معماری دوره ساسانیان

صفحه 1:
عنوان: معماری دوره ساسانیان 

صفحه 2:
ساساتیان دوی کار آهدن اردشیر اسان ساسان . موبدی از دودمان نجبا بود بر آتشکده ی آناهیتا در شهر استخر ریاست داشت . پسرش بابک در شهر خیر در کنار دریاجه ی بختگان حکومت می کرد . بابک پس از ساسان جانشین پدر شد و خود را شاه خواند (۲۰۸م) در اين تاریخ شهر استخر به دست گوچیهر شاه بازرنگی بود . های سفیدش در دوره ی اسلامی بیضا نام گرفت . سلطنت داشتند. چون گوچیهر پادشاه بازرنگی در آن نواحی آمیر بزرگ بود . بابک برای پسرش اردشیر از وی منصب ار گیدی دارابگرد را بگرفت. در سال ( !1 ام) اردشير بر كوجهير قيام كرد و شهر نسا ( ييضا ) را به تصرف در آورد و او را كته وبه ای وی نشست. جون بابک در گذشت شاهپور جانشین او شد . میان دو برادر یعنی شاهپور و اردشیر نزاع درگرفت. آردشیر به برادرمهتر خود حسد می برد اما شاهپور پر ار افاق بعرد و اردشیر در سال ۳۱۲ ميلادر به آسانی جای او نشست سپس اردشیر بر کرمان دست یافت و تا سواحل خلیج فارس پیش رفت. پس از هه رف را اه ومع ام در جنگ سختی که بين او و اردوان در هرمزگان درگرفت »اردوان را شکست داد وبا مرگ او سلسله ی اشکانی بر ناد ( ۲۸ آوریل ل ۲۲۴م) ‎ale)‏ وراه من ور هت ی ازرنگیان در نیسایه که در جهت دیوار 

صفحه 3:
نطام ادارعا در رأس ادارات ساساني بزركفرمذار يا صدر اعظم قرار كرفته بود و عملا زمام قدرت و ادارة کشور در دست او بود . وى قراردادها و ييمانها را امضا مى كرد . كاهى در جنگها فرماندهی کل را به عهده می كرفت . همة ديوانها ويا وزارتخانه ها با دييران آنها تحت نظر وى بودند . شايد كلمة بزر كمهر تصحيف عنوان بزركفرمذار باشد كه مورخان عرب عنوان بزر گفرمذار عهد آنوشیر وان را به بوذرجمهر تبدیل کرده ال در زمان انوشیروان, کشور ایران راکه هر قسمتى را بأذكس ناميده شد و به نها نام جهت های چهار گانه داده شد : ایاختر (مشرق) نیمروز (جنوب) خوروران (مغرب) ‎Sis‏ و برای هر کدام از اين ‎Fest‏ فرمانروایی تعیین کرد كه او را ياذكسبان مى ناميدند . امور لشكرى نيز تحت نظر سيهبدان اداره مى شد و به تعداد پاذگسبانان چهار گانه . چهار سپاهبد ایران وجود داشت ایالات و پاذگسها را به بخشهای کوچکتری تقسیم کرده و هر ة 1 گفتند و حاکم آن اندار می خواندند و سپس هر ایستان را به چند شهر یا ولایت تقسیم می نمودند و مرکز ان رشهر ستان گفتند . آن زمان مرزبانان اداره مى كردند به جهار قسمت يهسالار مى خواندند . مزارع تابع ديه را روستاك (روستا)مى كفتند . بخش مهم نظام ادارى از قرار زير است: ‎cla‏ وخانواده ها در نام اداری مالیات داد گستری 

صفحه 4:
فرهنت و تمدن wha) ‏دین‎ اردشیر بابکان چون پادشاهی از خاندان موبدان بود پس از نشستن بر تخت سلطنت دین زرتشتی را آیین رسمی ایران قرار داد و اعتقاد به ادیان دیگر را ممنوع داشت . از دانشمندان زرتشتی که به پادشاهان ساسانی در تقویت و گسترش آن دین خدمت کرده اند , نخست باید تتسر موبد زمان اردشیر بابکان و دیگر آذربد مهراسپندان.موبد زمان شاپور اول و کر تیر موبد زمان هرمزد و بهرام اول را نام برد . در زمان ساسانیان به همت این موبدان بیست ویک نسک اوستای قدیم را به زبان پهلوی ترجمه کردند و آن ترجمه را زند نامیدند که به معنی تفسیر است . چون فهم کتاب زند به سیب وجود لفات آرامی در آن مشکل می نمود سپس شرحی به زبان پارسی ساده بر زند نوشتند و آن را پازند خواندند . اساس سیاست داخلی ساسانیان هماهنگی دین و دولت بود . 

صفحه 5:
دينياى منشعب از دين زرتشتا اصولاً همه اديان ايرانى پیش از اسلام مبتى بر دو اصل خير و شر يا هرمزد و اهریمن است . منتهى فرقى كه با هم دارند در كيفيت و مدت تگی شر با خیر است . در دین زرتشتی سرانجام خیر بر شر و هرمزد بر اهریمن غلبه خواهد کرد ولی در ادیان دوگانه پرستی دیگر چنین نیست . هر دینی برای رهایی از شر . فلسفه ای دارد . بعضی از متفکران دورة ساسانی که راه آسانتری برای رستگاری بشر می جستند ‏ جون دين مزدیسنی را جوابگوی پرسشهای خود ندیدند به بدعت در آن دین پرداخته و ادیان نوینی را بنیاد نهادند که مبنای همه آنها بر دو گانه پرستی است . مهمترین این ادیان عبارتند از : زروانی مانوی مزدکی 

صفحه 6:
زان و فط زبان ایرانیان در دورةٌ ساسانیان زبان پارسیک یا پهلوی ساسانی بود . این زبان لهجه ای از زبان پهلوی اشکانی به شمار می رفت که در جنوب ایران رواج داشت . خط ايران در اين دوره مأخوذ از خط آرامی بود و به دو نوع خط پهلوی . کتیبه ای یا گشته دبیره و خط پهلوی کتابی یا عام دبیره تقسیم می شد . در اين قرن تعدادی زیادی کلمات آرامی که شعار آنها به هزار کلمه می رسید وارد زبان يهلوى ساسانى شده بود . برخلاف زبان فارسى كه لغات دخيله عربى را به خط عربى نوشته و به همان صورت خودش مى خوانند. در زبان يهلوى جنين نبود . دييران ساسانى لغات آرامى را كه در نوشته هاى خود به كار مى بردند. به آرامی تلفظ نمی کردند بلکه به تلفظ يهلوى قرائت مى نمودند . ملكا" می نوشتند و "شاه " می خواندند و يا "كملا" كه همان جمل عربى باشد مى نوشتند و "اشتر" مى خواندند . يا "كدبا" مى نوشتند و "دروج" يعنى دروغ مى خواندند . اين شیوةٌ نگارش را در اصطلاح هزوارش می نامند . | خط پهلوی کتابی تا سه قرن پس از اسلام در ایران ادامه داشت و در آن دوره کتابهایی به زبان پهلوی از طرف موبدان زرتشتی نوشته شده است . 

