صفحه 1:
صفحه 2:
© تهیه کننده:
٩ حمید غضنفری
0 استاد مربوطه:
صفحه 3:
530000
Soca
tora i zo rela pon
صفحه 4:
٩ غشای یاخته( غشای پلاسمایی نیز نامیده میشود)که یاخته را دربر می
گیرد یک ساختمان نازک و ارتجاعی به قطر تنها ۷۵ :ا ۱۰ نانومتر است. در
ساختمان غشای باخته سه نوع درشت مولکول پروتئین, کربوهیدرات ولیپید
به کاررفته است. ترکیب تقریبی غشای یاخته بدین صورت است: پروتئین
۵درصدد؛لیپید ۲۵درصد؛کلسترول ۱۳درصد؛سایر چربی ها ۴درصد:
كربوهيدرات ها “ادرصد.
صفحه 5:
٩ لیپید های غشایی شامل:
۱- فسفولیپید(فسفوگلیسریدواسفنگولیپید) ۲-کلسترول میباشد.
هرمولکول فسفولیپید دارای دو بخش است:الف)سر آب دوست:یک سر هر
فسفولیپید در آب محلول است؛این بخش هیدروفیل(آب دوست)است.
ب)دم آبگریزنسر دیگر آنها تنها محلول در چربی است؛این بخش هیدروفوب
(آب گریزاستانتهای فسفات فسفولیپید.آب دوست و بخش اسید چرب آن
Hysropie head
صفحه 6:
٩ غشای یاخته در غشای یاخته دو لایه فسفولیپیدی طوری قرار گرفته لند که سر
های قطبی رو به بیرون دولایه و دم های غیر قطبی رو به سمت همدیگر(بین
دولایه )قرار دارند.سرهای قطبی از یک سوبا لب ملیع میان یاخته ای و از سوی
دیگر با آب درون یاخته ای در تماس هستند و دم های غیر قطبی با قرار گرفتن
در بین دولایه خاصیت آبگریزی خود را حفظ کرده اند. بنابرلین در غشای یاخته
فسفولیپیدها به صورت دولایه ای به گونه ای قرار گرفته لند که سدی در برابر
مولکول های لب و مواد محلول در ن ایجاد می کنند. این لایه لیپیدی در
غشای یاخته در برابر مواد معمول محلول در آب مانند یون هاء گلوکز و اوره
نفوذناپذیر است.
صفحه 7:
٩ برعكس مواد محلول در جربى مانند اكسيزنءدى اكسيد كربن و الكل به
آسانی می توانند از این قسمت غشای ياخته عبور کنند.
کلسترول:مولکول های کلسترول بین دولایه فسفولیپیدی غشای ASL
قرار می گیرند وسیالیت غشا را کنترل می کنند.
توجه داشته باشید که کلسترول یک استروئید است که در نغشای ياخته
جانوری یافت می شود و در یاخته های گیاهی در ساختار غشای باخته
وجود ندارد.
صفحه 8:
٩ ساختار کلسترول را در شکل زیر مشاهده می کنید.
لها
HO’
همانطور که میبینید کلسترول لز چهار حلقه ی آلی(حلقه ی #ضلعی و احلقه ی
هضلعى)
ساخته شدهلست . سلول ها از كلسترول براى ساختن ساير استروئيدها مثلا هورمون هاى
استروثيدى مانند استروزن.بروزسترون و تستوسترون استفاده مى كنند.
صفحه 9:
٩ *پروتئین ها ی غشای یاخته:
٩ مولکول های پروتئینی در بین فسفولیپیدهای غشا قرار دارند و با توجه به
موقعیتشان در غشای یاخته به ۲ گروه تقسیم میشوند:
°
الف)پروتئین های سطحی (محیطی)
٩ ب) پروتئین های سراسری
صفحه 10:
الف) پروتشین های سطحی:بعضی از مولکول های پروتئینی روی سطح داخلی یا
خارجى غشاى ياخته قرار می گیرند که دو نوع مهم از آنها عبارتند از:
٩ ۱)مولکول های پذیرنده ۲)آنزیم ها
)مولکول های پذبرندهتبرخی از پروتتی های غشایی سطحی هستند که به ویژه به
سطح خارجی غشا قرار گرفته اند این مولکولها به مولکولهای دیگری متصل می شوند و
از این راه به برقراری اتصال فیزیکی میان سلول ها و مولکولها کمک میکند.
مثال:پروتئین هایی به نام گیرنده های آنتی ژنی در سطح لنفسیت ها وجود دارد که
شکل خاصی دارند و به آنتی ژنها خاصی که از نظر شکل مکمل آنها باشد متصل
میشود,
٩ © ۲)مولکول های آ
إيم:برخى ديكر از يروتئين هاى غشايى سطحى نقش آنزيم دارند.
صفحه 11:
یم انیدرازکربنیک:در غشای گلبول های قرمز مقدار
زیادی آنزیم انیدراز کربنیک وجود دارد که آب و دی اکسیدکرین
را باهم ترکیب کرده و اسید کرینیک تولید میکند.
