معماری بین النهرین

صفحه 1:


صفحه 2:
دانشگاه آزاد اسلامی 3-5 دانشجو: مجيد دماوندى زمستان 91 

صفحه 3:
معدمه ی ۱ جنوب به سمال از خليج فارس تا كوههاى ارمنستان و از شسرق به غرب از فلات ايران تا بیابان شام امتداد دارد. ۱ به دشتهای سبز مرکزٍی بین النههوین می رسد که زمانی به علت وجود شبکه بسیار وسیع آبیاری بسیار حاصل خیز بوده است و اين دو رود در جنوب به یکدیگر پیوسته و شط العرب و ‎ESO FON rr wre en‏ قسمت جنوبی بین النهرین مهد تمدن بشر بوده استو از این جهت حتی بر مصر نیز تقدم دارد در همين جا است كه شسهرهاى : اريدوء اورء لارساء لاكاش» نبيوء اكدوبابل» بيدايش يافت. تمدن در اين ناحيه در هزاره جهارم قبل از ميلاد مسيح استقوار يافته تا بيش از قرن 16 قبل ساد سل رف مسو عر ل بير للم قر م كب لز لش لان بسار برد قد برشت انر جر يل ا 0 النبهرين سفلى كه تمدن مشتركى داشتند بوجود آمدند. 

صفحه 4:
پس از تصرف به دست هخامنشیان در ‎٩۳۹‏ قبل از میلاد به عنوان یک واحد سیاسی از بین رفت ولی اهمیت فرهنکی و اقتصادی آن باقی ماند. سلسله هخامنشی در ۲۳۱ ق.م به دست اسکندر مقدونی منقرض شد و پس از ۱ بين النهرين و ايران جزء سرزمين هاى خلافت اسلامى كرديد. در سال ‎١55‏ هجرى قمرى منصور خليفه عباسى كه بغداد را بنا نمود و يايتخت ا ۱ مغول بین النهرین ا ل در سال ‎١1548‏ به تصرف دولت عثمانى درآمد كه در اين دوران توجبهى به عمران آن نشد . در قرن 13 ميلادى بين النهرين اهميت سوق الجيشى براى ‎Ie cea UC Pee IN eee Tomes Pel]‏ 00 كشور عراق در آن تاسيس يافت. بین النهرین به جهت معادن ‎am areal‏ ات رت 0 

صفحه 5:
بناهای مهم Se ee 

صفحه 6:
کهن ترین زیگورات بین النهرین 

صفحه 7:
ad ۴ اور 

صفحه 8:
۱ (عراق كنوني) توسط باستان شناسان خاكبرداري را ی را رت کر رای شال سيم زرو در رال 00اه ال ار مبلاد يعني 4100 سال بيش در شهر باستانيى ۳ محل تولد مت ابراهيم نبي بنا کرده بود ات ال ل ا ا 1 ‎Ge‏ سا ين بر با بشم اسه ‎of‏ ‏زيكورات در اصل داراي سه طبقه بوده است كه ‎alls wth olf del aml Law o> J‏ 

صفحه 9:


صفحه 10:
" اين بنا از خشت خام ساخته شده است . فونداسيونى به عمق 15 متر دارد . 3 رديف يلكان 100 تايى كه به پرستشگاه می رسد . نمای بنا از آجر است و برای استحكام بنا در برابر سيلابها از ملات قيرى استفاده كرده اند . سر وت 

صفحه 11:
زیگورات اور , نمونه مناسبي از اين مورد است كه به دوره سومري نوين - از سده 22 تا سده 21 ييش از ميلاد - مربوط مي شود ؛ ‎STP et ep)‏ ا ا ل ال و كوه بيكرترين بناي ممكن را روي زمين . نخست كوهي از خشت خام را مي بينيم كه در ‎leet‏ ۱ ا ‎OS eS Cee‏ 1 درامده است ؛ 

صفحه 12:


صفحه 13:
[۱ es ree ies ree ‏طبقه سوار برهم قرار دارند كه به ترتيب كوجكتر‎ ‏مي شوند ؛ واز أن دو احتمالا" طبقه بالا در حكم يي‎ ‏هریک‎ , sl ۹ . cowl org) olS,L; ‏با يكصد يله , در يى نقطه , به دروازه برج دار‎ ‏زيكورات مي رسند و از آنجا احتمالا" بلكان ديكري‎ ‏نمايشهاي آييني منتهي مي‎ ee ee ‏ساختمان اين زيكورات , كوه محكمي از‎ . ‏ل يت‎ eee 

صفحه 14:


صفحه 15:
1 كار مي بردند که بر قدرت و استحکام ساختمان در براير سيلوا و اث ريكر عوامل يطيتوى بيقر ايند . ‎gSj clab‏ ل ا 5 ‎heme ou rarer) Fis‏ 00 0 ‎re Fae ered]‏ ۹ نيز مي شده است . ارتفاع زياد اين بنا و دشواري صعود و دستيابي به نوكر زيارتكاه ؛ احتمالا" مانند مذاهب دیگر , نمادي از گونه اي تدارک دشوار روح براي روشتابی كرفتن از خدا به شمار مي رفته ست 

صفحه 16:
زیگورات اور, حدود 0000 ق.م 

صفحه 17:
(Gee TSE I ‏ا ل رز‎ 

صفحه 18:


صفحه 19:


صفحه 20:
‎EE DP)‏ سا را هزارمتر شهر روي تپه بود با ارتفاع 15 متر, مجموعه ارت ندارد بل ‎Fy Grier‏ 7 1 گوداکرد حباطظ. پوشش الاقها ا تاغهاي 1 خشتي بود دروازه با ديوهاي غول اساي نگهبان که 4 متر ارتفاع داشت ايجاد شده بود. 

صفحه 21:
این کاخ مساحتي نزدیک به 00" هزار متر مربع و بيش از 0000© حياط و اتاق داشت . شهرري كه اين ارك - كاخ مشريف بر لن ساخته شده بود روي تپه اي به بلندي تقريبا 06 متر قرار داشت و اك كك ل اده ارى ساركون 

صفحه 22:
مشابه جنين دروازهاي در تخت جمشيد مي باشد ولي با اين تفاوت كه كاوهاي تخت جمشيد از كنار داراي 3 يا يوده ولي ail wo lb 4 shlo de sl ssl 200 

صفحه 23:


صفحه 24:


صفحه 25:
ee ‏ا‎ OT ‏اا ل‎ “EOE Dev) ‏دانست و كُمان مي كرد كه يايه هاي اين عظمت بر اطاعت و‎ ‏انقياد دشمنان وي نهاده شده اند . او در كتيبه اي مي نويسد : من‎ ‏شهري را با [ زحمت ] مريدم كه به وسيله دستانم مطيعشان كرده‎ ‏ايشان را به تسليم در‎ ٠» ‏بودم ساختم ؛ آشور » نبو » مردوك‎ ۱ ‏ا ا‎ Neo we nos _ Saline a ik 

صفحه 26:
" علاوه بر مجموعه 00 تاجگذاري , اتاقهاي ‎Ce ene eT oe ne mine‏ نگهبانان که کل کاخ را تشکیل مي دادند , معبد اصلي و زيكورات نيز در اين ارك وجود داشتند . زيكورات خرساباد احتمالا هفت طبقه داشته ‎dee oS 1 cul‏ تاي آنها تا به امروز حفظ شده اند ؛ ارتفاع هر طبقه بنج و نیم مت است و هر یک رنگي متفاوت با ديگري دار سب ستابي به ‎oll‏ کیرات ر صر ره حلزوني ييوسته اي دور تا دور ساختمان. از كف يايين ترين طبقه تا نوك بالاترين طبقه ساخته شده بود . نماي کاخ از یک دیوار جسیم کنگره دار تشکبل شده يود . و در دو طرف. دروازه طافدارش دو برج چهار | 

صفحه 27:
‎Jen rey‏ رک رک و درخشندگي گیج کننده نیز بخشي از اين نقشه يادشاه اشور براي متحير ساختن ‎ler se‏ 7 ‎Prema aren eS IE ey)‏ بالدار غول ييكر با سر ادم ياسداري مي كردند . اين گاوهاي آدم سر را مي توان مشتق شده از ييكره هاي مشابه جانوران در بوغاز كوي حتیها پنداشت . ‎ 

صفحه 28:
* در هر دو مورد از جانور براي دفع دشمن مرئي يا نامرتي و بخشیدن جلوه اي پرشکوه و برجسته به نماي کاخ استفاده شده است . این پیکره ها تا اندازه اي همه جانبي و تا اندازه اي ‎ieee PL waren react vent ge)‏ ی در حال استراحت با دید جانبي در حال حرکت 0( شدن يك ياي ينجم , به اوج تاثير كذاري مي 00 

صفحه 29:
* هنر باستاني , بارها بر ترس و ستایش دائمي انسان از جانوران بزرگ که به عنوان استعاره هايي براي ‎Pv]‏ ا ‎re) APC me‏ 0ه ل ‎case Pree‏ 9 

صفحه 30:
معاید 

صفحه 31:
«معماري» 1 ‏ا‎ VEC OROTST i RC pt rere ‏ا‎ -Te pe mee Cm) eee Carre Fore 9 dil no pgs Slo a: Uriio | 19> 4525 Spogw ‏ار رت ری ی‎ codes sine محسوب مي شوند. در اديان سومري نوعي اتصال و هماهنگي مان دین و دنیا یا به عبارت دگیر اقتصاد و معنوبت - وجود داشته است. این ويژگي با شرایط خاص اجتماعي بر ری دصر لا فرت زا وتان تا همواره در افت و خيزهاي نظامي و سياسي بود. برج و بارو ‎eed‏ شورها ار کی ام ‎SAG any GIRS‏ 

صفحه 32:
* بديهي است که ديني مستقل از مسایل روز نمي توانسته راهكشاي مردمي با شرايط خاص ان روز باشد. كاهنان و خدمه معابد . ضمن اجراي ائين 00 و كتابت مخارج شهر بودند. مکتوبات بدست آمده از اين نسخ روزمره نخستین نمونه هايي ا ا ‎Rove rv‏ ۱ ات 1 موجودي انبارها درامده است. 

صفحه 33:
۱ سومریان ادامه یافت. ‎oP)‏ اواسط هزاره ي دوم پیش از میلاد, آشوري ها پس از پایان یافتن اقتدار «اکد» (2180 - 2340 ق.م) و «بابل» به قدرت رسيدند. آنها نیز همانند سومریان بناهاي خود را با آجر مي ساختند اما از آنجا که به محل استقرار آشوري ها ناحيه ي شمالي بين النهرين بودء و در اين ناحيه سنك به وفور يافت مي شد اما شاهد استفاده از سخته سنگ هاي وزین و حجیم در قسمت هاي پائيني محوطه هاي مهم داخل بنا و دروازه ها هستیم ‎vir ewe Cris) ESI ESEN) i IED)‏ 0 5 1 Sire Derren’ Senger y 

صفحه 34:


صفحه 35:
7 1 e'e is ‏ميلاد با هجوم اقوام مختلف دچار تزلزل‎ ‏شد و پس از افت و خيزهاي چند دوره‎ ‏كوتاهي از شكوفايي م تحت‎ ‏فرمانروايي «بخت نصر» گذراند. اين‎ ‏دوره كوتاه كه بين سال هاي 612 تا‎ ‏ق.م قرار دارد به عهد حكومت‎ 9 ‏«بابل نوين» مشهور است. در همين‎ ‏عهد نوع جديدي از معماري با اجر‎ 

صفحه 36:
0-5 

صفحه 37:
ی 2207 ‎wa‏ خداى رت » مانند ادر داری یک حیاط بزرگ و 3 حیاط کوچکتر است . بر روی سکوی بلند قرار قرار گرفته % 

صفحه 38:
دارای ورودی های متعدد می باشد ‎Prey ene‏ دارى دور تا دور معبد ۳ احاطه كرده 2 

صفحه 39:
رت 

صفحه 40:
د 0200 ایشتار: دروازه ايشتار با ل 0 ارتفاع دروازه ورود به خيابان مخصوص مراسم سان, رژه و جشن بوده که به معبد اصلی 00 یم م 

صفحه 41:
* «دروازه ایشتار» که به دستور بخت نصر در بابل 000 ۷ بر ديوارهاي رنگین آن ( که به آجرهاي لعابدار آبي و سبر و زرد و سفید و سیاه ... مزین بود) نقش برجسته هاي انواع جانوران حقيقي و اسطوره اي . جون شير و كاو وازه ها قرار داشته . هزاران آجر لعابدار دروازه ایشتار که تا چندي پیش در اثر ۱ 

صفحه 42:
" ايشتار از الهههاى آشورى بود. * ایشتار همتای اینانای سومری‌ها و مرتبط با الهه ‎eth‏ شمال غربی یعنی الهه آستارته است. آنونیت, آستارته و آتارسامین نام‌های دیگری برای ایشتار هستند. " در اسطورهها او را ايزدبانوى نشاط عشق مىدانند. 

صفحه 43:
0 دور شاروکین 

صفحه 44:
زیگورات دور شاروکین زيگوراتي که در پایتخت آشور و در دورشاروکین بنا شده بود اولین ‎eA‏ بود ‎oS‏ 0[ ار ره رک در ار ای در حدود 2700 سال پیش این زیگورات را بنا کرد. بنظر ‎RB IPCT BST)‏ ل ‎ss‏ ‏ماربيج صورت ميكرفت. 

صفحه 45:
‎eer‏ سس ی ی كه بترتيب از بايين به بالا به رنكهاي سفيد 7 ‎eestor Nr‏ 1211111111 ‎sealer‏ ‎ 

صفحه 46:
پایان پاییز 87 

دانشــگاه آزاد اســالمـی مرکز سامن استاد :سرکار خانم کیانی دانشجو :مجید دماوندی زمستان 91 مقدمه بين النهرين ناحيه اي در آسياي غربي در امتداد رودهاي دجله و فرات و بين آنهاست که از جنوب به شمال از خليج فارس تا کوههاي ارمنستان و از شرق به غرب از فالت ايران تا بيابان شام امتداد دارد. از نواحي کوهستاني شمالي مسير دجله و فرات به طرف جنوب از شيب اين ناحيه مي کاهد و بعد به دشتهاي سبز مرکزي بين النهرين مي رسد که زماني به علت وجود شبکه بسيار وسيع آبياري بسيار حاصل خيز بوده است و اين دو رود در جنوب به يکديگر پيوسته و شط العرب و دلتاي آن را مي سازند که نيزارهاي فراوان دارد. قسمت جنوبي بين النهرين مهد تمدن بشر بوده استو از اين جهت حتي بر مصر نيز تقدم دارد در همين جا است که شهرهاي :اريدو ،اور ،الرسا ،الگاش ،نبپو ،اکدوبابل ،پيدايش يافت. تمدن در اين ناحيه در هزاره چهارم قبل از ميالد مسيح استقرار يافته تا پيش از قرن 18قبل از ميالد جز دوره هاي موقت ،بين النهرين مرکب از کشورهاي بسيار بود که بيشتر آنها در جنگ هاي حمدايي از بين رفته و سرانجام دو دولت آشور در بين النهرين عليا و بابل در بين النهرين سفلي که تمدن مشترکي داشتند بوجود آمدند. پس از تصرف به دست هخامنشيان در 539قبل از ميالد به عنوان يک واحد سياسي از بين رفت ولي اهميت فرهنگي و اقتصادي آن باقي ماند. سلسله هخامنشي در 231ق.م به دست اسکندر مقدوني منقرض شد و پس از سلوکيان و اشکانيان به تصرف ساسانيان در آمد و با حمله مسلمين به ايران، بين النهرين و ايران جزء سرزمين هاي خالفت اسالمي گرديد. در سال 145هجري قمري منصور خليفه عباسي که بغداد را بنا نمود و پايتخت خالفت عباسي قرار داد ،بين النهرين رونق گرفت ليکن در حمله هالکو خان مغول بين النهرين ويران شد و شبکه آبياري آن از بين رفت. در سال 1638به تصرف دولت عثماني درآمد که در اين دوران توجهي به عمران آن نشد .در قرن 19ميالدي بين النهرين اهميت سوق الجيشي براي انگلستان داشت و در جنگ جهاني اول از ميدان هاي عمده جنگ بود و سپس کشور عراق در آن تاسيس يافت. بين النهرين به جهت معادن نفت اهميت بين المللي دارد و از کاوشهايي که براي تحقيق در بقاياي آثار تمدن قديم در اين سرزمين صورت گرفته نتايج گرانبهائي به دست آمده است. بناهای مهم بین النهرین كهن ترين زيگورات بين النهرين زیگورات اور كهن ترين زيگوراتي كه ن$$اكنون در بين النه$$رين (ع$$راق كن$$$وني) توس$$$ط باس$$$تان شناس$$$ان خ$$$اكبرداري و شناس$$ايي ش$$ده اس$$ت زيگوراتيس$$ت ك$$ه اورنمــو موسس سلسله س$$وم اور در س$$ال 2100قب$$ل از ميالد يعني 4100س$$ال پيش در ش$$هر باس$$تاني اور محل تولد حضرت ابراهيم نبي بن$$ا ك$$رده ب$$ود او اين زيگورات را در كنار معبدي كه ب$$راي ني$$ايش خ$$دايان ساخته بود بر پا داشته است .اين زيگورات در اص$$ل داراي سه طبقه بوده است ك$$ه در ح$$ال حاض$$ر تنه$$ا طبقه اول آن باقي مانده است.  این بنا از خشت خام ساخته شده است .فونداسیونی به عمق 15متر دارد 3 .ردیف پلکان 100تایی که به پرستشگاه می رسد .نمای بنا از آجر است و برای استحکام بنا در برابر سیالبها از مالت قیری استفاده کرده اند .  زيگورات اور ،نمونه مناسبي از اين مورد است که به دوره سومري نوين – از سده 22 تا سده 21پيش از ميالد – مربوط مي شود ؛ در اين دوره ،معماران مي کوشيدند بلندترين و کوه پيکرترين بناي ممکن را روي زمين . نخست کوهي از خشت خام را مي بينيم که در اثر عواملي چون زمان ،آب و هوا ،و تاخت و تاز دشمنان تقريبا" به صورتي بي شکل درآمده است ؛  بر روي شالوده اي از اين به ارتفاع 15متر ،دو طبقه سوار برهم قرار دارند که به ترتيب کوچکتر مي شوند ؛ و از آن دو احتماال" طبقه باال در حکم پي زيارتگاه بوده است .سه پلکان خرپشته اي ،هريک با يکصد پله ،در يک نقطه ،به دروازه برج دار زيگورات مي رسند و از آنجا احتماال" پلکان ديگري به زيارتگاه يعني مرکز نمايشهاي آييني منتهي مي شود .ساختمان اين زيگورات ،کوه محکمي از خشت خام با نماسازي ضخيمي از آجر پخته با مالت قيري است .  آجر پخته را به اين علت با مالت قير در نماسازي به کار مي بردند که بر قدرت و استحکام ساختمان در برابر سيلها و اثر ديگر عوامل طبيعي بيفزايند .طبقات زيگورات ،احتماال" در اصل به رنگهاي متفاوت با معني نماديني ساخته مي شده اند و احتماال" در محوطه پشته آنها درختکاري و گياهکاري نيز مي شده است .ارتفاع زياد اين بنا و دشواري صعود و دستيابي به نوک زيارتگاه ، احتماال" مانند مذاهب ديگر ،نمادي از گونه اي تدارک دشوار روح براي روشنايي گرفتن از خدا به شمار مي رفته است . زيگورات اور ,حدود 2100ق.م طرح بازسازي شده زيگورات اور ,حدود 2100ق.م (از روي يك طرح خطي در موزه بريتانيا ,لندن) ارگ سارگون در خرس$$$اباد ،مس$$$احت 400:هزارم$$$تر مربع ،بيش از 200حياط و اتاق ،شهر روي تپ$$$ه ب$$$ود ب$$$ا ارتف$$$اع 15م$$$تر، مجموع$$ه تق$$ارن ن$$دارد و متش$$كل از اتاقها و تاالره$$اي چه$$ارگوش مي‌باش$$د گرداگ$$رد حي$$اط ،پوش$$ش اتاقه$$ا ب$$ا تاغهاي گهواره‌اي خش$$تي ب$$ود ،دروازه با ديوهاي غول آساي نگهبان كه 4متر ارتفاع داشت ايجاد شده بود. اين ک%%اخ مس%%احتي نزدي%ک ب%ه 400ه%%زار م%%تر مرب%%ع و بيش از 200حياط و ات%%اق داش%%ت .ش%%هري ک%%ه اين ارگ – کاخ مش%%رف ب%%ر آن س%%اخته شده بود روي تپه اي به بلندي تقريبا 15متر قرار داش%%ت و نزديک به يک و نيم کيلو متر مربع مساحتش بود .  مشابه چنين دروازه‌اي در تخت جمش$$يد مي باش$$د ولي ب$$ا اين تف$$اوت ك$$ه گاوه$$اي تخت جمشيد از كنار داراي 3پا يوده ولي گاوه$$اي آشور از بغل داراي 4پا مي باشند. شايد کاخ را به اين دليل در سطحي باالتر ساخته اند که از سطح سيالبها باالتر باشد ،ولي همين بلندي ب%%اعث مي ش%%د ک%%ه مق%%ر پادش%%اه در نقط%%ه اي بين خان%%ه ه%%اي زي%%ر دستانش و خدايان واقع شود .با آنکه سازندگان کاخ در صدد ايج%%اد تق%%ارن ب%%وده ان%%د ولي خود کاخ نقشه اي آشفته و پرت دارد و مجموعه اي از اتاقها و تاالرهاي چه%%ار گوش را در بر مي گيرد که خوشه وار به گرد حياطهاي چهار گوش ساخته شده ان%%د . سارگون !! ش%%هر و ک%%اخش را مظه%%ر وبي%%ان عظمت خ%%ويش مي دانست و گمان مي کرد که پاي%%ه ه%%اي اين عظمت ب%%ر اط%%اعت و انقياد دشمنان وي نهاده شده اند .او در کتيبه اي مي نويسد :من شهري را با [ زحمت ] مردم که به وسيله دستانم مطيعشان کرده ب%%ودم س%%اختم ؛ آش%%ور ،نب%%و ،م%%ردوک ،ايش%%ان را ب%%ه تس%%ليم در براب%%ر من و ب%%ه گ%%ردن گ%%رفتن ي%%وغ من در پ%%اي ک%%وه موس%%ري ، باالي نينوا ،وا داشتند .  عالوه بر مجموع$$ه حياطه$$ا ،ات$$اق تاجگ$$ذاري ،اتاقه$$اي دولتي ،حرم ،آبريزگاهها و حمامها ،و اتقهاي نگهبان$$ان ک$$ه ک$$ل ک$$اخ را تش$$کيل مي دادن$$د ،معب$$د اص$$لي و زيگ$$ورات ن$$يز در اين ارگ وج$$ود داش$$تند .زيگ$$ورات خرساباد احتماال هفت طبقه داشته است ،که چهار ت$$اي آنها تا به امروز حفظ شده اند ؛ ارتف$اع ه$ر طبق$ه پنج و نيم متر است و هر يک رنگي متف$$اوت ب$$ا ديگ$$ري دارد . ب$$راي دس$$تيابي ب$$ه اين زيگ$$ورات ،خ$$ر پش$$ته حل$$زوني پيوسته اي دور تا دور ساختمان از کف پايين ترين طبقه تا نوک باالترين طبقه ساخته شده بود .نماي کاخ از يک دي$$وار جس$$يم کنگ$$ره دار تش$$کبل ش$$ده ب$$ود ،و در دو طرف دروازه طاقدارش دو برج چه$$ار گ$$وش دي$$ده مي شد .  ب$$ه نظ$$ر مي رس$$د ک$$ه ش$$کوه و درخشندگي گيج کننده نيز بخشي از اين نقشه پادشاه آش$$ور ب$$راي متح$$ير س$$اختن ميهمان$$ان ب$$وده است .از دروازه اصلي کاخ ،دو گاو بالدار غول پيک$$ر ب$$ا س$$ر آدم پاس$$$$$$داري مي کردن$$$$$$د .اين گاوه$$$اي آدم س$$$ر را مي ت$$$وان مشتق شده از پيکره هاي مشابه ج$$انوران در بوغ$$از ک$$وي حتيه$$ا پنداشت .  در هر دو مورد از جانور براي دفع دشمن مرئي يا نامرئي و بخشيدن جلوه اي پرشکوه و برجسته به نماي کاخ استفاده شده است .اين پيکره ها تا اندازه اي همه جانبي و تا اندازه اي برجسته ساخته شده اند ،ودر آنها ديد تمام رخ در حال استراحت با ديد جانبي در حال حرکت در هم مي آميزد و اين در آميختگي با افزوده شدن يک پاي پنجم ،به اوج تاثير گذاري مي رسد .  ه$$نر باس$$تاني ،باره$$ا ب$$ر ت$$رس و س$$تايش دائمي انس$$ان از جانوران بزرگ که ب$ه عن$وان اس$تعاره ه$ايي ب$راي نمايان$دن نيروه$$اي ط$$بيعت و خ$$ود خ$$دايان م$$ورد اس$$تفاده ق$$رار مي گرفتند ،مهر تاييد زده است . معابد «معماري» ‏ بهترين نمونه ي معماري بين النهرين همانن$$د ديگ$$ر تم$$دن ه$$اي باس$$تاني ب$$ه بن$$اي معاب$$د مرب$$وط مي ش$$ود .دولتش$$هري ه$$اي سومري قدرت خ$$ود را منتخب ب$$ه خ$$داي ش$$هر مي دانس$$تند و پادشاهان ،نماين$$ده خ$$دا ب$$ر روي زمين و پاس$$داران خ$$زاين او محسوب مي شوند .در اديان سومري نوعي اتصال و هماهنگي ميان دين و دنيا يا به عب$$ارت دگ$$ير اقتص$$اد و معن$$ويت – وج$$ود داشته است .اين ويژگي با شرايط خاص اجتماعي بين النهرين شخص$$يت داش$$ت .بين النه$$رين ب$$ر خالف همت$$اي معاص$$ر خ$$ود يعني مصر (كه تاريخي آرام و ساكن داشت) همواره در افت و خيزه$$اي نظ$$امي و سياس$$ي ب$$ود .ب$$رج و ب$$ارو و اس$$تحكامات شهرها از همين امر حكايت مي كنند.  بديهي است كه ديني مستقل از مسايل روز نمي توانسته راهگشاي مردمي با شرايط خاص آن روز باشد .كاهنان و خدمه معابد ،ضمن اجراي آئين ها و مناسك دين ،مسؤول تنظيم و كتابت مخارج شهر بودند. مكتوبات بدست آمده از اين نسخ روزمره نخستين نمونه هايي است كه «خط» به خدمت حسابرسي و مثبت جزئي ترين پرداخت ها و دريافت ها و موجودي انبارها درآمده است.  سنت ساخت زيگورات ها و دولتشهرها پس از سومريان ادامه يافت .در اواسط هزاره ي دوم پيش از ميالد ،آشوري ها پس از پايان يافتن اقتدار «اكد» ( 2340 – 2180ق.م) و «بابل» به قدرت رسيدند .آنها نيز همانند سومريان بناهاي خود را با آجر مي ساختند اما از آنجا كه به محل استقرار آشوري ها ناحيه ي شمالي بين النهرين بود ،و در اين ناحيه سنگ به وفور يافت مي شد اما شاهد استفاده از سخته سنگ هاي وزين و حجيم در قسمت هاي پائيني محوطه هاي مهم داخل بنا و دروازه ها هستيم رواج استفاده از سنگ، زمينه ي مساعدي براي خلق نقش برجسته ها و مجسمه هاي گوناگون بود.  امپراتوري آشور در حدود قرن 7پيش از ميالد با هجوم اقوام مختلف دچار تزلزل شد و پس از افت و خيزهاي چند دوره كوتاهي از شكوفايي و اوج را تحت فرمانروايي «بخت نصر» گذراند .اين دوره كوتاه كه بين سال هاي 612تا 539ق.م قرار دارد به عهد حكومت «بابل نوين» مشهور است .در همين عهد نوع جديدي از معماري با آجر لعابدار رواج يافت. معبد ایشچالی  مطعلق به خدای مادر است ،مانند معبد آشور داری یک حیاط بزرگ و 3حیاط کوچکتر است .بر روی سکوی بلند قرار قرار گرفته است . دارای ورودی های متعدد می باشد .دیوار کنگره داری دور تا دور معبد را احاطه کرده است . دروازه ایشتار  دروازه ایشتار: دروازه ایشتار با حدود 40متر ارتفاع دروازه ورود به خیابان مخصوص مراسم سان ،رژه و جشن بوده که به معبد اصلی ایشتار ختم می شده.  «دروازه ايشتار» كه به دستور بخت نصر در بابل بنا گرديد نمونه اي عالي از روش نوين است كه بر ديوارهاي رنگين آن ( كه به آجرهاي لعابدار آبي و سبر و زرد و سفيد و سياه ...مزين بود) نقش برجسته هاي انواع جانوران حقيقي و اسطوره اي ،چون شير و گاو واژه ها قرار داشته .هزاران آجر لعابدار دروازه ايشتار كه تا چندي پيش در اثر فروريختن ،پراكنده و هريك به كناري افتاده بود.  ‏ ‏ ایشتار از الهه‌های آشوری بود. ایشتار همتای اینانای سومری‌ها و مرتبط با الهه سامیان شمال غربی یعنی الهه آستارته است .آنونیت ،آستارته و آتارساَمین نام‌های دیگری برای ایشتار هستند. در اسطوره‌ها او را ایزدبانوی نشاط عشق می‌دانند. زيگورات دور شاروكين زيگورات دور شاروكين زيگوراتي كه در پايتخت آشور و در دورشاروكين بنا شده بود اولين زيگوراتي بود كه توسط باستان شناسان شناسايي گرديد .سارگون دوم پادشاه آشور مياني در حدود 2700سال پيش اين زيگورات را بنا كرد .بنظر ميرسد راه دست رسي به باالترين طبقه بوسيله شيب مارپيچ صورت ميگرفت.  سه طبقه اول اين زيگورات باقي مانده است كه بترتيب از پايين به باال به رنگهاي سفيد سياه و قرمز رنگ آميزي شده بودند.هر چند بقاياي طبقات باالتر مشخص نشده است ولي با توجه به نظم رنگها رنگ طبقات باالتر بايد به ترتيب آبي نارنجي نقره اي و طاليي بوده باشد. با تشکر از صبر و حوصله شما پایان پاییز 87