده ایم.
۴ پخش چهارم : مربوط به سن مادر در هر تولد زنده است توجه داشته باشید که اگر حاصل
زايمان دو يا چند قلو است باید برای هر یک از تولدهای زنده در قسمت سن مادر یک
با ارقام بخشهای سوم و
علامت زده شود. در نهلیت مجموع ارقام درون ستونهای
دوم اين جدول مساوی خواهند بود.
صفحه 37:
۴ بخش پنجم: در برگیرنده شرایط زایمان در بیمارستان پا منزل زائو است چنانچه زایمان در
بیمارستان, زایشگاه یا تسهیلات زایمانی انجام گرفته باشد. تعداد آنها در ستون مربوطه و
اگر زایمان در منزل زائو انجام گرفته باشد پرحسب اینکه کمک کننده به زایمان چه کسی
است در ستونهاى زير آن علامت زده ميشود. قابل ذكر است كه هر زايمانى كه در محلى
غير از بيمارستان زايشكاه. تسهيلات زایمانی. پا مطب پزشک انجام گرفته باشد. زایمان
در منزل محسوب ميشود.
دقت شود كه اكر حاصل زايمان دوقلو و يا جند قلو باشد در اين بخش فقط يكبار ثبت
ميشود و به اين ترتيب درصد جند قلوزايى نيز بدست مى آيد. در واقع اختلاف بين
رایط زایمان» تعداد دوقلو یا چند قلو را
(مجموع نوزادان زنده و مرده بدنیا آمده) از (
نشان
می دهد.
صفحه 38:
تعداد دو قلو پا چند قلو زایی< تعداد نفر در ستون شرلیط زایمان - (مرده به دنیا آمده + زنده بدنیا آمده )
ماماهای محلی و ماماهای سنتی که تحصیلات رسمی مامایی را نگذرانده لند. در صورت
گذراندن دوره های آموزشی 1 ماهه ماما روستایی که توسط مرکز بهداشت شهرستان
پرگزار میشود به عنوان مامای دوره دیده تلقی میشوند ولی چنانچه لین دوره آموزشی را
نگذرانده باشند باید به عنوان دوره ندیده به حساب آیند حتی اگر دوره های کوتاه مدت
دیگری را نیز گذرانده باشند.
صفحه 39:
مثال
الف) چنانچه مادری دوقلو زایید و هر دو زنده بدنیا آمدند در ستون تولد زنده بر حسب
جنس نوزاد و در ستون سن مادر در این تولد زنده ۲ علامت زده میشود و در ستون شرایط
زایمان برحسب محل زایمان و فرد کمک کننده فقط یک علامت زده ميشود.
ب) چنانچه مادری دوقلو زایید و یکی از نوزادان زنده و دیگری مرده بدنیا آمد در ستون مرده
زایی یک علامت و در ستون متولدین زنده نیز برحسب جنس نوزاد زنده یک علامت؛ و در
ستون شرایط زایمان نیز یک علامت زده ميشود.
پ) چنانچه مادری دوقلو زایید و هر دو مرده بدنیا آمدند در ستون مرده زایی برحسب جنس
دو علامت زده میشود و در ستون متولدین زنده و سن مادر هیچ علامتی زده نمی شود و در
ستون شرایط زایمان و فرد کمک کننده :
ت) چنانچه در یک زایمان دوقلو یکی از تولدها در منزل و دیگری در زایشگاه اتفاق افتاد در
ستون شرایط زایمان فقط محل آخرین تولد ثبت ميشود.
صفحه 40:
شاخصهای قابل استخراج از جدول تولد بر حسب وزن: جنس نوزاد:
سن مادر و شرایط زایمان
میزان خام تولد
درصد زایمانهایی که توسط شخص دوره دیده در منزل انجام شده است
درصد زایمانهایی که بوسیله شخص دوره دوره ندیده انجام شده است
درصد زایمانهایی که در بیمارستان انجام شده است
درصد چند قلو زایی
درصد مرده زایی به تفکیک پسر و دختر و کل
نسبت جنسی در بدو تولد
درصد متولدین با وزن تولد کمتر از ۲۵۰۰ گرم به تفکیک پسر و دختر و کل
درصد متولدین با وزن تولد ۲۵۰۰ گرم و بیشتر به تفکیک پسر و دختر و کل
درصد متولدین وزن شده به تفکیک پسر و دختر و کل
صفحه 41:
۰
حدول پوشش تنظیم خانواده
صفحه 42:
4 پوشش تنظیم خانواده بر حسب نوع روش در آخرین روز مر فصل
۰خرداد | «صيهريوى | ۱۳۰
سفن
6 مود
صفحه 43:
جدول پوشش تنظیم خانواده
* در روز آخر هر فصل(۳۱ خرداد. ۳۱ شهریون ۳۰ آذر و ۲۹ اسفند ) تعداد استفاده کنندگان ( زن و
شوهرهایی) که از وسایل مختلف پیشگیری از بارداری استفا می کنند از دفلتر مربوطه استخراج و به
تنظیم این جدول هدف وضعیت یک فصل کامل
نیست بلکه فقط روز آخر هر فصل ملاک. قرار می گیرد.