مثال ۲:در غشای کیسه های تیلاکوئید درون کلروپلاست ها
درسمت داخل غشای باخته آنزیم تجزیه کننده ی آب به
فتوسیستم ۱ متصل است
اين آنزيم با تجزیه ی مولکول های آب کمبود الکترون فتوسیستم
1
را جبران می کند و به این ترتیب زنجیره انتقال الکترون در غشای
تیلاکوتید قطع نمیشود ومراحل نوری فتوسنتز ادامه مى يابد.
آنزیم تجزیه کننده آب یک پروتئین غشایی در سمت داخل
محسوب می شود.
صفحه 12:
٩ ب)پروتئین سراسری(عرضی): گروهی از پروتتین های غشایی درشت مولکول
هستند که در سراسر غشای یاخته قرار دارند. و از دو سمت غشا بیرون زده اند این
پروتئین ها با توجه به فعالیتشان به انواع زیر قابل دسته بندی هستند:
۱-پرونئین های سراسری کانالی:این نوع پروتئین های عرضی, کانال ها یا
منافذی را برای عبور از غشای یاخته ایجاد می کنند.
مولکول ها از یک سمت این پروتئین ها وارد و از سمت دیگر آن خارج می
شوند.دقت کنید که کانال های پروتلینی تخصصی عمل می کنند یعنی فقط به یک
نوع مولکول اجازه عبور می دهند.
اين كانال ها به دو دسته تقسیم میشوند:کانال های همیشه باز و کانال هایی که
© فقط پس از تماس با بعضی مواد باز می شوند و انتخابی عمل می کنند و معمولا
بسته اند.
صفحه 13:
٩ ۲-پروتئین های سراسری پمپیزیعضی از پروتئین های غشا نافل هستند. پروتئین های ناقل(بمپ)با
مصرف ۸۰۲ وبرخلاف شیب غلظت موادی مانند یونها را جا به جا میکنند.معروف ترین مثال اين نوع
پتاسیم است که در غشای همه ی ياخته های زنده وجود دارند.
پروتئین های نغشای ياخته ,پمپ سدیم.
۳-پروتئین های سراسری با نقش کانالی -آنزیمی:
ابن بروتئين هاى غشاى ياخته هم به عنوان كانال عبور يونها عمل مى کنند و هم به عنوان آنزیم عمل
می کنند.معروف ترین مثال این نوع پروتئین ها عجار
مثال ۱:پروتئین های کانالی با فعالیت ۴ ۸7/سازی در غشای تیلاکوئید کلروپلاست : این برونئین
یونهای هیدروژن که توسط پمپ غشایی تیلاکوئید و از تجزیه آب درون فضای تیلاکوئید تولید شده اند.
فضای تیلاکونیدبه درون فضای استرومای کلروپلاست نتقال می دهد(نقش کانلی)
و هم زمان به ۵]0۳/گروه فسفات می افزاید و ۴آ۵1 تو ليد می کند(نقش آنزیمی ).
مثال ۲:پروتئین کانالی با فعالیت ۸٩۲۴ سازی در غشای داخلی میتوکندری
توجه كنيد كه این مطالب به صورت پراکنده در کتاب های زیست دهم.یازدهم و دوازدهم ذکر شده اند.
صفحه 14:
٩ ۴-پروتئین های سراسری با نقش گیرنده ی سلولی:به عنوان مثال می
توان گیرنده ی هورمون های آمینواسیدی(به استثنای هورمون های
تیروئیدی) اشاره کرد.گیرنده ی هورمون گلوکاگون در سطح سلول
کبدی.یک پروتئین سراسری است که در سطح خارجی به هورمون گلوکاگون
متصل می شود و در سطح داخلی زنجیره ای ازواکنش های آنزیمی را راه مى
اندازد که منجر به ساخته شدن پیک دومین می شود.
صفحه 15:
٩ کربوهیدرات های غشای یا
٩ کربوهیدرات های غشا هميشه همراه پروتئین ها و لیپیدها و به شکل گلیکولیپید و
گلیکوپروتین در غشا دیده می شوند.بخش کربوهیدراتی(گلیکو)غشای ياخته به سطح
خارجی غشا متصل است و در سطح داخلی غشای یاخته دیده نمی شود.تمام سطوح
بیرونی سلول دارای یک پوشش سست کربوهیدراتی است که گلیکوکالیکس نامیده می
شود.اجزای کربوهیدراتی متصل به سطح خارجی سلول کارکرد های مهم متعددی دارند:۱
© )بسيارى از آن ها بار الكتريكى منفى دارند و بار الكتريكى كلى سطح غشا را منفی می
زنب كم سارو مواد متقى برا )دقع رمى بده
؟)كليكوكاليكس برخى از سلول ها به كليكوكاليكيس سلول هاى ديكر متصل مى شود و
gk eis Saal oe تود
صفحه 16:
٩ ۳)بسیاری از کربوهیدرات ها به عنوان رسپتور برای اتصال هورمون هایی
همچون انسولین عمل می کنند و از اين طریق پروتئین های داخلی متصل
به خود را فعال می کنند که آن ها نیز به نوبه ی خود آبشاری از آنزیم های
داخل سلولی را فعال می کنند.
۴)بعضی از کربوهیدرات ها در واکنش های ایمنی وارد می شوند.
صفحه 17: