فارماکولوژی

فارماکولوژی

اسلاید 1: فارماکولوژی: علمی است تجربی که در مورد خواص و اثرات داروها روی موجود زنده بحث می کند. علمی است که اثرات متقابل دارو و موجود زنده را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. فارماکولوژی در مورد منشا داروها، خواص داروها، اشکال دارویی، راههای تجویز داروها، جذب، پخش، متابولیسم و دفع داروها، اثرات مفید و مضرداروها، موارد مصرف و منع مصرف داروها، تداخلات دارویی، سمیت داروها بحث می کند.تفاوتهای فارماکولوژی پزشکی و دامپزشکی:1- تنوع گونه ای2- باقیمانده دارویی3- محدودیت مالی

اسلاید 2: دارو: شامل همه مواد غیر از غذا هستند که برای تاثیر گذاری بر روی ساختمان و یا فعالیت قسمتی از بدن بکار می روند. شامل همه اقلامی از مواد می شود که برای پیشگیری، تشخیص، تسکین و درمان بیماری در انسان و حیوان استفاده می شود. دارو یا Drug کلمه ای فرانسوی است که از ریشه کلمه Droque به معنی علف یا herb گرفته شده استارتباط دارو و سم:Pharmacopia مجموعه اطلاعات دارویی رایج هر کشور را Pharmacopia یا فرهنگ دارویی آن کشور مینامند

اسلاید 3: شاخه های فارماکولوژی::Pharmacognosy مطالعه منابع و منشا داروها:Pharmacodynamics مطالعه چگونگی اثر دارو بر بدن در حالت سلامتی و یا مطالعه پاسخ عضونسبت به اثر دارو در غیاب بیماریPharmacokinetics: مطالعه سرانجام و سرنوشت دارو در بدن :Toxicology مطالعه اثرات سمی و ناخواسته مواد و داروها و یا مطالعه محدوده سلامتی مواد و داروها برای انسان و حیوان:Pharmacotherapy مطالعه درمان بیماری با استفاده از دارو:Therapeutics مطالعه استفاده از دارو، جراحی، اشعه، رفتار درمانی و دیگر روشهای درمانی:Clinical Pharmacology مطالعه اثرات داروها روی اعضا بدن درحالت بیماری:Pharmacy شاخه ای است که با جمع آوری، آماده سازی، فرموله کردن، استاندارد کردن، نگهداری و توزیع داروها مرتبط است

اسلاید 4: :Posology مطالعه میزان مورد نیاز دارو برای مصرف بیمار و یا دوز موثر یک دارو را که مقدار ضروری برای ظهور پاسخ درمانی در بیمار است را مشخص می کند:Chemotherapy در ارتباط با داروهایی که بطور انتخابی باعث ممانعت یا انهدام عوامل بیماریزا ازجمله باکتریها، ویروسها، قارچها و دیگر پارازیتها می شوند بحث می کند. :Metrology مطالعه اوزان و اندازه های بکار رفته برای آماده سازی و تجویز داروها استNutriceuticals: مطالعه مواد غذایی که علاوه بر ارزش غذایی دارای خواص دارویی و درمانی می باشندDose مقداری از دارو است که در یک زمان باید تجویز شودانواع دوز: 1-Sub-therapeutic dose, 2-Therapeutic dose, 3- toxic doseDosage به تعیین و تنظیم مقدار لازم دارو اشاره دارد و یا محاسبه ای است که مفدار لازم دارو را مشخص می کند و بر حسب وزن، سطح و حجم تعیین می شود

اسلاید 5: Drug’s names1- Non- Proprietary Name or Non- Specific Name2- Proprietary Name or Specific Name 3- Chemical NameAmoxicilineAmoxitabs®, Robamax-v®, UtimaxTM, AmoxilTMD-α-amino-p-hydrobenzyl penicillin trihydrate

اسلاید 6: Sources of Drugs Synthetic Semisynthetic Natural1- Mineral Origin2- Micro-organism Origin3- Animal Origin4- Plant OriginAlkaloidsGlycosidesResinsGumsTanninsOils

اسلاید 7: طرق تجویز داروها Routes of Drugs Administration1- نوع پاسخ2- محل اثر دارو3- خواص شیمیایی دارو4- حالت پاتولوژیک حیوان5- مقدار دارو6- گونه مورد درمان

اسلاید 8: روشهای تجویز1- خوراکی، Oral، POمزایا: ساده و راحت بودن، نبودن نیاز به استریل بودن، کمتر بودن عوارض جانبی معایب: احتمال تجزیه دارو توسط اسید معده و میکروفلورا دستگاه گوارش ، تاخیر در جذب و شروع اثر، احتیاج به دوز بالای دارو، احتمال ورود دارو به ریه ها 2- غیر خوراکی، غیر روده ای، Parentral داخل وریدی (Intravenous, IV)مزایا: سریع الاثر است، دقیق است، مفید برای تزریق داروهای محرک استمعایب: دارو باید استریل و حقیقی باشد، موضع تزریق ضد عفونی شود، بروز شوک آنافلاکسی و آمبولی ناشی از تزریق سریع دارو و یا تجویز بعضی داروها

اسلاید 9: زیر پوستی Subcutaneous (SC)مزایا: تزریق حجم زیادی از دارو بخصوص در مواقع کم آبی، همه مزایای تزریق عضلانیمعایب: نامناسب جهت داروهای محرک، جذب طولانیروشهای انجامالف: تزریقی اگر دارو به شکل مایع باشدب: کاشتنی یا Implantation زمانیکه دارو به شکل جامد یا نیمه جامد باشدجهت جذب بهتر می توان:موضع تزریق زیر پوستی را مالش داد و یا گرم کرد داخل صفاقی Intraperitoneal (IP) مزایا: روش جایگزین برای تزریقات داخل وریدی بویژه در حیوانات آزمایشگاهی استمعایب: احتمال ورود دارو به ارگانهای مختلف هستمعایب: حجم دارو کم باشد، دارو محرک نباشد، احتمال ورود دارو به رگ، عصب و چربی و لیگامنت هست داخل ماهیچه ای (Intramuscular, IM)مزایا: مناسب برای تزریق در حیوانات شرور و وحشی، داروی تزریقی می تواند حقیقی یا تعلیقی باشد،

اسلاید 10: استنشاقی Intralationبخورها و داروهای بی هوشی IntratechalEpidural 3- موضعی Topicalدارو میتواند مایع، خمیری و یا اسپری باشد، داخل چشم، بینی، پستان، واژن، رکتوم، گوش و پوستی انجام می شودمیزان جذب از این طریق بستگی به: الف- طبیعت دارو دارد که تا چه حد قابل نفوذ باشد ب- به حلال دارو دارد که در چه حلالی حل شده باشد ج- به مواد همراه دارو دارد د- به حالت پاتولوژیکی ناحیه دارد مثلا جذب از پوست سوخته بیشتر است داخل پرده جنب Intrapleural (IPL)استفاده خیلی کم، جهت رفع عفونتهای پرده جنب و هیدروتورکس داخل پوستی Intradermal (ID) جهت تشخیص بیماری، مقدار کم

اسلاید 11: صور دارویی Dosage formsآسپرین-قرص، پنی سیلین- پودر1- جامدمزایا: تجویز راحت، ماندگاری بیشتر، یکنواخت و همگن بودنانواع : الف: پودرها Powders: سادهترین شکل دارویی است و شامل ماده موثره و گاهی یکسری مواد برای افزایش حجم و طول نگهداری می باشد، به آب آشامیدنی و یا غذای حیوان اضافه می شوندب- قرص ها Tablets : پودر را با مواد همراه کننده یا bander مخلوط و به صورت Press در می آورند، حجم کمی دارند، مصرف آنها ساده است، جزاشکال رایج دارویی هستند.قرص شیار دار را Scored tablet گویندگاهی قرص به صورت لایه لایهاست و در درجه حرارت متفاوت ساخته و بنابراین در حرارت و شرایط متفاوت حل می شود، این قرص ها را Layered tablet گویندگاهی قرص دارای پوشش یا روکشی مثلا از جنس phenyl salicylateاست که به اسید معده مقاوم است این قرص ها را enteric coated tablets نامند

اسلاید 12: ج- حب pill: بیضی، کروی و یا عدس مانند هستند، فرق چندانی با قرص ندارند، فقط یک پوشش قندی روی دارو را گرفته استگاهی این پوشش اضافه مانع از باز شدن دارو در دستگاه گوارش شده و دارو بدون باز شدن از بدن دفع می شودد- کپسول Capsule: پوشش است که ماده اصلی دارو را در آن می ریزند، جنس این پوشش از گلیسیرین و ژلاتین است، دارو می تواند به صورت پودر یا مایع باشده- قرص بزرگ Bolus: بدلیل حجیم بودن به این نام نامیده می شوند، دارای ماده موثره خیلی بیشتری نسبت به قرص هستندو- Oblet: نوعی بولوس است منتها تخت تر و بزرگتر از بولوس بوده و بولوس محدبتر و جمع و جورتر است

اسلاید 13: 2- مایع Liquids : ب- امولسیون Emulsion:حاوی مواد روغنی معلق در آب است و برای معلق نگه داشتن آنها و تثبیت آنها از صمغ استفاده می شودالف- مخلوط Mixture : محلول آبی و آبکی از داروها بوده و می تواند به صورت Suspension وSolution باشد، ممکن است حاوی یکسری preservatives مثل بنزوییک اسید باشدج- شربت Syrup :محلول هایی با درصد قند (فروکتوز) بالا هستند، علاوه بر ماده موثره و قند بالا دارای مواد رنگی و طعم دهنده نیز می باشندد- الکسیر Elexir: محلول آبی، قندی، الکلی داروها میباشد و معمولا خوش طعم است. شبیه شربت ها هستند ولی شربت ها الکل ندارند. ه- درده Mugma:سوسپانسیون جامدات در مایعات است که ممکن است تا حدودی حالت خمیری نیز پیدا کند و – قطره Drop: دارو در حلال آبکی حل می شود و معمولا غلیظ ساخته می شود

اسلاید 14: ٍ3- اشکال مصرفی خارجی External usages: الف- مرهم رقیق Liniment: به صورت مایع یا نیمه جامد بوده و روی پوست و موضع مالیده می شودب- لوسیون، شویه Lotion : به صورت Solution یا Suspension مواد نرم کننده است که روی پوست قرار کرفته و نیازی به مالیدن ندارندج- پماد Ointment: ترکیبی نیمه جامد است که حالت گریسی دارد یعنی چرب استد- کرم Cream: به صورت یک امولسیون آبی روغنی است و تفاوت آن با پماد این است که در پماد آب بکار نرفته و براحتی پاک نمی شود ولی در کرم آب بکار رفته و براحتی قابل پاک شدن استه – پودرهای پاشیدنی Dusting powders: در موضع پاشیده می شوند، می توانند اثر جاذب، آنتی بیوتیکی و یا Lubricant داشته باشند.و – اسپری Aerosal : به صورت اسپری است و با فشار در هوا و روی موضع پاشیده می شودز- لاک Collodian : دارو به صورت لاک بر روی پوست برای مدتی باقی می ماند، برای این منظور از ترکیبات اتری سلولز استفاده می شود

اسلاید 15: 4- اشکال تزریقی Injections: الف- آمپول Ampule : تمام شیشه ای هستند و معمولا یکباره مصرف می شوندب – ویال Vial : بزرگتر از آمپول بوده و چندین بار می توان از آن استفاده کردج- محلول های حجیم Large volume capped bottle : مثل سرم فیزیولوژی که برای انفوزیون و یا شستشو بکار می روند 5- شکل کاشتنی Implant: به تدریج جذب می شوند

اسلاید 16: نسخه:سند قانونی و رسمی، تجویز کننده مسئول دقیق بودن محتویات آنمزایا:1- ثبت دارویی: جه داروهایی قبلا مصرف شده2- اثبات بی گناهی دامپزشک در صورت تلف شدن دام3- پویا نگه داشتن ذهن4- در صورت اورژانسی انجام دادن کاری نسخه مدرکی برای گرفتن حق ویزیت است

اسلاید 17: محتوای نسخه:1- نام دکتر دامپزشک و نام کلینیک2- نام دامدار3- نوع دام4- سن و جنس دام5- آدرس محل نگه داری دام یا دامداری6- تعداد دام بیمار7- تاریخ8- متن نسخه شامل: نام دارو- سایز دارو – شکل دارو و مقدار مورد نیار- دستورات دارویی9- آدرس کلینیک و یا مطب10- امضا- با امضا نسخه بعنوان یک سند قانونی شکل می گیرد

اسلاید 18: دفتر خدمات درمانی دامپزشکی دکتر ………… کد 1076 نام دامدار............... نوع دام............ جنس و سن دام..............محل دامداری........... تعداد دام بیمار........ تاریخ........... 001051Rx/قیمت دارومهر و امضا دامپزشکمهر و امضاداروخانهلطفا هنگام مراجعه نسخه را همراه داشته باشیدنشانی: شهرکرد- چهار راه دامپزشکی- بلوار حافظ – روبروی آتش نشانی تلفن 2237879

اسلاید 19: پروردگارا چنان کن عاقبت کار که تو خشنود باشی و ما رستگار