مشاوره و برنامه ریزی خدمات مرکز بهداشت

صفحه 1:


صفحه 2:
۰ دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی رفسنحجان دانشکده پزشکی گروه خدمات بهداشتی و ارتقای سلامت مشاوره و برنامه ریزی در برنامه های بهداشتی دکتر محمد اسدپور 

صفحه 3:
مشاوره مشاوره فرآیندی کمک کننده است که در طی آن یک مشاور با تمام وجود سعی میکند توانایی و قدرت تصمیم گیری صحیح را در داوطلب ایجاد نماید. مشاوره یک ارتباط دو طرفه بین یک داوطلب و یک مشاور است که در آن نیازهاء دانش» و نگرش داوطلب در خصوص بهداشت باروری و جنسی مورد ارزیابی قرار گرفته و مشاور بر اساس آن به داوطلب در تصمیم گیری صحیح و عمل به آن کمک میکند. علم و هنر برقراری ارتباطی دو طرفه. فعال و پویا بین مشاور و مراجع که پس از تبادل اطلاعات و عقاید و بحث در مورد آنها برای موضوع خاصی تصمیم‌گیری می‌کنند. بیان مشکلات از سوی مراجعه کننده و در اختیار وی قرار دادن اطلاعات جدید و مورد نیاز در جهت افزایش توانمندی وی 

صفحه 4:
محل مشاوره مشاوره میتولند در هر محلی انجام شود اما لین محل بایستی حتما به اندازه کافی خلوت و آرام و برای داوطلب راحت و امن باشد تا او بتولند آزادانه احساسات و عقاید خود را با مشاور در میان بگذارد و نگران شنیدن حرفهایش توسط دیگران نباشد. 

صفحه 5:
هدف. مشاوره * افزایش آگاهی و شناعت * تغییر مناسب در نگوش و در سطح عاطفی * کسب مهارت و رفتار مناسب در سطح روانی ‎A>‏ 

صفحه 6:
اصول مشاوره مشاوره بإيد در يك ‎owe‏ آرم و خصوصى انجام شوزٍ در طول انجام مشاوره می بيست وقت کافی برای بیان اطلاعات به داوطلب و طرح سژالات و مشكلات توسط و باشد محرمانه بودن صحبت ها.پین مشناورهاکتنذه,ومقاوره فونذه مشاوره كننده با احترام و علاقه با مشاوره شونده برخوردكند و بدون قضاوت سخنان أو را بشنود و اجازه دهد كه وى آزادانه مطالب خود را ب مشاروه کننده با زبانی گویاء سافه ومتاسب با فرطت مراجعه كننده صحبت كند. مشاوره کننده در برقراری ارتباط از مهارت کافی برخوردار باشد. مشاوره کنندهباید به خاطر داشته باشد که در طول مشاوره هیچ وقت با دادن اطلاعات زياد داوطلب را گیج نکند. جهت درک بهتر مشاوره شونده در هنگا غیج روشوی ‎ils‏ جل كيرا ی ازبازداری: از وسایلی مانند پخش فیلم و نشان دادن انواع وسایل پیشگیری استفاده شود 

صفحه 7:
ا 4 9 مراحل مشاوره (مراحل ‎GATHER‏ » بهداشت) 

صفحه 8:
G (Greet) +. — * احترام به میاجعه کننده با نزاکت و برخورد گرم * ب : برخورد محترمانه و مناسب با متقاضی 

صفحه 9:
‎(ASK) A‏ از دارطلبدر مورد خودش‌سوا لک نید ‎ ‎ ‏.0 دلیل مراجعه + کمک به بیان خواسته ها ونیازهای خود + کمک به بیان احساسات و باورهای وی + کمک جهت تفکر کامل در باره اتتخابهای موجود ایجاد این باور که مشاور خواهان ارائه خدمت موثر می باشد 03 آگاهی از دانش و تجربیات مراجعه کننده ‏۴ »: هدف متقاضی برای پیشگیری از بارداری و نیز 

صفحه 10:
۳۹ (Tell)T * پاسخ به نیازها و نگرانی ها با توجه موقعیت مراجعه کننده * د : دادن اطلاعات کافی در مورد همه روشهای تنظیم خانواده 10 

صفحه 11:
4 Help) * کمک به داوطلب برای اتخاذ بهترین تصمیم * الف : انتخاب یک روش پیشگیری از بارداری مناسب توسط داوطلب 11 

صفحه 12:
EcExplain) 9 توضیح هر آنچه که لازم یا شفاف کننده است . ش : شرح جزئیات و نحوه استفاده صحیح از روش پیشگیری انتخابی 12 

صفحه 13:
4 (Return)R * برنامه ریزی جهت ویزیت مجدد * ت : تماس بعدی با مرکز تنظیم خانواده برنامه ریزی شود 13 

صفحه 14:
برنامه ریزی بهداشت طرح تدابیری که بتوان بنحو شایسته از منابع موجود برای نیل به هدفهای مطلوب استفاده کرد. برنامه ریزی نامیده می شود. برای استفاده بهینه از تجهیزات » نیروی انسانی و منابع مالی برنامه ریزی امری ضروری است. 14 

صفحه 15:
به طور کلی یک برنامه ریزی دقیق بهداشتی با اهداف زیر دنبال می شود: د اصلاح الگوهای تشکیلاتی + تسریع در ایجاد خدمات + تعیین اولویتها + اصلاح کیفیت ها حذف دوباره کاریها 0 توزیع جغرافیائی بهتر خدمات استفاده بهتر از نیروی انسانی 4 تشخیص نیازهای جدی جامعه + ترغیب برای کاربرد سریع اطلاعات جدید 15 

صفحه 16:
16 مهمترین پیش شرط های برنامه ریزی علاقمندی دولت وضع قوانین سازماندهی برای برنامه ریزی توائاتی اجرالی 

صفحه 17:
مراحل مختلف پرنامه ریزی خدمات بهداشت برنامه های بهداشت +. جمع آوری اطلاعات سنی و جنسی از جمعیت مورد نظر تعیین اهداف مقطعی و اهداف نهائی ارزیابی منابع تعیین اولويتها تهیه برنامه تفصیلی برنامه ریزی خاص و اجرا 

صفحه 18:
مراحل مختلف س برنامه های بهداشت ۱- تجزیه و تحلیل ۲- حساس سازی ۳- تبلیغات ۶- آموزش ۵- انگیزش 18 

صفحه 19:
انواع برنامه های آموزش بهداشت + برنامه هاى بلند مدت ‎x‏ برنامه هاى كوتاه مدت ‎Gos Gaal, + ‏اين برنامه ها به مردم می آموزند که چه روشهائی را بکار ببرند تا با فاصله گذاری مناسب بین فرزندان . سلامت خود و خانواده و اجتماعشان تامین شود . ‎19 

صفحه 20:
رسانه استفاده از رسانه ها در میزان یادگیری افراد اثر می گذارد و از طرف دیگر از طول زمان لازم برای آموزش می کاهد. شناخت رسانه ها و چگونگی کاربرد هر یک از آنها و نیز آشنائی با روشهای آموزش مهمترين عامل موفقیت در حسن استفاده و بهره گیری صحیح از انواع رسانه هاست 20 

صفحه 21:
نحوه ارتباط با مردم برای ارائه خدمات بهداشت وقتی می گوئیم با کسی ارتباط بر قرار می شود منظورمان ارتباط فکری است و هنگامی برقرار می شوند که پیام از فرستنده به گیرنده منتقل شود. در یادگیری ارتباط اهمیت زیادی دارد زیرا جزء تفکیک نا پذیر فرایند آموزش و یادگیری ‎i are‏ فراگرد انتقال پیام از سوی فرستنده به گیرنده » مشروط برآنکه در گیرنده پیام, مشابهت معنی به معنی مورد نظر فرستنده پیام ایجاد شود. " محسنیان راد" 21 

صفحه 22:
(communication skills) bts) csjle * قدرت تحت تأثیر قرار دادن دیگران به مهارتهای ارتباطی بستگی دارد. ۴ برخی از مهارتهای لازم در فرد مشاور جهت مشاوره موفق: * برخورد احترام‌آمیز و گرم و توجه کامل به مراجعه کننده ايجاد ‎gel; gol‏ و فزیت اعساوبه آفین در مراجه کیده ۰ * کمک به مراجعه کننده برای مطرح کردن همه سوالاتش آگاهی از فرهنگ و آداب و رسوم (صحیح یا غلط) مردم منطقه * ارزیابی کردن سطح اطلاعات مراجعه کننده و متناسب با نیازهای او صحبت كردن توجه داشتن به تفاوتهای مراجعین * داشتن اطلاعات علمی دقیق و لازم در مورد تنظیم خانواده 22 

صفحه 23:
عناصر اصلی در فرایند ارتباط ۱- منبع پا فرستنده ‎(a=‏ ‏۳- انتخاب کانال مناسب 6- مخحاطب یا گیرنده 23 

صفحه 24:
انواع ارتباطات با مردم ۱- رسمی و غیر رسمی ۲- ارادی و غیر ارادی ۳- جمعی و غیر جمعی 24 

صفحه 25:
موانع ارتباط ‎٠‏ فیزیولوژیک (مشکل شنوایی) ‏00 روانشناختی (هیجان. سطح هوش و ..) ‎).. ‏محیطی (سر و صدا؛ نور کم و‎ or ‏+ فرهنگی (بی سوادی, نگرش, اختلاف زبانی و ..) ‏علیرغم فراهم بودن خدمات بهداشتی, گاه موانع اجتماعی و فرهنگی مشکلات زیادی بر سر راه تحقق تغییر در رفتارهای بهداشتی ایجاد می کند ‎25 

صفحه 26:
در ارائه خدمات بهداشتی باید به گونه ای برنامه ریزی کرد که نحوه فعالیتهای ارائه شده و کارآئی آنها قابل ار گزینش و رفتار در افراد مورد نظر را اندازه گیری می نماید. ابی باشد. ارزشیابی برنامه های بهداشتی. میزان تغییر در آگاهی » 26 

صفحه 27:
اززشانیادو آمووش بهذاقية تعریف : تعیین ارزش يا مقدار موفقیت در نیل به هدفهای تعیین سوالات مورد نظر : ۱- هدف از ارزشیابی چیست ؟ 27 

صفحه 28:
مهمترین قسمت برنامه که ارزشیابی را امکان پذیر می سازد. هدف از اجرای برنامه است ارزشیابی باید نشان دهد که آیا معیارهای زیر برآورده شده اند یا خیر؟ ۵امناسبت برنامه های ارائه شده پوشش و پیشرفت فعالیتهای تنظیم خانواده # کارآنی 28 

صفحه 29:
29 بی از برنامه های بهداشت در موارد زیر می تواند انجام گیر روشهای اجرای پرنامه مواد و وسایل کمک آموزشی مورد استفاده در برنامه ها 

صفحه 30:
30 ارزشیابی می تواند قبل از اجرای برنامه. ضمن قبل از اينكه برنامه در سطح وسیعی به مور پیاده شود تا اشکالات احتمالی رفع شود ای برنامه و پس از اجرای آن باشد | در آیده بهتر است در گروه کوچکتری پس از ارزشیابی برنامه های اجرا شده می توان گزارش اقدامات انجام شده را در فرم خاصی که بدین منظور تهیه شده. جمع آوری و به موقع. نوع و میزان فعالیتها را ارزشیابی کرد گزارش برنامه ها معمولا به طور ماهانه تهیه می شود 

صفحه 31:
انواع ارزشیاب ‎of‏ (PROCCESS E) ‏۱-فریند‎ ‎(IMPACT E) ji-v (OUT COME ‏نتیجه یا برایند(۴‎ ۳ 31 

صفحه 32:
زشیابی فرآیند ارز * ارزشیابی فرآیند بر چگونگی اجرای برنامه متمرکز بوده و در اغلب مواقع از طریق مشاهده با مصاحبه با کارشناسان و شرکت‌کنندگان صورت می‌پذیرد. در این فرآیند سئوالات زیر مطرح می‌گردد: * آیا برنامه» مطابق روش از ی تعیین شده پیش می‌رود؟ * آیا جمعیت هدف در دسترس هستند؟ اگر نیستند چرا؟ *_آیا وقت کافی به فعالیت‌های مختلف اختصاص داده شده است؟ و ... 32 

صفحه 33:
ارزشیابی اثر * ارزشیابی اثر تاثیر فوری برنامه را بر رفتارهای گروه هدف. عوامل مستعدکننده, قادرساز و تقویت کننده بررسی می‌کند. ۴ شفافیت و منطقی بودن اهداف رفتاری و آ أثر فراهم من كند. شى تدوين شده مبنایی را برای ارز 33 

صفحه 34:
34 ارزشیابی نتیجه هدف از ارزشیابی نتیجه. ارزیابی آن دسته از شاحص‌های سلامت و کیفیت زندگی است که در ابتدای برنامه جهت تعیین مشکل مورد بررسی قرار گرفتند. اهداف بهداشتی به طور معمول به شکل میزان مرگ و میرء بیماری یا ناتوانی برای یک جمعیت مشخص,. ذکر می‌گردند. شاخص‌های اجتماعی نظیر گرسنگی, بیکاری» کیفیت زندگی درک شده عملکرد مدارس و ... به شکل کمی عنوان شده غالباً به شکل درصد بیان می‌گردند. بررسی این شاخص‌ها اولین گام در یک برنامه ریزی و همچنین آخرین تکمیل اطلاعات و اجرای برنامه خواهد بود. 

صفحه 35:
#گزارش نوشتن 

صفحه 36:
گزارش " كزارش يك بيانيه رسمى یک تحقیق با هر بررسی است که برای تهیه آن اطلاعات معینی مورد نیاز است و توسط فرد یا هیئتی دستور تهیه ن داده می شود و به وسیله فرد یا افرادی تهیه می گردد گزارش می تواند: * نوشتاری. گفتاری, لوح فشرده (سی دی ). به صورت فیلم» همراه با عکس» اسلاید و 36 

صفحه 37:
37 برخی از خصوصیات یک گزارش خوب روشن و صریح بیان شده باشد كليه فعالیتهای انجام شده را در بر گیرد فعاليتها به تفكيك ذکر گردند متقاعد كننده باشد مخاطب / خواننده را نسبت به بيكيرى نتايج حاصله علاقمند و مصمم كند تمركز عمل ايجاد كند تا حد امكان خلاصه باشد 

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی رفسنجان دانشکده پزشکی گروه خدمات بهداشتی و ارتقای سالمت مشاوره و برنامه ریزی در برنامه های بهداشتی دکتر محمد اسدپور 2 مشاوره ‏ ‏ ‏ ‏ مشاوره فرآیندی کمک کننده است که در طی آن یک مشاور با تمام وجود سعی میکند توانایی و قدرت تصمیم گیری صحیح را در داوطلب ایجاد نماید. مشاوره یک ارتباط دو طرفه بین یک داوطلب و یک مشاور است که در آن نیازها ،دانش، و نگرش داوطلب در خصوص بهداش ت باروری و جنسی مورد ارزیابی قرار گرفته و مشاور بر اساس آن به داوطلب در تصمیم گیری صحیح و عمل به آن کمک میکند. علم و هنر برقراري ارتباطي دو طرفه ،فعال و پويا بين مشاور و مراجع كه پس از تبادل اطالعات و عقايد و بحث در مورد آنها براي موضوع خاصي تصميم‌گيري مي‌كنند. بيان مشكالت از سوي مراجعه کننده و در اختيار وي قرار دادن اطالعات جديد و مورد نياز در جهت افزايش توانمندي وي محل مشاوره ‏ 4 مشاوره میتواند در هر محلی انجام شود اما این محل بایستی حتما به اندازه کافی خلوت و آرام و برای داوطلب راحت و امن باشد تا او بتواند آزادانه احس اسات و عقای د خود را با مشاور در میان بگذارد و نگران شنیدن حرفهایش توسط دیگران نباشد. هدف مشاوره ‏ 5 افزايش آگاهي و شناخت تغيير مناسب در نگرش و در سطح عاطفي كسب مهارت و رفتار مناسب در سطح رواني حركتي اصول مشاوره ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 6 مشاوره بايد در يك محيط كام ً ال آرام و خصوصي انجام شود .در طول انجام مشاوره مي بايست وقت كافي براي بيان اطالعات به داوطلب و طرح سؤاالت و مشكالت توسط مشاوره شونده وجود داشته باشد محرمانه بودن صحبت ها بين مشاوره كننده ومشاوره شونده مشاوره كننده با احترام و عالقه با مشاوره شونده برخوردكند و بدون قضاوت سخنان او را بشنود و اجازه دهد كه وي آزادانه مطالب خود را بگويد. مشاروه كننده با زباني گويا ،ساده و مناسب با فرهنگ مراجعه كننده صحبت كند. مشاوره كننده در برقراري ارتباط از مهارت كافي برخوردار باشد. مشاوره كننده بايد به خاطر داشته باشد كه در طول مشاوره هيچ وقت با دادن اطالعات زياد داوطلب را گيج نكند. جهت درك بهتر مشاوره شونده در هنگام توضيح روشهاي مختلف جلوگيري از بارداري ،از وسايلي مانند پخش فيلم و نشان دادن انواع وسايل پيشگيري استفاده شود.  مراحل مشاوره (مراحل GATHERو بهداشت) 7 (G)Greet ‏ احترام به مراجعه کننده با نزاکت و برخورد گرم ‏ ب :برخورد محترمانه و مناسب با متقاضي 8 )Ask) A از داوطلبدر مورد خود شس وا لک نید .1 دلیل مراجعه کمک به بیان خواسته ها ونیازهای خود کمک به بیان احساسات و باورهای وی کمک جهت تفکر کامل در باره انتخابهای موجود ایجاد اين باور که مشاور خواهان ارائه خدمت موثر می باشد آگاهی از دانش و تجربیات مراجعه کننده ‏ ه :هدف متقاضي براي پيشگيري از بارداري و نيز .2 .3 .4 .5 .6 9 (Tell)T ‏ پاسخ به نیازها و نگرانی ها با توجه موقعیت مراجعه کننده ‏ د :دادن اطالعات كافي در مورد همه روشهاي تنظيم خانواده 10 (H)Help ‏ کمک به داوطلب برای اتخاذ بهترین تصمیم ‏ الف :انتخاب يك روش پيشگيري از بارداري مناسب توسط داوطلب 11 (E)Explain ‏ توضیح هر آنچه که الزم یا شفاف کننده است ‏ ش :شرح جزئيات و نحوه استفاده صحيح از روش پيشگيري انتخابي 12 (Return)R ‏ برنامه ریزی جهت ویزیت مجدد ‏ ت :تماس بعدي با مركز تنظيم خانواده برنامه ريزي شود 13 برنامه ريزي بهداشت طرح تدابيري كه بتوان بنحو شايسته از منابع موجود براي نيل به هدفهاي مطلوب استفاده كرد ،برنامه ريزي ناميده مي شود ،براي استفاده بهينه از تجهيزات ،نيروي انساني و منابع مالي ،برنامه ريزي امري ضروري است. 14 به طور كلي يك برنامه ريزي دقيق بهداشتي با اهداف زير دنبال مي شود: .1 اصالح الگوهاي تشكيالتي .2 تسريع در ايجاد خدمات .3 تعيين اولويتها .4 اصالح كيفيت ها .5 حذف دوباره کاريها .6 توزيع جغرافيائي بهتر خدمات .7 استفاده بهتر از نيروي انساني .8 تشخيص نيازهاي جدي جامعه .9 ترغيب براي كاربرد سريع اطالعات جديد 15 مهمترين پيش شرط هاي برنامه ريزي .1 .2 .3 .4 16 عالقمندي دولت وضع قوانين سازماندهي براي برنامه ريزي توانائي اجرائي مراحل مختلف برنامه ريزی خدمات بهداشت برنامه هاي بهداشت .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 جمع آوري اطالعات سني و جنسي از جمعيت مورد نظر تعيين اهداف مقطعي و اهداف نهائي ارزيابي منابع تعيين اولويتها تهيه برنامه تفصيلي برنامه ريزي خاص و اجرا پايش ارزشيابي مراحل مختلف آموزش برنامه هاي بهداشت -1تجزيه و تحليل -2حساس سازي -3تبليغات -4آموزش -5انگيزش 18 انواع برنامه هاي آموزش بهداشت .1 برنامه هاي بلند مدت .2 برنامه هاي كوتاه مدت .3 برنامه هاي فوري اين برنامه ها به مردم مي آموزند كه چه روشهائي را بكار ببرند تا با فاصله گذاري مناسب بين فرزندان ،سالمت خود و خانواده و اجتماعشان تامين شود . 19 رسانه استفاده از رسانه ها در ميزان يادگيري افراد اثر مي گذارد و از طرف ديگر از طول زمان الزم براي آموزش مي كاهد. شناخت رسانه ها و چگونگي كاربرد هر يك از آنها و نيز آشنائي با روشهاي آموزش ،مهمترين عامل موفقيت در حسن استفاده و بهره گيري صحيح از انواع رسانه هاست 20 نحوه ارتباط با مردم برای ارائه خدمات بهداشت وقتي مي گوئيم با كسي ارتباط بر قرار می شود منظورمان ارتباط فكري است و هنگامي برقرار مي شوند كه پيام از فرستنده به گيرنده منتقل شود. در يادگيري ،ارتباط اهميت زيادي دارد زيرا جزء تفكيك نا پذير فرايند آموزش و يادگيري محسوب مي گردد. فراگرد انتقال پيام از سوي فرستنده به گيرنده ،مشروط برآنکه در گيرنده پيام ،مشابهت معني به معني مورد نظر فرستنده پيام ايجاد شود ” .محسنيان راد“ 21 مهارتهاي ارتباطي ()communication skills ‏ ‏ 22 قدرت تحت تأثير قرار دادن ديگران به مهارتهاي ارتباطي بستگي دارد. برخي از مهارتهاي الزم در فرد مشاور جهت مشاوره موفق: برخورد احترام‌آميز و گرم و توجه كامل به مراجعه کننده ايجاد احساس راحتي و تقويت اعتماد به نفس در مراجعه کننده كمك به مراجعه کننده براي مطرح كردن همه سؤاالتش آگاهي از فرهنگ و آداب و رسوم (صحيح يا غلط) مردم منطقه ارزيابي كردن سطح اطالعات مراجعه کننده و متناسب با نيازهاي او صحبت كردن توجه داشتن به تفاوتهاي مراجعين داشتن اطالعات علمي دقيق و الزم در مورد تنظيم خانواده عناصر اصلي در فرايند ارتباط -1منبع يا فرستنده -2پيام -3انتخاب كانال مناسب -4مخاطب يا گيرنده 23 انواع ارتباطات با مردم -1رسمي و غير رسمي -2ارادي و غير ارادي -3جمعي و غير جمعي 24 موانع ارتباط فيزيولوژيك (مشكل شنوايي) .1 روانشناختي (هيجان ،سطح هوش و ) ... .2 محيطي (سر و صدا ،نور كم و )... .3 فرهنگي (بي سوادي ،نگرش ،اختالف زباني و )... .4 عليرغم فراهم بودن خدمات بهداشتي ،گاه موانع اجتماعي و فرهنگي مشكالت زيادي بر سر راه تحقق تغيير در رفتارهاي بهداشتي ايجاد مي كند 25 ارزشيابي برنامه هاي بهداشت در ارائه خدمات بهداشتی بايد به گونه اي برنامه ريزي كرد كه نحوه فعاليتهاي ارائه شده و كارآئي آنها قابل ارزشيابي باشد .ارزشيابي برنامه هاي بهداشتی ،ميزان تغيير در آگاهي ، گزينش و رفتار در افراد مورد نظر را اندازه گيري مي نمايد. 26 ارزشيابي در آموزش بهداشت تعريف :تعيين ارزش يا مقدار موفقيت در نيل به هدفهاي تعيين شده سواالت مورد نظر : -1هدف از ارزشيابي چيست ؟ -2چه چيز مورد ارزشيابي قرار گيرد ؟ -3چه كسي بايد ارزشيابي شود ؟ -4چه كسي بايد ارزشيابي را انجام دهد؟ -5چه موقع بايد ارزشيابي انجام شود؟ -6ارزشيابي چگونه باید انجام شود ؟ 27 مهمترين قسمت برنامه كه ارزشيابي را امكان پذير مي سازد ،هدف از اجراي برنامه است ارزشيابي بايد نشان دهد كه آيا معيارهاي زير برآورده شده اند يا خير؟ مناسبت برنامه هاي ارائه شده پوشش و پيشرفت فعاليتهاي تنظيم خانواده كارآئي 28 ارزشيابي از برنامه هاي بهداشت در موارد زير مي تواند انجام گيرد .1 برنامه .2 روشهاي اجراي برنامه .3 مواد و وسايل كمك آموزشي مورد استفاده در برنامه ها 29  ارزشيابي مي تواند قبل از اجراي برنامه ،ضمن اجراي برنامه و پس از اجراي آن باشد ‏ قبل از اينكه برنامه در سطح وسيعي به مورد اجرا در آيد ،بهتر است در گروه كوچكتري پياده شود تا اشكاالت احتمالي رفع شود ‏ پس از ارزشيابي برنامه هاي اجرا شده مي توان گزارش اقدامات انجام شده را در فرم خاصي كه بدين منظور تهيه شده ،جمع آوري و به موقع ،نوع و ميزان فعاليتها را ارزشيابي كرد ‏ 30 گزارش برنامه ها معموال به طور ماهانه تهيه مي شود انواع ارزشيابي -1فرايند ()PROCCESS E -2اثر () IMPACT E -3نتیجه يا برايند() OUT COME E 31 ارزشيابي فرآيند ‏ ‏ ‏ ‏ 32 ارزشيابي فرآيند بر چگونگي اجراي برنامه متمركز بوده و در اغلب مواقع از طريق مشاهده يا مصاحبه با كارشناسان و شركت‌كنندگان صورت مي‌پذيرد .در اين فرآيند سئواالت زير مطرح مي‌گردد: آيا برنامه ‌،مطابق روش از پيش تعيين شده پيش مي‌رود؟ آيا جمعيت هدف در دسترس هستند؟ اگر نيستند چرا؟ آيا وقت كافي به فعاليت‌هاي مختلف اختصاص داده شده است؟ و ... ارزشيابي اثر ‏ ‏ 33 ارزشيابي اثر ،تاثير فوري برنامه را بر رفتارهاي گروه هدف ،عوامل مستعدكننده ،قادرساز و تقويت كننده بررسي مي‌كند. شفافيت و منطقي بودن اهداف رفتاري و آموزشي تدوين شده مبنايي را براي ارزشيابي اثر فراهم مي‌كند. ارزشيابي نتيجه ‏ ‏ ‏ ‏ 34 هدف از ارزشيابي نتيجه ،ارزيابي آن دسته از شاخص‌هاي سالمت و كيفيت زندگي است كه در ابتداي برنامه جهت تعيين مشكل مورد بررسي قرار گرفتند. اهداف بهداشتي به طور معمول به شكل ميزان مرگ و مير ،بيماري يا ناتواني براي يك جمعيت مشخص ،ذكر مي‌گردند. شاخصهاي اجتماعي نظير گرسنگي ،بيكاري ،كيفيت زندگي درك شده ،عملكرد ‌ مدارس و ...به شكل كمي عنوان شده ،غالباً به شكل درصد بيان مي‌گردند. بررسي اين شاخص‌ها اولين گام در يك برنامه ريزي و همچنين آخرين گام پس از تكميل اطالعات و اجراي برنامه خواهد بود.  35 گزارش نوشتن گزارش گزارش يك بيانيه رس مي از نتايج يك تحقيق يا ه ر بررس ي اس ت كه براي تهيه آ ن اطالعات معيني مورد نياز اس ت و توس ط فرد يا هيئتي دس تور تهيه آ ن داده م ي شود و ب ه وسيله فرد يا افرادي تهيه مي گردد گزارش مي تواند: نوشتاري ،گفتاري ،لوح فشرده ( سي دي ) ،به صورت فيلم ،همراه با عكس ،اساليد و … .باشد . 36 برخي از خصوصيات يك گزارش خوب .1 روشن و صريح بيان شده باشد .2 كليه فعاليتهاي انجام شده را در بر گيرد .3 فعاليتها به تفكيك ذكر گردند .4 متقاعد كننده باشد .5 مخاطب /خواننده را نسبت به پيگيري نتايج حاصله عالقمند و مصمم كند .6 تمركز عمل ايجاد كند .7 تا حد امكان خالصه باشد 37