صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحيم
سازمان اسناد و كتابخانه ملى ايران
معاونت اسناد ملی
خرداد ۱۳۸۷
صفحه 2:
2 سر | محمد رو nis
علامه محمد قزوينى در سال ۱۲۵۸ شمسی در محلة دروازه قزوین تهران متولد
شد. پدرش میرزا عبدالوهاب قروینی معروف به .ملا آقا از فضلا و دانشمندان و ادبای
عصز و از حملة تجهار نوشسلة نامه دانشوران وزارت انطاعات ناضری برد
محمد تحصيلات مقدماتى صرف و نحو را نزد يدر فر +
فوت بدره سر ستى مادى و معنوى وى راء شيخ محمدمهدى قزوينى عبدالرب آبادى:
يكئ "از دومجان بلبوكن که از ادیان بزرگ عصر بوي عهدهداز گردید. تدى يغلا يزاي.
استفاده از محضر اساتیدی چون سید مصطفی مشهور به فنات آبادی, حاجى شيخ محمد
ee و حاجی شیخ فضل الله نوری به مدرسه معیرالممللک وارد شد. سپس در
اجی علی نوری در مدرسه مروی حاضر شد. محضر ملا محمد أملى و
eis آها میرزا حسن آشتبلئی را نیز در مدرشه خازن الملک درک کرد. وی
همجنين در مجلس درس استاد شيخ هادى نجم آبادی و آقا سید احمد ادیب پیشاوری
شركت فى كرد.
از دیگر معلمان قزوینی, ميرزا محمد حسن خان اصفهانى متخلص به فروغى و ملقب
به دکاءالملک ages
صفحه 3:
Late علامه قروینی مقالاتی را از عربی به فارسی ترجمه می‌کرد و در اختیار فروغی
ی کات هر فلا OS oo
میرزا محمد قزوينى در سال 18 لبه ذليل علاقة مفرطى كه به مقابله نسخ خطی قديمي
دنه دعرت راد سرت سرا امد ان از راد Ss cei aC sling
4‘ استفاده از متلبع کتابخانه‌های آنجا مس ies Sees
ae 0 در لندن با شرق شاسان oe معا
متخصص ذر'ادبيات عونب آشدا شد و با راهنمایی ابشان‌با هیلت امای موقرفه
جمله بروفسور ادوارد برأون رئيس آنجا آشتا و پیشنهاد پروفسور براون را برای تصحیح
تاريخ جهانكشاى جوبنى بذيرا شد د برای مطالعات تکمیلی پیرامون این پروه علمی
عازم باريس كرديد. در أنجا با همكارى ابرانشناس دلسوز و مصحح جامع التواريخة
کار بارش poral a Gl: BIS US ها ای هو یی برد عمش
با الا گرفتن جنگ dy lle در سال ۱۳۹۶ استاه به دعوت حسیلقلی خان نواب از
آلمان شد و در برلین Ge OG ecg anges نقی زاده و
همفکرانش مقالاشی جون وسم الخط و قدیمی نرین شعر فاربنی بعل از اسلام | pte
قزوینی پس از اتمام جنگ با حمایت مالی تنی چند از رجال سیاسی ایران چون
ذکاءالملک فروغی و نصرت الدوله فیروز میرزا وزیر خارجه و میرزا حسن خان وثوق
الدوله رئیس آلوزرای وقت» برای اتمام تصحیح تاریخ جهانگشای جوینی از راه سوئیس
صفحه 4:
به پاریس بازگشت و بیس از پانزدهسال به مقابله سبزده یه جهانگها همت گماشت:
در پاریس نیز از سال ۱۳۰۰مقالاتی چون «طهران»» «قدیمی‌ترین کتاب در زبان فارسی
حالیه» و «قصیده معزی» را منتشر ساخت.
علامه در طول این دوره از اقامتش اهتمام خاصی برای مطالعة دستاوردهای محققین
ایرلنی- اسلامی از خود نشان داد؛ از جمله از شیوة نگارش جمالزاده به حصوص در
کتاب افارسی شکر است» حملیت کرد و کسروی رابه دلیل تألیف مقلله «آذری یا زبان
باستان آذربایگان» عالمی فاضل دانست و از پورداوود برای ترجمهٌ جلد اول «يشتهاء به
فارسی اظهار خرسندی و تشکر کرد. همچنین قزوبنی با دقت مقالات و مطللبی را که
پیرامون زبان و ادب فارسی در ایران و نقاط دیگر منتشر می‌شد دنبال می‌کرد.
وی همچنین از کمبود سفرنامه نویسی در میان مسلمیر کاس سس دم بر از
فضلای مسلمین کمتر ک ت یا جرأت سفر پرخطر عربستان را برای تنظیم
چه حود هموار ساشتته يا اكر هم كسائن بوده‌لند سفزنامه‌ای ازا 0 Gi
سياحان غير مسلمان به قصد كردآورى اطلاعات جغرافيليى و تاريخى و آثار باستانی یا
براى بعضى اغراض سياسى به انواع حيلدها از قبيل تبديل لباسء زبان يا مذهب متوسل
شده و از همه راحتی‌های زندگی جدید اروپلیی صرف نظر کرده و سفرنامه‌های بسیار
مفید و دلکش که از هر رمانی مطبوع‌تر و جذاب‌تر است به زبانهای لاتین انتشار داده‌اند
صفحه 5:
علامهٌ قزوینی پس از کسب شهرت فراوان به عنوان پژوهشگر در زمينة ایران اسلامی به
نمایندگی از ایران, در کنگرة بین‌المللی مستشرقین در لندن شرکت کرد. چون ن روزها
مصادف با سالهای اولیةٌ فوت پروفسور براون بود؛ در مقاله‌ای براون را نعمت خداداد و
گنج بادآورد و یکی از اتفاقات حسنه نادر طبیعت معرفی کرد و فعالیتهای علمی او را در
زمينة شناخت و توسع؛ُ معارف ایرانی - اسلامی و مبارزه با منافع کشورش ستود و
خواستار تاسیس مسسه‌ای برای تصحیح منلبع کمیاب ایرلنی - اسلامی به نام «ادوارد
اون
در مدت اقامت در اروپا کتابهلیی به اهتمام قزوینی تصحیح, تألیف و یا ترجمه شد و به
چاپ رسید از جمله قسمتی از جلد اول تذکره الشعراء عوفی موسوم به لباب الألباب؛
مرزبان نامه. المعجم فی معاییر اشعار العجم تألیف شمس قیس رازی» ترجمه لوا
جامی به فرانبت و رساله در شرح حال مسمود بنمد سلمان 7 =
چندی بعد استاد در پاریس روش تدقیق و نقد ادبی را تدریس کرد. بسیار می‌خواند و
کم می‌نوشت. کار او در تحقیق و بررسی مطللب به وسواس کشیده و گاهي روزها و
ماههاء برای یافتن صورت صحیح كلمه واقعه يا تاريخي. كلية منلبع و مآنخذ را مطالعه
مىكرد در نتيجه. نوشتههاى او جندين بار قلم خوردكىء حذف. اضافه و حواشی
متعددى داشت.
در سال ۱۳۱۰ وزارت معارف استنساخ و عكس بردارى از برخى منابع اسلامى ايران را
صفحه 6:
به ایشان محول کرد. استاد ابتدا تاريخ بیهق رابه همراه شرح و تفصیلی از فعالیتهای
ابوالحسن بیهق نويسنده کتاب تهیه کرد. سپس مونس الاحرار فی دقابق الاشعار تألیف
محملبن بدر جاجرمی شاعر قرن هفتم و هشتم را فراهم آورد که مشتمل بر قصاید و
غزلرات و متطاتلاو رباعيات ازاخلاود دو يست تنراق Sak rah ales
استاد ضمن عکس برداری, استنساخ و مقایس؛ دو نسخه کتاب عتبه الکتبه در مصر و
لنین گراده مطالب قابل تأملی از ie eas ج کرد.
پس از ن. نسخه‌برداری از مجموعة کتاب التوسل للی الترسل موجود در کتابخلنةٌ هلند
را اغاز کرد. در اردیبهشت ۱۳۱۲پس از آشنایی با حسین علا سفیر وقت ایران در
تون م ن «تحقیقات راجع به علوم و صنایع ایران»» به معرفی برحی
منابع اصیل اسلامی در آنجا پرداخت. از این رو مدرسه زبانهای شرقی پاریس و کت
ملي و كللج فرانسه (کلز دفرانس) از علامه قرو نى دعوت به عمل أوردند كه تبعة
قرانسه شود تابه او کرسی استادی داده شود ولی وی این درخواست را رد کرد.
علامه قزوینی در سال ۱۳۱۸ به علت بروز جنگ بیین الملل دوم و اشکال اقامت
خارجیان در پا به همراء خانوادهاش با قطار به بالکان رفت. پس از چندی اقامت در
اسلامبول و همنشینی با علمای ایرلنی مقیم آنجابه خانفیر ی ار
شش سال دوری از وطن از راه aes ۱
صفحه 7:
منزل دکتر سید علی شایگان واقع در خیابان حشمت الدوله ساکن و فعالیتهای علمی
0 یذ تصحیح متون دنبال کرد. پس از مدتی. دوستان به بهانة تصحیح
تارب » مبلغى براى تهية متزل در اتحتيار انشان قرار دادند. نسيس علامه قزويتى
م ل تبرت ie شدء امابه تدريج بيمارى دست
و پایش را از کار انداعت. این دانشمند گرانقدر مایه ور؛ نکته یاب و ژرف بین در روز
جمعه ششم خرداد ۱۳۲۸ چشم از جهان فرویست و با رفتن از آين خاکدانی ما را از
کی و Be
علامه ق زوینی به عنوان یکی از پیشگامان تصحیح منیعاوله تارب رار رس
بر گردن محققان هم عصر و حتی پژوهتدگان ای پس از خود دارد.
i ا آثار يركزيدة زمانه فى باشد حتى یادداشتهای متفرقه و تنظیم
نشدة او؛ زیرا در نوشتن هر نکته و مطلبی» صبر و حوصلة فوق العادهاى داشت و داراى
وسواس علمی کم نظیری بود که همین مر موجب برجستگی آثارش شد.
صفحه 8:
فهرست استاد
تصویب پرداخت نرخ سفر میرزا محمدخان قزوینی به انكلستان جه
es
۲- پرداخت حق الزحمه به شیخ محمد خان قزوینی بابت تصحیح کتاب تاریخ
جهانگشای جوینی.
۳- مراجعت محمد قزوینی از اروپا به کشور به مناسبت وضعیت جنگ و دستور
Selle pds
صفحه 9:
مات سردم رد
wages
تصویب پرداخت نرخ سفر میرزا محمدخان قزوینی به انگلستان جهت شرکت در مجمع
میمهفب
شماره سند: ۱۰۹۷-۱ 8-897 VV Vee تاريخ سند: ۱۳۰۷ش
صفحه 10:
ae
2
2
3
A 7
-1۱/ ۱۰۹۷ -۲ شماره سند:
ona ees
۱۶
0
3 i
7 1
3
a be
4 5
5 5 0
00 3
صفحه 11:
صفحه 12:
ae
2
0
پرداخت حق الزحمه به شيخ محمد
a ۱
“AVN EAN 40/8) ste ola
1
خان قزوینی
۳
Ags ae aoe
صفحه 13:
a7) 6
رم
وس اسر مک یم مت 1
یت وه 7 Fg
۳ 72 اتوص مت
الم ور اطي« ا اعد oly 7
ره صم سمه
7 سك وده 2
a
Dosti 2
Ly الك . Pood
wT vas Mp al
مراجعت محمد قزوینی از اروپا به کشور به مناسبت وضعیت جنگ و دستور پذیرایی
مكازاليه
te ola 1 بك 1 1111
صفحه 14: