مزاج شناسی

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:
کیفیت اخلاط جهار گانه ‎a‏ صفرا: گرم و خشک (مانند کیفیت آتش) ۲ خون (دم): گرم و تر(مانند کیفیت هوا) ۳ _بلغم: سرد و تر (مانند کیفیت آب) ؛. سودا: سرد و خشک (مانند کیفیت خاک) 

صفحه 4:
احساس سنگینی در بدن = خمیازه کشیدن و کش و قوس آمدن ‎ope‏ زدن ‏حواس پرتی ‏© شيرينى مزه زبان #قرمزى زبان ©خارش محل حجامت #قرمزى رنك جهره ©برآمد كى ركهاى بدن ‎ 

صفحه 5:
سفیدی بیش از حد رنگ صورت انس كر شت اندام ها #سردی و نرمی پوست زیادی و نرمی و چسبندگی آب دهان پرخوابی #كسل بودن #كند ذ 

صفحه 6:
#زردی رنگ پوست و زبان dbs Abe #زبرى و خشكى زبان #خشكى بوست وبينى #عطش شديد ©تنفس سريع #احساس تهوع #دلشوره و بیقراری 00 #احساس سوزن سوزن شدن پوست 

صفحه 7:
‎sl a‏ غلبه سودا ‏#کمودت رنگ پوست ©خشكى يوست ‏©بروز لكه هاى تيره در يوست ‎pye‏ شدن تدريجى ‏زیادی فکر و خیال و وسواس #اسپاسم و سوزش دهانه معده #اشتهاى كاذب ‎ero ‏#کابوس و بیخوابی ‎ 

صفحه 8:


صفحه 9:
#لزوم ورزش: دفع فضولات باقی مانده از هضم غذا با ایجاد گرما در بدن: سیب رقت فضولات و دفع به طريق عرق تحلیل رطوبات سست کننده: ایجاد استحکام عضلات و اعصاب و وتر و رباط #ویژگی های ورزش معتدل: 1- پوست سرخ و تنفس تند شده و عرق ایجاد کند. 2- مقوی اعضا و حرارت غریزی. #بهترین اوقات ورزش: 1- بعد از خروج غذا از معده و کامل شدن هضم معدی 2 در فصل بهار: نزدیک ظهر, تابستان: اول روز, زمستان: آخر روز #انواع ورزش: sled 2-خاض 

صفحه 10:
مست و دلى (ماساز) #فوائد دلک: 1.تحلیل ماده غلیظی که به عضو چسبیده است 2.تحلیل باد و نفخی که در عضو باشد 3.جذب كردن ماده از بالا به يايين 4.رساندن اثر روغن ها به اعضاء 5.بزرق كردن اعضا 

صفحه 11:
۰ 0 بمراست روال 

صفحه 12:
‎Tee ee‏ خجلو و اندیشه کارهای مهم و علم‌های باریک و هر یک را اندر تن مردم اثری ظاهر است فزون از لثر طعام و شراب و غیر آن. از بهر آنکه طعام و شراب و دیگر اسباب بدان زودی اثر نکند که اعراض نفسانی ‎BS‏ ‏خبينى كه لثر سخنی یا چیزی خوش و یا ناخوش که مردم بشنود یا اندیشه که بر خاطر او بگذرد چگونه زود بی‌هیچ مهلت. بر رنگ روی او پدید آید و حرکت و آواز مردم اندر حال بگردد» ‏الاغراض الطبیه و المباحث العلاییه 

صفحه 13:
TS اعراض نفسانی #شادى 5 #خشم oie ترس واندوه © خجالت #انديشه كارهاى مهم ‎Sealy Hale‏ 

صفحه 14:
‎oe af 561‏ اذ *فضب | # حرارت را ناگهانی به یرون می‌راند. #لذت 1 © حرارت را کم کم به یرون می‌راند. © ترس ] © حرارت را ناگهانی به داخل ‎hye‏ ‏اندوه ] © حرارت را کم کم به داخل می‌راند. ‎ 

صفحه 15:
شادی و لذت در حد اعتدال: حرارت غریزی را برمی‌افروزد. ”مزاج را گرم و تر می‌کند. *باعث قوی‌تر شدن قوت‌ها می‌شود. بدن از غذا بهره بیشتری می‌یابد و فربه می‌شود. رنگ روی تازه و شاداب می‌گردد. مواد زائد و دفعی و بیماری‌ها از تن دفع می‌شود. اثر پیری ظاهر نمی‌گردد (به تأخیر می‌افتد). شادی مفرط: می‌تواند سبب مرگ و هلاکت شود (شادی مرگ). 

