لایه ازن

صفحه 1:


صفحه 2:
منصوره صباغیان Ozone Layer 

صفحه 3:
:فهرست مطالب 1 ‎foley‏ *#مهم‌ترین عوامل تخریب لایه ازن * خواص وویژگی های گاز اوزون * کلرو فلورو کرین ها 7 ليه رن لو و ‏*#تخریب لایه ازن *#غلظت ازن و توزیع غلظت ‎ ‎ ‎oe‏ #نافیرات نامطلوب نخریب لایه اوزون ‎Cae ere‏ * اقدامات جهان و ایران علیه کاهش انرات تخری *#ازن تروپوسفری #کنوانسیون وین *#نقش حفاظتی ازن در برابر تشعشات ۷0۷ #پروتکل مونترال * روش های اندازه گیری غلظت ازن ۳ *موسم انزان ‏*#روند تغییرات لایه ازن ‏*#آیا حفره‌های لایه ازن فابل ترمیم است؟ ‏* حفره لایه اوزن 

صفحه 4:
* لایه های اتمسفر ۶ اتمسفر زمین از پائین به بالا به 5 لایه تقسیم شود: 1- تروپوسفر 2- استراتوسفر 3- مزوسفر 4- ترموسفر 5 رد اكزوسفر 2 - ترويوسفر نزديكترين لايه زمين و جايى است كه اتفاقات جوى در آن روى مى دهد. - استراتوسفر درست بالاى ترويوسفر و در ارتفاع حدود 5 تا 10 كيلومترى بالاى زمين قرار کی و از ون را در بر می گیرد که در ارتفاع 20-30 کیلومتری واقع شده است. - مزوسفر تقریباً در ارتفاع 50-80 کیلومتری بالای زمین - ترموسفر در ارتفاع تقریباً 100-200 کیلومتری بالای زمین قرار دارد. - سرانجام خارجی ترین لایه یعنی اگزوسفر ,که به شکل نامنظم و در ارتفاع 960-1000 کیلومتری واقع گردیده است. 

صفحه 5:
خواص وویژگی های گاز اوزون # *اوزون گازی است با رنگ آبی روشن #بوی خاص هر ملکول آن از 3 اتم اکسیژن تشکیل شده است *#چگالی آن 1/5 برابر گاز اکسیژن است *#نقطه جوش نرمال آن 112- درجه سانتی گراد و نقطه ذوب عادی آن 193- درجه می باشد . *#*انحلال پذیری گاز اوزون کمی بیشتر از گاز 02 است "از نظر واکنش پذیری اوزون بسیاز فعال تر از اکسیژن است در دمای 300 درجه سانتی گراد و یا در مجاورت کاتالیز گرها واکنش آن انفجاری است 

صفحه 6:
ماهيت لايه ازن : لایه ازن ناحیه ای از فضاست که به عنوان محافظ طبیعی زمین در برابر نور خورشید قلمداد می شود زیرا اين لایه پرتو فرابنفش مضر نور خورشید را پیش از اک ین برد و به انسانها و ساین موجودات آسیب برساند صاف می ند استراتوسفر حدوداً 90 96 ازن موجود در اتمسفر را در بر مى كيرد بنابراين غلظت. ازن کل تقریباً در ارتباط با غلظت آن در استراتوسفر مطرح است . حدود 9675 از غلظت ازن کل در اتمسفر در ارتفاع 15 تا 25 کیلو متری از سطح زمین یافت می شود بیشترین نسبت های ترکیبی ازن در حدود 1000۴0 , در ارتفاع تقریبی 25 کیلومتری از سطوح زمین قرار دارد . 

صفحه 7:
* غلطت ازن و توزیع غلطت : آ میزان متوسط غلظت ازن کل بین 250 دابسون در خط استوا و 300-500 دابسون در قطبین متفیر ات 1 کمترین غلظت ازن در استواست و با حرکت تدریجی به سمت قطبین به مقدار آن افزوده می شود تا به بیشترین مقدار خود در ميان عرض جغرافيايق 66 درجه و قطب می رسد . ۲ 9 ازن توسط بادهاي استراتوسفری از مناطق گرمسیریبه سمت مناطق قس ی ! ] در حالت کلی غلظت ازن کل با عرض جغرافیایی افزایش می یابد . اگر چه شدت و توزیع اين افزایش ور وه مکره متفیر است . | مقدار فراوانی ازن در قطب جنوب نسبت به قطب شمال کمتر است . 1 حداکثر غلظت ازن در فصل بهار در هر دو نیمکره مشاهده اما غلظت آن در نیمکره شمالی ‎eae‏ ۰ جلوی بیشتر و در مجدوده قطب است.. 

صفحه 8:
* ازن استراتوسفری ۶ | ازن موجود در استراتوسفر به لایه ازن یا ازن استراتوسفری معرر 8 90 96 از ازن کل را تشکیل می دهد ۲ به عنوان ازن خوب و مفید شتاخته می شود | نقش بسزایی در فیلترکردن تابش های خورشیدی , حفظ حیات و وضعیت آب و هوایی کز: 28 00 اس های خورشیدی در محدوده طول موج هاق کوناه فرار ذارند و باند ها ۱۳۲ تابش های فوق |لعاده خطرناک دارند که توسط ازن استراتوسفری جذب می شوند ) 

صفحه 9:
** روند اصلی تشکیل مولکول های ازن در استراتوسفر. تجزیه نوری 02 و به دنبال آن ترکیب مجدد اتم اکسیژن با 2) ست : 02+۳۷-0 ۱۸-۷ +02 +0 که در آن 1۷] فوتون جذب شده در محدوده ۱۱۷ انرژی آزاد شده را جذب می نماید کمک به ساختار حرارتی استراتوسفر ( که افزایش دما با افزایش ارتفاع ) از طریق از طریق جدب اشعه 0۷8و توليد كرما 02+0+18+/الا+03 

صفحه 10:
ترويوسفرى ؛ ازن موجود در ترويوسفر به ازن سطحى يا ازن ترويوسفرى معروف است 0 96 از ازن كل را تشكيل مى دهد به عنوان ازن بد و مضر شناخته مى شود ازن ترویوسفری بسیار خطرناک و سمی است و در ردیف كاز هاى آلاينده جو قرار دارد تنها بخشی از ازن ترویوسفری از استراتوسفر و تحت فرایندهای انتقال تأمین گردیده و منبع | تشکیل مولکول های ازن , واکنش های فوتوشیمیایی آن , تحت تأثیر مکانیسم های مه دود می باشد در نیمکره شمالی , غلظت ازن ترویوسفری به دلیل مقادیر زیاد هیدروکرین های ساخت دست بشر و ‎NOX‏ بیشتر است . کل که لت های پائین تر ازن در ترویوسفر , نقش آن در تفییرات بیولوژیکی ۰ لیمیا و9 هوایی بسیار مهم است . ان تروپوسفری شرایط آب و هوایی را تحت تأثیر قرار داده و در اثر گلخانه ای نقش دارد . 

صفحه 11:
a 2 ‏5ه‎ * نقش حفاظتی ازن در برابر تشعشات ‎UV‏ 1 امواج فرابنفش دارای سه طول موج می باشد : طول موج کوتاه که تحت عنوان ۱۷ شناخته می شا سم سس ‎Job‏ موج متوسط که تحت عنوان ۱۱۷8 شناخته می طول موج بلند که تحت عنوان ۱۷۸ شناخته می شود . طول موج ۱۱۷6 برای موجودات مرگبار است و به طور کامل توسط لایه ازن جذب می شود . طول موج ۱۷8 خطرناکند و بخش عمده آن توسط ازن جذب می شود . طول موج ۷0۷۸ به طور کامل از لایه ازن عبور مى كند 

صفحه 12:
نز بخ نأ حا و ان پوست: مارد . آسیب رساندن به سیستم ایمنی بدن . تأثیر منفی بر رشد گیاهان شود. ‎Soin‏ فرابنفش تولید شده توسط تابش خورشید در صورت رسیدن به سطح زمین می تواند موجب ‏طول موج فرابنفش 280-400نانومتراست مولکول های ازون و اکسیژن که در استراتوسفر قراردارند. پرتوهای فرابنفش خورشید را جذب می کنند و مانند یک سپر مانع از ورود اين پرتوها به سطح زمین می شوند ‏ازون و اکسیژن می تواند 9۵95-99/9 پرتوهای فرابنفش به ویژه فرابنفش نوع 8 و6 که پرانرژی ترین پرتوهای فرابنفش هستند و موجب آسیب زیست شناسی می شوند را جذب کند بنابراین کاهش غلظت ازن به معنای افزایش نغوذ اشعه ۷لا با طول موج های کوتاه و انرژی 200 ات که اترات مخرب فراوانی رو انسان و حیوانات وگیاهان دارد : 

صفحه 13:
روش های اندازه گیری غلظت ازن * برای اندازه گیری غلظت ازن در اتمسفر روش های متعددی توسط تجهیزات زمینی و ماهواره ای مورد استفاده قرار گرفته است : اندازه گیری غلظت ازن کلی جو در ایستگاه های زمینی بر اساس 2 روش زیر است : . طیف سنجی . شیمیایی در روش طیف سنجی با مقایسه میزان جذب تابش خورشید توسط ازن جوی و میزان تابش رسیده به سطح زمین مقدار ازن کلی محاسبه می شود در روش شیمیایی بر اساس واکنش الکتروشیمیایی بین ازن موجود در هوا و محلول الکتر 110 0 که در ‎oe‏ اين واکنش آزاد.می شود غلظت ازن محاس. ۰ 9۳۰ 

صفحه 14:
* روند تغییرات لایه ازن : 1 تفییرات لایه ازن دراتمسفر تحت تأثیر : 1 فرآیند های ازبین برنده لایه ازن 2 تشکیل ازن طی فرآیند فتوشیمیایی 3. فرآیند انتقال توسط شرایط آب وهوایی 

صفحه 15:
‎Vio‏ اور ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏قسمتی از لایه ازن که از کمترین غلظت بر خوردار است به عنوان حفره لایه ازن شناخته می وشود . اين حفره بر فراز قطب جنوب و در فصل بهار ظاهر می گردد . میزان کاهش غلظت ازن در این متطقه بیش از 9640 بوده است و از سال 1970 تا کنون مشاهده شده است . طبق تحقیقات انجام شده حفره یا سوراخ لایه اوزون برای اولین بار در سال 1985 میلاد: در قطب جنوب با چشم قابل مشاهده بود است اما بزرگترین و شدیدترین آنها در سال 6 میلادی رخ داده است. ‏اما فاجعه آمیزتر از همه گزارش سازمان ملی هوانوردی و فضایی آمریکا (ناسا) است که اظهار می دارد دو سوم لایه اوزون تا سال ۲۰۶۵ نه تنها بر فراز قطب جنوب, بلکه در همه 7 ‎elles pee‏ حواهدشد. 5 

صفحه 16:
ایجاد و تخریب لایه اوزون طی 39 سال گذشته - از 1979 تا 2008 = = = 35 3 5-5 ” 5 تا« 198s 199819057000 2005, 

صفحه 17:
4 ‎lncte ۰‏ (کلروشلورووکربرها) : در صنابع سرماساز ,تهویه مطبوع و کولر خودروها و صنابع ‏. هالون‌ها : هالون‌ها مواد اطفاء حریق می‌باشند که در کپسول‌های دستی آتش نشانی و ‏. حلال,‌ها : عمدتاً تحت عنوان پاک‌کننده و چربی‌زدا در صنایع مختلف فلزی, الکترونیک و صنابع ‏مهم‌ترین عوامل تحریب لایه ازن ‎ ‎ ‎ ‏اسفنح‌سازعبه عنولنعاملي _فدهنده و اسپرعها استفاده معشوند. ‏سیستم‌های ‏ثابت در مکان‌های حساس استفاده می‌شوند. ‏خشکشویی کاربرد دارند که از جمله می‌توان به متبل کلروفرم (تری‌کلرواتان) و تتراکلرید کربن اشاره نمود. ‎Sue‏ بروماید : در بخش کشاورزی از اين ماده به عنوان آفت‌ کش و ضدعفونی کننده استفاده می‌شود. ‏گازهای گلخانه‌ای آوزون به‌طورکلی بیشترین حجم گازهای گلخانه‌ای را بخار آب» دی‌اکسید نبتروژن: دی‌اکسیدکرین و متان تشکیل می‌دهد. ‎ ‏افزایش مقدار گازهای گلخانه ای در جو یعنی هرچه نازک‌تر شدن لایه ‏گرمایش جهانی : دانشمندان هشدار داده‌اند پدیده گرم شدن زمین می‌تواند تلاش‌ها برای ترمیم حفره اوزون را که قرار است تا سال 2050 انجام گیرد. حدود 30سال به تعویق می‌اندازد. 

صفحه 18:
کلرو فلور و کرین ها : کلروفلوئوروکرین ها باعث کاهش مولکول های ازون در استراتوسفر زمین شده اند این ترکیب در اوایل سال ۱۹۳۰ توسط ایالات متحده آمریکا اختراع شد و در برنامه های صنعتی, تجاری و خانگی مورد استفاده قرارگرفت و به زودی به سراسر جهان نیز راه یافت. یکی از اولین مصرف کنندگان 6۴65 , شرکت فریجیدراز شرکت های فرعی جنرال موتور در آمریکابود که از ۴612 برای ایجاد برودت درکامیون های مخصوص حمل يستى استفاده کررد . دانشمندان و متخصصین شرکت دویونت جزء اولین شروع کنندگان کارهای تحقیقاتی و کاربردی روی ترکیبات ۴65) بودند که سیستم شماره گذاری استاندارد شده روی تر: کلروفلوثروکرینها تحت عنوان سری ‎CFCS‏ ,گرفته شده از سیستم نام گذاری خاص آنان می باشد . 

صفحه 19:
1 CFCS sla ‏ويزكى‎ * 1. پایدار 2 غیرقابل سوختن 3. عدم واکنش با ترکیبات شیمیایی دیگر 4 ارزان قیمت !| این ویژگی های مطلوب ایمنی بخش, موجب شد که این ترکیبات در بسیاری از وسایل کاربردی و سردکننده ها در واحدهای تجاری و خانگی مورد استفاده قراربگیرد و به تدریج» متقاضیان محصولات آن روز به روز افزايش یافت 

صفحه 20:
پنانسیل تخریب لایه ازن : ‎(Ozone Depletion Potential)(ODP)‏ عبارت است از کاهش لاه ازن توسط یک ترکیب ‎ole CFC‏ تقسیم بر پتانسیل کاهش لایه ازن توسط ۳۵11 . کاهش لايه ازن توسط يك تر كاهش لايه ازن توسط 68611 008: به عنوان یک شاخص جهت انجام مقایسه . مقدار ۵0۴ را برای ۴611 برابر ۱ در نظر مى كيرند . هرچه 0۷0۴ >۱ سسحه_بتانسیل تخرب لابه ازن توسط آن ترکیب از 6۴11 بیشتر است هرچه ۱<00۴ بسح پتانسیل تخرب لایه ازن توسط آن ترکیب از 6۴611 کمتر است امن از بالاترین پتانسیل تخریب لایه ازن بر خوردار است . 

صفحه 21:
4 تخريب لايه ازن : زمانى كه امواج نور فرابنفش (لالا) با مولكول هاى ععدر لايه هاى بالايى اتمسفر با هم برخورد مى كنندء بيوند كربن - كلر شكسته شده و يك اتم كلر توليد مى شود. اين اتم كلر آزاد با مولكول اوزون اتمسفر واكنش داده و آن را از هم جدا مى كند؛ بنابراين لايه اوزون تخريب مى شود. | از هم گسیختن مولکول اوزون در جو زمین باعث تشکیل یک مولکول معمولی اکسیژن و یک مولکول مونوکسید کلر(۱0)) می شود. اتم اکسیژن آزاد باقی مانده از شکستن مولکول سه اتمی آوزون باعث تفکیک اتم های مولکول موتوکسید کلر می شود. اتم کلر آزاد شده از این تفکیک مولکولی باعث تکرار فرایند و تخریب بیش تر مولکول های اوزون و شکستن پیوند بين اتم هاى اکسیژن این مولکول می شود 7 . تنها یک مولکول 6۴6 می تواند ۱۰۰,۰۰۰ مولکول اوزون را به تنهایی نابود کند. 1 نکته: اشعه فرابنفش باعث شکسته شدن پیوند مولکول 02 به اتم های اکسبژن مجزا می شود 

صفحه 22:
"* واکنش های شیمیایی : CFCly + UV 595 ==> CFCly +Cl Cl + Or ==> CIO + Or clo + O ==> Cl + Or ‎pil‏ کلر آزاد به مولکول اوزون دیگری حمله می کند: ‎=> ClO + Or => 61 + ۲ ‎ ‎61 + ۳ 6۱0 + 0 ‎ ‎ ‎... ‏و باز هم‎ Cl + Or ==> ClO + Or 610 + 0 61+ 0 ‎ ‏و دوباره برای هزاران بار اين اتفاق می افتد! ‎ 

صفحه 23:
* تاثیرات نامطلوب تخریب لایه اوزون : در اثر کاهش ضخامت لایه ازن میزان تابش اشعه ماوراء بنفش به سطح زمین افزایش يافته موجب تأثیرات نامطلوب زیست‌محیطی به شرح زیر می‌شود: | 1 اثر بر سلامت انسان: دریافت این اشعه توسط بدن موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن و بروز انواع سرطان‌های پوستی می‌شود. همچنین بروز بیماری‌های نظیر لب مرواردید و کوری چشم با کاهش ضخامت لایه ازن افزایش پیدا می‌کند. 2) اثر بر اکوسیستم‌های آبی: در دریاها و اقیانوس‌ها مهم‌ترین تأثیر تابش اشعه ماویاء بنفش از بين رفتن فیتوپلانکتون: است که اولین حلقه زنجیره غذایی در این مناطق می‌باشند, همچنین برخی تغییرات ژنتیکی در کرم و لاروهای موجودات دریایی. ‎٩‏ ار ر آکوسیستم خشکی: ‏در این ‎are‏ می‌توان به کاهش بازده محصولات کشاوری مانند برنج» گندم؛ سویاء سیر میتی و غیره اشاره کرد. (9۵25 کاهش لایه ازن یعنی 9۵25 کاهش بازده مزایع سویا) 

صفحه 24:
مطالعات نشان داده است ۲۵ درصد کاهش و تخریب لایه ازن, باعث نابودی ۱۰ درصد آبزیان طبقه فوقانی دریا و ۲۵ درصد آبزیان سطحی خواهد شد. 

صفحه 25:
اقدامات جهان و ایران علیه کاهش اثرات تخریبی ‎tol‏ کنوانسیون وین ۵پروتکل مونترال 0دفتر حفاظت از لایه ازن در ایران 

صفحه 26:
* کنوانسیون وین : ۰ در سال 1985 تدوین شد (که با توجه به ضرویت پیش بینی راهکارهایی برای یشگیری از تخریب لایه ازن و به دعوت سازمان ملل متحد ) شرکت کنندگان : نمایندگان 21 کشور جهان و کشورهای عضو جامعه ارویا اكل رگزای : وین پایتخت اتریش اهداف : نظارت بر تعهدات کشور های عضو کنوانسیون برای حفاظت از لایه ازن جامد و انخاز تتابير و سياست هاى مناسب براي تقلیل پخش و تشر وت 2 لایه ازن اثر سوء دارند تعیین چهارچوب فعالیت های علمی و تحقیقاتی و مشاهدات نظام مند برای بايش پیوسته وضعیت لایه آزن لا تعهدات کشور های عضو : [] انجام همکاری های پژوهشی و مبادله منظم اطلاعات برای ایزیابی اثر گذاری فعالیت های انسان بر لایه ازن و تأثیر تغییرات لایه ازن بر سلامت انسان و محیط زیست را داشته باشند [] همکاری های لازم در زمینه های حقوقی »علمی و فنی برای حفاظت از لایه ازن همکایی در انتقال اطلاعات دانش فنی میان کشور های عضو 0 همکاری با نهاد های صاحب صلاحیت بین المللی برای اجرای موثر معاهده و پروتکل اكه وابسته به آن مه a a 

صفحه 27:
پروتکل مونترال # در سال 1987 امضاء و دو سال بعد لازم الاجرا شد یک معاهده مستقل ولی متمم و مکمل پیوست کنوانسیون وین در و وا محرب لایه ازن انست نمونه ای از موفق ترین همکاری های زیست محیطی بین المللی است کشور های عضو این پروتکل , سلسله قواعدی را وضع کرده اند که در پرتو آخرین اطلاعات علمی و فنی , مرتب اصلاح و بازنگری می شود و با کنون 96 ماده آن تضویب شده است . 

صفحه 28:
* موضع ایران : جمهوری اسلامی ایران در سال 1990 کنوانسیون وین و پروتکل مونترال را پذیرفت از سال 1994 رسما فعالیت خود را با تأسیس دفتر حفاظت از لایه ازن آغاز کرد این دفتر با همکاری سازمان حفاظت از محیط زیست و برنامه عمران ملل متحد در تهران تأسیس شد هدف از تشكيل اين دفتر : / ال 5 طرفت هاى دولت ايران براى اجراى سوفق سفاد بروتکل مونترال و يل 017 ای آن بوده است . لك لاع این دفتر : 1 هماهنگی , هدایت و نظارت بر حسن اجرای برنامه کاهش تدریجی مواد مخرب لایه ازن 2 حذف واردات و مصرف مواد مخرب لایه ازن ( مطابق با جدول زمان بندی پروتکل ) در قالب برنامه کشوری 

صفحه 29:
رها لاه ازن قابل نرمیم است؟ | اگر کشورهای عضو کنوانسیون وین و پروتکل مونترال به تعهدات خود عمل کنند و مصرف مواد مخرب لایه اوزون را طبق برنامه زمان‌بندی شده حذف کنند» چرخه طبیعی تشکیل اوزون به حالت طبیعی خود بر می‌گردد و سوراخ‌های لایه اوزون ترمیم می‌شوده البته در شرایط مناسب و مساعد دست کم ۵۰ سال طول می‌کشد تا این حفره‌ها ترمیم شوند 

صفحه 30:
با الم نا ا منابع کنر ررولی کتاب آلودکن محیط زیست 00 3 لغممانی, 1384« اصول تربیت ژیست‌محیطی در اسلام» مرکز نشر سپهر. سيد على حسینی, 1380, طبیعت و محیط زیست از دیدگاه اسلام. نشر آیه حیات. . محیط زیست ایران - همشهری‌آنلاین