* چنانچه فرد در آخرین روز آن ماه خاص هنوز تحت پوشش روش تنظیم خانواده باشد به عنوان
یک مور
تفکیک وسیله در این جدول نوشته می شود
می شود آمار ثبت شده در لین قسمت تا سن 1٩ سالگی زن ادامه دارد و بعد از آن فرد
از گروه زنان واجد شرایط حذف شده و آمار او ثبت نمی شود.
* توجه داشته باشید که تعداد افراد ثبت می شود نه تعداد وسایلی که از آنها استفاده شده است. دقت
کنید که در زمانهای تعیین شده تعداد افرادی که از وسیله یا روش مورد نظر استفاده می کنند باید در
محل مخصوص خود ثبت شوند. نه فقط تعداد افرادی که در آن زمان وسیله دریافت کرده اند.
صفحه 44:
جدول پوشش تنظیم خانواده
۴ یعنی اگر فردی در پایان خرداد ماه برای سه ماه بعد قرص دریافت کرد و بهورز یا کارمند
بهداشتی مطمئن بود که در سه ماه بعد قرصها را استفاده می کند در پایان آخرین روز شهریور
ماه نيز بايد این فرد را به حساب آورد.
* در مورد افرادی که اقدام به بستن لوله ها کرده اند ( زن یا مرد) تعداد کل آنها نیز در آخرین
روز پایان هر فصل در ستون مربوطه ثبت شود. چنانچه به جای انجام لين کار اقدام به جمع
تجمعی اعداد نمایید این خطر وجود دارد که اگر در میان افراد تحت پوشش مهاجرت يا
مرگی حادث شود. آمار آنها دق نگردد بعنی اگر زنی در ماه خرداد اقدام به بستن لوله
های رحمی کند. از خرداد ماه به بعد تا پایان ۶4 سالگی خود(اگر نمیرد و مهاجرت نکند) هر
بار در قسمت مربوط ثبت می گردد ( در مورد وازکتومی مردان نیز باید سن زن مطرح
باشد ).
صفحه 45:
جدول پوشش تنظیم خانواده
* روش طبیعی به استفاده از روشهای غیر دارویی و غیر مکانیکی گفته میشود مانند روشهای ریتمیک
یا تقویمی. روش موکوس گردن رحم یا روش تخمک گذاری؛ روش شیردهی. خودداری از نزدیکی؛
روش دمای پایه بدن و روش نزدیکی منقطع.
* در قسمت سایر تعداد افرادی نوشته میشود که از روشها و وسایلی غیر از آنها که ثبت شده اند
استفاده مى کنند. ۱
* تبصره: در ثبت اطلاعات تنظیم خانواده جمعیت عشایر در زمان ییلاق آنها که در دسترس
واحدهای ارلئه دهنده خدمت نیستند برای افرادی که از روشهای دائمی مثل توبکتومی و وازکتومی,
هالاا و نورپلنت استفاده می کنند. میتوان در دوره ای که در منطقه تحت پوشش واحد بهداشتی
درمانی نیستند نیز آمار آنها را ثبت کرد. و در مورد استفاده کنندگان از قرص و کاندوم نیز برای
ماههلیی که افراد در منطقه تحت پوشش واحد بهداشتی درملنی نیستند نیز چند بسته در ا
قرار داد.
صفحه 46:
شاخصهای قابل استخراج از پوشش تنظیم خانواده بر حسب نوع روش در
اخرين روز هر فصل
ميزان بارورى عمومى
ميزانهاى بارورى اختصاصى سنى
ميزان بارورى كلى
" ميزان تجديد نسل ناخالص
* درصد افراد تحت بوشش برنامه تنظيم خانواده در يايان فصل
درصد افراد تحت بوشش برنامه تنظيم خانواده بر حسب نوع وسيله در
پایان هر نصل
۴ نسبت کسانی که از یک وسیله استفاده می کنند به کل استفاده کنندگان
صفحه 47:
شکل ب - جدول مرگ بر هسب سن و جلس
۶
ele
عام
ele
۲
صفحه 48:
جدول مرگ بر حسب سن و جنس
سن و جنس به صورت چوب خطی ثبت ميشود.
* توجه داشته باشید که باید همه مرگهایی که در محدوده واحد اتفاق می افتد ثبت شود.
* دقت کنید" کمتراز یکماه" یعنی از بدو تولد تا ۲۸ روزگی کامل و " یکماه تا کمتر از
یکسال " یعنی از ۲۹ روزگی تا وقتی که سن کودک به ۱۱ ماه و ۲۹ روز پرسد و یا در مورد
۱۳| ۶ سال " یعنی درست از وقتی که ۳۱۵ روز از تولد کودک گذشته باشد ( روز تولد
یکسالگی او) تا زمانی که ۶ سال و ۱۱ ماه و ۲۹ روزگی او باشد و به همین ترتیب برای بقیه
گروههای سنی
صفحه 49:
شاخصهای قابل استخراج از جدول مرگ بر حسب سن و جنس
* میزان خام مرگ برای هر دو جنس و کل
* میزان مرگ اختصاصی سنی برای هر دو جنس و کل
صفحه 50:
۰
جدول مرگ پر حسب سن و جنس
صفحه 51:
شکل ۷ - مدول علت مرگ در کودکان کمتر از ۵ سال
عفونتهای | اسهالو
ent | استفراغ
هفتم حاملكى بدنيا آمده باشد(
هنكام تولد أو كمثر از +
Sos
۵ گرم باشد (
cal bl
صفحه 52:
جدول علت مرگ در کودکان کمتر از ۵ سال
" اين جدول هر گونه علت مرگ در کودکان زیر ۵ سال را در خود دارد. و در لن نیز
اطلاعات به تفکیک جنس و منطقه و سن در قسمت مربوطه نمایش داده می شود.
* مرگ ناشی از عارضه کمبود وزن هنگام تولد: مرگ نوزادی که بعد از هفته سی و هفتم
بارداری مادر با وزن هنگام تولد ۲۵۰۰ گرم یا کمتر به دنیا آمده است و حداکثر تا پایان اولین
ماه زندگی به دلیل عوارض ناشی از این کمبود وزن هنگام تولد مرده باشد در لین قسمت
ثبت می شود.
*مرگ ناشی از نارسی نوزاد: مرگ نوزادی که قبل از هفته سی و هفتم بارداری مادر بدنیا
آمده باشد ( خواهبا وزن زمان تولد کم یا طبیعی) و حداکثر تا پایان اولین ماه زندگی به دلیل
عوارض ناشی از این تولد زودرس مرده باشد در این قسمت ثبت میشود
صفحه 53:
جدول علت مرگ در کودکان کمتر از ۵ سال
مرگ ناشی از بیماریهای قلبل پیشگیری با واکسن: شامل مرگ به علت سرخک» سیاه سرفه. کزازه
فلج اطفال. هياتيت 8» ديفترى و سل است.
مرگ نوزاد از صدمات زایمانی: چنانچه نوزادی با علائم حیاتی بدنیا بياید. ناهنجاری مادرزادی
آشکاری نداشته باشد ولی علانم gle او ضعیف Sob eth که اقدامات اولیه احیاء نو
با افك هن ی از زایمان بمیرد در این قسمت ثبت می شود.
مرگ ناشی از ناهنجاریهای مادرزادی: مرگ کودکان تا پنجسال که با علائم حیاتی بدنیا بیاید.
چنانچه پس از تولد ناهنجاری واذ و مشهودی داشته باشد که منجر به مرگ نوزاد گردد
"ید در قسمت مرگ کمتر از یکماهکی به دلیل ناهنجاری مادرزادی ثبت گردد و اگر ناهنجاری
واضح و آشکار نداشت. تشخیص علت مرگ دلیل ناهنجاری مادرزادی فقط با پزشک خواهد
بود
مرگی ناشی از حوادث مسموميتها و سو اگر کودک ينج سال به دلیل wal
مسمومیت یا سوختگی فوت کرد هر چند که مينه بتماريهاى: what ayes bs
قسمت ثبت شود.