صفحه 16:
غم و اندوه ترس: خون و حرارت غریزی را به داخل تن می‌راند. #مزاج را سرد و خشک می‌کند. رنگ و روی را زرد می‌کند و شادابی و تازگی پوست را می‌برد. همه قوت‌ها را ضعیف می‌کند > ایجاد بیماری #موجب پیری می‌شود. # سرد کردن ترس, قوی‌تر از سرد کردن غم و اندوه است. فواید غم و اندوه: ایجاد اعتدال در مزاج‌های خیلی گرم #ساکن شدن خشم‌های عظیم #رفع سبکساری ناشی از شادى زياد 

صفحه 17:
خشم و غضب: خون را در بدن می‌گستراند و قوت روح و حرارت را به ظاهر تن می‌رساند. خشم به اعتدال در بیشتر مزاج‌ها سود دارد (بویژه در کسی که سردمزلج باشد و کمتر ورزش کند) # گرم کردن خشم. قوی‌تر از گرم کردن شادی و سایر اعراض است. خشم به افراط: برای افراد صفراوی زیان دارد چون صفرا را می‌سوزاند و در تن می‌پراکند و رنگه روی را زرد می‌کند. برای افراد تر و سردمزاج و کسانی که حرارت غریزی‌شان ضعیف شده و رنگ رویشان رفته و قوت‌هایشان کم شده سود دارد. 

صفحه 18:
ع مو ‎a | io‏ << منفعت ومضرت اعراض نفسانى انديشه کارهای مهم (همٌّ؛ مردم را از درد و بیماری‌ها غافل میکند. * خالی بودن از اندیشه کارهای مهم کندی خاطر می‌آورد. قوت‌ها را ضعیف می‌کند و دردها و بیماری‌ها را زیاد می‌کند. منفعت رسیدن به امید و ایمن شدن از کاری همچون منفعت شادی معتدل است. مضرت یأس همچون مضرت غم و اندوه و ترس است. 

صفحه 19:


صفحه 20:
زمان و مکان خوابیدن #بهترین زمان خوابیدن: پس از هضم معدی و عبور غذا از معده ٩عدم‏ خواب در زمان گرسنگی #عدم خواب روز (به خصوص در زمستان) #عدم خواب زیر نور مستقیم آفتاب : تحریک اخلاط و صفرا ‎٩‏ عدم بیداری بیش از حد: ااز بين رفتن رطوبات اصلی بدن, اختلال هضم, خشکی مغز, احتراق اخلاط ‏خواب معتدل: 6 ساعت ( عدم خواب بیش از 10 ساعت) ‏# تناسب حرارت محل خواب و نوع لباس خواب به تناسب مزاج شخص و فصول ‏© عدم خواب در محل سفت : آسيب به اعصاب ‏* عدم خواب بر زمين سرد و نمناك: مثل بيمارى هايى مانند استرخاء و درد ‏بيشت 

صفحه 21:
شبوه خواب #ابندا مدتی به پهلوی راست و سپس به پهلوی چپ #پوشاندن روی شکم هنگام خواب به وسیله مناسب #عدم خوابیدن در حالت استلقاء #القاء خواب: 1- صدای پیوسته, دلنشین و معتدل 2- مالش بسیار در صورت بی خوابی ناشی از خستگی 3- خواندن کتاب در حالت نشسته 

صفحه 22:
#فصل زمستان : سرمای زیاد غليظ و لزج شدن مواد © فصل يهار طبی و گرم شدن هوا: رقیق شدن و پخش شدن مواد در بدن منجر به 0 ار جمله بعاد حسايت فصلى (ربنيت الرزيق) 

صفحه 23:
J * پرهیز از پرخوری در وعدههای غذایی #پرهیز از مصرف تنقلات مانند: آجیلهای شور, تخمه, گردو #پرهیز از ادویهجات تند مانند: فلفل, دارچین, زنجبیل #پرهیز از مصرف غذاهای چرب و سرخ کردنی #پرهیز از مصرف کیک و شیرینی و خامه زیاد #پرهیز از مصرف میوههای لطیف که در بدن به سرعت دچار تغییرات نامطلوب ستحاله به خلط غالب) میشوند از جقله: خیار هندوانه و #استفاده از آب میوه ‎sal‏ فوق در صورت شدت حرارت: آب هتدوانة با آب خبار 

صفحه 24:
#کاهش معقول مصرف گوشت قریر فصل بهار #توصیه به لینت مزاج و جلوگیری از بروز یبوست در دفع #استفاده از سوپها و آشهای ساده با پایه برنج و سبزیجات مرسوم (بدون ادویه و رشته و کشک) *استفاده از سیب, میوه بالنگ به عنوان میان وعده ٩استفاده‏ از شربت عناب, شربت آلو بخارا یا شربت تمرهندی به خصوص در افرادی که مزاج گرم دارند در صورت صلاحدید پزشک متخصص و وجود علایم غلبه خلط دم پاکسازی به کمک فصد و حجامت #یا پاکسازی با استفاده از ملینات و مسهلات 

صفحه 25:
- مصرف سبزی‌ها و گیاهان دارویی که در ».3 ‎Aes se‏ ‎ie‏ بسیار زیادی در پاکسازی خون و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌های قصل بهار :کنگر, ریواس ‏ 2 - پوشیدن لباس‌هایی با جنس کتان :بهترین نوع پوشش 3 - نوشیدن عرق‌های گیاهی به‌ویژه عرق‌هایی که از گیاهان بهاره مثل شاه تره, کاسنی و خرفه :در پیشگیری از ابتلا به حساسیت‌ها و الرژی‌های فصلی *آلرژی فصلی: به‌مدت 3 روز تنها از ماءالشعیرسنتی و بدون استفاده از موادشیمیایی / پس از اتمام این رژیم غذایی 3 روزه سبزی‌های پخته شده, بدون ادویه و کم حجم به‌عنوان غذا 

صفحه 26:
#آش, فصل بهار #بورانی اسفناج. #بورانی شبدر و یونجه, #کاهو سکنجبین, #سمنوء ٩آش‏ شبدر و قره قروت: به‌عنوان بهترین و سبک‌ترین غذاهای ایرانی #خاوش گلو بهاره: چند گرم گل بنفشه و شکرتیغال را در 2 لیوان آب ویخته و روی حرارت ملایم بجوشانیم تا یک لیوان آن باقی بماند. دم نوش باقی مانده را صاف کرده و شب پیش از خواب 

صفحه 27:


صفحه 28:


صفحه 29:


صفحه 30:
« ريواس کین ه للبرزيقهيه شربت ریواس © طرز تهیه : 2 5 ‎bul‏ ریواس ها را کاملا" با آب بشویید و با چاقو پوست آن را بکنید و مغز داخلی آن , که کاملا" از پوسته خارجی جدا کرده اید و مغز سفید آن را به تکه های کوچک ۸ سانتیمتری برش بزنید . سپس ریواس های خرد شده را در ظرف مورد نظر بریزید و شکر رأ به أن اضافه كنيد 2 شکر و ریواس را مخلوط کنید تا کاملا" ریواس ها به شکر آغشته شوند . ابن تخلوط را۲۴ ساعت بدون حرارت در ظرف و بیرون از یخچال ( محیط خیلی گرم نباشد ) نگه دارید و هر ۶ ساعت یک بار آن را هم بزنید تا شکر کاملا" به شیره و شهد تبدلیل شود . بعد از ۲۴ ساعت شربت ریواس را از صافی رد کنید . 

صفحه 31:


صفحه 32:
8مزاج گرم و خشک #مناسب برای سرد مزاجان و افراد دارای بلغم بیش از حد تحلیل برنده اخلاط #تضعیف کننده قوا وافعال بدن #ثوران صفرا و عطش و بی قراری های معدی و قلبی #در واقع تدبير فصل تابستان را بابد از فصل بهار آغار کرد. #ابوعلی سینا: « بهتر است که در فصل تابستان خوراک و نوشیدنی ها کمتر باشد و ورزش نیز کاهش یابد » ارامش استراحت و فرونشاننده های گرما لازم ‎flea‏ ‏ميسر بود فى كردن نيز مناسب می باشد و قرار گرفتن در خانه و در سایه بسیار شایسته است » 

صفحه 33:
#کاهش در اغذیه و اشربه به دلیل ضعف قوت هاضمه #مصرف غذاهای سبک و کاهش دهنده حرارت *#*بهترین آغذیه : *اجاصیّه (آش آلو) #رمانیه (آش انار) #غذاهای سرد و خنک کاهنده صفرا و لطیف الهضم * آشامیدن شربت ریباس و تمرهندی و انار و **تناول ميوه های رطبه میخوش (ترش و شیرین) *کاهش جماع 

صفحه 34:
TS * کاهش ورزش تدابیر تابستان * انجام قی در صورت لزوم * نوشیدنی های خنک و غذاهای دارای ترشی ‎alo‏ ‏* آب میوه ها و شربت بنقشه و شربت گل و خبار شنبر و سفوف بنفشه ** استفاده از لباس های خنک و کتان *# _ کاهش فعالیت به ویژه در افراد گرم مزاج و در شدت گرما پرهیز از ورزش های سنگین و انجام ورزش در خنک ترین رون 

صفحه 35:


صفحه 36:
#تمرهندی را در آب جوش خیسانده و سپس می جوشانید تا یک سوم آب آن بخار شود سپس آن را صاف کرده و غلاف و هسته های آن را خارج کنید. #مواد حاصله را با شکر به قوام آورید. 

صفحه 37:


صفحه 38:
#در افرادی که فشارخون بالاء افزایش غلظت خون, حرارت و جوشش دم دارند. *با شروع تابستان طبی, در افراد مبتلا به امتلا: ‎ily‏ قرب کاب مصرگ ک هدر لصف لس لصف ب. ‏©1 مشت عناب را زخمی کرده و 24 ساعت خیسانده سپس می‌جوشانند تا پخته شوند و از پارچه صاف می‌کنند و بعد می‌جوشانند تا نصیف شوند و با 15 برایر آن‌شکر برد تا به قوام برسد 

صفحه 39:


صفحه 40:
اش های طبی 3 #برنج خیسانده: 1 استکان #لبه (یا عدس) : نصف استکان (بیمارانی که مشکلات گوارشی یا نفخ دارند, اش را بدون ليه درست كنند). #سبزى آش: شامل جعفرى, كشنيز, تره .. شتبليله كمى نعناع, جند ير ترخون و مرزه تازه يا خشک ©زردجوبه و نمك: به مقدار كافى “يا بال ويا كردن مرغ: در صورت صلاحديد يزشى #كرر نه أل علد : ليه با عدس را قدراه مك ورر وه لوال ار را ‎oe‏ 7 لبدها نرم شود. سپس سبزى رأ اضافه كرده و هم بزنيد. نيم ساعت بعد برنج را اضافه نموده و هر جند مدت يكبار اش رأ هم پرنید (در صورت تيان می‌توان به اش آب‌جوش اضاف کرد #در صورتی که لازم باشد ‎Gul a‏ بال مرغ اضافه کنید, آنها را زما مانی کهسیری اش را می زبرید آسافه کنید. fe 

صفحه 41:
*آش انار: مثل آش ساده بوه بجز ‎ea lit‏ پرداشتن ‎ou‏ ده 4 استكان آب 0 آن اضافه کنید. *آش تمرهندی: مثل آش انار بوده ولی چاشنی آن نصف استکان شیره تمرهندی می‌باشد. = ©»آش زرشک: مثل آش انار بوده ولی چاشنی آن شیره زرشک است. (برای ‎agi‏ شیره زرشک نیم کیلو زرشک آبی را در 7 ليوان اب روى شعله قرار دهيد تا بوجوش ايد سيس حرارت را كم كرده و به مدت نيم ساعت در حرارت ملايم أن را بجوشانيد. شعله را خاموش کرده و پس از اینکه مختصری خنک شد محتویات ظرف را در کیسه و یا دستمالی ریخته و اب آن را بگیرید. آب زرشک بدست آمده را بجوشانید تا غلیظ شده و قوام شیره پیدا کند. 

صفحه 42:
اش های طبی *آش سماق: مثل آش انار بوده ولی چاشنی آن نصف استکان شیره سماق می‌باشد. طرز تهیه شیره سماق مثل شیره زرشک می‌باشد. *آش ‎toll‏ مثل آش انار بوده ولی چاشنی آن آلو می‌باشد. *آش آبغوره: مثل آش انار بوده ولی چاشنی آن آبغوره *آش سکنجبین: مثل آش انار بوده ولی چاشنی ‎Ol‏ 

صفحه 43:


صفحه 44:
مخالف طبیعت انسان (گرم و تر): نیاز به مراقبت بیشتر ‎٩‏ در مناطق کم باران: عوارض شدیدتر ‏#افراد کهنسال و افراد دارای مزاج سرد و خشک: مراقبت بیشتر #9حفاظت بدن: از حرارت آفتاب ظهر و برودت صبحگاهی ‎aa‏ از خواب میانه روز و مصرف زیاد مواد غذایی و نوشیدنی ‏#جهت پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی: پوشاندن سر در طول شب ‏#پوشاندن 3 نقطه مهم برای افرادی که زیاد سرما می خورند #مصرف مواد دارای طبیعت گرم و تر: مغز و میوه هایی مانند سيت به لاني انكور و خريزة شین بادام 

صفحه 45:
#پرهیز از مواد موجب خشکی در بدن: مواد غذ ‎aa ced‏ سرخ ‎Tos‏ ‏فست فودها و ادویه های بسیار #پرهیز از مصرف ترشیجات و موادی مانند کلم, قارچ, بادمجان #پرهیز از مصرف ماست و دوغ ۴ پرهیزاز میوه های دارای رطوبت بسیار مانند خیار . #پرهیز ازخوابیدن در مکان های سرد, حمام موق با آب سرد, نوشیدن آب سرد (یخ) و آمیزش جنسی , شمان با آب نیم گرم, ‎ene‏ سپس چرب نمودن بدن با روغن بنفشه بادام است. #پرهیز از خشم و عصبانیت 

صفحه 46:


صفحه 47:
#طبیعت سرد و تر #مزاج عکس تابستان: تغذیه در آنهم عکس تغذیه در تابستان است یعنی در زمستان غذایی باید تناول شود که #افزایش قوای بدنی/ استعداد تجمع فضولات در بدن ۴ پرهیز از غذاهایی مانند دانه ها و بقولات #غذای زمستانی باید تغذیه دهنده تر از حبوبات و واجد ارزش غذایی بیشتر 

صفحه 48:
1. نیاز به غذای بیشتر و غذاهای گومی‌بخش مانند کره. عسل, بادام و فندق به همراه غذاهای ا 2.عدم قرارگرفتن ناگهانی در معرض هوای خارج پس از حمام 4 پرهیز از خوابیدن دو روز. بویژه در زمستان: باعث ایجاد بیماری‌های رطوبی و ‎aly‏ / تباهى رنگ چهره, سستی بدن, احساس کسالت و کاهش آشتها 5 بهترین زمان ورزش: آخر روز 6 در این فصل بایدجایه گرم چون جامه پشمین و توستین و آبریشمی وپنه‌دار 7. كاهض تصرف عيودهاى سرد د عرطوت (جون هندوانه, خبار, نار و.-.) بیشتر از میوه‌های گرم و میوه‌های خشك و 6 فراد تال در ‎a ls | eins‏ وت تلور هرا ارشان 89 باب از قصد و ححامت و فى و أسهال قوق اخراز تعود اما در زمان ‎Gale Sas eae Uo‏ می‌توان ازامسهل‌های صعیف با متوشط و قضد به‌قدر نیاز و ضرورت بهره جست. 

صفحه 49:
غذاهای مناسب فصل زمستان غذایی معتدل و غليظ: حليم و كله كوت طشك وأ لت وگوشت کسید و گوشت کارا ای م و كباب و بريانٍ و تيهو و بلدرجين و مانند اينها و اسفیدباها (انواعی از آش) و قلیه خشك (گوشت سرخ‌شده با روغن زیتون) و نند اين, بويزه با دارجين و زيره و رازيانه و مانند آنها اد ‎ef‏ و خشك مناسب: ‎saul‏ يادام كاغذي, ‎le say ta‏ به د ترب» ترهر جعفری؛ ای, خردل, خرما, خرمالو, دارچین» روغن, ‎abies a‏ رجه رده سياه فين نت وله ‎Tas «ads Sas‏ مویز), کلم, کنگر. کرو گل لپه, مرزه. موسیر, موم ‎Cee‏ تارگیل. تخود. نعناع. غرق بهارتارنج, ‏اش بای توچه داشت که مصرف هریک از اين موارد رابطه مستقيم با مزاج آفراد دارد و لازم است از زیاده‌روی در هرکدام از آنها دوری شود ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 50:
سوب میاسب برای سرماخورد بال و كردن مرغ سيب زمينى 1عدد #كوجه 1 ©كدوسبز 1 ‎dat‏ ‏©بياز 2-1 عدد #سير 1حبه #»شلغم 1 عدد 

صفحه 51:
یک غذای ساده #یک آش ساده مانند اسفیدباج برای اين افراد مناسب است. ‎٩‏ شامل: برنج. جعفری و گشنیز, کمی تره و شنبلیله, بال و گردن مرغ, کمی روغن زیتون. مقدار بسیار کم نمک و زردچوبه و در صورت تمایل مقداری کدو. ‏© مخصوصا در افرادى كه دجار يبوست و خشكى يوست 

صفحه 52:
؟گرم و تر *برگ های آن قلیل الغذا و نافع در امتلای خون ‎pS sly ul 255°‏ خونی © ترشى و مربای آن تقویت کننده نیروی جنسی در زن و مرد آب شلغم یا رنده شده آن همراه کمی فلفل سیاه برای دفع سنگ کلیه (نکته درباره سنگها) # خمیر شلغم پخته برای تسکین دردهای مفاصل مثل درد نقرس طبیخ یا شریت (آب پخته آن همراه با هم وزنش شکر) کاملا پخته آن برای سرماخوردگی و دفع خلط سینه #برای پیشگیری از سرماخوردگی در کودکانی ۶ خورند: مصرف روزانه از زمانی که شلغم وار 

صفحه 53:
هویج (زردکی ا جزر) *گرم و تر در درجه دوم #مقوی معده و ملین طبع (محضوضا اگر پبوست ناشی از ضعفت معده باشد) #باز کننده سدد کبدی و مقوی کبد #افزاینده مقاومت بدن در مقابل بیماربهای عفونی و دفع کننده سموم #دفع کننده آب زاید بدن, ورم اندامها, کمک در دفع سنگ ها کمک در درمان بیماری های دستگاه گوارشی, نزله, سرفه #بطی الهضم نفاخ مضر محرورین #مربای جزر تقویت کننده جنسی هویج (چه فرنگی چه ایرانی) آبپز میان وعده خوب به ویژه برای ریزه خواری 

صفحه 54:
32 LEAR: 

صفحه 55:
پرهیزها: 1. برهيز از ورود مواد زايد و سمّى دیگر: مصرف سبگار و قلیان؛ استفاده نکردن از حشره‌کش در محیط, و پرهیز از پخت وپز بدون تهوية متاسب در آشبزخانه / پرهیز از مصرف غذاهای مانده, گوشت‌های صنعنی و خوراکی‌های حاوی مواد نگهدارنده, روغن‌های چندبار حرارت‌دیده مانند فست‌فودهای سخ‌شده بازاری؛ تنقّلات بازاری مانند چپس و پفک. 2. پرهیز از هم اموری که غلظت خون (در معنای کلّی آن, و نه فقط پُلی‌سایتمی) را افزايش می‌دهند: مانند مصرف گوشت گاو, عدس, بادنجان به‌خصوص میرزاقاسمی, گوشت‌های صنعتی, غذاهای خمیری مثل ماکارونی, و غذاهای جرب و سنكين مثل كلوياجه. 3. پرهیز از همة اموری که پبوست‌آور هستند و دفع موا زاید از طریق روده را کاهش می‌دهند مانند غذاهای خشک, عدس‌پلو, موز سفت, میوه‌های ترش مانند به ترش و انار ترش, سنجد, خرمالوی گس. 4 پرهیز از آرایش‌های سنگین که همین تنفس اندک پوست را نیز کاهش می‌دهند. 5 پرهیز از همة اموری که نیروی عمومی بدن را کاهش می‌دهند مانند خواب ناکافی, شب‌زنده‌داری. ورزش شدید و طولانی, زیاده‌روی جنسی, مواجهه با هوای بسیار سرد. مواجههُ طولانی با تابش‌های الکتروه به‌خصوص رابانه و تلفن همراه.