صفحه 7:
معمارى در دورة ساسانى هنر معمارى نسبت به مجسمه سازى و نقاشى در درجة اول قرار داشت آثار اوليةٌ معمارى ساسانى شباهت بسيارى به معمارى دورة پارتی دارد . از بناهای ساسانی در قرن سوم میلادی , کاخ اردشیر در فيروزآ باد است . یکی از آثار دورة ساسانی طاق کسری است که بقایای دربار معروف خسرو اول و دوم در تیسفون می باشد . این طاق اکنون در کناردجله در نزدیکی بغداد در جایی به نام سلمان پاک قرار دارد . در فاصلةً یکصد کیلومتری تیسفون قصر دستگرد قرار داشته خسرو دوم پرویز بوده است . دیگر کاخ شیرین است که خسرو دوم آن را برای زن محبوب خود شیرین بنا کرده است و هنوز آث آن در شهری به نام قصر شیرین باقی است " یکی از جالبترین آثار تاریخی , غاری است که در صخره ای در طاق بستان کنده اند و شکار گاه خسرو دوم را نشان می دهد . اين آثار در مدخل شهر کرمانشاهان هنوز باقی است یکی آز نها ‎dal pate‏ تشان مي ده كه بوالرين دزلوی ‎Yo sali sily al‏ سیر یادیس امپراتور جدید روم در حال احترام به پیش شاپور ایستاده است . در غار شاپور نیز مجسمةٌ بزرگی از شاپور اول پیدا شده که اکنون در آن غار برپا است. 

صفحه 8:
علت غايى آثار هنرى در ايران ‎ww‏ محتواى هنر در ايران باستان - بخصوص در عهد ساسائى - به طور كامل طبقاتى بود و سه مقصد عمده را پی می‌گرفت. اول آنکه هنرمندان در این دوره پیوسته در عظمت بخشیدن به حکومت ساسانی می‌کوشيدند و به بیانی دیگر - می توان گفت که «آرمان گرایی در اجرا؛ سرلوحه خواست هنرمند قرار داشت. مشخص است که در اینجا از آن فردیت سیال و خلاق هنرمند اثر و خبری نیست؛ چه او وظیفه دارد تا همگان و همگنان در برابز آنچه او می‌آفریند به حیرت واداشته شوند و به تکریم حکومت بپردازند. به طور یقین, در هنر ساسانی علایق و سلایق گروه محدودی از جامعه لحاظ می‌شد و هنرمندان - به اعتبار اينکه تا چه حد در برآورده‌سازی آمال دربار و حلقه‌های متصل به آن سهم داشته باشند - در برابر نظر و تشویق اربابان قدرت بودند. معماری ساسانی با گنبدها و ایوانهای باشکوه و عظیم. در صدد نمایش دادن شکوه و عظمت حکومت بود. این معماری تا حدودی ریشه‌ها و شیوه‌های خود را از معماری هخامنشی و تا حدودی از شیوه‌های هنری و معماري یونان باستان بر گرفته بود. از بناهای معروف این دوره می توان به کاخ اردشیر در «فیروز آباد» و قصر پادشاهان ساسانی در «تیسفون» (نزدیکی بغداد) اشاره کرد. 

صفحه 9:
دوم آنکه هنر در دوره ساسانی توجیه و تبیین و تفسیر اصول اعتقادی آن دوره بود. به نحوي كه يك ار معورهاى” مهم نگرشی هنر ایرآنی ازع و تعرض ایزدان و آهریمنان است که در عقاید أومتابي و اساطترى ابرانتان ‎“ould gal any Seal‏ ايرانيان باستان همواره با تاريكي در ستيز و با نور در وفاق ووفادارى يه بس منبع و مبدأ نور و اهريمنء از آن حيث كه به جهان جسمانی نزدیک است. مبدا ‎Say,‏ اتصال دو عالم جسمانى و روحانى به واسطه عالمى برزخي و است كه ايرانيان باستان در تصوير كردن آن اين كونه تلقى در هنر ماني - كه خود ‎١‏ ظ و اختلاطی از هتر مسیجم و بو ‎Sag‏ ‏باستان آیران است - به اوج مىرسد. هنر ماني در نقاشى به كمال رسيد و مصورش به مارگ با بارژنی: تعجره دی او به شهار ‎Oi‏ بنايه لقي انوا هر نجه در عالم زیباست. شایان پرستش است. سوم آنکه هدف دیگر هنر مفرح کردن و لطافت بخشیدن به زندگانی طبقات حاکم بود. این هدف را هم أدبیات و هم مو بهجذپی میگرفتند. برای نمونه.داستان خسرو و غلم او امروز ‎ole‏ ‏تاريخ نويسان سندى تار, مى آيد و از رهگذر خواندن آن می‌توانند دربار ساسائى را تجربه کت ول رن رن سیردت . داستان «گفتگوی بز و خرماء و همچنین «کتاب شطرنج؛ هر دو از کتابهای سر كم كننده أن زمان به حساب مي آید. کتاب «کلیله و دمنه» هم از کتابهای معروف این دوران است که طبیبی درباری به نام برزویه»آن راز هندی به فارسی بر گردان . «کارنامه اردشیر بابکان؛ نیز داستان مبارزه‌های او برای رسیدن به پادشاهي و تخت و تاج است: هنر ساسانی - به طور کلی - در خدمت دربار بود و هنرمندان خدمتگزارانی بودند که اراده هنری خود را مصروف خوشامد و پسند درباریان و برجسته‌سازی ‎ne‏ و ذکر اوصاف فرمانروایان کرده ‎tA‏ ‏البته گاهی مایه نخستین برخی از داستانهایی که در ادبیات ساسانی به چشم می‌خورد از فرهنگ عا گرفته می‌شد. اما این به علت رویکرد مردمی هنر و اد یا در مجموع أكثار هترى برای ادا 5 آمد. اهورا مزدا 

صفحه 10:
: شافضه هاى عملتردى هترهاى اسلامى ايرانىا حاملان هنر. از حدود جغرافیایی متفاوت. هر یک با زبان ذوقی خاص خود بر اندوخته‌های هنر اسلامی ایرانی - به مرور ز: افزودند و با انعطاف و عشق از ذهنهای گرانسنگ دیگر نیز بهره‌مند شدند؛ تا جایی که می‌توان گفت هنر اسلامی ایرانی در گذر تاریخ همواره در سه محور حضوری درخشان داشته است: | - دریافت هوشمندانه آن بخش از عناصر هنری سرزمینها و مللی که با نگرش توحیدی و در مقابل آن سر تعظیم فرود آورد ین روء ورود مضامین آسمانی اسلام را در نگاره‌های ایرانی وسیعتر از عرصه‌های ‎ae‏ دیگر مشاهده میک اي هر در فراز و تاریخی خود تاکنون دوره‌های مختلفی را پشت سر نهاده و در هر دوره نوع حکومت. محل پا نیازهای اجتماعی, تآثیرهای فرهنگی محیط - وی کسب کرده است. این ویژگیها را با عنوان «مکتبهای هنر نگار گری» می‌شناسند. 

صفحه 11:
هار مبازی و ‎Lg) CUD‏ نقوش برجسته موجود از دوره پارتها در شوش, تنگ سروک, بیستون و ... نشانگر تنزل هنر حجاری اين دوره نسبت به دوره ة ‎j‏ و ساساتی است در اين دوره حجاریها هخامنشی, ( تخت نقوش نسبت به نقوش برجسته ساسانی بسیار کم است. بیش از آنکه نقوش حجاری شده باشند. کنده کاری شده اند" و به علت نامرغوب و سست بودن سنكهاء أنها به مرور زمان دجار فرسودكى و تخریب شده اند و صدمه بسیاری به نقوش وارد آمده است. وجود کتیبه هائی بر این نقوش برجسته و همچنین بر قطعات پوست آهو کشف شده از منطقه اورامانات کردستان و سفال نوشته های نساء حاکی از استفاده از خطوط یونانی. آرامي و پهلوی آشکانی؛ در اين ‎aya!‏ تن نانی پدست آمده از نهاوند ( در سال ۱۳۲۲)آدامه سنت اد زبان يوناني راء ‎wd‏ حوس سوم. اداه سلوكى ‎Sl‏ و در ۳۴ سظر بخ .يونانى قديم: بر روى سنكى به ابعاد ع» 26 نقر شده است. متن اين كتيبه امون عنوان واختياراتى است كه شاه نامبرده به ملكه و خواهر خود للاوديسة مى دهد. نقش برجسته ای با کتیبه آرامی از شوش يافت روی سنگ آهکی تامرغوب با معتبر تاریخی دوره پارت. دارای اهمیت بسیار است. در اين نقش برجسته آردوان پنجم به حاکم ( یا شتر پاون) شوش حلقه قدرت ( سلطنت ) اعطاء می کند 

صفحه 12:
گچبری از آنجائیکه مراکز عمده تمدن ساسانی شهرهایی واقع در دشتهای ایران و دور از معادن سنگ بود است. گچبری های تمام رنگی با ت قلبیبه دیا و سقف باه الصاق می شد و کاربرد آن, بیشتر در دوره سلوکی و پارتی از طریق یونان و روم به ایران راه پیدا کرد و به مرور زمان خصوصیات شرقی خود را بازیافت . نقش مايه ها و ‎bt‏ ای دس اون بشکل کر هس قرش اب طرح های هندسی و جانوری بشکل گراز, آهو, مرغابی و نقوش انسانی با موضوعات شکار, ضیافت, نقوش شاهانه و نقوش آیینی با تکنیک قالبی بوده است. نمونه هایی که از گچبری های این دوره باقی مانده به صورت قسمتی از گچبری های مربوط به طأق هار پایه ستون و تزیینات الصاقی به دیوارها, با نقوش از قبیل گل و بته, ش آهو و قوچ و گراز و نقوش انسانی از من ‎a‏ ‏ترخان ری در جوب تهران نیز در اواخر ساسانی گچیری ها به دست آمده که پیوندی بین گچبری ساسانی و اسلامی است. این نمونه ها به صور: ار بهرام پنجم یا بهرام كور با آزاده و نقش صورت آنا که ‎ON CSE‏ ری سانش شا است. اين كجبرى ها داراى ويرٌ كيهاى خاص دوره سأاسانى بوده و نمونه هاى ديكرى كه با نقوش ل وبته و نقوش هندسی به صورت مکرر و قالبیتکرار شده, همچنین نيم تنه های گچی شاهان ساسانی و مجسمه های کوچک کودکان و زنان که از حاجی آباد فارس بدست آمده است. 

صفحه 13:
هر سفاكرى سفالينه هاى اين دوره در مقايسه با سنن كهن سفالكرى ايران و بدليل استفاده از ظروف فلزى از كيفيت جشمكير و بسيار بالايى برخوردار نيست. مراكز عمده سفال سازى در دوره ساسانی عبارتند از شوش, ری, دامغان, قصر ابونصر (فارس), گیلان, منطقه سیستان و مکران در ایران و نینوا. تیسفون, کیش و بین النهرین در خارج از ایران. از شکلهای متداول سفالینه در اين دوره می توان به کوزه های نسبتا" بزرگ با گردن کوتاه و بدنه مدور با دسته یا بدون دست, کوزه هایی با دهانه گلابی شکل و دسته عمودی, کوزه های سه پایه , قمقمه های مسافرتی با دسته های مدور. کاسه ها و پیاله های دسته دار, صافی های سفالی, ظرفهای سفالین بشکل حیوانات, پیکر ک های سفالین از زنان , مرد طبل زن, پی سوزهای مختلف اشاره نمود. بعضی از ین سفالینه ها بدون لعاب و برخی دارای لعاب سبز و آبی فیروزه ای و در مواردی شیری و قهوه ای رنگ می باشند. تزیینات ظروف سفالی بصورت طرح های کنده هندسی, گیاهی یا نقوش افزوده, نقش مایه های پیچیده قالبی, نقوش مهر زده, مدالیون با نقش حیوان و انسان است 

صفحه 14:
طاف بستان حوطه تاریخی طاق بستان, در دامنه کوهی به همین نام و در کنار چشمه ای در شمال شرقی حاشیه شهر کرمانشاه قرار دارد. در اين محوطه, آثاری از دوره ساسانی شامل سنگ نگاره اردشیر دوم و دو ايوان سنگی به نام های ایوان کوچک و بزرگ وجود دارد. ایوان کوچک در سمت چپ سنگ نگاره اردشیر دوم و ایوان بزرگ در سمت چپ ایوان کوچک دیده می شود. 

صفحه 15:
سیاحان. مورخین وجفرافی نویسان دوره اسلامی ضمن توصیف سنگ نگاره های طاق بستان, از اين محوطه با نام های متفاوتی یاد کرده اند. ابن فقیه و ابن رسته اين مکان را «شبدیز؛ و یاقوت حموی ‎OT‏ را «قصر شیرین؛ نامیده است. همچنین حمداله مستوفی آن را «طاق بسطام» و عده ای دیگر آن را «طاق بهستون» «طاق بیستون» و «تخت بستان؛ « اند. اهای محل نیز این محوطه را با نام «طاق وسان» و «طاق بسان» می شناسند؛ زیرا «سان» در لفظ محلی به معنی سنگ است و «طاق وسان» یعنی طاقی که در سنگ کنده شده است. امروزه نیز د راکثر محافل ایران شناسی, از اين مکان با نام «طاق بستان؛ ياد می شود. سنگ نگاره های این محوطه عبارتند از: سنگ نگاره اردشیر دوم: در سمت راست ایوان کوچک, سنگ نگاره ای وجود دارد که صحنه تاج ستانی اردشیر دوم (۳۷۹-۳۸۳م) نهمین شاه ساسانی را نشان می دهد. در اين مجلس, شاه ساسانی به حالت ایستاده با صورتی سه رخ و بدنی تمام رخ در مر کز شده. دست چپ را بر روی قبضه شمشیر گذاشته و با دست راست در حال گرفتن حلقه روبان داری از آهورا مزدا است. شاه ساسانی چشمانی درشت و ابروانی برجسته دارد. ریش او مجعد و موهای سرش به صورت انبوه بر روی شانه های ریخته است. او گوشواره. گردن بند و دست بند به بر دارد. گوشواره او به شکل حلقه مدوری است و گوی کوچکی به آن آویزان است. گردن بند او یک ردیف مروارید درشت دارد. 

صفحه 16:
شاه تاجی بر سر دارد؛ قسمت پایین آن به صورت نوار ساده و قسمت بالای آن به شکل کوریمبوس است و بخش انبوهی از موهای سر او در اين قسمت قرار دارد و با دو رشته روبان بسته شده است. همچنین روبانی از پشت تاج او آویزان است. لباس او پیراهن چین داری تا روی زانو است و قسمت پایین آن مدور می باشد. شلوار بلند و چین دار او به وسیله نوار روبان به کف پا بسته شده است. کمربند او باریک و با مروارید تزیین شده و در قسمت جلو پاپیونی به آ آویزان است. در قسمت پایین کمربند. حمایلی جواهر نشان بسته و شمشیری به آن آويخته است. در سمت راست ‎wl‏ پیکر اهورا مزدا به حالت ایستاده با صورتی سه رخ و بدنی تمام رخ شده. دست چپ را به کمر زده و با دست راست حلقه روبان داری را به شاه اهداء می کند. او صورتی کشیده و ریش بلندی دارد. موهای سرش مجعد و به صورت انبوه بر روی شانه ها ريخته است. اهورا مزدا گوشواره ای بر گوش و گردن بندی بر گردن دارد. تاج اهورا مزدا از نوع تاج های کنگره دار است. پایه تاج با یک ردیف مروارید تزیین شده و در بالا تاج نیز بخشی از موهای سر به صورت ه و بدون پوشش رها شده است. پیراهن چین دار تا روی زانو شلواری چین دار شبیه به شلوار شاه - بر تن دارد. کمربند او نیز شبیه به کمربند اردشیر دوم است. 

صفحه 17:
ر سمت چپ نقش اردشیر دوم. پیرک ایزد مهر که بر روی گل نیلوفر بزرگی ایستاده, با صورت و بدنی سه رخ نقش شده است. متأسفانه جزییات صورت او آسیب دیده و تنها مشخص است که ریشی کوتاه و مجعد دارد. جزییات تاج او نیز از بین رفته و تنها روبان هایی که از پشت تاج آویزان است. دیده می شود. در بالای سر وی هاله ای از نور دیده می شود. در دست های او دسته ای از شاخ های نباتی مخصوص مراسم مذهبی «برسم» قرار دارد. لباس ایزد مهر شبیه لباس اهورا مزدا است. در زیر پای اهورا مزدا و اردشیر دوم. پیکر دشمن شکست خورده ای نقش شده که متأسفانه بخش زیادی از آن از بین رفته است. جزییات صورت او نیز آسیب دیده. ریش او ساده و با خطوط مواج عمودی نشان داده شده است. موهای سر او نیز ساده است. تاج او به شکل سربندی است که با سه ردیف مروارید و يلاك مدورى در مركزء تزيين شده است. اين شخص گردن بندی شامل یک ردیف مهره های مدور بر گردن دارد. لباس او پیراهن بلندی تا قوزک پا است. این شخص چکمه های ساق کوتاه پوشیده و شمشیری به کمر بسته است. برخی از محققین این پیکره را متعلق به یکی از شاهان شکست خورده «کوشان» می دانند. ولی امروزه بسیاری از ن این نقش را به «جولیانوس» امپراتور روم نسبت می دهند که در سال ۳۶۲م به دست اردشیر دوم کشته شد. 

صفحه 18:
ایوان این ايوان فضای مستطیل شکل به عرض ۹۶/۵ ‎pio‏ عمق ۳/ ۰ متر و ارتفاع ۵/ ۰ متر است. در دو طرف ورودی آن. دو جرز چهار گوش به پهنای نه سانتیمتر بلندی ۳۳۷/۲ متر دیده می شود. در بالای اين جرزهاء طاقی با قوس نیم دایره ای قرار دارد که ده سانتیمتر از سطح داخلی جرزها عقب تر است. دیوار انتهای اين ایوان به دو بخش تقسیم شده | ر بخش فوقانی, طاقچه ای به عمق سی سانتیمتر و بلندی ‎٩۳/۲‏ متر ایجاد شده است. در داخل این طاقچه. پیکره های شاهپور سوم و پدرش شاهپور دوم همراه با کتیبه هایی به خط پهلوی و به زبان فارسی میانه حجاری شده است. 

صفحه 19:
راين مجلس هر دو اند. هر دو, دست راست را بر شاپور دوم. دارای چشمانی درشت. ابروانی کمان فرو رفته است. موهای سر او مجعد و به صورت 0 و ریش بلندی است که انتهای آ نبوه بر روی شانه ها ریخته است. تاج او از نوع تاج های کنگره دار است نیز گوی بزرگی قرار دآرد. از پشت ‎Ls,‏ ی آویزان است. شاپور دوم گوشواره ای بر گوش و گردن بندی با یک ردیف دانه های مروارید درشت در گردن دارد. لباس او پیراهن چین داری است که تا روي زائو آدمهدارد ودر قسمت پا ن مدور است. کمربندی به کمر بسته. در قمست جلو پاپیونی به آن آويخته است. شلوار بلند و چین داری به تن دارد. كمع یکره درد اس زا اوت این پیکره ها در شکل تا اس مس سن نوشته ها این ‎hs‏ مكرى امت ارج مرد ارد خدایگان شاپور. شاهنشاه ایران و انیران که چهر از یزدان دارد. فرژند بغ مزادپرست. خدایگان هرمز. شاهنشاه ايران و انیران که چهر از ایزدان دارد. نوه خدایگان نره شاه شاهان». ‏سنك نوشته مربوط به شاهپور سوم دارای سیزده سطر و ترجمه آن چنین ‏«اين پیکری است از بغ مزداپرست. خدایگان شا ر. شاهنشاه ایران و انیران که چهر از یزدان دارد. فرژند بغ مزادپرست خدایگان شاپور. شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد. نوه خدایگان هرمز شاهنشاه:. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 20:
ال لصا ایوان بزرگا مهم ترین اثر در طاق بستان, ایوان بزرگ است. این ایوان فضای مستطیل شکلی به عرض ۸۵/۷ متر. عمق ۶۵/۷ مقر و ارتفاع ‎٩۰/۱۱‏ متر است. در دو طرف ورودی این ایوان, دو جرزچهارگوش به ارتفاع ۲۷/۴ متر ایجاد شده ایست. پهنای جرز سمت راست ۴۱/۱متر و پهنای جرز سمت چپ ۴۶/۱ متر است. بر روى اين جرزهاء طاقى با نعل اسبى قرار ارد که ینت وچ ‎ea eared‏ رفته و رفی را ایجاد کرده است. ارتفاع این طاق از كف ايوان تالبه قوس در قسمت جلو ۸۰/۸ متر و در قسمت عقب آیوان ۹متر است. قوس طاق نیز در قسمت جلو ايوان از قوس انتهای ایوان است؛ در فسمت جلو به شکل به شكل ن بيضى است. بر روي ‎Wola a‏ ‎plas‏ به ارتفاع ۱۳۹ با زاویه یم وود دارد. در انتهای ایوان. شود. بر روی این سکو دو نیم ستون حجاری ش تون ها بدون پایه ستون و شامل ساقه 

صفحه 21:
تزيينات نماى ايوان بزرتا رزهاى دو طرف مدخل ورودى ايوان با نقش يك درخت تخيلى و قوس ايوان با دو رديف نقوش كياهى تز شده است: رديف يايبن كل ‎sla‏ سه بركى دارد كه انتهاى آنها به هم وصل شده است. در مر کز قوس ایوان. هلالی نقش شده که به آن دو رشته روبان آویزان است. در لچکی های ایوان نیز نقش دو الهه بال دار(نیکه) دیده می شود. هر کدام از اين الهه ها در یک حلقه روبان دار و در دست دیگر. جامی پر از مروارید دارند. 

صفحه 22:
تزیات التهای ايوان دیوار انتهای ایوان به دو بخش تقسیم شده است. در بالا صحنه تاج ستانی شاه ساسانی و در پایین یک سوار کار نقش شده است: صحنه خاج ستانی: در صحنه تاج ستانیء پادشاه ساسانی با صورتی سه رخ و بدنی تمام رخ بر روی سکویی ایستاده است. دست چپ را بر روی قبضه شمشیر گذاشته دست راست را به طرف اهورا مزدا دراز کرده است. جزییات صورت شاه آسیب دیده ولی با توجه به آن چه که باقی مانده است. صورتی فربه. گونه هایی گوشتالو چشم هایی درشت و ابروهایی برجسته دارد. ریش او به وسیله خطوط مواج عمودی نشان داده شده است. موهای انبوه و مجعد او بر روی شانه ها ریخته است. اين شخص گوشواره ای بر گوش و گردن بندی در گردن دارد؛ گوشواره به شکل حلقه مدوری است و گوی کوچکی به آن 297 ان است. گردن بند از دو ردیف مروارید شکل گرفته و در مرکز آن سه دانه درشت مروارید آویزان است. 

صفحه 23:
شاه تا اج کنگره داری بر سر دارد؛ پایه آن با دو رشته مروارد و لاک هاکي مربع شکل تزیین شده است. در جلوی تا ‎olla‏ قرر دارد. بر فراز اج. دو بال عقاب ديده مى شود كه نوك أثها به طرف داخل خم شده است. در حد فاصل این دو بال. میله عمودی وجود دارد و بر روی آن یک هلال به چشم می خورد. در داخل هلال نیز گوی بزرگی قرار دارد. این شخص پیراهن مروارید دوزی شده ای پوشیده است. در قسمت بالا تنه. بر روی پیراهن تسمه هایی شامل سه ردیف مهره های مروارید و پلاک های مستطیل شکل بسته شده است. کمربند او پهن و با چهار ردیف دانه های مروارید تزیین شده است. در پایین کمربند. حمایلی جواهر نشان بسته و شمشیری در جلو به آن آویزان است. در سمت راست شاه. پیکره اهورا مزدا ایستلده بر سکویی با صورت و بدنی تمام رخ نقش شده است. او دست چپ را بر روی سینه گذاشته وبا دست راست حلقه روبان داری را به اه اهداء مى كند. اهورا مزدا درای صورتی کشیده و ریشی بلند و مخروطی است. موهای انبوه و مجعد او بر روی شانه هايش ريخته است . او گوشواره و گردن بندی به گوشواره و گردن بند. او کنگره دار و پایه آن با دو رشته مراورید و پلاک های مربع شکل تزین شده است. موهای انبوه او بدون پوشش رها شده و پیراهن مرواریددوزی شده ای بر تن دارد و روی آن شنل جلو بازی پ در سمت چپ شاه. پیکره آناهیتا با صورت و بدنی تمام رخ. ایستاده بر سکویی نقش شده است. در دست عت سنوی ابو دردست زاست حلقه رویان داری زا که به طرق فلا وراز کرو اس دیدهمن شود او صورتی کرد و انا ای کوتاه جار: یخی از ‎lege‏ سر او به صورت گیسوی بلفته و بخشی دیگر به صورت دیده می شود. آناهیتا گوشواره ای بر گوش و گردن بندی در گردن دارد. گوشواره او به شکل حلقه مدور و گوی کوچکی به آن آویزان است و گردن بندش شامل دو ردیف مروارید است. تاج او از دو بخش تشکیلا است؛ در قسمت پایه به وسیله دو رشته مروارید و يلاك ها شکل تزین و در بخش فوقانی با ردیفی از پالمت های شش لبه ای و پاپیون و روبان بسته ت دار مروارید دوزی شده أى بر تن دارد و بر روى أن فل جلو باز پلندی پوشیده است, حاشیه أين شثل با وو رديف داه هاى مرواريق و كنيب هاى ديك ر أن به وسیله کل های رز ينين شد اسك 

صفحه 24:
نفش سوارتار در بخش يايى ديوار انتهاى ايوان. نقتش يك مرد با صورتى سه رخ و بدنى تمام رخ سوار بر اسب قوى هيكلى حجارى شده است. اين شخص كلاه خودى بر سر دارد كه تمام صورت و گردن او را به جز چشم ها پوشانده است. بر روی کلاه خود تاجی قرار دارد. بر روی پایه این تاج نواری با دو ردیف دانه های مروارید دیده می شود. اين نوار در پشت سر به وسیله پاپیونی بسته شده است. حاشیه بالایی تاج شیارهای عمودی دارد. در بالای تاج. موها به صورت انبوه و بدون پوشش رها و به وسیله یک پاپیون و دو روبان بسته شده است. 

صفحه 25:
ین شخص پیراهن بلندی با نقش مرغ و ارغن بر تن دارد. بر روی پیراهن. زره ای زنجیر باف پوشیده که تا روی زانو آمده و کمربندی با طرح های دایره ای شکل به کمر دارد. در پایین کمربند. حمایلی با طرح های هندسی به شکل لوزی و دایره دیده می شود و تیردانی نیز به آن آویزان است. اين شخص نيزه بلندی در دست دارد و سپر مدوری برای دفاع در پیش رو گرفته است. صورت و سینه اسب نیز با زره ای تبغه ای پوشیده شده است. بر روی این زده نیز منگوله هایی دیده می شود. بر روی کپل اسب منگوله ای آویزان است و بر روی آن نقش انسان سه سر مشاهده می شود. بسیاری از مورخین و جغرافی نویسان دوره اسلامی هم چون اين فقیه. ابن رسته. ابودل. مسعودی و باقوت حموی نقش سوار را خسرو پرویز و اسب را شبدیز معرفی کرده اند. 

صفحه 26:
دیوارهای مب ابوان وارهای جانبی ایوان بزرگ صحنه شکار شاهی را نشان می دهد. در دیوار سمت راست. صحنه شکار گوزن و در دیوار ‎Crom‏ چپ صحنه شکار گراز نقش شده است 

صفحه 27:
صمنه شتار تون ین صحنه در قابی به طول ۸۰/۵ متر و عرض ‎٩۰/۳‏ متر حجاری شده است. در این صحنه. سه ردیف فیل بان گوزن ها را از طریق دروازه ای که در سمت راست حصار تعبیه شده است. به داخل شکار گاه رم می دهند. اين گوزن ها به دنبال چند گوزن دست آموز که روبانی در گردن دارند. در حال فرار هستند. در درون شکارگاه. شاه در سه قم نمایش داده شده است: در قسمت بالاه سوار بر اسب آماده شکار است. او شمشیری مرصع به کمر آويخته و کمانی بر گردن دارد. در پشت سر او زنی دیده می شود که چتری در بالای سرشاه گرفته است. در پشت سرشاه. سه ردیف زن نقش شده است: دو ردیف اول به حالت احترام ايستاده اند و رديف سوم نيز در حال نواختن آلات مور 8 در مقابل شاه عده اى از رامشكران بر روى سكويى نشسته اند. برخى از اين رامشكران در حال کف زدن و برخی در حال نواختن چنگ هستند. در مقابل رامشگران, چهار نعل به دنبال كوزن ها مى تازد. در يشت سر او نيز شش اسب سوار در حال تا 2 در يايين اين صحنه. شاه كمان را بر كردن انداخته است. اين مجلس نشان مى دهد كه شكار يايان يافته است. در سمت جب حصار. جند نفر شتر سوار. كوزن هاى كشته را حمل 

صفحه 28:
صعله شتارتزار این صحنه در قابی به طول ۷۰/۵ متر و عرض ۱۳/۴ متر حجاری شده است. در سمت چپ این قاب. دوازده فی که روی هر یک دو نفر سوار شده اند. در پنج ردیف عمودی نقش شده است. این فیل بانان در حال رم دادن گرازها از مخفی گاه باتلاقی خود به درون نیزارها هستند. در قمست بالای صحنه شکار. قایق پارویی دیده می شود و در داخل آن پنج نفر در حال کف زدن هستند. همچنین دو پارو زدن در داخل این قایق دیده می شوند. 

صفحه 29:
ر مر کز صحنه, شاه در داخل قایقی ایستاده است و در اطراف او نوازندگان زن قرار دارند. شاه با تير و كمان در حال تیراندازی به دو گرازی است که به سوی او جهیده اند. در داخل این قایق. چهار نفر دیده می شوند. نفر اول و پنجم. پاروزن و نفر دوم خدمه شاه است و تیری در دست دارد. نفر چهارم نیز چنگ نوازی در حال نواخ است. در اطراف پرند گان و ماهیان در میان گياهان آبزی در حرکت هستند. در پشت قایق شاه ایق دیگری که در آن چهار نوازنده زن در حاله نواختن چنگ هستند. دیده می شود. در سمت راست قاب. صحنه پایان شکار نشان داده شده است: در اين صحنه شاه در داخل ایستاده و کمانی باز را به نشانه خاتمه شکار در دست چپ گرفته است. برخلاف صحنه قبل, در کمر شاه شمشیری دیده نمی شود. بر دور سر او هاله ای قرار دارد. در پ ایق دیگری دیده می شود که زنان نوازنده بر روی آن در حال نواختن چنگ در يايين اين صحنه. نقش ينج فيل سوار در حال جمع آوری گرازهای شکار شده؛ دیده می شود. عمل جمع آوری گرازهاء به وسيله خرطوم فيل صورت مى كيرد و خدمه فيل ها با گرزهایی که در دست دارند. ضربه آخر را بر گرازها وارد می کنند. در داخل قاب, در قسمت بالا. گرازهای شکار شده بر روی فیل ها نشان داده شده است و در قسمت با گرازها از روی فیل ها بر زمین گذشته شده اند و خدمه در حال قطعه قطعه كردن أنها هستند. 

صفحه 30:
تاريغ كخارى ر باره زمان ساخت اين ايوان در ميان محققين سه ديد كاه وجود دارد: اردمان ‎Gul eels (ECROD OOD)‏ ايوان رادر زمان «پیروز اول» ۴۴۸-۰۴۵۹ م) می داند. هر تسفلد ساخت آن را به زمان خسرو دوم ۵۹۰-۰۶۲۸ م) نسبت می دهد و فن گال (رار(20(.)060)) معتقد است این ایوان و نقش های دیوار انتهای آن, در زمان پیروز اول ساخته شدهف ولی صحنه های شکار شاهی در دیوارهای جانبی ایوان متعلق به زمان خسرو دوم است. امروزه در محافل ایران شناسی نظر هر تسلفد طرفداران بیشتری دارد. 

صفحه 31:
سک ۵(۵ ۵( قامار در بخش فوقانی دیوار سمت چپ ایوان بزرگ, سنگ نگاره ای از دوره قاجار با کتیبه ای به خط نستعلیق حجاری شده است. در این سنگ نگاره محمد علی میرزا دولتشاه بر روی تختی نشسته, صورتی فربه. ریشی بلند و سیبلی تاب دار دارد. تاج او از نوع تاج کنگره دار و شبیه تاج پدرش فتحعلی شاه است. پیراهن چین دار قرمز رنگی به تن دارد. کمربندی به کمر بسته, پایین آن حمایلی دیده می شود. به حمایل او شمشیر و خنجری آویزان است. در کنار اوشعری از «بسمل» شاعر کرمانشاه در مدح او نگاشته شده است. در این شعر. شاعر کوه طاق بستان را به کوه طور و جمال دولتشاه را به جمال حضرت موسی تشبیه کرده و خسرو پرویز را نیز دربان محمد علی میرزا معرفی کرده است. 

صفحه 32:
در سمت راست اوء امام قلی میرزا معروف به عمادالدوله به حالت ایستاده؛ با صورتی سه رخ و بدنی تمام رخ نقش شده است. او دارای ریش کوتاه سیاه رنگی است و تاجه جواهر نشانی بر سر دارد. لباسش پیراهن کشاده بلندی است که متأسفانه رنگ آن از بین رفته است. وی خنجری در کمر بسته و شمشیری در غلاف نته است. در سمت جب محمدعلى ميرزاء يسر ديكرش «محد از نوع تاج های کنگره دار و لباسش پیراهن سبز رنگ بلندی است. وی غلاف به حمایلش بسته است. در جلوى محمد على ميرزاء «آقا غنی؛ به حالت ایستاده, با صورت و بدنی تمام رخ نقش شده است. تاج او مخروطی شکلف لباسش بلند و قرمز رنگ و به حمایلش خنجری آویزان است. در سمت چپ سنگ نگاره. کتیبه ای به خط نستعلیق نوشته شده است. این کتیبه به صورت وقف نامه و مضمون آن حاکی از اختصاص درآمد سه دانگ از مزارع «کبودخانی» برای انجام مراسم عزاداری امام حسین(ع) در ماه عاشورا و سایر عزاها است. طبق کتیبه, این سنگ نگاره در سال ۱۲۳۷ «.ق به دستور آقا غنی - خواجه باشی محمد علی میرزا - و توسط میرزا جعفر سنگ تراش حجاری شده است. 

صفحه 33:
آتشكاه اصفوان *از آتشکده هایی که در عهد ساسانیان ساخته شده. تعداد قابل توجهی در نقاط مختلف ایران. هنوز به چشم می خورد. ایرانیان قدیم پیش از آنكه به دين اسلام درآيند. يبرو آيين زرتشتی بودند و در آیین زر ت براى تجليل آتش كه به نظر آنها یکی از اصول چهار گانه مقدس بود. تشریفاتی انجام می دادند و هنوز هم انجام این تشریفات در میان ایرانیانی که 4 آیین قدیم خود را حفظ کرده اند. معمول است. 

صفحه 34:
مقدس در آتشگاه های محفوظ نگهداشته می شد و نمی بایست هیچوقت خاموش شود. از آنجا در مواقع مشخصی تر که های چوبی را مشتعل می کردند و به آتشکده ها که بواسطه سبک معماری شان به «چهارتاقی؛ مشهورند. می آوردند و مراسمی انجام می دادند و سرودهایی می خواندند و مردمی که در اطراف این چهارتاقی گرد آمده بودند. در انجام اين مراسم شر کت می کردند. بسیاری از اين آتشکده ها پس از اسلام در ۱ شد. ولی آتشکده هایی که در نقاط دوردست یا کم جمعیت قرار داشتند. به حال خود باقی ماندند و مسلمانان قرون اولیه اسلامی فراموش کردند که این چهارتاقی ها در بالای ار برای چه منظوری ساخته شده اند و به همین دلیل است که غالبا تصور می شود كه اين ساختمان های کوچک و محقر برای دیده بانی یا خبر رساندن بوسیله آتش برپا شده و گاهی نیز افسانه هایی ساخته, به آنها نسبت می دهند. ترین آتشکده های عهد ساسانی عبار آذر فرنبغ . آذر گشسب و آذر برزین مهر. آثار برجای مانده روی قله کوه منفرد آتشگاه در مغرب اصفهان که مشرف به جاده اصفهان و نجف آباد است و از خشت های ضخیم که بوسیله ملاط رس و قطعات نی به یکدیگر متصل شده اند. تشکیل شده؛ به احتمال قوی, اساس و بنیاد یک آتشکده از دوره ساسانیان است که بعدا در دوره های اسلامی, آثار دیگری بر آن افزوده شده. محل امروزی آتشگاه در ‎٩‏ کیلومتری غرب شهر اصفهان, ناحیه ای از بلوک « ماربین » و مشرف به بستر رودخانه زاینده رود است. بلوک ماربین . شامل سده ( همایونشهر - خمینی شهر ) و قرای اطراف آن است. شمال آن کوه سید و محمد و جنوب آن. آتشگاه و زاینده رود است 

صفحه 35:
طاق کسری تیسفون (مدائن)؛ به دست پارت‌ها بنا نهاده شد. شهر پایتخت امپراتوری پارتها و بعد ساسانیان تا استیلای اعراب بر ایران بود. این بنای تاریخی قصری بزرگ بوده که محل زندگی و دربار پادشاه بوده است. بنیان گذار آن را شاپور ذوالاکتاف (م ۳۷۹ میلادی) دانسته اند. علت نامگذاری آن به اين اسم. تالار بزرگی است که از طاق قوسی آن هنوز هم آثاری باقی است و مهمترین قسمت این بنای عظیم بوده است و به جنين تالارهایی ایوان گفته می شد. در هنگام تولد حضرت رسول اکرم صلی الّه علیه و آله و سلم خسرو اول انو شيروان در اين کاخ حکومت می کرد و بنابر بخشش های مهمی از آن فرو ریخت و از میان رفت. 