صفحه 54:
شاخصهای قابل استخراج از جدول علت مرگ در کودکان کمتر از ۵ سال
میزان مرگ نوزادان برای هر دو جنس و کل
میزان مرگ کودکان کمتر از یکسال برای هر دو جنس وکل
ان مرگ کودکان 1-۱ سال برای هر دو جنس و کل
میزان مرگ اختصاصی علتی در گروه سنی کمتر از ۵ سال
نسبت مرگ از علت خاص در گروه سنی کمتر از ۵ سال
امید زندگی در بدو تولد و سایر سنین برای هر دو جنس
صفحه 55:
۰ —
جدول مرگ مادران
صفحه 56:
شکل ۵- جدول مرگ مادران باردار به دلیل عوارض ماملگی و زایمان
سن ( سال )
۲٩۱۲۵ | ۳۴۷۲۰ | ۲۹۱۲۵ | ۲۴۱۲۰ | ۱٩اتا۵ | ۱۴
۰ ت۴۴
۴٩ ۵
صفحه 57:
جدول مرگ مادران
در طول سال هر گونه مرگ مادر در آثر عوارض بارداری, زایمان و تا ۶۲ روز بعد از زایمان را
بزسب:سسن مادر به فیک مطقه وبا آشازوببه علعهای عمده رگ wenger) tle
یمان مسمومیت حاملگی, بيماريها قلبى و ساير علل ) در اين جدول با
خونريزى: اكر مادرى در طول باردارى يا در حين زايمان و ياتا 47 روز بعد از زايمان؛ به
علت خونريزى از مجراى زايمانى بميرد. بايد در رديف مرك به علت خونريزى ثبت شود.
* عفونت بعد از زایمان: اگر مادری ۲ ا ٠١ روز بعد از زايمان و به دنبال تب بیش از ۳۸
درجه سالتیگراد بمیرد باید به عنوان عفونت بعد از زایمان ثبت شود.
صفحه 58:
حدول مرگ مادران
#مسمومیت حاملگی: مسمومیت حاملگی چند علامت دارد:
* فشارخون بالاتر از حد معمول( فشارخون معمول یعنی فشارخون زن باردار تحت مراقبت
در طول دوران پارداری که برایش اشکالی ایجاد نکرده است). در دو حالت می گوییم
فشارخون بالاتر از حد معمول است:
یکی وقتی که فشارخون خانمی را اندازه بگیریم و ببینیم که با اندازه های قبلی فشارخون او
تفاوت دارد یعنی فشارخون ماگزیما ۳۰ میلیمتر جیوه و یا بیشتر و فشارخون مینیما ۱۵ میلیمتر
فزلیش پیدا کرده است. دوم وقتی که فشارخون خانمی را اندازه بگیریم و فشار
ماگزیما پالاتر از ۱۶۰ و فشار مینیما بالاتر از ٩۰ میلی متر جیوه باشد.
۴ ورم سراسری بدن یا ورم شدید دستها و صورت
* وجود آلبومین در ادرار در طول دوره بارداری
* چنانچه مادری به دلایل ذکر شده بمیرد مرگ از مسمومیت حاملگی به حساب می آید.
جیوه یا
صفحه 59:
جدول مرگ مادران
بیماریهای قلبی: اگر مرگ مادر در دوران باراری, حین زایمان و يا تا 4۲ روز بعد از
ee پزشک به علت داشتن عارضه قلبی مادر باشدء در لين قسمت ثبت
ميشود.
سایر: چنانچه مرگ مادر در دوران بارداری. حین زایمان و یاتا ۶۲ روز بعد از زایمان به
علتى غير از جهار علت فوق باشد در ردیف " سایر" ثبت میشود. به غير از موارد
Sale قتل و خودکشی.
توجه: اگر مرگ مادر دوران بارداری» حین زایمان و یا تا ۶۲ روز بعد از زایمان به علتهای
دیگری مثل حوادث پیش آمده باشد نبایستی به عنوان مرگ مادر ثبت شود و فقط در
میشود.
صفحه 60:
شاخصهای قابل استخراج از جدول مرگ مادران به دلیل عوارض حاملگی
و زایمان بر حسب سن مادر و علت مرگ +
میزان مرگ مادران به دلیل عوارض بارداری و زایمان و بر حسب گروههای سنی
میزان مرگ اختصاصی علتی مادران بر حسب گروههای سنی و کل
درصد مرگ مادران از هر یک از علل مرگ در هر گروه سنی
۴ میزان مرگ اختصاصی علتی مادران
صفحه 61:
د ۰
گردونه تولد و مرگ
صفحه 62:
صفحه 63:
گردونه تولد و مرگ
* در آخر هر ماه تعداد تولد و مرگ ات
و در این گردونه ثبت می شود.
* زیجهای کنونی دارای ۷ جدول و پنج دایره متحد المرکز است که در چهار رنگ چاپ می شود
دوایر متحد المرکز در نسخه های رنگی از داخل به خارج به ترتیب سفید ( برای ثبت سال) زرد
( برای ثبت موالید زنده) صورتی ( ثبت مرگهای یکماه تا یکساله ) سبز (برای ثبت مرگهای یک تا ۶
ساله ) و آبی ( برای ثبت مرگهای ۵ ساله و بالاتر ) چاپ ميشود.
* در زیجهای حیاتی قابل استفاده در خانه های بهداشت مربع برای ثبت اطلاعات روستای اصلی و
دايره برای ثبت اطلاعات روستاهای اقماری و برای زیجهای قابل استفاده در مراکز و پایگاههای
بهداشت مربع برای ثبت اطلاعات جمعیت شهری تحت پوشش و دایره برای ثبت اطلاعات جمعیت
روستایی تحت پوشش مستقیم آن واحدها در نظر گرفته شده است.
* هر کدام از اعداد درون دوایر زیج حیاتی با سایر جداول کنترل و چک ميشود. اعداد در درون اين
دوایر باید طوری نوشته شود که بدون چرخش دایره براحتی از روبرو قابل خواندن باشد.
اق افتاده در روستا از روی جداول تولد و مرگ شمار ده
صفحه 64:
گردونه تولد و مرگ
* دقت کنید که در واحدهای بهداشتی درملنی به غیر از جدول مربوط به آمار جمعیت تحت
پوشش و گردونه و جدول تنظیم خانواده که داده ها به عدد در آنها ثبت میشود در بقیه
جدول اطلاعات به صورت چوب خطی ثبت میگردد. ولی در مراکز بهداشت شهرستان و
مراکز بهداشت استان زیج نهایی پس از استخراج از رایلنه برای تمام جداول با عدد و رقم
نوشته میشود
* در ابتدای هر سال باید زیجهای حیاتی سال قبل خانه های بهداشت. با پایگاههای بهداشت
و مراکز بهداشتی درملنی شهری از تمام ن مراکز جمع آوری و عینا" وارد رایلنه وبه مرکز
بهداشت اسنتان ارسال گردد. تمامی اطلاعات: زیجهای حیاتی بایستی توسط مبئول بهداشت
خانواده و مسئول واحد گسترش هر شهرستان کنترل و تائید گردد.
صفحه 65:
شاخصهای قابل استخراج از دایره زیج حیاتی
* رشد طبیعی جمعیت - میزان خام تولد - میزان خام مرگ
* درصد تولدها در روستاهای اصلی وقمر
* درصد مرگ ها به تفکیک اصلی وقمر وگروه سنی نوزادان وکودکان و...
صفحه 66:
شاخص های قابل محاسبه از زیج حیاتی: با داده های ثبت شده در زیج حیاتی» می
توان شاخصهای زیر را در سطح منطقه. شهرستان. استان و کشور محاسبه :
2
* مزا مرگ وم خام * wreck
> مزا مرگ ور تاو
۴ مان مرگ وم وان
WK WS spilt
* ميزان مرك ومير كودكانذير بع سال
* مزا مرك ومير علتى وتا
t ميزان مرك ومير على در كودكلة زير يكال ga ha ly موود ذيدة يتل الام ده انح
* مزا مرگ و یر علتی در کودا یر تال * حرص زايمتهانى كه يوسيك شخص دورة دوره تديده اجام شده انث
le bh ala Sp Ue * بادری و زامن و بر حسب گروهای ۰۰ ٩ درصد زايماتها که هر يمارستان pad ده اس
سي Pree Se,
عيزاا مرك و مير الختصاصى على مادرا بادا * مود مر زاب تک بر هر
رگ و مر اختصاصی Pah lsh ge 6 بيع ی دورو توا
امس ا مس * ١ هرصد متولدين باون تولك كمثر از 7000 كرم به تفكيك يسر و دخخر وكل
2 :0 * درد لین باون تولد 10٠ كر و بيشت به تفكيك بسر و دشر و كل
و ریز درصد متولدين وزث شده به تفكيك يسر و دخثر و كل
ater ef
۴ رات زر بو * ١ فرص اه از نک پددار
Seb pigeon saan * 8 برهم 7
© مرمد ري تق ردانق وس
* فرصد كرو سن Werte
* کل میت ماسال و يشير
۶ بت درصدنزبری
دندز مراد زگره ستی از 4٩۵ سا
مرصد AL ENE ND sap SEs زان
صفحه 67: