صفحه 1:
مبانی سلامت. ایمنی و محیط زیست
تهیه: دکتر رضا مرشد
مرجع:
راهنمای جامع تامین سلامت. ایمنی و محیط زیست در کارگاه های ساختمانی
5-2 جلد اول: مبانی سلامت. ایمنی و محیط زیست
aw ی
5
صفحه 2:
مبانی سلامت. ایمنی و محیط زیست (۳۲5۲)
یکی از مهمترین عوامل مرگ و مير و همچنین اتلاف سرمابه های ملی و تاربخی در
کشور. عدم رعلیت موازین ایمنی و سلامت و عدم توجهبه قوانین زیست محیطی در
پروئه های ساخت و ساز و عمرلنی است. هدف از ارلثه لین مبحث آشنلیی مقدملتی با
مفاهیم و مبانی 319۳ در پروژه های ساختمانی و عمرانی است.
cu! ENVIRONMENT , HEALTH. SAFETY als a مخفف 9,
صفحه 3:
فصل ۱: مبانی مهندسی بهداشت حرفه ای
* بهداشت حرفه ای ( بهداشت کار ) عبارت است از علم و فن
پیشکیری از بیماری های ناشی از کار و ارتقای سطح سلامتی افراد
شاغل از طریق کنترل عوامل زیان آور محیط کار
مس
صفحه 4:
مراجع استاندارد
* آیین نامه ها و دستورالعمل های مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت
* سازمان جهانی بهداشت WHO
* انستيتو ملى بهداشت و ایمنی شغلی آمریکا NIOSH
* انجمن متخصصین بهداشت صنعتی آمریکا ACGIH
O * مقررات ملی ساختمانی oly!
ب
) ری ياه
صفحه 5:
مت
مجموعه فعالیت های کارشناسان بهداشت حرفه ای 9
* پیش بینی با توجه به سوابق قبلی و نوع فعالیت. خطرات احتمالی پیش بینی و راهکار حذف
خطر ارائه می شود)
* تشخیص ( عوامل زیان آور محیط کار شناسایی می شوند)
* ارزیابی (شدت و پیامد عوامل زیان آور ارزیابی می شود)
* کنترل (مهندسی. مدیریتی, فردی)
w نما د
صفحه 6:
عوامل زیان آور محیط کار 9
صفحه 7:
عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار
* روشنایی
* صدا
* ارتعاش
* شرایط جوی محیط کار(گرماء سرما. رطوبت)
* فشار هوا
يرتوها
صفحه 8:
28
روسایبی
روشنایی طبیعی ( نسبت سطح پنجره به کف رعایت شود)
روشنایی مصنوعی ( در مواردی که امکان بهره گیری مناسب از نور طبیعی وجود ندارد)
امواج الکترو مغناطیس به ترتیب بر اساس کاهش طول موج: امواج رادیویی. ریز موج هاء امواج مادون قرمز, نور مرئی
(طول موج ۷۶۰ تا ۳۸۰ نانومتر). فرابنفش پرتو ایکس. پرتو گاما
کمیت های اندازه گیری روشنایی: توان الکتریکی منبع (وات). شار نوری (لومن). ضریب بهره نوری (لومن بر وات). ضریب
بهره الکتریکی ( درصد تبدیل انرژی الکتریکی به شار نوری). شدت نور یا تراکم شار نوری (شمع یا کاندلا). شدت
روشنایی ( لوکس ). درخشندگی و تباین
چشم انسان در شدت روشنایی ۰/۱ تا ۱۰۰۰۰۰ لوکس قادر به تشخیص است. البته در شدت روشنایی کمتر از ۱۰۰ لوکس
تشخیص رنگ ودید دارای مشکل خواهد بود. با افزایش سن حداقل فاصله دید افزایش می یابد.
لامپهای رشته ای التهابی کمترین بازدهی نور را دارند. بازدهی لامپهای فلئورسنت حدود ۴ برابر و بخار سدیم حدود ۶/۶
برابر است.
5 ش) تا ۲
صفحه 9:
صدا
صداهای مزاحم: ف رکانس پایین بین ۱۲۸ تا ۵۱۲ هرتز مثل صدای غرش. فرکانس بالا بیشتر از ۲۰۴۸ هرتز مثل صدای اره نجاری و
فن. صدای کوبه ای. ضربه ای و متناوب مثل پرس و چکش برقی
تراز کلی صدا بر حسب دسیبل و مدت زمان در معرض صدا بودن دو عامل تعیین کننده در زیان آور بودن صدا است.
حد استاندارد آستانه مجاز صدای صنعتی ۸۵ دسیبل برای ۸ ساعت کار روزانه است. برای صداهای ضربه ای تراز مجاز به تعداد
تکرار صدا در یک روز کاری بستگی دارد.