صفحه 36:
آخرین پادشاهی که مقتدرانه در آن بر تخت نشست, خسرو پرویز بود که در همین کاخ نیز نامه رسول خدا صلی الّه علیه و آله و سلم به دستش رسید و آن را پاره کرد. هنكام فتح مدائن, مسلمانانتلار بزرگ اين کاخ را محل آقامه نماز جماعت قرار دادند و بهنقلی حضرت على عليه السلام ن ام عزیمت به سوی صفین در این تالار نماز خواند و برخی از احوالات ساكنان كاخ را ياد آورى نمود. مرحوم شیخ عباس قمی به همین خاطر. نماز خواندن در آن جا را نیکو شمرده است يس از تسخیر شهر توسط اعراب. سلمان پارسی, به فرمانداری این شهر بر گزیده شد. از بزرگ‌ترین امپراتوری آن دوران بود. ثروت فراوانی در آن گرد ال غنایم چند ماه به ‎Ugh‏ انجامید. بعدها یعنی در دوره عباسیان و از قطعات کاخها و ساختمانهای شهر در ساخت شهر جدیدی در همان نزدیکی بنام بفداد استفاده شد. طاق کسری (طاق کسرا-تاغ خسرو) یا ایوان مدائن نام کاخ پادشاهان ساسانی در تیسفون بود. طاق اصلی این کاخ خشتی ساخته شده به دست انسان می‌باشد بلندای این طاق ۳۵ متر.پهنایش ۲۵ متر و درازایش ۵۰ متر است. بازمانده این کاخ هنوز در کشور کنونی عراق ت ایوان امی که هارون الرشید تصمیم كرفت آثار را ویران کند. از فراهم کردن وسایل مورد نیاز برای تخریب آن عاجز ماند و از این کار منصرف شد. 

صفحه 37:
ساسانیان خود را از اعقاب پارسی ها می دانستندوهمواره به عظمت واعتلای ایران .5 ايز كوس ی ی هت ‎aR‏ متوالى ‎SS‏ ‏ان داشتندقادر به احداث ساختمانها و کاخهای بزرگ مانند پارس ها نشدند. آثار درایران کنونی باقیمانده است. اماتعدادی از رکش وهای شرا رک 1 ازآنجا كه دين رسمى كشور درزمان ساسانيان دين زرتشتى بوده لذا براى آت تتش احترام خاصی قائل بودندوآن رامقدس می شمردند وبرای نگهداری ونگهبانی ازآتش پر, Bac gb Sues ale ‏مذهبى ساسانیان توسط کاهنان وپنهان از يرستش كنند كان عام حفاظت می شد كه از آن‎ ‏تش هاى ديكرى مى افروختند و خارج از يرستشكاه درون جهارطاقى هاى باز درمعرض‎ ديد و يرستش عموم قرار مى دادند. 

صفحه 38:
*اما به غیر ازآتشکده های بسیاری که درآن زمان ساخته شده, چندین کاخ نيز به دست معماران ساسانیبه وجود آمده اند. که از آن میان می توانیم از کاخ بستان. کاخ قلعه دختر. کاخ نیشا ر .کاخ خسرو و نیزکاخ سروستان نام يبر 8 #هنرمندان دوره ساسانى شيوةُ کارهنری زمان اشکانیان ومانوی راهمچنان پیش گرفتند. ابه دنبالة جنگ اشکانیان با بیگانگان . ساسانیان هم حدوداً ۳۰۰ سال در ‎de‏ ‏وزی های پی درپی.تحر کی پویابه وجود آورده بود.رابطه ی تجاریٍ با همسایگان " و هنر رابرای دادوستد ودیدهنری وسعت بخشید.به اين ‎Mou phos dildo as :‏ يي د مستطیل شکلی در پشت آن قرار داشته است.طاق بزرگ هلالی قسمت ‎GIS po‏ رامی پوشاند. در طرفین بخش مر کزی که محور اصلی بنا راتشکیل می داد" راهروها" ‏*اناقها وتالارها باپوشش گنبدی و گهواره ای قرار داشتند. ‏*نور تالار اصلی به وسیله یکصدوپنجاه دریچه مدائن برروی دیواره های سرتاسری وبدون وبخشی ازنمای اصلی کاخ هنوز پابرجا است. ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 39:
"نماى بدون روزنه کاخ تیسفون به چهار طبقه تقسیم دراطراف آنهات شده بود.درتر کیب ‎IE Glos‏ رجي ا ‎ee Salata cite‏ پنا مشاهده ‎nah roms‏ ل شون آشکار اسبات طلایی ايراني است که از آن مستطیلیبه ندز ۲۴ گز در ۴۰ گبه دست آمده(۰۶ ۴۲ در ۲۵.۵ متر)ودروسط آن طاقی ساخته شده است. *دیگری هم استفاده از مصاا ‎pee‏ ی خشتی است ونه سنگ تراش " پیشرفتگی ها وبقیه نكات همه و همه به صورت محاسبه هاى م محاسبه های فنی دقیقی که قبل أزكارساختمانى انجام مى شده درساخت اين ب به خوبى مشاهده مى شود. یاری نیز به چشم می خورند واين خود نشان دهد کی هم دراین زعان بیش از زمان اشکانی استقبال می شده است ‎peas rt‏ ‎set‏ يون ‎Se oes burt ont‏ 1 ای شگفت ورس | آگاه مي کند که زبان هر گز از ذکر عجایب آن نمی ‎racy nee‏ جنك انطاكيا نيم ' اندام به لرزه مى افتد.زيرا مرگ از آن می بارد.» ‏* (انوشيروان درزير برجمى صف آرابى مى كندولباسش به رنگ سبز میلب زرد است ودرجلوی اومردانی می جنگد.این نقش ونگارها و چهره ها آدمی رابه شک وامي دارند که آیا انان زندگا لالند ‎fee oot‏ ‏'نكتة ديكرى كه بايد به آن توجه داشت تأثير طرز نقاشی وحجاری ودیکر هنرهای ایرانیان این دوره بر مردم هم جوار است كه شواهد.فراوانى أن را تأثيد مى كند. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 40: