صفحه 1:
صفحه 2:
6
5
: عنوان
0531
:استاد راهنما
Neg 00
“بؤوهش و نكارش
مينا كفابى
زمستان ۹4
صفحه 3:
پیدلیش طاقبه هزاره سوم پیش از میلاد می رسد. در کاخ آکادی آشهنا مجراهای هرز آبروبا سقف طلقی پوشیده شده و دارای دریچه
های بازدید بوده و مصالح آن از آجر پخته با ملات قیری تشکیل می شده است. یکی از نخستین نمونه های طاق های آجری نیم دایره ای
که متعلقبه ۱۳۰۰ پیش از میلاد است در شوش بلفت شده است که مصالح آن آجری بوده است. در زیگورات چغازنبیل واقع در شوش
نیز ورودی ها از طاق ساخته شده و تاریخ لین ساختمان به ۱۲۰۰ پیش از میلاد می رسد. یکی از عللی تریین کلمل ترین نمونه طاق های
ساسانی که طبق این روش و بدون قالب بندی ساخته شده . و بزرگ ترین آسمانه طاقی با مصالح بنایی غیر مسلح در جهان به شمار می
رود . طاق کسری در تیسفون نزدیک بغداد است. لین طاق ۲۵ متر دهلنه و حدود ۳۴ متر ارتفاع دارد. طاق کسری از مصالح آجری با
ملات گچ در حدود ۵۵۰ میلادی ساخته شده است. طاق هایی که به کمک روش حلقه ای در زمان ساسانیان ساخته می شده اند.
* منبع طاقهای ایرنی آندره گدارترجعه كرامت اله افسر ش صهتا۸
* منبع طاق و قوس در معماری ایرنی تالیف حسین زمرشیدی ص(تا۴
2 25 3 >
a
صفحه 4:
طاق و قوس در دوره های مفتلفه
به بارس
از بوششهاى طاق و طاق ضربى و رومى و قوسهاى مختلف استفاده می شده است. طاق بستان و قصر
نمونه هایی از اين دوره اند.
شیوه خراسانی
انواع قوسهای پاتوپا و قوسهای دوار و در دروه های سامانیان غزئویان صفاریان تا پیدایش دیلمبان معمول بوده است.
شیوه رازی
قوسهای تيز و طاقهاى بلند كنبدهاى كوتاد و دوار و در اوايل ديلميان آغاز تا بايان سلجوقيان در ايران و آسياى صغير رواج داشته است. مانند سجد جامع فهرج بزد
اشيوه آذرى
گنبدهای مخروطی و هرمی شکل ایوانهای بلند و قوسهای تیز رایج بوده است.
< 125+ > منبع: طاق و قوس در معمارى إيرانى تاليف حسين زمرشیدی مآووو
صفحه 5:
طاق :
حرکت یک یا چند جفد در اناد یک محور با مجور های محتلف است در سطحی ححصور ماپین دو دیور باربر یا حد اقل چهار سنون باربر
دیوار باربر آجری حد اقل ۳۵ سانتیمتر ضخامت داردو دیوار باربرخشتی حد اقل ۸۰ سات
در مبحث طاق ها دو اصل عمده مورد نظر است : | منبع فصلنامه علمى فنى هنرى اثر مدير مسئول باقر آيت اله زاده شبرازی صاحب امتیز مرت فرهنگی م۲۶
ترسیم و کارکرد انواع طاق ها
طرز اجرا
انواع طاق ها:
۱-طاق آهنگ -گهواره ای-لوله ای
منبع قصلنمه علمی قنی هنری اثرمدیرمسئول بقر آیت ال زاده شیرازی صاحب امتباز میات فرهنگی م۵۸
> 5 ۱25 2
صفحه 6:
۲-طاق کلمبو:
كلجيوستة سفت ly آنبوهی و جمعیت
Gib کلمبو علاوه بر خواصی که طاق های ایرانی دارند مقاومت خوبی در يرابر زلزله از خود نشان مى دهد.(خواص طاق های ایرانیسناسب برای اقلیم ایران)
كنه يوش
به تو رفتكى بالاى سردرها اطلاق مى شود. درواقع نيم كنبد يا نصف كلمبو است.
>» 6125 «
صفحه 7:
(۵
۳-طاق چهار بخش 7 ۱
نام عمومی آن تاژ است به معنی چادر گردان و غربان به اين نوع طاق خیمه پوش با طاق چادری هم می گویند. طاق چهار بخش از تقاطع
دو طاق آهنگ به دست می آید
اجرای انواع طاق
:طاقضربی-1
.اجرای این نوع طاق منحصر به ایران است و به ۳۵۰۰ سال
اين نوع طاق در دوره مناسانی زیاد معمول بوده که نمونه مشهور آن ایوان کرخه است و از نمونه های بعداز اسلام :ابوان های پیریکران لنجانسسجد
مسجد جامع علیشاه در تبریز با دهانه ای نزدیک به۳۰ متر كه امروزه از بين
> 7 ۱ 25 (
صفحه 8:
GL-T رومی
از لفت رومی گاه اینطور استتیاط شده است
که این طرز اجرا از روم قدیم به ایران آمده
لست ولی با گذری به تاریخ معماری ایران
قدیم در چغازنبیل اين نوع اجرا را می بینیم
طرزفرارگیری جر در طاق دوم
منبع قصلنامه علمی فنی هنری اثر مدير مسثول باقر آيت اله زاده شیرازی صاحب امتیز میراث فرهنگی می ۵۲
۳- اجرای طاق به صورت چپیله-تیغه ای-لاپوش -قمی پوش
DY شیازی صاحب امتیز یرت فرهنگی a al Jpn se gyn ial ead psn
صفحه 9:
GL-T رومی
از لفت رومی گاه اینطور استتیاط شده است
که این طرز اجرا از روم قدیم به ایران آمده
لست ولی با گذری به تاریخ معماری ایران
قدیم در چغازنبیل اين نوع اجرا را می بینیم
طرزفرارگیری جر در طاق دوم
منبع قصلنامه علمی فنی هنری اثر مدير مسثول باقر آيت اله زاده شیرازی صاحب امتیز میراث فرهنگی می ۵۲
۳- اجرای طاق به صورت چپیله-تیغه ای-لاپوش -قمی پوش
DY شیازی صاحب امتیز یرت فرهنگی a al Jpn se gyn ial ead psn
صفحه 10:
۴- اجرای طاق رومی و ضربی با هم
طاق و تویزه اصطلاح مردم جنوب
است. به جای نویزه ۰ تویزه هم می گویند.
تویزه یعنی قوس و قزح و شاخه های خمیده , منظور از تویزه در معماری باریکه طاق
باربی است که با چفدی یاربر ساخته مى شود و در فواصل معینی ایجاد می کردد تا
نیروهای منتقل شده از سطح طاق را یه پایین حامل باشد. طلق بیت تویزه ها می تواند
در انواع کوناگون اجرا شود.
در كاشان و خراسان به اين تویزه ها لنکه می گویند. در خوزستان اصطلاح باریکه هم
بکار می رود. در وافع نویزه یا لنگه یک دنده طاق باربر است. بهترین استفاده از طاق و
تویزه در بازارهاست. در راسته اغلب بازارها تویزه ها منطبق بر جرز دهلنه مغازه است و
بین تویزه ها به صورت های گوناگون طاق زده شده است.
4610 ۱25 2
صفحه 11:
‘ly!
ادن
برای تزئین محل تقاطع طاقها معملاً از تویزه استفاده می شود. سطوح داخل تویزه که مان یک قالب از اجزاء رسمی بندی است زمینه
های آجر کاری را از یکدیگر تفکیک می کند. در دهنه هلیی که با ساختن تویزه به دست می آید می توان از اناع پوشش های تزئینی
مثل جناغى. حصیری, خفته راسته یک طرفه خفته راسته دو طرفه. گلچین. کلوک بندان و پوششهای دیگر استفاده كرد. تويزه اغلب به
صورت هره های نیم آجر. لا(تیفه؛ تیفه پخ یا تیفه قاشقی ساخته می شود. گاه تویزه به صورت خمیر از گچ ونی بر روی زمین ساخته
می شود. در این حالت تویزه فاقد قالب است و در واقع مانتد قالب گچی عمل می کند(شکل ONY
‘ وه
ey
۳ “
611 ۱25 <
a
صفحه 12:
ای نویر
به طوری که اشاره شد چنانچه دهنه کوچک باشد قللب تویزه از گچ ساخته می شود و برای پیشگیری از شکستن قللب میلگرد به كار
می رود. اگر دهته عریض باشد برای ساختن تویزه از قللب چوبی مانند تخته ۵سا
ی که بتولند جویگوی تویزه ده سانتیمتری یا
تیفه باشد استفاده می شود. تویزه از پا کار با تکیه گاه به طریقی ساخته می شود که در طرفین آن تکیه گاه جهت نشست طاق به
صورت پخ موجود باشد. در ضمن از تیزه بندی(با پخ کردن تو بره) در رسمی بندیها استفاده می شود.
4612 ۱25 <
صفحه 13:
چفد در تعریف به باریکه طاقی که روی سر در یک درگا
ار مى كيرد اطلاق مى شود
ترسيم جفد
نحوه رسم قوس بيز معمولى (نارى)
-١ ابتدا
عور افقى )[ و قاكم 76
رسم تعوده سبس دو ستون نيز ترسيم كردد.
۲- دو موکز 02 , 01 با رعایت فاصله ۱۸ را درد
تعيين كردد.
#613 ۱25 2
صفحه 14:
+- به شعاع 02۸ و مراکز 02 , 01 دو شانه قوس از نقاط ۵ , ۸ تا تقطه ۲۷ محل
تقاطع با محور عمودی رسم نمایید.
صفحه 15:
قوس بیز معمولی
615 ۱25 (
صفحه 16:
چفدهای تیزه داز و مازه دار برحسب خیزشان به ۴ دسته تقسیم می شوند
یا بستو : نسبت فاصله کانونی ۴/۳ است
۱-پوسته داخلی گنبدهایی که دهانه وسیع دارند
۲-پوشش یخچال ها
دلیل:
تحمل بار زياد در دهانه های وسیح
16۱25 «<
صفحه 17:
چفد مایم لیتسند- بسیز-هلو چین2
فاصله کانونی - دهانه(یک به یک)
قبل از اسلام کاربرد زیاد داشته بعد از اسلام نیز استفاده شده نمونه مشهور قبل از اسلام : طاق کسری (دوره ساسانی)
: : ره ساسانی
»17125 <
صفحه 18:
462
چفد مازملیک نند- بسیز- هلوچین-3
فاصله كانونى به اندازه نصف دهانه است 3 ت 1
ونى به اندازه نصف دهانه است و بسيار شبيه دايره است به طورى كه اكثراً آن را با نيم دايره اشتباه مى كنند.
4618 ۱25 <
صفحه 19:
چفد م ما > اتود و
لين نوع چفد شامل انواع بیضی های خوابیده می شود استحکام کلفی ندارد در طبقا
غربی به آن قوس دسته زنبیلی گفته می شود
SAC No oS
AF =) AB
۸
ن برج ها و زیرزمین ها استفاده می شود در معماری
4619 ۱25
صفحه 20:
رسم چفدهای تیزه دار
چفد چمانه با بیان نسبت افراز به دهانه ۴/۳ است
#بهترين نمونه
جفد سروك
روایی:
قبل از اسلام مثل سد درودزن فارس متعلق به دوران هخامنشی
بعد از اسلام مثل بقعه سید شمس الدین در یزد
این چفد از تقاطع دو بیضی ایستاده به دست می آید که از قدرت بار بری بالایی برخوردار است.
< 20125>» :
او ااا اااي 10 دوف |( ااا ص2
صفحه 21:
طریقه ترسیم
چفد پتح او هفت کند با استفادم از روش بیضی.
دهانه ۸ قسمت
یک قسمت ۸ ۸۵۳
چفد پنج او هفت کند با استفاده از روش بیضی : =
دهانه ۱۶ قسمت
یک قسمت ۸ BD
KA 2
۴۳۳ Fe”
621 ۱25 <
صفحه 22:
#چفد پنج او هفت تند با استفاده پرگار
تفیر پاکار در چقدپنج او هفت تند
1
و
< 22125»
صفحه 23:
چفد پنج او هفت کند با استفاده از پرگار
این چفد را تا دهانه ۲ تا؟ كز هم اجرا می کنند.
نمونه هاامجموعه گنجعلی خان
صفحه 24:
انواع ديكر رسم جفدها که بدلیل کمبود وقت فقط نام آنها ذکر می شود
ار هی با
نه سم د
سه بخشی aS
شاخ یزی تند
< 4624۱25
+ ٌشََُُُبُاببيجممس ك9 ً>ُهة8” 7 ي347ي:. و الل لل CC
صفحه 25:
طاقهای ایرانی آندره گدار ترجمه کرامت اله افسر
طاق و قوس در معماری ایرانی تالیف حسین زمرشیدی
فصلنامه علمی فنی هنری اثر مدیر مسئول باقر آیت اله زاده شیرازی صاحب امتیاز میراث فرهنگی
اصول فنی ساختمان نویسنده ماهر النقش
625 ۱25 <
a
صفحه 26: