مبانی کار در روستا

مبانی کار در روستا

اسلاید 1: موضوعات مورد بحث:آموزش مبانی کار در روستاجمعیت شناسی و شاخص ارقام تلفیقی فرمهای سرشماری پیش بینی جمعیت

اسلاید 2: مبانی کار در روستا واحـد آمــار مرکز بهداشت صومعه سـرا اسفند 1392

اسلاید 3: اصطلاحات:مجموعه یک یا چند مکان و اراضی به هم پیوسته که خارج از محدوده شهرهاست آبادي گويند خانوار:به یک یا چند نفر که در یک مسکن( زیر یک سر پناه) زندگی می کنند ؛با یکدیگر هم خرج هستند و معمو لأ امکانات پخت و پز و شست و شو ی مشترک دارند و با هم غذا می خورند خانوار می گویند. فردی که به تنهایی زندگی می کند نیز یک خانوار تلقی می شود.افراد یک خانوار ممکن است جز‍ء یک خانواده باشند یا نباشند.ممکن است در یک سر پناه دو یا چند خانوار سکونت داشته باشند در این صورت باید بتوان برای انها دو یا چند سرپرست خانوار تشخیص داد.

اسلاید 4: خانواده: گروهی شامل دو یا چند نفر بیشتر است که از طریق پیوند خونی ؛فرزند خواندگی ؛یا زناشویی باهم متحد سرپرست خانوار: منظور یکی از اعضای خانوار است که در خانوار به همین عنوان شناخته می شود. در صورتی که اعضای خانوار قادر به تعیین سرپرست نباشند ، مسـن ترین عضو خانوار به عنوان سـر پرست خانوار تلقی می شود.در خانوارهای یک نفره همان شخص سرپرست خانوار است

اسلاید 5: شماره گذاری منازل و خانوارها:در صورتیکه خانه بهداشت ملکی (دولتی)باشد شماره گذاری از سمت راست خانه بهداشت آغاز میشود و در غیر اینصورت از ابتدای ورودی روستا صورت می گیرد. جهت شماره گذاریروی درب منازل، شماره ساختمان را در صورت کسر، شماره خانوار را در زیر خط کسری می نویسیم. مثلا در نخستین ساختمان خانوار نوشته میشود: ساختمان 1 خانوار 1در صورتیکه در یک ساختمان بیش از یک خانوار سکونت داشته باشد، شماره ساختمان تکرار میشود ولی شماره خانوار به ترتیب اعداد نوشته میشود : ساختمان 1 خانوار 2 و 3

اسلاید 6: در مورد ساختمان جدید الاحداث که در بین ساختماهای شماره گذاری شده ساخته میشود، شماره فرعی داده میشود و شماره خانوارآنها آخرین شماره خانوار روستا خواهد بود. مثلا اگر روستایی 250 خانوار داشته باشد و ساختمانی بین ساختمان 32 و 33 ساخته شود و خانوار جدیدی در آن ساکن گردد، شماره ساختمان و خانوار عبارت خواهد بود: ساختمان 1/ 32 خانوار درصورتیکه خانواری مهاجرت نماید و خانوار جدید جایگزین آنها شود، شماره ساختمان و شماره خانوار مهاجر به خانوار جدید داده میشود.در صورتیکه تعداد مهاجرت و تعداد ساختمانهایی که شماره فرعی گرفته اند و یا تعداد

اسلاید 7: خانوارهایی که شماره آنها در ردیف خانوارهای مجاور نیست ، بیش از بیست درصد کلساختمانها یا خانوارهای روستا باشد، می بایست قبل از پنج سال اقدام به شماره گذاری مجدد نماییمترتيب نوشتن افراد خانواردر پرونده خانوارپرونده خانوار از یک پوشه و چند فرم تشکیل شده است و برای هر خانوارساکن درروستا يک پوشه پرونده خانوار اختصاص می یابد و بسته به نوع خدمتیکه به افراد خانوار میبایست ارائه شود فرم مربوطه در آن قرار می گیرد. درمورد نحوه تکمیلصفحه دوم پرونده خانوار (مشخصات کلی افراد خانوار)، موارد زیر حائز اهمیت است:

اسلاید 8: : ترتیب نوشتن نام افراد به شرح زیر می باشد: 1- سرپرست خانوده 2- همسر سرپرست(در صورتیکه بیش از یک همسردارد ودر یک محل زندگی می کند از قدیم به جدید ) 3- فرزندان از بزرگ به کوچک و 4- سایر خویشاوندان وابسته نزدیک به دور. افرادی از خانوار که به دلایلی از جمله سربازی ، تحصیل در دانشگاه ، کار در شهر یا کشور دیگری در زمان سرشماری در آن خانوار نیستند چنانچه انتظار میرود در شش ماهه اول سال به خانوار خود برگردند جزء آن خانوار محسوب میشوند. در صورتیکه اسم اینگونه افراد در پرونده خانوار وجود داشته باشد و هم اکنون در سرشماری فعلی 87 حضور ندارند ، فقط در ستون ملاحظات در ردیف نام ونام خانوادگی اینگونه افراد کلمه سرباز در شهر و یا دانشجو در شهر وکلماتی که نبودن فرد را توجیه نماید نوشته میشود.

اسلاید 9: در ردیف نام ونام خانوادگی اینگونه افراد کلمه سرباز در شهر و یا دانشجو درشهروکلماتی که نبودن فرد را توجیه نماید نوشته میشود.وضعيت تاهل در ستون پوشه خانوار به صورت – همسر دار-همسر مرده –هرگز ازدواج نكرده –همسر جدا شده مي باشد.

اسلاید 10: مبحث دوم :جمعیت شناسی و شاخص ارقام تلفیقی

اسلاید 11: سرشماری: جریان جمع اوری ، مرتب نمودن ، استخراج و انتشار اطلاعات جمعیتی، اجتماعی ؛ و اقتصادی مربوط به جمعیت یک سرزمین مشخص و در یک مقطع زمانی خاص را سرشماری می نامندانواع سرشماری:سرشماری دو فاکتوdefacto فقط جمعیت حاضر در محل یا مکان مورد نظر مورد سرشماری قرار می گیرد و غایبین مورد شمارش قرار نمی گیرد .سرشماری دو ژور یعنی فهرست کردن و شمارش افراد بر حسب اقامتگاه معمولی انها این روش نه تنها در بر گیرنده کلیه اعضای خانوار است بلکه انهایی را که موقتا از محل سکونت خود غایب هستند می پو شاند

اسلاید 12: ساختار جمعیت: 1- سن 2– جنس سن و جنس از ویژگیهای جمعیتی هستند. هر جمعیتی ساختار سنی و جنسی خاصی دارد. شمار جمعیت و سهم زنان و مردان در هر یک از گروههای سنی در برنامه ریزی های اجتماعی ، اقتصادی و حتی بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد.

اسلاید 13: ترکیب جنسیيعني در هر گروه سني چه تعداد مرد و چه تعداد زن وجود دارد..این نسبت عبارتست از نسبت مردان به زنان در هر گروه سنی که اغلب به صورت درصد بیان می شود كه به آن نسبت جنسي گفته ميشود.

اسلاید 14: تركيب سني جمعیتتوزیع جمعیت بر حسب گروه های سنی را ساختار سنی و یاترکیب سنی جمعیت گویند که یکی از خصوصیات و ویژگی های کمی ساختمان جمعیت ها می باشد .مهمترین عناصر تاثیر جمعیت ، ساخت سنی جمعیت استکه بر اساس آن برنامه ریزیهای مختلف صورت میگیرد .ساخت سنی ؛ عرضه و تقاضای نیروی کار را تحت تاثیر قرار میدهد .براي بهورزانگروه سنی 15-64 ساله هر کشور جمعیت فعال ان جامعه محسوب می شود که در تولید و مصرف و تصمیم گیری ها نقش دارد

اسلاید 15: میانه و میانگین سنی جمعیتمیانگین سنی : سن متوسط افراد جامعه را نشان می دهدمیانه سنی عبارتست از سنی که 50 درصد جمعیت قبل و 50 درصد جمعیت بعد از ان قرار دارند

اسلاید 16: . میانه سنی در گروه سنی 14-10 قرار دارد N = 180 = 902 2 وقتی که با جدول توزیع فراوانی کار می کنیم .

اسلاید 17: سالمند:(براساس كتاب سيماي سالمندان استان گيلان)به افراد بالاي 60 سال سالمند ميگويندسالمندان: الف )سالمندجوان(60-74) ب) سالمند(75 -90)ج)خيلي سالمند(90 سال به بالا)سالخوردگی جمعیت به عوامل زیر در ارتباط است :1-کاهش باروری و تداوم آن در یک دوره نسبتا طولانی مدت .2-کاهش مرگ و میر یا افزایش امید به زندگی .3- مهاجرت بویژه در سطح منطقه ای و در یک کشور سهم زیادی دارد . سالخوردگی جمعیت را به عنوان خاکستری شدن جمعیت هم گویند .%

اسلاید 18: روشهای مورد استفاده جهت محاسبه ساختار جمعیت (جوان میانسال و سالخورده) به شرح ذیل می باشد:تست ور تهایم میانه سنی ضریب سالخوردگی  

اسلاید 19: تست ورتهايم (نسبت جواني جمعيت) (برای بهورزان )اگر درصد افراد زیر 15 سال 40% یا بیشتر باشد جمعیت ان منطقه ، جمعیت جوان می باشد.كشورهاي در حال توسعه داراي جمعيت جوان مي باشند اگر کمتر از 40 درصد باشد جمعیت ان منطقه ، سالخورده گويند. 100* تعداد جميت زير 15 سال A= كل جمعيتجمعیت جوان 40% ≤A جمعیت سالخورده 40% >A

اسلاید 20: براساس كتاب سيماي سالمندان استان گيلاناگر درصد جمعیت 65 ساله و بیشتر ، بيشتر از 8 درصد باشد ، جمعیت ان منطقه ، جمعیت سالخورده گويند.B= 100* جمعيت 65 سال به بالا كل جمعيت اگر B>=8%جمعیت سالخورده اگر اگر درصد جمعیت 60 ساله و بیشتر ، بيشتر از 12 درصد باشد ، جمعیت ان منطقه ، جمعیت سالخورده گويند.B= 100* جمعيت 60 سال به بالا كل جمعيتاگر B> 12% باشد جمعيت سالخورده

اسلاید 21: ضريب سالخوردگي يا نسبت سالخوردگي:A= 100* جمعيت 65 سال به بالا جمعيت زير 15 سال(0-14سال)اگر A<15% جمعيت جواناگر <A<%3015% جمعيت ميانسالاگر A>= 30% جمعيت سالخورده

اسلاید 22: ميانه سني:اگر <20 ميانه سني جمعيت جواناگر < 30 ميانه سني <20 جمعيت ميانسالاگر 30 > ميانه سني جمعيت سالخورده

اسلاید 23: نسبت وابستگي سالمندي: (براساس كتاب سيماي سالمندان استان گيلان) نشاندهنده اين مي باشد به ازاي هر 100 نفر افراد گروه سني 15-60 سال چند نفر سالمند وجود دارد 100* جمعيت 60 سال به بالا جمعيت 15-60 سال

اسلاید 24: هرم سنی جمعیت: هرم سنی جمعیتی ترکیب سنی و جنسی جمعیت را بصورت نمودار نشان می دهد. یا بعبارت دیگر در نمایش هندسی توزیع جمعیت بر حسب سن ، نموداری تدوین می شود که به نام هرم سنی نامیده می شود. این هرم دارای دو محور است. محور عمودی اختصاص به سن دارد. محور افقی ، اختصاص به تعداد افراد در هر یک از دو جنس دارد. - هر قدر از پایین نمودار به سمت بالا می رویم ، به سنین بالاتر می رسیم و ضمنا از شمار افراد در این سنین کاسته می گردد و نمودار رفته رفته شکل یک هرم را به خود می گیرد.

اسلاید 25:

اسلاید 26: جمعیت مناطق یا کشورهای مختلف می تواند تحت تاثیر الگوهای باروری گذشته؛ حال ، مرگ و میر و مهاجرت کاملا متفاوت باشد.بنابر این جمعیت را میتوان در سه نمای کلی از نظر ترکیب سنی و جنسی مورد بررسی قرار داد.1- رشد سریع جمعیت که بوسیله هرمی با نسبت بیشتری از افراد جوان مشخص می گردد. (قاعده هرم کاملا پهن تر از راس هرم می باشد)هرم سني جمعيت جوان يا كشورهاي در حال توسعه بدين شكل مي باشد.(شكل مثلث)2- رشد کند جمعیت که بوسیله هرمی با نسبت کمتری از افراد جوان مشخص می گردد.(قاعده کمی پهن تر از راس هرم)

اسلاید 27: 3- رشد صفر یا جمعیت در حال کاهش که بوسیله هرمی با تعداد تقریبامساوی افراد در همه سنین و با کاهش تدریجی در سنین پیرتر نشان داده می شود(افراد سالمند بتدريج كاهش پيدا ميكنند)اميد به زندگي بيشتر مي شود).(قاعده تقریبا مساوی با راس هرم)هرم سني جمعيت سالخورده بصورت يكي از دو مورد قبل(رشد كند يا رشد صفر) مي باشد .هرم سني جمعيت سالخورده به شكل استوانه يا مستطيل مي باشدبطور کلی میتوان گفت ساختار سنی هر جمعیتی بعنوان تاریخچه جمعیت شناسی آن کشور میباشد.در قسمتی از هرم که قاعده پهن تر یا طویل تر باشد یا بر آمدگی بیشتری داشته باشد در اصطلاح جمعیت شناسی به آن Boomer Baby (انفجار جمعیت یا وسعت برآمدگی نسل مذکور) گفته می شود.

اسلاید 28: قاعده هرم نشاندهنده تغییرات در باروری بوده و نیز افزایش راس هرم متاثر از تغییرات مرگ و میر بوده و امید به زندگی نیز در حال افزایش است.جمعیت یک سن خاص تشکیل یک نسل( COHORT ) از جمعیت را تشکیل می دهد که در یک سال معین متولد شده اند. ساختار سنی کل جمعیت می تواند به عنوان تجمع نسلی که در سالهای مختلف بدنیا آمده اند باشد.نمودار ساختار سنی جمعیت (Age Pyromid) تعداد نسلهای زنده از جمعیت مختلف در هر سن در کشور را نشان دهد.

اسلاید 29: تغییرات جمعیتی (حركات جمعيت يا وقايع دموگرافيك)تغییر جمعیت شامل موارد زير مي باشد:موالید وباروي مرگ و ميرمهاجرت ازدواج و طلاقمعادله توازن یا فرمول موازنه جمعیتی:کوچ کرده – مرگ – وارده + تولد+ جمعیت سال قبل= جمعیت سرشماری شده

اسلاید 30: روشهای صحت و ارزیابی سرشماری: (برای بهورزان)نسبت جنسی یک وسیله خوب تحلیلی بوده و از تقسیم جمعیت مرد بر زن محاسبه میشود و حاصل در 100 ضرب می گردد. همواره نسبت جنسی در بدو تولد عددی ثابت و حدودا بین 102 تا 108 در نوسان است .محدوه طبیعی نسبت جنسی در سایر گروههای پنج ساله بین 97 تا 117 می باشد.اگر مقدار بدست آمده خارج از این محدوده باشد ، نشانه نسبت نادرست جنسیت در گروههای سنی بوده و یا اینکه مهاجرت و مرگ و میر در یک جنس بیشتر بوده که منجر به کاهش یا افزایش این نسبت گردیده است.

اسلاید 31: نسبت سنی : شاخصی است که در ارزیابی صحت گزارش در آمارگیری جمعیتی مورد استفاده قرار می گیرد. رقم مورد انتظار برای شاخص نسبت سنی بر اساس فرمول فوق عدد 100 می باشداین شاخص عبارتست از نسبت جمعیت در یک گروه سنی معین به نصف مجموع جمعیت گروههای سنی قبل و بعد از آن .

اسلاید 32: . نسبت سني گروه 5-9جمعيت گروه سني5-9 *100ميانگين جمعيت گروه سني ماقبل و مابعد 100 * 40100= 2/(30+50) وقتی که با جدول توزیع فراوانی کار می کنیم .

اسلاید 33: شاخص ارقام تلفیقی:شاخص ارقام تلفیقی روشی جهت بازبینی و ارزیابی گزارش سن و جنس در مورد گروههای سنی 5 ساله سرشماری می باشد.پس از انجام محاسبات طولانی مربوط به شاخص ارقام ترکیبی میزان دقت و صحت سرشماری از نظر گزارش سن و جنس مشخص می شود.هرچه رقم ای شاخص کوچکتر باشد نشانه میزان دقت بیشتر در گزارش سن و جنس است و برعکس هرچه بزرگتر باشد بیانگر اشکالات بیشتر در سرشماری بویژه از نظر گزارش سن است.

اسلاید 34: ارزیابی شاخص چنانچه مقدار شاخص 20 > باشد نشانه دقت خوب در سرشماریبین 20 تا 40 باشد بیانگر دقت در حد متوسط اگر بیش از 40 باشد بیانگر دقت در حد کم می باشــد.

اسلاید 35: پنجره جمعیتی دریچه جمعیتی : به دوره ای اطلاق می شود که در آن نسبت وابستگی در مقیاسی که در تاریخ بی سابقه است کوچک می شود . ابتدا و انتهای آن مشخص است . این دریچه از سال 85 آغاز و پنجره آن حدود 4 دهه باز می ماند پنجره جمعیتی بر اساس سازمان ملل :دوره ای که نسبت کودکان و نوجوانان زیر 15 سال از 30% جمعیت کمتر می شود .در حالیکه نسبت جمعیت بالای 65 هنوز زیر 15%است یا دوره ای که نسبت بستگی سنی کل کمتر از5 /0 باشد .

اسلاید 36: سالمندي جمعيتبندي ROSSET) B = 100 * جمعيت 60 سال به بالا كل جمعيتاگر B<8% جمعيت جواناگر <B<10%8% مرحله ابتداي پيرياگر <B<12%10% مرحله بعدي پيرياگر B ≥ 12% جمعيت سالخورده

اسلاید 37: فرمهاي سرشماري:1-فرم چوب خط2- فرم بازديد ساليانه خانوار3- فرم گروه سني4- فرم توزيع استخراج5- فرم نمك يد دار6- چهارگروه در معرض خطر7- فرم بيمه8- فرم اطلاعات روستا8-

اسلاید 38:

اسلاید 39: مبحث سوم : پیش بینی جمعیت - فرمهای سرشماری نرم افـزار سرشماری

اسلاید 40: پیش بینی جمعیت برای پیش بینی رشد جمعیت در شهرهای بزرگ ؛ استان و کشور نیاز به درصد رشد جمعیت است رشد طبیعی جمعیت: Natural Growth Rate برحسب درصد بیان می شود و بدون توجه به روند مهاجرت از طریق تفریق میزان خام موالید و میزان خام مرگ به دست می آید میزان مرگ خام - میزان موالید خام = رشد طبیعی جمعیت 10 یا 100 * تعداد مرگ – تعداد موالید = رشد طبیعی جمعیت کل جمیت

اسلاید 41: اگر رشد جمعیت در منطقه ای برابر 2 درصد باشد و جمعیت فعلی آن برابر 100،000 نفر باشد در صورتی که رشد جمعیت ثابت بماند جمعیت منطقه در سه سال آینده به چه تعداد خواهد رسید؟ R=2/100 جمعیت فعلی= 00̦1000[2/100* 100 ̦000] + 100 ̦000=102 ̦000جمعیت در یک سال بعد[2/100*102 ̦000] + 102 ̦000= 104040جمعیت در دو سال بعد[2/100*104 ̦040] +104 ̦040= 106120/8جمعیت در سه سال بعد

اسلاید 42: P2=P1(1+R)n جمعیت فعلی P1 =رشد طبیعی جمعیتR= رشد طبیعی جمعیتn=جمعیت مورد نظر P2=P2=?R= 2/100 n=3 P1=100000 P2=100000(1+./02)3=106120/8

اسلاید 43: زمان دو برابر شدن : { با داشتن رشد طبیعی جمعیت}P2=70/R رشد طبیعی جمعیت بر حسب درصد R= رشد جمعیت =./01P2=70/1=70رشد جمعیت = ./02 P2=70/2=35هر قدر درصد رشد جمعیت کمتر باشد در مدت زمان طولانی تر (دیرتر) جمعیت دو برابر می گردد

اسلاید 44: ج) تکمیل فرم بازدید سالیانه خانوار: هدف از تکمیل این فرم شناخت گروههای هدف برخی برنامه های بهداشتی مختلف است که ممکنست اطلاعات آنهادر طول سال ثبت نگردیده و نحت مراقبت قرار نگرفته باشند. این اطلاعات شامل گروههای هدف در برنامه های مراقبت از زنان باردار وتنظیم خانواده و برنامه های مربوط به به بیماریهای سل ،مالاریا فشار خون، دیابت ،تالاسمی و معلولیت های جسمی و روانی است. به عنوان مثال ممکنست فردی مبتلا به سل است به خانه بهداشت مراجعه نکرده باشد و خود مستقیما به مطب خصوصی در شهر مراجعه نموده و تحت درمان قرار گیرد. در این صورت

اسلاید 45: بهورز در بازدید سالیانه این موارد را کشف و در فرم چوب خط زده و در صورت لزوم تحت مراقبت قرار می دهد. این فرم ممکنست برای یک خانوار در چند ردیف از جدول پر شود وبرای خانواری دیگر اصلا تکمیل نگردد. د ) تکمیل فرم استخراج سرشماری و نیز درج اطلاعات سرشماری در زیج حیاتیپس از تکمیل اطلاعات سرشماری باید اطلاعات ثبت شده در صفحه دوم پرونده خانوار برحسب سن و جنس در شروع سال جدید به جدول جمعیت بر حسب سن و جنس در زیج حیاتی منتقل شود.برای اینکه این اطلاعات با دقت بیشتری در جدول اشاره شده ثبت شود، فرم استخراج اطلاعات سرشماری بر حسب سن و جنس و وضعیت تاهل زنان طراحی شده است.

اسلاید 46: از توجـــه شمــا متشـــکرم