مسائل قانونی و حرفه ای پزشکان و پرستاران

مسائل قانونی و حرفه ای پزشکان و پرستاران

اسلاید 1: دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد معاونت درمان کمیته ارتقاء اورژانسمسائل قانونی وحرفه ای پزشکان –پرستاران و...

اسلاید 2: قانون مجازات خودداري از كمك به مصدومين و رفع مخاطرات جاني (مصوب 5/3/54) ماده 1: هر كس شخص يا اشخاصي را در معرض خطر جاني مشاهده كند و بتواند با اقدام خود يا كمك طلبيدن از ديگران يا اعلام فوري به مراجع يا مقامات صلاحيت دار از وقوع خطر يا تشديد نتيجه آن جلوگيري كند بدون اينكه با اين اقدام خطري متوجه خود او يا ديگران شود و با وجود استعداد يا دلالت اوضاع و احوال بر ضرورت كمك از اقدام به اين امر خودداري نمايد به حبس تا يكسال و يا جزاي نقدي تا 50 هزار ريال محكوم خواهد شد. در اين مورد اگر مرتكب از كساني باشد كه به اقتضاء حرفه خود ميتوانسته كمك موثري بنمايد به حبس از 3 ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از 10 هزار ريال تا يكصد هزار ريال محكوم خواهد شد .

اسلاید 3: مسئولين مراكز درماني اعم از دولتي يا خصوصي كه از پذيرش شخص آسيب ديده و اقدام به درمان او و يا كمكهاي اوليه امتناع ورزند به حداكثر مجازات فوق محكوم ميشوند. ماده 2: هر گاه كساني كه حسب وظيفه يا قانون مكلفند به اشخاص آسيب ديده و يا اشخاصي كه در معرض خطر جاني قرار دارند كمك نمايند؛ از اقدام لازم وكمك به آنها خودداري نمايند به حبس از شش ماه تا سه سال محكوم خواهند شد

اسلاید 4: در صورتيكه رشته تخصصي مربوط به فرد ارجاع شده در بيمارستان وجود نداشته باشد پزشك اورژانس حق ندارد بدون معاينه اوليه و اخذ شرح حال و اطمينان از stable بودن بيمار از پذيرش وي امتناع و او را به مراكز ديگر ارجاع دهد. در صورت بحراني بودن وضعيت بيمار ابتدا بايد علائم حياتي وي را stable كرده و سپس جهت او از مركز واجد امكانات لازم پذيرش گرفته و با برگه ارجاع و شرح حال و نام پذيرش دهنده اعزام نمود. در صورت عدم پذيرش از طرف بيمارستان واجد تخصص لازم بايد order تلفني گرفته و با ستاد مركزي هماهنگي لازم جهت تعيين تكليف بيمار انجام گيرد. كليه مراحل اخذ پذيرش بايد كتباً و بصورت مبسوط در پرونده بيمار ثبت گردد

اسلاید 5: در طي پذيرش و بستري بيمار بايد به نكات ذيل توجه كرد: ثبت دقيق ساعت و تاريخ مراجعه و هر بار ويزيت ثبت دقيق وضعيت هنگام مراجعه بيمار همراه با شرح حال كامل از بيمار وهمراهان و معاينات باليني و نيز ثبت دقيق آثار ضرب و جرح (در صورت وجود

اسلاید 6: در طي پذيرش و بستري بيمار بايد به نكات ذيل توجه كرد: ثبت دقيق ساعت و تاريخ مراجعه و هر بار ويزيت ثبت دقيق وضعيت هنگام مراجعه بيمار همراه با شرح حال كامل از بيمار وهمراهان و معاينات باليني و نيز ثبت دقيق آثار ضرب و جرح (در صورت وجود

اسلاید 7: جزئياتي كه در رابطه با يك ضايعه بايد در نظر گرفته شوند و به دقت ثبت شوند: الف( نوع ضايعه (خراشيدگي، پارگي، بريدگي، ....) ب( طول، پهنا، عمق ضايعه (بر اساس عناصر تشريحي درگير) ج( شكل ضايعه د( موقعيت ضايعه نسبت به نقاط مشخص آناتوميك د ر معاينات متناوب با ثبت ساعت و تاريخ ) ثبت دقيق سير بيماري ((progress note در معاينات متناوب با ثبت ساعت و تاريخ . 4) برقراري روابط مناسب علمي با ساير پزشكان و درخواست مشاوره هاي لازم با ذكر ساعت و تاريخ درخواست. 5) در اولين فرصت پس از انجام مشاوره، پزشك معالج ميبايست شرح مشاوره را بررسي كرده و با رعايت بند اول دستورات لازم را در پرونده ثبت نمايد.

اسلاید 8: پرونده ای كه بصورت صحيح و كامل تكميل شده باشد بهترين مدافع شماست وجود تناقض ها در پرونده ممكن است دفاعيات کادر درمانی را بی اعتبار نمايد

اسلاید 9: در بسیاری از موارد آخرین عامل تبرئه کننده پزشکان، گزارشات پزشکی خصوصاً گزارشات پرستاری می باشد اگر کامل و صحیح تهیه شده باشد

اسلاید 10: وقتی بيمار بدحالی را به بخش ديگری منتقل ميكنيد وسايل حفاظتی مورد نياز را همراه داشته باشيد و این امر را در پرونده حتماً ثبت کنید

اسلاید 11: اگر مطلبی از قلم بيفتد و در پرونده ثبت نشود به دفاعیات ما آسيب ميرساند اگر جزئيات اقداماتی كه برای بيمار انجام ميگيرد در پرونده ثبت نماييد اثبات صحت اقدامات انجام شده آسانتر خواهد بود پس از انتشار قانون فرض بر اين است كه همه از آن آگاه شده اند و قانون نيز بايد برای همه يكسان اجرا شود جهل به قانون رفع مسئوليت نمی كند نام و نام خانوادگی هر فردی که در پرونده مطلبی را مینویسد باید در زیر آن نوشته شود وتوسط خود وی امضاء شود و تاریخ و ساعت آن نیز حتماً درج گردد تناقضات موجود در پرونده که ناشی از خطاهای سهوی نوشتاری می باشد را برطرف کنیم

اسلاید 12: اشتباهات موجود در پرونده را نباید با خط زدن و یا لاک گرفتن محو کرد بلکه باید روی آن تنها یک خط کشیدکلمه ERROR نوشته شود بطوری که قابل خواندن باشد سپس نام ونام خانوادگی نوشته شده وامضاء گردد.

اسلاید 13: تغییر نام بیمار باید در پرونده ثبت گردد و حتماً بیمار با نام واقعی خود ترخیص گردد ثبت هر نکته ای در پرونده ممکن است در دادگاه بتواند از کادر درمانی حمایت نماید ولی وجود هر اشکالی در پرونده بالینی می تواند بر علیه کادر درمانی بکار رود ثبت هر نکته ای ایجاد مسئولیت می نماید ممانعت از دسترسی اقوام و بستگان و افراد غیر مسئول به پرونده بالینی بیمار مطالب ثبت شده باید خوش خط ویا حداقل خوانا باشد تمامی اطلاعات ثبت شده در پرونده باید مبتنی بر واقعیت باشد

اسلاید 14: تکمیل برگه های پرونده از مهمترین نکات است در نوشتن گزارشات از خودکاری استفاده نمایید که در زمان کپی کردن وضوح خوبی داشته باشد کپی رنگ سیاه و قرمز خوب ولی کپی رنگ آبی بد خواهد شد ترجیحاً انتهای گزارشات را با علامت ضربدر و یا خط ممتد که تا انتهای سطر کشیده شده است ببندید تا جلوی هرگونه سوء استفاده و اضافه نمودن مطلب به آن نوشته را بگیرید

اسلاید 15: قوانین مستند سازی در مدارک پزشکی

اسلاید 16: 1) توصیفی باشند دقیقاً آنچه را که مشاهده می کنیم شرح دهیم و مستند کنیم فعالیت بیمار را شرح دهیم نه آنچه را که فکر میکنیم.2) صریح باشد از اظهارات مبهم و کلی گویی اجتناب گردد مثلاً ذکر این مورد که بیمار شب بدی را پشت سر گذاشته است بسیار مبهم است که بهتر است نوشته شود بیمار در طول شب 10 بار با اسهال از خواب بیدار شد که در واقع علت ناراحتی بیمار و دلیل نخوابیدن وی را مشخص و صریح اعلام میکند

اسلاید 17: 3) از نقل قول مستقیم استفاده شود لزوماً از کلمات بیمار استفاده شودو نقل قول بیمار را بنویسید بین کلمات بیمار و آنچه که شما مشاهده کرده اید افتراق قائل شوید ( با قرار دادان سخنان بیمار در داخل علامت نقل قول) مثلاً این مطلب که خانم حسینی اظهار نمود «من سردرد دارم» دقیقاً درد را توسط بیمار توصیف میکند 4) شنیده ها را ثبت نکنید مثلاً آنچه که شخص دیگری در باره بیمار به شما میگوید همسر خانم حسینی گفت همسرم غذای اینجا را دوست ندارد

اسلاید 18: 5) مستند سازی به هنگام باشد از آنجا که حافظه انسان دچار فراموشی میشود ثبت اطلاعات باید به موقع و در اولین فرصت رخ دهد بنابر این بعد از ارائه مراقبت درمانی، تجویز داروها و انجام درمان لازم ،اطلاعات مربوطه را مکتوب نمایید (و نه قبل از انجام این اقدامات

اسلاید 19: 6) مستند سازی واضح و مداوم باشد اطلاعات بایستی با روش منطقی و متوالی ثبت گردند و استمرار ثبت اطلاعات باید وجود داشته باشد 7) تا آنجا که ممکن است از اختصار استفاده نکنید و اگر اختصار استانداردی را بکار میبرید در نگارش اول تکمیل آن اختصار را بنویسید از اختراع اختصارات خودداری نمایید فرم مربوطه را با نام و نام خانوادگی و طبقه شغلی امضاء نمایید درفرم خط خالی نگذارید و با ثبت اطلاعات به ترتیب تاریخ از تمامی خطوط استفاده نمایید

اسلاید 20: 8) چنانچه مستند سازی را در پشت صفحه یا در یک برگه دیگر ادامه میدهید، کلمه (ادامه در صفحه بعد یا پشت صفحه) را در پایین صفحه اول نوشته و مجدداً در صفحه بعد تاریخ و ساعت و مشخصات بیمار و شماره پرونده وی را ثبت نمایید و سپس ادامه گزارش را بنویسید 9) اشتباهات مستند سازی ثبت شود چنانچه دچار اشتباه شدید، هرگز آن را پاک نکنید، لاک نگیرید و یا طوری خط نزنید که قابل خواندن نباشد بلکه تنها یک خط بر روی آن بکشید و در یک پرانتز در جلوی آن بنویسید ERROR پاک کردن ،لاک گرفتن ومخدوش کردن مندرجات پرونده غیر قانونی است

اسلاید 21: 10) تمام اطلاعات مربوطه بطور کامل ثبت گردند پرستاران بایستی یادداشتهای پزشک را مطالعه کنند و چنانچه هر اطلاعاتی از قلم افتاده باشد، آنها مسئول ثبت آن در یادداشتهای پرستاری می باشند و در اولین فرصت باید پزشک را در جریان قرار دهند تمام ارتباطاتی که دررابطه با درمان بیمار بین کادر درمانی وجود دارد باید ثبت شود از نظر قانون تنها اقدامات درمانی برای بیمار انجام گرفته است که در پرونده ثبت شده باشند 11) محرمانه بودن اطلاعات ثبت شده کلیه مشاهدات، ارزیابیها و اقدامات درمانی ثبت شده در پرونده تنها باید در اختیار تیم درمانی قرار گیرد و هرگز نباید در دسترس دیگران قرار گیرد

اسلاید 22: نحوه پذيرش، ويزيت و ارجاع بيمار نسخه نويسي صحيح رضايت و برائت رازداري پزشكي گواهي هاي پزشكي گواهي فوت قصور پزشكي

اسلاید 23: نسخه نويسي صحيح: 1) داروها حداقل و حتي الامكان بدون تداخل باشد. 2) تنها براي يك دوره درماني نوشته شود. 3) نسخه خوانا باشد و دستور و طريقه مصرف دقيقاً مشخص گردد. 4) نسخه واجد تاريخ و نام مصرف كننده باشد 5) تشخيص بيماري مگر به اجازه بيمار در نسخه ثبت نگردد 6) دستورات دارويي بايد بطور كامل به بيمار تفهيم گردد استفاده از دفترچه بيمه ديگران براي بيمار ميتواند باعث عدم پذيرش نسخه به عنوان مدرك و يا حتي سوء استفاده عليه پزشك توسط بيماران گردد. 7) وظيفه پزشك قهري است و در صورت ويزيت بيمار توسط پزشك جهت ايشان مسئوليت قانوني ايجاد ميگردد (لازم نيست بيمار به اسم وي بستري شده باشد يا نام پزشك در ليست آنكالي قرار گرفته باشد).

اسلاید 24: گواهی نویسی در پزشکی

اسلاید 25: گواهینامه های پزشکی: گواهینامه های پزشکی سند معتبری است که درباره سلامت یا بیماری ویاامری مربوط به پزشکی تنظیم می شود و شرافت پزشکی در گروی صحت آن است حق هر بيمار است كه از پزشك گواهي بخواهد. صدور گواهي نامه وظيفه اخلاقي و قانوني براي يك پزشك است كه نمي‌تواند از اين وظيفه سر باز زند

اسلاید 26: انواع گواهی1- گواهینامه برای معافیت سربازی 2- گواهینامه سلامتی برای استخدام ویاازکار افتادگی 3- گواهینامه برای شرکت در اجتماعات(حج،ورزش،...) 4- گواهینامه برای سازمانهای بیمه 5- گواهینامه برای مراجع قضائی(ضرب و جرح،..) 6- گواهینامه برای ولادت 7- گواهینامه برای فوت شرایط گواهي نويسي: 1- مشخصات کامل پزشک 2- اطلاع از هویت صاحب گواهی بخصوص در موارد قانونی (( ازآقا/خانم....با ارائه( کارت،شناسنامه،دفتربیمه)/ یابه معرفی... به شرح زیر معاینه شد.....)) 3- شامل نام، تاريخ صدور و در صورت امكان شماره ثبت باشد. 4- موضوع گواهي بايد مشخص و بدون ابهام باشد. 5- در صورت گواهي استراحت، مدت و تاريخ شروع و اتمام آن مشخص و بدون ابهام باشد. 6- نوع بيماري مگر به در خواست و يا رضايت صاحب گواهي نبايد ذكر گردد. - گواهي بايد تسليم خود صاحب گواهي گردد. 8- از نوشتن گواهي براي بيماران ساير پزشكان تا حد امكان خودداري كنيد. 9- از نوشتن گواهي هاي سفارشي براي رؤسا، دوستان و آشنايان و خويشاوندان جداً خودداري شود. ذیل گواهی باید: ((...این گواهی بنا به در خواست سازمان/آقای...تنظیم گردید و تحویل متقاضی/حامل نامه....گردید)) نوشته شود

اسلاید 27: طول مدت درمان: مدتي كه فرد بايد به درمان بيماري بپردازد و مانع از حضور او در محل كارش نميباشد طول مدت استراحت: مدتي كه فرد ميتواند از محل كار خود غيبت نمايد. در كشور ما اين دو اصطلاح به يك معني ميباشند گواهي تولد: ـ ذكر نام پدر و مادر ـ ساعت و تاريخ تولد ـ محل تولد ـ گواهي به تصديق و مهر و امضاء مسئول و يا مدير محل تولد (بيمارستان يا زايشگاه) باشد ماده 538ق.م.ا: هر كس شخصاً يا توسط ديگري براي معافيت خود يا شخص ديگري از خدمت دولتي يا نظام وظيفه يا براي تقديم به دادگاه گواهي پزشكي به اسم طبيب جعل كند به شش ماه تا يكسال حبس ويا 300 تا600 هزار تومان جريمه محكوم خواهد شد. ماده 539ق.م.ا: هرگاه طبيب تصديق نامه خلاف واقع در باره شخصي براي معافيت از خدمت ادارات رسمي يا ... بدهد به 6ماه تا 2 سال حبس يا به 3 تا 12ميليون ريال جزاي نقدي محكوم خواهد شد و هرگاه تصديق نامه مزبور به واسطه اخذ مال يا وجهي انجام گرفته علاوه بر استرداد و ضبط آن بعنوان جريمه به مجازات مقرر براي رشوه گيرنده محكوم ميگردد. ماده 540ق.م.ا: براي تصديق نامه هاي خلاف واقع كه موجب ضرر شخص ثالثي باشد يا اينكه خسارتي بر خزانه دولت وارد آورد مرتكب، علاوه بر جبران خسارت وارده به شلاق تا 74 ضربه يا 200 هزار تا 2 ميليون ريال جزاي نقدي محكوم خواهد شد.

اسلاید 28: جهت اطمينان از مرگ بعد از ماساژ قلبي با وجود دو نوار صاف با فاصله ده دقيقه براي تائيد مرگ قطعي كافي است. در تصادفات و تروماها بايد جسد بدون درآوردن لباس به پزشكي قانوني ارسال شود و اگر جهت درمان و اقدامات احيا لباسش بيرون آورده شود بايد لباسها در يك پلاستيك دربسته بطور جداگانه ارسال شود. داروهاي همراه جسد بايد به پيوست لباسهايش در يك بسته بندي ارسال گردد. تمام IV LINe سونداژ و لوله تراشه, Airway , لوله درن, Chest Tube, الكترود مانيتورينگ و پروتزهاي فلزي يا پلاستيكي كه در حين جراحي بكار ميروند نبايد قبل از اتوپسي از بدن متوفي جدا شود و بايد همراه جسد ارسال شوند تا جاگيري صحيح و باز بودن يكايك آنها بدقت بررسي و ثبت گردد. فرد انجام دهنده احيا بايد مشخص باشد. شرح حال دقيق متوفي شامل تابلوي هنگام مراجعه, معاينات, نتايج آزمايشگاهي, شرح مختصر از پيشرفت بيماري و تابلوي هنگام مرگ و نيز بيماريهاي عفوني احتمالي يا حتمي مانند HIV و هپاتيت بايد حتما ذكر گردد.

اسلاید 29: كدام گواهيهاي فوت را نبايد صادر كرد: ديگر كشي و خودكشي مرگ مرتبط با تصادفات و تروماها مرگ مرتبط با جراحيها و اقدامات درماني مرگ با علت نامشخص يا غير قابل توجيه مرگ ناشي از غرق شدگيها, سوختگيها و برق گرفتگيها مرگ ناشي از حوادث كار كدام گواهيهاي فوت را نبايد صادر كرد: مرگ غير قابل توجيه يا مشكوك در مراكز كه دسته جمعي زندگي ميكنند (آسايشگاهها و ...) مرگ در زندان يا مرگ زنداني مرگهاي خياباني مرگ ناشي از مسموميتها گلوله خوردگي, انفجار مرگ در حوادث دسته جمعي هر گونه شكايت در رابطه با علت فوت يا درخواست بستگان صدور گواهي براي فرد فوت شده : الف: گواهي فوت ب: جواز دفن جواز دفـــــن : انواع مرگ: 1- مرگ طبيعي 2- مرگ غير طبيعي مرگ طبيعي مرگي است كه منحصراً به علت يك عامل و اختلال جسماني و دروني به وقوع پيوسته باشد مرگ را مي توان به مرگ مشكوك و غير مشكوك نيز تقسيم بندي كرد . پزشك شاغل در مراكز درماني دولتي و خصوصي فقط مجاز به صدور جواز دفن در مورد مرگ هاي طبيعي و غير مشكوك ميباشد شرايط صدور جواز دفن : 1- فرد فوت شده بيمار پزشك بوده واز ويزيت قبلي وي زمان طولاني نگذشته باشد . 2- پزشك بايد شخصاًجسد رامعاينه و از وقوع مرگ اطمينان حاصل كنند.

اسلاید 30: علت فوت براي پزشك معلوم بوده و مرگ طبيعي باشد 4- پزشك شخصاً بايد با بررسي مدارك هويتي از هويت جسد اطمينان حاصل كند 5- پزشك بايد شخصاً از نظر وجود هر گونه آثار ضرب و جرح و يافته هاي غير طبيعي جسد را مورد معاينه و بررسي قرار دهد . 6- از اطرافيان (اولياِء دم ) شرح حال كافي در خصوص نحوه وقوع مرگ بايد گرفته شود و از عدم احتمال وقوع شكايت در حال و آينده مطمئن گردد 7- بعد از طي مراحل فوق الذكر جواز دفن صادر گردد

اسلاید 31: نحوه نوشتن علت فوت در جواز دفن : طبق نظر whoعلت فوت بايد شامل دو جزء باشد : PART : I PART : II A B C . مثال: PART :I A:انفاركتوس ميوكارد B:ترومبوس كرونر راست C:اترواسكلروز پيشرفته PART : II تنگي دريچه ائورت

اسلاید 32: قصور پزشكي هرگاه پزشك و كساني كه در اقدامات درماني و بهداشتي مشاركت داشته در انجام مسئوليتي كه به عهده دارند نسبت به بيماران و مراجعين خود به هر شكلي كوتاهي نمايند كه منجر به خسارات مالي و جاني گردد قصور پزشكي محسوب مي شود. خطاهاي‌ پزشكي‌: تعريف‌ خطا یا قصور‌ پزشكي‌: موقعي‌ است‌ كه‌ پزشك‌ آنچه‌ طبق‌ موازین‌ پزشكي‌ وظيفه‌ داشته‌ است‌ نسبت‌ به‌ معاينه‌ دقيق‌ وتشخيص‌ به‌ موقع‌ و درمانهاي‌ صحيح‌ و پيگيري‌ و مشاوره‌ و راهنمائي‌هاي‌ لازم‌ اقدام‌ نكرده‌ باشد. گاهي‌ با تمام‌ اين‌ اقدامات‌ پزشك‌ به‌ تشخيص‌ صحيح‌ نمي‌رسد هرگاه‌ اين‌ عدم‌ تشخيص‌ با انجام‌ تمام ‌اقدامات‌ فوق‌ و همراه‌ با تبحر باشد خطاي‌ پزشكي‌ محسوب‌ نمي‌شود. بيماران از لحاظ قانوني حق دارند انتظار يك درمان استاندارد از پزشك معالج خود داشته باشند البته اين بدين معنا نيست كه پزشك بايد نتيجه درماني رضايت بخشي را براي بيمار تضمين كند. در صورتيكه بيمار بتواند اثبات كند در اثر عدم ارائه يك درمان استاندارد از سوي پزشك معالج خود متحمل ضرر شده حق دارد از او خسارت مالي دريافت كند.

اسلاید 33: براي ادعاي قصور بايد ثابت شود كه: 1- پزشك وظيفه مراقبت و درمان بيمار را بر عهده داشته است. 2- در انجام اين وظيفه كوتاهي كرده است. 3- در اثر اين كوتاهي به بيمار آسيب جسمي يا رواني وارد گرديده باشد. اگر قصور در انجام وظيفه پزشكي اثبات شود ولي باعث ضرر جسمي يا رواني براي بيمار نشده باشد او نميتواند در دعوي قضايي خود موفق شود. اگر پزشك براي بيمار خود داروي نامناسب حتي مضر تجويز كند ولي بيمار از آن دارو استفاده نكرده باشد نميتواند از پزشك ادعاي خسارت كند. براي ارزيابي قصور, پزشك مدعي عليه با پزشك مشابهي كه همان ميزان تجربه داشته و در شرايط مشابهي انجام وظيفه ميكند مقايسه ميگردد. اشتباه در قضاوت باليني اگرچه قصور محسوب نميشود ولي نتايج وخيم آن (كه به صورت گذشته نگر نتايج و اشتباه بودن آن مشخص ميگردد) باعث ضمان ميشود (اينگونه اشتباهات ,,حوادث پزشكي,, نام داشته و با نيت خيرخواهانه انجام ميگردد). اگر شرح حال مناسب و مكتوب گرفته شده و معاينه باليني كامل انجام شده و مكتوب گشته, آزمايشات پاراكلينيكي لازم نيز درخواست گردد, عدم تشخيص قصور محسوب نميشود.

اسلاید 34: براي قبول مسئوليت توسط پزشك به مقدماتي از قبيل پرداخت ويزيت و يا بستن قرارداد نيازي نيست و تنها قصد پزشك كافي است. عدم تشخيص قصور نيست مشروط به اينكه اقدام درماني شروع نشده باشد درصورت شروع اقدام درماني پزشك ضامن است. اگر ضمن معالجه بوسيله عاملي كه مربوط به پزشك نميباشد – مثل قطع برق يا خرابي دستگاه – و آسيبي به بيمار برسد در اين صورت پزشك ضامن نميباشد و هركسي كه عمل مذكور منتسب به او باشد ضامن خواهد بود.

اسلاید 35: تقسیم بندی قصور پزشکی

اسلاید 36: 1.بي احتياطي 2.بي مبالاتي 3.عدم رعايت نظامات دولتي 4.عدم مهارت بی احتیاطی عبارت است از انجام فعلی که بر اثر سهل انگاری فردی انجام پذیرد مانند جاگذاشتن گاز یا وسایل جراحی در شکم بیمار معمولاً همکاران جوان و کم تجربه دچار این نوع قصور می شوند بی مبالاتی عبارتست از ترک فعلی است که از نظر علمی و فنی انتظار انجام آن از پزشک می رود ولی در اثر غفلت انجام نمی یابد مانند عدم انجام آزمایشات لازم قبل از عمل جراحی معمولاً همکاران مسن و با سابقه بالا دچار این نوع قصور می شوند معمولاً شدیدترین نوع قصور می باشد

اسلاید 37: عدم تبحر( مهارت) شامل مواردی است که پزشک تبحر علمی و عملی لازم برای انجام کار بخصوصی را نداشته باشد مانند عدم تصمیم گیری به موقع عدم سرعت عمل لازم برای انجام عمل جراحی و جلوگیری از ایجاد عوارض قابل پیش بینی عدم رعایت نظامات دولتی عدم توجه به ایین نامه ها و بخش نامه ها و دستور العملهای مقامات بالاتر اداریف نظام پزشکی و وزارت بهداشت درمان و اموزش پزشکی مانند عدم ارسال نسوج خارج شده از بدن پس از جراحی برای پاتولوژی عدم پذیرش بیمار اورژانس اقدام به تأسیس مطب یا درمانگاه بدون مجوز

اسلاید 38: چه هنگام ممكن است از سوي مراجعين شكايتي عليه پزشك مطرح گردد؟.آياتا كنون در رابطه با مسائل پزشكي از شما شكايتي شده است؟ .شكايت در كجا رسيدگي شده ؟نظرتان در مورد رسيدگي و جو حاكم به جلسه كارشناسي دادگاه چيست؟ 4.آيا به عنوان كارشناس در جلسه كميسيون و دادگاهي دعوت شده ايد؟ براي پيشگيري از قصور و تخلفات پزشكي بايد علل شكايت از پزشك را بدانيم

اسلاید 39: هر پزشكي برخـــورد با بيماران و مراجعين را بايد در دوران آموزش پزشكي ( دوران تحصيل دانشكده طب ) بياموزد توقع بيماران ومراجعين از پزشك و كادر درماني بستــگي به عوامل متعددي از جمله فرهنگ ، اعتقادات ، سطح علم و دانش مراجعين و چگونگي رفتار پيشينيان دارد بدين لحاظ شناخت سطح توقع و انتظار بيمـــاران از پزشك همواره بايد مورد ارزيابي قرار گيرد. مطالعات و تحقيقات زيادي در مورد طرح شكــايت از پزشكان در نقاط مختلف دنيا بعمل آمده و اين موضوع از ديدگاه اخلاق پزشكي ، حقوقي و كيفري موردتجزيه و تحليل قرار گرفته است .

اسلاید 40: مهمترين علل شكايت از پزشكان عبارتند از : 1- شرح حال ناقص وناكافي : همانطوريكه در تمام كتب طبي شرح حال دقيق را مهمترين عامل تشخيص ذكر كرده اند در بررسي قصور پزشكي نيز يكي از عوامل موثر مي باشد . 2- عدم توجه به خواست بيمار : در بسياري موارد مراجعين و بيماران درخواستهايي دارند ، كه امكان انجام آن نيست و يا اينكه بنحويكه آنان توقع دارند ممكن نيست اين موارد بيشتر دراعمال جراحي پلاستيك و زيبايي ممكنست اتفاق افتد .

اسلاید 41: - معاينه ناقص و عجله : جهت رسيدن به تشخيص قطعي نياز به معاينه دقيق بيمار و بخـــــــرج دادن حوصله مي باشد چنانچه دقت لازم در أين امر نشودامكان تشخيص اشتباه و درمان غلط و در نتيجه شكايت وجود دارد . 4- عدم مهارت : هر پزشكي در زماينكه در رشته أي فارغ التحصيل ميگردد فرض بر اينست كه اطلاعات روز را در رشته مربوطه دارا باشد وبرآن اساس به معالجه بيماران بپردازد در صورت عدم مهارت قصور پزشكي مطرح مي باشد

اسلاید 42: - انجام ندادن مشاوره : در درمان بيماران نياز به مشاوره با ساير همكاران خودداريم طبيب هر چنـــد حاذق و با تجربه باشد. به لحاظ تفاوت تظاهرات بيماري درافراد وبمنظوراخذ نتيجه سريع و صحيح در موارد لازم بايد از مشاوره پزشكي و نظر ســـــــاير همكاران بهره گيرد . 6- توجه نكردن به وضعيت مالي و اقتصادي بيماران و مراجعين : هرگاه بيماري به طبيب يا بيمارستان مراجعه مينمايد در مورد هزينه درمــــان برآوردي نموده وپيش بيني لازم را كرده است . تفاوت هزينه هاي درمــــاني در بيمارستانها و مراكز دولتي با مراكز خصوصي و احتمالا دريافت هزينه بيش از تعرفه عامل ديگر شكايت بيمار از پزشك مي باشد.

اسلاید 43: ـ وضعيت نامناسب اقتصادي مراجعين : بسياري مواقع بيمار از شروع درمان تا خاتمه آن شكايتي نداردولي هنگامي كه صورتحساب را رويت ميكند شاكي است بنابراين چگونگي پذيرش بيماران در بخشهاي خصوصي نياز به دادن اطلاعات كافي در مورد هزينه به بيمار و همراهان او دارد 10ـ برخورد نامناسب پزشك و كادر درماني با مراجعين: پزشك و كادر پزشكي موظفند در مورد بيماري و پيش آگاهي آن توضيحات لازم را به بيمار و همراهان او بدهند چنانچه سوالاتي وجود داشته باشد با گشاده رويي پاسخ دهند. هرگاه پزشك و كادر درماني با بيماران و مراجعين رفتار تند داشته باشند سبب مي شود كه زمينه ايجاد شكايت فراهم گردد

اسلاید 44: - عدم اطلاع مراجعين و بيماران وهمراهان آنان : بسياري از مــــواقع بعلت ندانستن واقعيتها يا باور غلط ممكنست شكايتي در مراجع ذيصلاح از ســــوي بيماران يا اطرافيان او مطرح گردد . 12- تحريك ساير همكاران : بـا توجه به تعداد زياد فارغ التحصيل در رشته هاي مختلف پزشكي و همچنين اتخاذ روشهــــــاي غير اخلاقي جهت جــــــــذب بيمار پاره أي موارد ممكنست بيمارانيكه دست به شكايت زده اند توسط همكاران پزشك تحريك شده باشند.

اسلاید 45: وضعيت رواني و اعتقادات مراجعين و بيماران : گاهي اوقات آنچه را ممكن بود توسط پزشك انجام شده و پزشك از هيـــــــچ كوششي در جهت معالجه بيمار دريغ نكرده ولي بيمار يا همراهان او بر أيـــن باورند كه كوتاهي صورت گرفته است و براي تظاهر به أينكه بيمار يا فردفوت شده مورد توجه بسيار يكي از بازماندگان بوده است لذا شكايت طرح ميشود و معمولا نتيجه آن براي شاكي مهم نيست . 14- فاكتور زمان : در تعطيلات پايان هفته يا أيام نوروز و از أين قبيل بعلت أينكه اكثر افراد درجه اول وظايف خود را بدرجات بعدي شغلي خود واگذار مينمايند ( جــــــانشين ) و همچنين بعلت أينكه واحدهاي درماني با ظرفيت كم مــــراجعين بيشتري دارند احتمال حدوث قصور پزشكي وطرح شكايت بيشتر است.

اسلاید 46: 102عوامل موثر در طرح شکایت و گله مندی بیماران از پزشکان آگاهی ندادن به بیمار و منسوبین وی از عوارض احتمالی و خطرات غیر قابل پیش بینی مسائل مالی و امر هزینه درمان عامل رشته تخصصی عوامل دخالت سایر همکاران پزشک عدم تکمیل پرونده و نگرفتن شرح حال بیمار قبل از عمل جراحی قصور در مراقبتهای بعد از عمل جراحی عدم انتخاب صحیح بیماربرای درمان به دور ماندن از مطالعه و آگاه نبودن از تازه ترین اطلاعات پزشکی مجهز نبودن بیمارستان ، درمانگاه و کلینیک به وسایل درمانی و لوازم پزشکی ضروری مدیریت نادرست و نقص مدیریت در به کار گماردن افراد فاقد شرایط و صلاحیت لازم بی توجهی به سطح فرهنگ ، سنن قبیله ای و خانوادگی و اعتقادات عامیانه و خرافات در بیمار Slide 103بسیاری از گله مندی بیماران یا همراهان آنان به علت عدم دریافت اطلاعات و نیز پاسخ به سوالات خود از طرف کادر درمانی است

اسلاید 47: عوامل موثر در طرح شکایت و گله مندی بیماران از پزشکان آگاهی ندادن به بیمار و منسوبین وی از عوارض احتمالی و خطرات غیر قابل پیش بینی مسائل مالی و امر هزینه درمان عامل رشته تخصصی عوامل دخالت سایر همکاران پزشک عدم تکمیل پرونده و نگرفتن شرح حال بیمار قبل از عمل جراحی قصور در مراقبتهای بعد از عمل جراحی عدم انتخاب صحیح بیماربرای درمان به دور ماندن از مطالعه و آگاه نبودن از تازه ترین اطلاعات پزشکی مجهز نبودن بیمارستان ، درمانگاه و کلینیک به وسایل درمانی و لوازم پزشکی ضروری مدیریت نادرست و نقص مدیریت در به کار گماردن افراد فاقد شرایط و صلاحیت لازم بی توجهی به سطح فرهنگ ، سنن قبیله ای و خانوادگی و اعتقادات عامیانه و خرافات در بیمار بسیاری از گله مندی بیماران یا همراهان آنان به علت عدم دریافت اطلاعات و نیز پاسخ به سوالات خود از طرف کادر درمانی است

اسلاید 48: بیمار قبل از آنکه از بد درمان شدن شاکی باشد، از برخورد بد کادر درمانی گله مند می گردد بیمارتا آزرده نشوند شکایت نمی کنند

اسلاید 49: پس امروزه از نظر آماري احتمال شكايت بر عليه پزشكان بيش از گذشته است: دلايل اين افزايش: از دست رفتن اعتماد عمومي به حرفه پزشكي بالا رفتن انتظارات مردم افزايش هزينه درمان فشار وكلا و ساير همكاران بيش از 60% مردم به پزشك خود اعتماد نداشته و تصور ميكنند كه پزشكان به پول توجه زيادي نشان ميدهند و چندان مراقب اوضاع و احوال بيمار خود نيستند. از دست رفتن اعتماد عمومي به حرفه پزشكي بالا رفتن انتظارات مردم افزايش آگاهي مردم اطلاع رساني افزايش تعداد پزشكان تعدد و تنوع تخصصهاي پزشكي معرفي روشهاي تشخيصي و درمانهاي جديد ... درباره افزايش سالانه هزينه مراقبتهاي پزشكي طبيعتا واكنشهاي منفي وجود دارد. اكثر بيماران گزارشهاي آماري در خصوص درآمد سالانه پزشكان را ميخوانند و به اين مسئله توجه نميكنند كه پزشكان عمومي در انتهاي چنين فهرستهايي قرار دارند. فشار وكلا و ساير همكاران پشت هر شكايت, يك فرد روپوش سفيد وجود دارد.

اسلاید 50: بر اساس تخصص: متخصصين زنان و زايمان جراحان عمومي ولي در مجموع شكايت از پزشكان عمومي و پزشكان خانواده از هر تخصص ديگري بيشتر است

اسلاید 51: چرا مردم از پزشكان شكايت ميكند؟ 1) عدم تفهيم (Lack of understanding) 2) پاسخ هيجاني Emotional response) 3) قصور واقعي (Malpractice) دعوي قصور پزشكي هزينه (مادي و معنوي) بسياري براي پزشك دارد و بايد حدالامكان از آن اجتناب نمود. ”پزشك راهي براي برنده شدن ندارد.“ هزينه هاي دعوي قصور پزشكي براي پزشك: اضطراب عصبانيت اتلاف وقت دور ماندن از اعضاي خانواده از دست دادن بيماران خصومت با همكاران كارشناس خطر محكوميت سو سابقه احتمال از دست دادن شغل ... با وجود مشكلات رو به تزايد شكايات پزشكي نياز به راه حلهاي جديد احساس ميشود. 1) طب دفاعي 2) طب قابل دفاع

اسلاید 52: : انجام تمام تستهاي تشخيصي و اقدامات درماني كه به جز ترس از شكايت انديكاسيون ديگري ندارند. طب قابل دفاع: اقداماتي كه احتمال دعوي قصور پزشكي را كاهش داده و در صورت بروز آن, احتمال موفقيت در پرونده را بالا ميبرد. طب دفاعي چندان كاربردي براي طب عمومي و خانواده نداشته و بايد به مسائل پيشگيري و برقراري ارتباط صحيح با بيمار توجه بيشتري نمود.

اسلاید 53: طب دفاعي: انجام تمام تستهاي تشخيصي و اقدامات درماني كه به جز ترس از شكايت انديكاسيون ديگري ندارند. طب قابل دفاع: اقداماتي كه احتمال دعوي قصور پزشكي را كاهش داده و در صورت بروز آن, احتمال موفقيت در پرونده را بالا ميبرد. طب دفاعي چندان كاربردي براي طب عمومي و خانواده نداشته و بايد به مسائل پيشگيري و برقراري ارتباط صحيح با بيمار توجه بيشتري نمود.

اسلاید 54: چگونه خطر مواجهه با شکایت را کاهش دهیم

اسلاید 55: چهار اصل همكاري دو جانبه: مشاركت در مسئوليت ارتباط باز اصلاح مدارك مراقبت فردي برقراري ارتباط با بيمار برقراري رابطه دوستانه بيمار با پزشك مدل پدرانه مدل آگاهانه مدل آزادانه جمع آوري اطلاعات براي درك بهتر شرايط بيمار ارائه اطلاعات به بيمار و كسب اطمينان از فهم آنها درمان شامل مراحل مختلف مراقبت, گوش دادن و مشاوره راهكار دوم: كار پزشكان عمومي و تماس آنها با بيمار در محل مطب يا درمانگاه رخ ميدهد . ملاقات با يك پزشك براي هر فردي يك تجربه اضطراب زا ميباشد و خاطره آن بصورت ماندگار در ذهن باقي ميماند . ايجاد يك فضاي صميمانه راهكار سوم: فضاي فيزيكي مناسبي در مطب ايجاد كنيد تا در ذهن بيمار خاطره خوشي بر جاي گذارد. فضاي فيزيكي بايد جذاب و پاكيزه بوده و به جزئيات رفاه بيمار توجه داشته باشد. چند پوستر جالب توجه به در و ديوار بزنيد. جزوه هاي بهداشتي جهت مطالعه بيماران داشته باشيد. اشيا ترسناك را دور از چشم قرار دهيد. اقدامات اورژانسي به برنامه ريزي صحيح و كنترل مرتب آن نياز دارند. ايجاد يك محيط صميمانه در مطب كه در آن بيمار احساس احترام و مهم بودن بكند, احتمال دعوي قصور پزشك را كاهش ميدهد. پيگرد قضايي يك دوست يا فردي كه او را ميشناسيد يا به او احترام ميگذاريد, بسيار مشكل تر است.

اسلاید 56: تمام اطلاعات مربوط به بيمار محرمانه بوده و پزشك مسئوليت پرسنل را نيز از اين جهت به عهده دارد. موضوعات و كارهاي زير از نظر راز پوشي پزشكي پرخطر محسوب ميشوند: منزل پزشك, اتاق پذيرش, سئوالهاي مستقيم, مكالمات تلفني, وضعيت HIV, پرونده هاي پزشكي

اسلاید 57: اعضاي تيم بايد بدانند كه همگي مسئول بوده و در خطر شكايت بيمار قرار دارند .تشكيل يك تيم به اسباب زير نياز دارند : - اشتراك مسئوليت همراه با مراقبت مداوم - ارتباط آزاد و ملاقاتهاي مكرر - تهيه مناسب مدارك پزشكي - مراقبت شخصي از پرسنل تجربه بيمار از محيط به وسيله پرسنل كه بيشتر با بيماران در تماس هستند شكل ميگيرد . ايجاد يك تيم خوب راهكار چهارم: توصيه هاي زير به پرسنل در ايجاد محيطي صميمي كمك ميكند: - خوشامد گويي - نشان دادن علاقمندي شخصي - اجتناب از انتظار مزمن بيماران - گوش دادن به حرف بيماران - پاسخ دادن به درخواستهاي تلفني پرسنل بايد موارد زير را در پرونده ها درج نمايند: - مكالمات تلفني - اتفاقات - ملاقاتهاي لغو شده - شكايات

اسلاید 58: - بكارگماردن افراديكه صلاحيت لازم را ندارند : در واحدهاي بهداشتي و درماني خصوصي گاهي اوقات اتفاق مي افتد كسانيكه در مراحل مختلف پزشكي عضو تيم درماني هستند شرايط لازم را ندارنــــد كه شامل شرايط اخلاقي و علمي ميباشد . بكار گماردن كــــــــاردان حســــابداري بعنوان تكنسين اطاق عمل ؟ 8- عدم مطالعه مستمر : با پيشرفتهاي حاصله در تمامي علوم از جمله علم پزشكي نيــــــــاز به مطالعه مستمر مي باشدچنانچه أين مهم در نظر گرفته نشود بسياري از روشهــــــاي درماني و تكنيكهاي جراحي پس از مدتي منسوخ شده ياروشهاي ديگري بجاي آنها متداول ميگردد . بهر حال اقدامات پزشكي چنانچه بــــا علم روز هماهنگ نباشد ممكنست مورداعتراض واقع گردد.

اسلاید 59: مدرك سازي علل نياز به پرونده : - وجود راههاي متنوع تشخيصي و درماني - ارتباط با همكاران, مشاورين و محققين - استفاده در پيگيري بيماران - استفاده جهت پيشگيري - حفاظت در برابر دعاوي قصور پزشكي - كنترل كيفيت توسط خود پزشك يا اشخاص ثالث راهكار پنجم: مشخصات يك پرونده خوب: - راهي براي جمع آوري اطلاعات ضروري - سادگي استفاده از آن - داراي فرمهاي ويژه - راهي براي برقراري ارتباط - داراي هزينه قابل قبول - قابل تائيد توسط ديگران پرونده خوب جهت ارائه خدمات بهتر به بيمار و پيشگيري از خطر شكايت بيماران كاربرد دارد. در صورت ناقص بودن پرونده دادگاه حرف بيمار از بيش از سخنان پزشك باور ميكند

اسلاید 60: شاكي حق داشتن كپي از پرونده خود و تفسير آنها را دارد. هيچگاه پرونده ها را دستكاري نكنيد. تشخيص موارد پرخطر تنها حدود 15% بيماران 90% شكايات را ميكنند

اسلاید 61: چه بیمارانی شکایت میکنند

اسلاید 62: : بيماران مرافعه جو بيماران ناراضي بيماراني كه مشكلات ديگري دارند بيماراني كه فهم و درك پايين دارند دوستان, همسايه ها و افراد فاميل پزشك

اسلاید 63: چه مواقعي احتمال شكايت بيشتر است: قبل از تعطيلات پايان هفته در موقع تعطيلات رسمي چند روزه هنگام تعويض شيفت باشند حضور در زمان تعداد پرسنل كمتر

اسلاید 64: در مواجهه با موارد پرخطر چه بايد كرد: شناسايي بيماران پرخطر دقت در تهيه و جمع آوري مدارك پاسخ به تمام سئوالات بيمار تفهيم روند درمان به بيمار بيماران بي سواد بيماران غيرهم زبان شناسايي و برنامه ريزي براي ايام پرخطر اگر به هر دلیلی در امر درمان بیماری دچار قصور شدید، به هیچ عنوان اقدام به پرداخت وجهی به عنوان غرامت به وی يا اولياء وی نکنید

اسلاید 65: رضايت نامه و برائت نامهفرم رضايتنامه وسيله اي براي مشاركت بيمار در بحث با پزشك, درك نوع عمل, خطرات و راههاي جايگزين آن است. يك رضايتنامه واقعي جزيي از فرايند همكاري دوجانبه است. موارد قانوني بايد در فرم رضايتنامه رعايت شوند. صرف امضاي يك فرم چندان قابل قبول نميباشد. گفتگوها بايد در پرونده ثبت شوند. پرسنل بايد در كسب رضايتنامه شركت كنند. رضايت: به معني تصرف در بدن و انجام درمانهاي لازم برائت: عدم مسئوليت پزشك نسبت به نتيجه درمان در صورت رعايت كليه موازين علمي وفني. رضايت بايد از خود بيمار اخذ گردد مگر بيمار نابالغ بوده و يا در وضعيتي باشد كه نتوان از او اخذ نمود (كاهش سطح هوشياري، بيماري رواني ...) كه در اينصورت بايد از ولي او اخذ گردد و اگر امكان دسترسي نبود و اقدام فوري براي نجات جان بيمار لازم است در اينصورت اذن نياز ندارد (كه در اينصورت بايد در پرونده ثبت گردد) منظور از ولي به ترتيب اولويت: پدر، جد پدري، حاكم شرع، بستگان بالغ و عاقل ميباشد. - رضایت نگرفتن جرم است ولی برائت نه. - برائت ضمانت اجرای رضایت است. برائت برای نقص عضو از خود فرد (با اهلیت)کافی است. برائت برای فوت از اولیای دم(هر کسی که از بیمار ارث میبرد) باید گرفته شود.

اسلاید 66: سه سئوال زير هميشه بايد از بيمار پرسيده شوند: آيا فرم را خوانديد؟ آيا محتويات آنرا فهميديد؟ سئوال خاص ديگري نداريد؟

اسلاید 67: : اعمال زير جرم محسوب نميشود: هر نوع عمل جراحي يا طبي مشروع كه با رضايت شخص يا اولياء يا سرپرستان يا نمايندگان قانوني آنها و رعايت موازين فني و علمي و نظامات دولتي انجام شود در موارد فوري اخذ رضايت ضروري نخواهدبود. ماده 60: چنانچه طبيب قبل از شروع درمان يا اعمال جراحي از مريض يا ولي او برائت حاصل نموده باشد ضامن خسارت جاني يا مالي يا نقص عضو نيست و در موارد فوري كه اجازه گرفتن ممكن نباشد طبيب ضامن نميباشد. ماده 319: هرگاه طبيبي گرچه حاذق و متخصص باشد در معالجه هايي كه شخصا انجام ميدهد يا دستور آنرا صادر ميكند هر چند با اذن مريض يا ولي او باشد باعث تلف جان يا نقص عضو يا خسارت مالي شود ضامن است. ماده 322: هرگاه طبيب يا بيطار و مانند آن قبل از شروع به درمان از مريض يا ولي او يا از صاحب حيوان برائت حاصل نمايد عهده دار خسارت پديد آمده نخواهد بود.

اسلاید 68: اعلام برائت و رضايت از طرف اشخاص مسئوليت پزشك را نفي نميكند ولي اثبات بي مبالاتي و عدم تبحر پزشك به عهده بيمار است. (در سيستم قانوني شك و ترديد به نفع پزشك (متهم) است). نمونه فرم برائت نامه فرم باید محتوی موارد ذیل باشد: 1-اهلیت 2- موضوع 3- ماهیت

اسلاید 69: پزشك موظف به راز داري مطلق ميباشد (طبق قانون انجمن بين المللي پزشكان و اعلاميه ژنو و قسم نامه بقراط: پزشك راز دار مطلق بوده و در مورد هر رازي كه بيمار اعتماد كرده و به پزشك گفته است، مجاز به بروز نيست) اسرار شامل است بر: اظهارات بيمار، نتايج معاينات باليني و پاراكلينيكي، اطلاعاتي كه پزشك با مشاهده اوضاع و احوال بيمار بدست مياورد. موارد استثناء رازداري: 1- بيمار يا ولي بيمار رضايت داشته باشد. 2- قانون در موارد بخصوصي به صراحت پزشك را مجبور به اين امر نمايد. 3- در شرايطي كه جان بيمار در خطر است ميتوان اطلاعات لازم را در اختيار بستگان بيمار قرار داد به شرط اينكه پزشك مطمئن شود كه از فاش شدن راز جز نفع چيز ديگري عايد بيمار نخواهد شد. 4- كشف راز بعلت منافع عاليه جامعه 5- وقتي قاضي دادگاه اطلاعاتي را از پزشك ميخواهد پزشك ميتواند سكوت اختيار كند و تقاضاي ارجاع موضوع به پزشكي قانوني را نمايد. ماده 648: اطباء، جراحان، ماماها، دارو فروشان وكساني كه به مناسبت شغل يا حرفه خود محرم اسرار ميشوند، هرگاه در غير از موارد قانوني؛ اسرار مردم را فاش كنند به سه ماه و يك روز تا يكسال حبس و يا يك ميليون و پانصد هزار ريال تا 6 ميليون ريال جزاي نقدي محكوم ميشوند.

اسلاید 70: شاد باشيدتهيه وجمع آوري:عباس بحرينيدبير كميته ارتقاء اورژانس

اسلاید 71: معاونت درمان کمیته ارتقاء اورژانس