جهت ارزیابی تاثیرات نامطلوب صدا می توان از آزمایشات شنوایی سنجی (ادیومتری) استفاده کرد.
در معرض صداهای ناهنجار قرار گرفتن علاوه بر صدمه به گوش. افت شنوایی و وزوز گوش. زمینه ایجاد بیماریهای مختلف مثل تبش
قلب و ناراحتی های گوارشی را فراهم می سازد.
ایزوله کردن منبع تولید صدا از محیط کار. ایجاد مانع در برابر صدا و استفاده از مواد جاذب صدا و وسایل حفاظت فردی از راه های
پیشکیری از عوارض ناشی از سر و صدا است.
a iy 9
صفحه 10:
ارتعاش
انتقال انریٍی مکانیکی از ییک منبع مرتعشبه بدن انسان باعث اختلال در آسایش, کاهش بازدهی در لثر خستگی ناشی از
ارتعاش . اختلال در اعمال فیزیولوژیکی کارگر و حتی ضایعات اسکلتی- عضلانی شود.
ارتعاش با پارامترهای فر کلنس ارتعاش. دامنه ارتعاش. راستای ارتعاش در بدن و مدت زمان مواجهه بدن با ارتعاش سنجیده
ol
ارتعاشات با فرکلنس خیلی پایین (کمتر ازیک هرتز) عوارضی شبیه دریازدگی ایجاد می کند. ارتعاشبا فرکلنس پایین (۱ تا ۲۰
هرتز) معمولا توسط وسایل نقلیه صنعتی مثل تراکتور و کامیون ایجاد می شهند و ممکن است موجب افزلیش ریتم تنفس.
انقباض عضلات. اختلالات رفتاری> گوارشی. بینایی و تعادلی شوند. پیکور و دستگاه های مشابه فرکانس های ارتعاشی متوسط و
بالا جقا ۱۵۰۰ هرتز) ایجاد می کنند که می توانند موجب کاهش جریان خون در دست و قسمتهای در معرض ارتعاش و نهایتا
ایجاد بافت مرده در آن نواحی و اختلالات استخوانی مفصلی در آرنج و تحلیل عضلانی در ساعد دست کارگران شود.
اقدامات کنتیلی می تولند شلمل استفاده از میراگرهاء وسایل حفاظتی مخصوص. تغییر ساعت کاری و حذف تماس کارگر و ابزار
مرتعش مثلا با هدایت خودکار یا از راه دور باشد.
a iy yo
صفحه 11:
= رس
_- شرايط جوى محيط كاركاه يت
شرلیط جوی نامناسب می تولند منجربه بیماری هلیی از قبیل : كرمازدكى ( كه ممكن استببا بيهوشى و سقوط از
ارتفاع توام گردد). سرمازدگی و بیماربهای اسکلتی - عضلانی ناشی از رطوبت زياد كردد.
پارامتر های مرتبط با اثر شرایط جوی شامل دمای هواء سرعت باد. رطوبت نسبی و متابولیسم بدن است.
کیفیت لباس کار و تناسب آن با شرایط جوی محیط کار در کنترل اثرات نامطلوب شرایط جوی بسیار موثر است.
حرلتیبه معنای خارج شدن دمای بدن انسان از محدوده دملیی ۰/۵+ - ۳۷ درجه است که روی متابولیسم بدن
تاثیر گذاشته و می تولند منجربه بیماری هلیی از قبیل : عرق سوز, انقباض عضلانی. بیحللی و گرمازدگی. شوک
گرمایی. هیپو ترمی و سرمازدگی اندام ها شود.
* پیشگیری: سیستم های تههیه مناسب. لباس و وسایل حفاظت فردی مناسب. کاهش فعالیت جسمانی در گرماء تنظیم
7 ساعت کاری و تدوین برنامه سازش کارگران با كرما
a iy 9
صفحه 12:
فشار هوا
عوارض کاهش فشار هوا در کارگرلنی که در مناطق کوهستانی و مرتفع کار می کنند و عوارض افزايش فشار هوا در
کارگرانی که در اعماق آب يا محفظه های تحت فشار کار می کنند مشهود است.
عوارض کاهش فشار: کاهش فشار هوای حبابچه ای و خروج گازهای محلول از مایعات بدن. کمبود اکسیژن و سازش
کسیژن که موجب تغییرات داخلی در بدن می گردد. انبساط هوا و گازهای موجود در
حفرات بدن که عوارضی مانند گرفتگی گوش دارد.
عوارض افزلیش فشار: افزلیش فشار بیرینیبه اندام ها بوییّه ریه که برای جلوگیری بلید فشار هوای تنفسی را افزایش
داد و لین مسئله خون را در معرض هایپر باریزم.یا فشار زباد گازهای حبابچه ای قرار حی دهد. مسمومیت و تخدیر با
اکسیژن در اثر قرار گیری در محیط با فشار نسبی بالای اکسیژن.
تدریجی بدنبا فشار پ
a iy yo
صفحه 13:
پرتو ها
پرتو ها راعی توان به دو دسته یون ساز شامل اشعه گاما و ایکس و غير يون ساز شامل ماورائ بنفش. نور مرئى: مادون
قرمز. ماکروویو لیزر و امواج رادیویی تقسیم کرد.
پرتو های یون ساز خطرات بیشتری داشته و بسته به میزان در معرض قرار گیری ی توانند باعث تهوع و بی اشتهای و
تب تا عقیمی, ضایعات پوستی, پوکی استخوان و نهایت انواع سرطان ها شوند.
تاثیر پرتوهای غیر یون ساز بیشتر بصورت التهابات پوستی است که می تواند.تا تاثیر بر چشم. غدد تناسلی و سیستم
عصبی و خونی گسترش یابد.
برای محافظت در برابر پرتوها بایداطمینان حاصل نمود که جذب پرتو از دز مجاز تعیین شده تجاوز ننماید. اقدامات
حفاظتى شلمل کاهش زمان در معرض بودن. افزابش فاصله از منبع تولید پتو, ایجاد موانع و مسدود کردن مسیر پرتو
می باشد. وسایل حفاظت فردی نقش بسیار مهمی دارند.
a iy 9
صفحه 14:
عوامل زیان آور شیمیایی
- خطرناک تریین مواجهه شغلی مربوطبه همین عولمل است. خطرات ناشی از مواجههبا لین عولمل راحی توانبه دو دسته
بهداشتی
(ایجاد بیماری) و فیزیکی (قابلیت اشتعال و انفجار ) تقسیم کرد.
- تقسیم بندی بر اساس حللت فیزیکی: جامد. ملیع. گاز. بخار. ذرات معلق (گرد و غبار. فیوم. دود. مه. حه دود. افشانه).
الیاف. ذرات نانو
- تقسیم بندی بر اساس اثرات فیزیولوژیک: التهاب آور و محرک. خفگی آور. تخدیری و بیهوشی آور. سموم سیستمیک؛
حساسیت زا و فیبروز دهنده. موتاژن. کارسینوژن و تراتوژن
ب - پیامد ها: مسمومیت حاد. مسمومیت مزمن. سرطان زایی. بیماریهای ریوی. حساسیتهاء عوارض چشمی, عوارض پوستی
w aN J
صفحه 15:
۸ ای eles we J
کنترل عوامل زیان آور شیمیایی
کنترل های فنی- مهندسی: *
توجه به مسائل ایمنی وبهداشتی در طراحی محیط کار و انتخاب و جانمایی دستگاه ها. جداسازی فرآیندهای مرتبط با
مواد آلاینده شیمیایی. تهویه مناسب
* کنترل های مدبریتی:
کاهش زمان مواجهه کارگران با آلاینده های شیمیایی. نصب علائم هشدار دهنده. در دسترس بودن برگه های اطاعات
ایمتی. بازرسی مستمر. تدوین دستورالعملهای ایمنی و آموزش کارگران. معاینات پزشکی دوره ای
* کنترل های فردی:
تجهیزات حفاظت فردی. تجهیزات شستشوی اضطراری
ب (دوش, چشم و صورت شوی) i
ZS
ww = ۸
صفحه 16:
عوامل زیان آور ارگونومیکی
* ارگونومی را می توان بطور خلاصه تطابق محیط کار با خصوصیات جسمی و روانی
انسان دانست.
* عدم رعایت ارگونومی می تواند منجر به آسیب های اسکلتی و عضلانی (کمردرد.
تاندونیت ۰ ....). خستگی و آسیب های روانی و کاهش بهره وری گردد.
* در طراحی ابزار . محیط کار و نوبت های کاری. اصول ارگونومی باید رعایت گردد.
صفحه 17:
عوامل زیان آور بیولوژیکی
* این عوامل به اشکال مختلف ( باکتری» ویروس, انگل, قارچ» مخمر. کپک. گرده گیاه و
غیره) می توانند باعث بروز بیماری شوند.
* گندزدلیی و ضدعفونی دوره ای محیط کاری. آموزش کارکنان. رعلیت بهداشت فردی
و استفاده مناسب از وسایل حفاظت فردی از قبیل دستکش و ماسک کنترل کننده
عوارض عوامل زیان آور بیولوژیکی هستند.
صفحه 18:
عوامل زیان آور روانی
* شرایط نامساعد روانی در محیط کار می تواند عملکرد کاری افراد و مجموعه را بشدت تنزل بخشد.
* استرس شغلی, رفتار نامناسب مدبران» درگیری با همکاران. عدم وجود امنیت شغلی, عدم تناسب
حق الزحمه و پاداش با سطح کاری و عملکرد کارکنان و تبعیض های جنسیتی و ملیتی از عوامل ایجاد
شرایط نامساعد روانی در محیط کار هستند.
* مديران بايد تلاش کنند تا با حذف عوامل زیان آور روانی در محیط کار و استفاده از مشاوره روانی در
صورت لزوم. نشاط و انگیزه لازم را در کارگران برای رسیدن به بهره وری مطلوب ایجاد کنند.
صفحه 19:
حدود مجاز تماس (مواجهه)
cule, حدود مجاز مواجهه با عوامل زیان آور فیزیکی. شیمیایی و بیولوژیکی. از راههای موثر کاهش خطرات این
عوامل است.
سه نوع حد آستانه مجاز (۲۸0) تعریف می گردد:
حد آستانه مجاز متوسط تماس مستمر (۳۷۵-/۲1۱)
حد آستانه مجاز مواجهه کوتاه مدت (۲۷۷-5۲۶۱)
حد آستانه سقف (۲۱۷-۵)
دز : مقدار ماده آلاینده که طی دوره مشخصی به بافت هدف می رسد.
a iy 9
صفحه 20:
بیماری های شغلی
طبقه بندی بیماری ها:
بیماری های ناشی از کار : اين بیماری ها اصولا در میان جمعیت شاغل بخصوصی وجود دارد. از تماس در محیط کاری
ایجاد می شود و مشمول غرامت است. مثال: مسمومیت با سرب. آزبستوز ....
بیماری های مرتبط با کار: در کل جامعه دیده می شود و علل گوناگونی دارد که محیط کاری نیز می تواند از علل آن
باشد و ممکن است مشمول غرامت باشد. مثال: بیماری کرونر قلب. کمردرد ...
بیماری های عمومی: مثل دیابت ..
معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای در تشخیص و کنترل این بیماری ها اهمیت دارد.
a iy 9
صفحه 21:
فصل دوم: مبانی مهندسی ایمنی
* دلایل رو آوردن به ایمنی و هزینه کرد برای توسعه برنامه های آن:
ب ی واهمت سلامت همنوع
* پرهیز از هزینه های مستقیم و غیر مستقیم
* قوانین حمایتی
صفحه 22:
w 5
مراجع استاندارد
* سازمان بین المللی کار
* انجمن ملی حفاظت در برابر آتش ۱۳۸
* سازمان بهداشت و ایمنی شغلی آمربکا 0511۸
* اداره بازرسی وزارت کار.تعاون و رفاه اجتماعی
* مقررات ملی ساختمانی ایران (مبحث ۱۲: ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا)
oN
صفحه 23:
تعاریف و اصطلاحات
* خطر ((1428181]) : عامل. موقعيت يا منبع بالقوه آسیب یا کاهش کارآیی در انجام یک عمل
* رویداد (1[6010۳1015): اتقاقی که پتانسیل منجر شدن به یک حادثه یا شیه حادثه را داشته باشد (الفعل شدن خطر)
* حادثه (۵00117211) : رویدادی که منجر به به آسیب جانی یا مالی و زیست محیطی شود.
* شبه حادثه (11155 17۸1): رویدادی که منجر به ایجاد آسیب نشود.
dane y esl: (DAMAGE) Glas * به اشیا و اجسام
* جراحت (11[178): صدمه و آسیب به انسان
* آسیب 11810۷ : هرگونه خسارت یا چراحت
* اشتباه (۷151۸1۳۳) : خطای سهوی که آگاهانه و عمدی نباشد
pac 3! sb ltl: (ERROR) lbs * اطلاعات کافی که آگاهانه صورت گيرد.
<i Ly J
صفحه 24:
تعاریف و اصطلاحات(ادامه) Y
(FAILURE) (ya : ناتوانی سیستم از از انجام کارکرد از قبل تعیین شده
ریسک 1516 : ترکیبی از احتمال وقوع و شدت پیامد ناشی از وقوع خطر
تحلیل ریسک ((2۸۵1:18110 81516 : فرآیند شناسایی و برآورد میزان ریسک
* ارزیابی ریسک GF post g led an] 5: (RISK ASSESSMENT) 859099 ريسك
ريسك قابل تحمل 181516 101,۳5۵51,۳) : ریسکی که میزان آن تاحد قابل قبول سازمان و با در نظر گرفتن الزامات
قانونی پایین آمده است.
ایمنی (5۸۳1711) : در امان بودن از ریسک غیر قبل قبول یک خطر
اقدام اصلاحی ([[۸)110 ۹12)/:11۷۳):)) : مجموعه فعالیتهایی که عوامل ایجاد خطر را شناسایی و برطرف می کند.
o
١ ا 35
صفحه 25:
حوادث ناشی از کار
* علل بروز حوادث را می توان به دسته کلی اعمال نا ایمن و شرایط نا ایمن تقسیم کرد.
:(UNSAFE ACT) ¢,0:) G Jloct
وضعیتهای کاری نادرست. تخطی از موازین ایمنی و بهداشتی, نقص در هشداردادن به همکاران. عدم توجه به نقص
تجهیزات. استفاده نادرست از تجهیزات. شوخی و حرکات بیجا. استفاده از دارو. مواد مخدر و الکل. عدم استفاده از وسائل
حفاظتی. عجله
شرایط نا ایمن (00(01110۳15 79۸۴۲ :
ماشین ها و ابزار معیوب. ترلکم وبی نظمی در مناطق کاری. نگهداری نامناسب مواد خطرناک. شرلیط محیطی خطرزا تهويه
نامناسب. حفاظ ناکافی؛ تماس با اشعه. تجهیزات اطفای حریق و ایمنی ناکافی, نبود دستورالعمل ها و علائم هشدار دهنده
بر اساس مطالعات انجام شده اعمال و شرلیط نا ایمن مسبب VA درصد از حوادث کاری هستند که در این میان نقش رفتار نا
ایمن بسیار برجسته تر است.
a iy yo
صفحه 26:
هزبنه های ناشی از حوادث
هزینه های ناشی از حوادث را می توان به دو دسته هزینه های مستقیم و غیر مستقیم تفکیک کرد.
نسبت هزینه های غیر مستقیم به مستقیم در حدود ۴ بر آورد می شود.
هزینه های مستقیم را می توان همان هزینه های قانونی يا بیمه ای دانست یعنی مجموع هزینه های درمان و غرامت.
هزینه های غیر مستقیم براحتی قلبل اندازه گیری نمی باشند و می توان به مورد زیر اشاره کرد: زمان تلف شده
سرپرست و سایر کارگران در رابطهبا کمک به مصدوم. هزینه توقف کار. هزینه استخدام و آموزش پرسنل جدید.
هزینه تعمیر و راه اندازی یا جابگزینی تجهیزات آسیب دیده. هزینه پاکسازی صحنه حادثه. خدشه دار شدن اعتبار و
زیان احتمللی به خاطر از دست دادن برخی قراردادها. کاهش تولید بخاطر ناراحتی روحی سایر کارگران. زمان تلف
شده در ارتباط با تحقيقات حادثه و 5
صفحه 27:
خطاهای انسانی
خطاهای انسانی عامل اصلی حوادث محسوب می شوند و احتمال آنها در شرایط استرس. اضافه کاری و خستگی افزایش مى
یابد.
مهمترین تثوری در رابطهبا خطاهای انسانی توسط جیمز ریزن در سال ۱۹۹۰ میلادی ارلئه شده است. انسان برای هر عمل
خود سه مرحله ادراک و برنامه ریزی. طرح در حافظه و انجام عمل را طی حی کند. در هر مرحله امکان نوعی خطا وجود
دارد: اشتباه در مرحله ادراک و برنامه ریزی, سهو یا فراموشی در مرحله طرح در حافظه و لغزش در مرحله انجام عمل.
بر اساس مطالعات ۶۱ درصد خطاها در مرحله انجام. ۲۷ درصد در مرحله حافظه و ۱۱ درصد در مرحله ادراک شکل می گیرد.
روشهای کاهش خطاهای انسانی :
بکارگیری سیستم های مدیریتی و اتوماسیون. طراحی فرآیند مبتنی بر سهولت هرچه بیشتر. اشاعه فرهنگ ایمنی و
نظارت. بهبود شرایط کاری . آموزش, ابلاغ دستورالعملهای کتبی
a iy 9
صفحه 28:
ب
1
Yo
مدیریت ریسک
امروزه تامین ایمنی سیستم در فرآیندی تحت عنوان مدیربت ریسک صورت می پذیرد.
گامهای اساسی مدیریت ربسک شامل : طبقه بندی فعالیتهای کاری. شناسایی خطرات. تحلیل ریسک. ارز
ریسک. طرح اقدامات کنترلی. پیش گیرانه و اصلاحی و سرانجام پایش و بازنگری می باشد.
در این فر آیند تحلیل صحیح ریسک که شامل سطح بندی شدت خطر و احتمال وقوع خطر است اهمیت ویژه ای دارد.
ریسکهای بالا را می توان با روشهای کنترلی از قبیل طراحی ایمن. در نظرگرفتن تداییر ایمنی. دستورالعملهای
عملیاتی و آموزش و استفاده از وسایل هشدار دهنده تا حد قابل قبول و پذیرش کاهش داد.
ابی
بیمه و برون سپاری هم از روشهای دیگر پذبرش ریسک های بالا است.
o
Y &Y g
صفحه 29:
تت
/
ك6
* اصل ۵۰ قانون اساسی:
* حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد بلید درن حیات اجتماعی رو به
رشدی داشته باشند. وظیفه عمومی تلقی حی گردد. از لین رو فعالیتهای اقتصادی و
غیر لن کهبا آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قلبل جبران ن ملازمه پیدا کند
ممنوع است.
صفحه 30:
تعاریف و اصطلاحات
* محیط: مجموعه ای از عوامل و شرایط خارجی و تاثیرات وارده ناشی از آنها بر زندگی یک موجود زنده اطلاق می گردد.
* آلاینده:به ماده ای گفته می شود که دارای غلظتی بیش از غلظت مجاز یا طبیعی بوده و بر روی موجودات زنده اثر
نامطلوب داشته باشد.
* آلودگی: وارد شدن هرگونه ماده خارجی به آب. هوا. خاک و زمین به میزانی که کیفیت فیزیکی. شیمیلیی.یا بیولوژیکی
آن را بگونه ای تغییر دهد که برای انسان یا سایر موجودات زنده يا گياهان یا آثار و ابنیه مضر باشد.
* آلودگی محیط زیست: تخلیه هر گونه ماده يا شکلهلیی از انریٍی به محیط زیستبه نحوی که عملکرد محیط و
۶ هشخصات آن رابا آنچه بطور طبیعی بوده اسث تغییر و تقلیل دهد.
ey
w aN 1 نما د
صفحه 31:
هوا
هوا مخلوطی از گازهای مختلف است که قسمت عمده آن را نیتروژن و اکسیژن تشکیل حی دهد. بقیه اجزای هوا عبار تند از :
هیدروژن. آرگین: نثین. هلیوم. کریپتین, گزنون. متان و اکسید نیترو
نیاز انسانبه هوا بیش از آب و غذا است. مقدار مصرف روزلنه یک فرد بللغ حدود ۱/۵ کیلوگرم غذاء ۲ لیتر ب و ۱۵ تا ۲۲
کیلوگرم هوا است. ضمنا زندگی انسان بدون غذاتا چند هفته. بدون لب تا چند روز و بدون هوا تنهل ۵ دقیقه تداوم خواهد
داشتد
اتمسفر زمین از ۴ لابه تشکیل شده و تا هزاران کیلومتر بالاتر گسترده شده ۱
خامت از ۸ تا ۱۶ کیلومتر. کاهش دما با اذ
۱- تروپوسفر:
ایش ارتفاع ۲- استراتوسفر: وجودلایه ازن, افزایش دما با ارتفاع
رم ۳- مزوسفر: کاهش دما با ارتفاع. حداقل دما در این لایه (حدود ۸۰-) ۴- ترموسفر: رقیق ترین لایه. افزایش دما با ارتفاع
ب
g ( ) كا لت ~
صفحه 32:
الابنده هاى هوا 5
آلاينده هاى هوا را از نظر بيامد مى توان به دو دسته آلاينده هاى موثر بر سلامت و آلاينده هاى موثر بر اقليم دسته
بندی کرد.
آلاینده های موثر بر سلامت را نیز می توان به دودسته آلاینده های متعارف و گازهای ویژه و نامتعارف تقسیم نمود.
آلاینده های متعارف هوا:
مونو اکسید کربن: گاز سمی بدون رنگ و بو (قاتل نامرئی). در اثر سوختن ناقص کربن ایجاد می شود.
ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون (ذرات ریز): حاصل فعالیتهای احتراقی. عامل تشدید بیماربهای قلبی و یبوی
ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون: ذراتی که ریزتر بوده و دارای لبه های تیز باشند و از مواد شیمیایی خطرناک ایجاد
شوند. اهمیت و خطر بیشتری دارند.
ازن: از ترکیب سه اتم اکسیژن تشکیل می شود. وجود آن در هوای مجاور سطح زمین برای انسان. جانوران و گیاهان
مضر است.
5 ش) تا ۲
0
صفحه 33:
ز های ویژه و نامتعارف آلاینده هوا
رادون: گازی سنگین و رادیو اکتیو که از تجزیه طبیعی اورانیوم در سنگ و خاک حاصل می شود. سرطان زا
هیدروکرین های آروماتیک چند حلقه ای:
ترکیبات آلی فرار: قابلیت تصعید بالایی دارند مثل فرمالدئید که از سطح رنگیها ی ساختمانی تصعید می شود.
بنزن: مایعی با تبخیر سریع و خوشبو که کاربرد صنعتی زیادی دارد.
بست: کانی هایی دارای بافت الیافی و ریز که در هوا پراکنده شده و تنفس آن احتمال سرطان زایی دارد.
سرب: از فلزات سنگین و سمی که ذرات آن عمدتا در اثر احتراق بنزین سرب دار در هوا پراکنده می شود.
ذرات معلق بسیار ریز: با قطر کمتر از ۰/۱ میکرون که به اعماق ریه نفوذ کرده و سبب اثرات قلبی و ربوی می
صفحه 34:
آلابنده های موثر بر اقلیم
* گازهای گلخانه ای: مجموعه ای از گازهایی مانند بخار آب. دی اکسید کربن, متان. اکسید نیترو هستند که با محبوس
کردن پرتوهای باز تاب از سطح زمین باعث گرمایش زمین می شوند. سوخت های فسیلی, فعالیتهای کشاورزی,
فعالیتهای صنعتی و حمل و نقل از عوامل ایجاد گازهای گلخانه ای هستند.
* گازهای مخرب لایه ازن: لایه ازن در ارتفاع ۱۵ تا ۴۵ کیلومتری از سطح زمین و در لایه استراتوسفر قرار دارد و به
عنوان سپر دفاعی در برابر اشعه کیهانی و بویژه اشعه ماورا بنفش عمل می کند. مواد صنعتی حاوی ترکیبات هالوژن
مثل کلر و برم لایه ازن را تهدید می کنند.
* گازهای مولد باران های اسیدی: در صورت انتشار گازهای آلاینده ای مانند اکسیدهای ازت و اکسیدهای گوگرد در جو
ب وانحلال آنها در باران. باران های اسیدی ایجاد می شوند که می توانند به ابنیه و اکو سیستم های آبی و خاکی آسیب
رسانند.
ب
w aN 1 نما د
صفحه 35:
TS
/
Yo
منابع آلودگی هوا o
منابع طبیعی آلودگی هوا: طوفان و گرد و غبار. فعالیت آتش فشانی. آتش سوزیهای جنگلی. گرده گیاهان و ...
منابع مصنوعی آلودگی هوا:
آلودگی خانگی: نظافت منازل. حشره کش ها
آلودكى صنايع: نيروكاه هاى حرارتى: كارخانجات مواد شیمیایی, سيمان. كاغذ. آجر. نساجى و 0
آلودكى ناشى از حمل و نقل: كازهاى خروجى از اگزوز و ذرات معلق
آلودكى ناشى از ساختمان ها و يروزه هاى عمرانى: انتشار ريزكرد از عمليات ساختمانى و انتشار انواع كازها از
تاسیسات گرمایشی. سرمایشی, الکتریکی. تصعید گازهای فرار از مصنوعات چوبی و بخارات شیمیایی رنگ ها
صفحه 36:
کنترل آلودگی هوا
حذف آلاینده ها در مبدا:
کاهش یا حذف آلاینده ها از فرآیند تولید با تغییر در فرآیند تولید. بهبود کیفیت احتراق. جایگزینی سوخت. استفاده
از انرژی های پاک. استفاده از
فيه هوا در مبدا
مدیریت انتشار آلاینده های هوا:
مدیریت انتشار از نظر زمان انتشار ( روزهای تعطیل, خارج از زمان وارونگی هوا). نحوه انتشار (رقیق شده. مرحله ای)
و مکان انتشار ( دودکشهای بلند در ارتفاع بالا. تخلیه مخازن گازهای آلاینده در نقاط دوردست)
اقدامات ترمیمی و تکمیلی:
توسعه فضای سبز. آموزش و فرهنگ سازی, سامانه های هشدار دهنده و ...
5 ش) تا ۲
صفحه 37:
اب
ویژگیهای شیمیایی. فيزيكى و بيولوزيكى آب تعيين كننده كيفيت آن براى مصارف مختلف است.
ویژگیهای شیمیایی: ۳۲۱ آب (۶ تا ۸/۵ برای آب آشامیدنی). غلظت املاح محلول (میزان رسوب بعد از تبخیر) سختى آب
(مربوط به املاح کلسیم و منیزیوم». قلیائیت (ناشی از وجود کربنات. بی کربنات و هیدرو کسید در آب). نیتریت و نیترات ( نشانه
آلودگی به فاضلاب. بیماری زا)» سولفات (طعم نامطلوب و در مواردی لسهال)» فلزلت سنگین
ویژگیهای فیزیکی: کدورت (وجود مواد معلق). هدایت الکتریکی (نشانه وجود املاح محلول)» دماء رنگ بو ومزه
ویژگیهای بیولوژیکی: مواد آلى ( بستر رشد عوامل میکروبی). میکرو ارگانیسم ها ( عامل بیماریهای عفونی». جلیک ها (بیماری
زایی و طعم و بو)
منابع آلودگی آب: مواد آلی, باکتری های روده ای. موادجامد معلق, ذرات معلتی هواءآلودگیهای طبیعی, زباله های شهری و
صنعتی, مواد شیمیایی. گریس و انواع روغن. مواد پرتوزاه آلودگی گرمایی
J كا سا ت
صفحه 38:
فاضلاب
شاخص های آلودگی فاضلاب : ۰0 ۰5 ۰7۲06 00 , 18010
روشهای تصفیه فاضلاب انسانی
طبیعی : ورود کنترل شده فاضلاب به طبیعت
مصنوعی: شامل روشهای بی هوازی ( کم هزینه تر و کم بازده) و روشهای هوازی ( کیفیت مناسب و قابل بازیابی)
دستاوردهای تصفیه فاضلاب
کاهش تهدیدها: جرائم محیط زیستی. شکایت هاء اثرات بهداشتی و کاهش بیماری. اثرات زیست محیطی
ایجاد فرصت ها: بازیابی پساب. برخورداری از بخشودگی های مالیاتی و عوارض. ارتقای سطح رضایت. با خورد مثبت
a iy 9
صفحه 39:
آلاینده های موجود در فاضلاب
آلابنده های شیمیایی: فلزات سنگین مثل سرب و جیوه . مواد شیمیایی مخرب محیط زیست مثل سیانیدها و
آرسنیک هاء مواد آلی مثل حلالها و ترکیبات نفتی. ترکیبات اسیدی یا بازی
آلاینده های فیزیکی : آلودگی دمایی. ذرات جامد معلق. مواد شناور مثل چربی
آلاینده های بیولوژیکی
یت فاضلابهای صنعتی با دو راهکار کاهش حجم تولید ( عدم اختلاط آب سالم و پساب آلوده. به حداقل رساندن
تلفات آب. عدم شستشوی مناطق آلوده. عدم تخلیه مواد آلوده به منابع آب. فر آیند های کمتر آبخواه) و تصفیه و
کاهش غلظت آلودگی صورت می گیرد.
۲ ش) تا aN
صفحه 40:
TS
۸
Yo
آلاینده های خاک
مواد آلی فسادپذیر: بخش اعظم پسماندهای شهری
موادکانی: ضایعات معدنی: پسماند ذوب آهن, نخاله های ساختمانی
پسماندهای خشک:
تجزیه پذیر مثل چوب و مواد سلولزی. چرم و مصنوعات آن. کاغذ و کارتن
يايدار مثل مواد شيشه اى . فلزی و مواد پلیمری
پسماندهای صنعتی: بیشتر مواد فلزی و پلیمری و بازیافتی هستند
پسماندهای خطرناک: عفونی مراکز درمانی, رادیواکتیو تاسیسات هسته ای. مواد شیمیایی سمی
۲ ش) تا or
صفحه 41:
مدیربت پسماند
* کاهش تولید: مدیربت خرید و مصرف. فر آیندهای اداری الکترونیکی. عدم استفاده از ظروف یک بار مصرف
* تفکیک: جداسازی و دسته بندی پسماندهای خشک قابل بازیافت ( کاغذ. پلاستیک. شیشه. فلزات. منسوجات کانی
ها). جداسازی پسماندهای عفونی
* استفاده مجدد: مثلا استفاده از تایر فرسوده به عنوان ضربه گیر یا مانع
* بازیابی: استفاده از پسماند به عنوان ماده اوليه تولید کالا
* بازیافت: تولید ماده جدید یا انرژی از طریق فرآیندهای خاص مثلا تولید کمپوست
* دفع: دفن بهداشتی با سوزاندن پسماندها
در مورد زباله های دفع شده باید به مراة
ت های مستمر بعد از دفع نیز توجه داشت.
صفحه 42:
J. —
تا فصل ۴: تجهبزات حفاظت فردی سا
Personal Protective Equipment (PPE)
۰ تجهیزات حفاظت فردی شامل گستره وسیعی از لوازم
وسایل و تجهیزات می باشد که به منظور حفاظت قسمت
های مختلف بدن افراد از موی سر گرفته تا کف پاها
متناسب با عوامل زیان آور و خطرات احتمللی در محیط
های کاری مورد استفاده قرار میگیرند.
9
٩۱ cole Gab ٠ قانون کار کارفرمابان موظفند برای تامین
حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار
تجهیزات لازم و مورد تایید مراجع قانینی را تهیه و در
ان قرار داده و.چگونگی کالزرد وشایلفوق را به
صفحه 43:
حفاظت از سر و صورت
صفحه 44:
حفاظت از سر و صورت
صفحه 45:
حفاظت از سر و صورت
صفحه 46:
حفاظت از چشم
صفحه 47:
حفاظت از گوش
ans
© ان ت
صفحه 48:
حفاظت از سیستم تنفسی
صفحه 49:
صفحه 50:
) 7
)
۲ J
3
1
5
V7,
y RA
صفحه 51:
حفاظت از د
ی "+
9
صفحه 52:
حفاظت از دست ها
صفحه 53:
حفاظت از پاها 0
صفحه 54:
حفاظت از پاها
صفحه 55:
صفحه 56: