صفحه 1:
مهارت های فرزند پروری
صفحه 2:
اه
نقش مهارتهای فرزند پروری و بهسازی روابط والد - کودک و پیشگیری از مورد آزار
واقع شدن کودکان
.- حساس سازی و آموزش اولیه والدین در زمینه مراحل رشد طبیعی کودک و توانایی های
او در هرمرحله و توجه به تفاوت های فردی
©- حساس سازی و آموزش اولیه در مورد مشکلات رفتاری و هیجا نی شایع کودکان
- حساس سازی و آموزش اولیه والدین در خصوص اصول اولیه و کلی مهارت های فرزند
پروری و آموختن اين مهارتها
صفحه 3:
نقش مهارتهای فرزند پروری و بهسازی روابط والد < کودک و پیشگیری از
مورد آزار واقع شدن کودکان
سلامت روان کودکان و نوجوانان بخشی از سلامت و رفاه عمومی است هر اقدام جدی برای بهبود
بهداشت روان کودکان مستلزمارزیابی کیفیت تربیت کودک و روبط خانوادگی آنهاست. تربیت
سازنده فرزندا ن شامل مهارتهایی برای مراقیت حمایتدوست داشتن و راهنمایی و ارشاد کودکان و
ال ارزش ها و فرهنگ از طریق تربیت صورت می گیرد.
مزایای آموزش مهارت های فرزند پروری:
اققافزایش تعامل مثبت والدین با کودکان
ار با کودکان
رات مثبت در درک و رفتار والدین از والد بودنشان
نوجوانان می باشد
ا#اأكاهش سوء ر'
اهش افسردكى و استرس مادران
Grill cola, hall و كاهش تعارض والدين در مورد روش تربيت كودكان
صفحه 4:
بسیاری از nally غير واقع بینلنه ای از کودکان خود دارندکه با
سطح:رشد کودگشان متناسنب نیست:بتایراین والدین با آشنا شدن با مراحل
رشد طبیعی کودک مشکلات مربوط به تاخیر رشد . وجود نفاوت های
فردی در میان کودکان سی توانند کودکان خود را بهتر درک کنند و
واقع بینانه تری داشته باشند.
atti
صفحه 5:
1- آماده کردن یک محیط امن و مورد علاقه
داشتن محیط أمن بدین معناست که والدین آرآمشش بیشتری در زمیته آسیب
رسیدن کودکان کم سن و سال خود در اثر حوادث خانوادگی دارند همچنین
کودک به یک محیط جذاب جهت ایجاد فرصت های لازم برای جستجو ,کشف.
تجربه و رشد مهارتها دارد البته کودکان به نظارت مناسب نیز نیاز دارند که آن
بدان معناست که بدانید کودک کجاست و چه کاری انجام می دهد.
2 ایجاد محیطی سازنده برای یادگیری
والدین لازم است در دسترس کودکان باشند .یعنی هر زمان که کودک احتیاج به
کمک داشت در دسترس او باشند.
کودک تشویق شود که بعضی از چیزها را در محیط پیرامون بیازماید و تشویق و
توجه مثبت به کودکان کمک می کند که برای یادگیری انگیزه پیدا کنند
صفحه 6:
3- استفاده از انضباط قاطعانه :
به معناى ثبات در رفتار با كودك به سرعت عمل كردن هنكام بد رفتارى كودك و أموزش به
كودكان برلى ارائه رقتار قابل قبول مى باشد. وقتى والدين از انضباط قاطعانه استفاده مى كنتديه
كودكان مى آموزند كه مسئوليت كارهاى خود را ببذيرند و از نيازهاى ديكران كاه شوند و كنترل بر
خود را افزايش دهند
4- داشتن انتظارات واقع بينانه :
انتظارات والدين از كودك به اين بستكى دارد كه آنها جه جيزى را براى كودكان در سنين
مختلف «طبيعى در نظر بكيرند. وقتى والدين توقعات زياد ويا زودتر از زمان لازم از كودك خود را
داشته باشند «مشكلاتى بروز خواهد كرد.
ه-مراقبت از خود به عنوان يدر يا مادر:
در زمان
وقنى نيازهاى شخخصى والدين از نظر داشتن ارتباط صميمانه .همراهى «تفريح واتنها بود
های خاص بر آورده شود «بدر يا ملار بودن آسان تر مى شود.والد خوب بودن بدين معنا يست كه
كود بر زندكى شما تسلط داشته باشداكر نيازهاى شخصى والدين به عنوان يك يزركسال بر
آورده شود »صبور بودن «ثبات داشتن و در دسترس كودكان بودن براى شما آسان تر ميشود.
صفحه 7:
صفحه 8:
-گذراندن اوقات خوب با فرزندان
گفونشی ومان های کوتله و مکور با کودگلن سود ل ل ار نشت متك
سعى كنيد زمان هاى كوتاهى (2 -1 دقيقه ) را به طور مكرر در طى روز با فرزندان خود بكذرانيد.
-صحبت كردن با كودكان:
صحبت كردن با كودكان به او كمك مى كند كه سخن كفتن و مهارت هاى اجتماعى را ياد بكيرد و
روش ديكرى كه نشان مى دهد والدين علاقه مند به كودكانشان هستند و به آنها توجه دارند اين
است که به صورت عملی نشان دهندبغل کردن .لمس کردن » در آغوش كرفتن . ماسازدادن. قلقلك
دادن به کودکان کمک می کند همچنان که بزرگ می شوند با مورد محبت واقع شدن و محبت
کردن احساس آرامش و مورد توجه واقع بودن را تجریه کنند.
صفحه 9:
0 مهارت های مشاهده و نظارت
صفحه 10:
3- مهارت تشویق رفتار مطلوب در کودکان
صفحه 11:
مشخص کردن اهداف متناسب با مرحله رشد کودک
#الگوی خوب بودن برای کودکان
#فراهم نمودن محیط برای آموزش یک رفتار يا مهارت
#استفاده از آموزش های اتفاقی
#استفاده از روش "پرسید »بگوییدانجام دهید*:
شیوه روش خوبی است برای اینکه به کودک کمک می کند تا در انجام
مهارتها مستقل شود مثل پوشیدن لباسش.
بپرسید :از فرزند خود بپرسید اولین کاری که انجام میدهیم چیست؟
بگویید:اگر کودک پاسخ صحیحی ندادبا آرامش به او بگویید که چه کار بکند.
انجام دهید: اگر کودک کار انجام نداد به او کمک کنید.
ستنده از جارت رفتارى
جهت ایجاد انگیزه بيشتر در كودكان براى تغيير رفتار مى توان از جار:
نمودارهای رفتاری استفاده کرد. بدین صورت که کودک مى تواند براى رفتار
مطلوب خود تمبر «ستاره ءچهره خندان +عکس بر گردان یا امتیازاتی را روی
یک نمودار به دست آورد که اين کار به کودک احساس خوبی در رابطه با
موفقیت و شناختن تلاشهایش می دهد.یک نمودار رفتاری را می توان با دادن
یک جایزه در ازای تعداد مشخص تمبر یا عکس بر گردان تقویت کرد .
صفحه 12:
صفحه 13:
و- مهارت پیشگیری از وقوع مشکل در موقعیت های پر خطر
صفحه 14:
۷-مهارت های خود تنظیمی
خود تنظیمی عبارت است از فرايند هاى درونى «بيرونى (در تعامل با محيط)كه فرد را
قادر مى سازد فعاليت هاى هدفمند خود را در هر زمان و در هر شرليط از محيط زندكى
هدلیت کند.خود تنظیمی شامل تعدیل فکر .احساس برفتار و توجه از طریق استفاده از
مکانیزم های خاص و امکانات حمایتی محیسط بیرون می باشد.از دیدگاه
درملنى »خودتنظيمى فرايندى است كه فرد از طريق كن ياد مى كيرد رفتار خود را تعدیل
کند که جهت آن لازم است :
-١ مهارت هاى لازم برای موقعیت های دشوار را تمرین کند.
۲- از توانایی هاو ضعف های خود » ارزیابی داشته باشد.
۳- اهدافی را که قصد تغییر آن را دارند تعیین کند.
صفحه 15:
صفحه 16:
صفحه 17:
عوامل موثر ایجاد
مشکلات رفتاری
وهیجانی. شایع در
کودکان
صفحه 18:
عوامل موثر در شکل گیری رفتار کودکان در منزل
۱- پاداش های اتفاقی برای بد رفتاری
۲- تله های نردبانی
۳- نادیده گرفتن رفتار مطلوب
۴- مشاهده دیگران
۵- دستور دادن
۶- پیام های هیجانی
۷- استفاده غیر موثر از تنبیه
۸- عفاید و انتظارات والدین
4- ساير عوامل موثر بر خانواده
صفحه 19:
پاداش های اتفاقی برای بد رفتاری
اغلب پاداش های تصادفی یا امتیزات پنهان برای بدرفتاری کودکان وجود دارد.
پاداش های تصادفی که ممکن است به کودکی که رفتار نامطلوب دارد .داده شود
عبارت اند ازة
**توجه اجتماعی مئل صحبت كردن ٠ لبخندزدن
مثلا ممکن است برای کودکی که برای اولین بار فحش می دهد وقت زیادی را
برای دلیل آوردن بگذارید که این توجه اضافی ممکن است کودک را تشویق کند
که دوباره فحش دهد.
#دادن پاداش های مادی مثل دادن اسباب بازی
**انجام فعاليت هايى مثل يرت كردن حواس کودک با یک بازی
#*دادن مواد خوراكى مثل بيسكويت , بستنى » شيرينى
صفحه 20:
کودکان می تونندباموزند که اگر رفتار های مشکل دار خود را افزايش
دهند »با احتمال یشتری می توانند به خواسته های خود برستد. ملا
کودک ممکن است قبل از شام شکلات بخواهد و شما ممکن است چند
بار به وی نه بگویید اما اگر کودک پافشاری کند و صدای خود را بالا بیرد
شما برای ساکت نمودن وی ممکن است خود رابه این تله بیندازید.
متاسفانه کودک برای پافشاری و طلب بیشتر خود پاداش می گیرد و می
آموزد که برای رسیدن به خواسته خود اصرار کند و صدایش را بلند کند و
این روند ادامه می یابد.
صفحه 21:
رفتارهایی که توجه کمتری به آنان می شود با احتمال کمتری تکرار مى
شود .که این هم در مورد رفتار نامطلوب و هم در مورد رفتار مطلوب صادق
است . اگر به کودکان در زمان انجام رفتار خوب توجه نشود آنها می آموزند
که تنها راه جلب توجه بد رفتاری است.
صفحه 22:
کودکان با مشاهده آنچه دیگران انتجام می دهند رفتارها را می آموزند
. مثلا وقتی واللین عصبانی می شهند بر سر دیگران فریاد می کشند
و به علت فریاد کشیدن به خواسته هایشان می رسند ,کودکان می
آموزند که وقتی مشکل دارند . فریاد کشیدن رفتاری خوب است.
صفحه 23:
تجوه دستور دادن والدین بر اینکه آن کار توسط کودک انجام
شود یا نشود» تاثیر می گذارد. برخی از مشکلات شایع عبارت
yl ul
-١ دستورات زياد : هر زملنی که دستوری به کودک داده می شود .فرصتی
برای سرپیچی کودک از انجام دستور وجود خواهد داشت و بنابر لین دستور دادن
زیاد امکان سر پیچی را بالا می برد و بعلاوه وقتی دستورات بیش از حد باشد.
کودکان احساس می کنند که مورد تنبیه واقع شده اند .
۲- دستورات کم- کودکان گاهی به لین علت نافرمان به نظر می رسند که
واللین زمان لازم را برای دادن دستورات روشن در مورد آنچه از آنها انتظار می
رود صرف نمی کنند .
صفحه 24:
۳- دستورات خیلی سخت : لین زملنی است که از کودک متناسب سنش
انتظار نداریم مثلا از یک کودک ۳ ساله انتظار داشته باشیم که اتاق بهم ريخته
اش را خود جمع کند.
ع- دستورات در زمان نامناسب : شامل دستوراتی است که در زمانی داده
می شود که کودک مشغول انجام کاری لت بخش است مثل تماشا کردن یک
برنامه تلویزیونی دلخواه که ممکن است دستورات را نادیده بگیرد.
۵- دستورات بسیار مبهم : کودکان ممکن است از دستورات غير واضح
پیروی نکنند .مثلا برای کودکی که اسباب بازی اش را می شکند به جای اینکه
والدین دستور استفاده صحیح از اسباب بازی را بدهد فقط بگوید "نکن *
1 پیام غیر کلامی : گاه پیام غیر کلامی والاین چیزی غیر از دستور کلامی
را مى كويد مثل خندیدن یا لبخند زدن هنگامی که از کودک می خواهید رفتار نا
مطلوب را متوقف کند.این موضوع کودک را كيج مى كند.
صفحه 25:
بعضی اوقات والدین به جای سرزنش رفتار نامطلوب کودک
خود »خود کودک را سرزنش می کنند.مثلا به جای اينکه بگویند
که اين رفتار تو خوب نیست ؛ می گویند که تو بچه بدی هستی.
صفحه 26:
استفاده غیر موثر از تنبیه
دلایل موثر نبودن تنبی
۱- تنبیهی که به صورت تهدید بوده اما عملی نمی شود :
دای ور کودکان به سرعت ناد می گیرند که دستورات را نادیده بگیرنه . تهدید.
به تنبيه مى تواند به روشى براى به مبارزه طلبیدن تبدیل شود و کودکان ممکن است
والدین را امتحان کنند تا ببینند چه اتفاقی می افد.
۲- تنبیهی که در حالت خشم انجام شود:
شگامی که والاین تیه را از روی عصبائیت انجام می دهند هميشه خطر از دست
کلیس کترل و له به کودک وجود دارد و اثر خود را ندارد.
صفحه 27:
۳- تنبیه به صورت یک پاسخ بحرانی باشد :
گاهی والدین واکنش خیلی شدیدی به رفتار نامناسب کودک نشان می دهد
زیرا آنها هیچ کاری انجام نمی دهند و منتظر می مانند تا رفتار کودک غیر
قابل تحمل شود.
۴ انتفاده غیر تمر ار ف
ثبات نداشتن تنبیهات باعث می شود که کودکان در یاد گرفتن آنجه از
آنها انتظار می رود مشکل پیدا کنندوقتی دستورات و قوانین هر روز تغییر
می کنند و ثبات ندارند مشکلات رفتاری ممکن است ایجاد شود .
صفحه 28:
استفاده از اتاق خلوت
صفحه 29:
برخی باور ها و عقاید مضر هستند و برای تربیت فرزندان مشکل ایجاد می
کنند که برخی از آنان عبارت اند او
-اين رفتار موقت و زود كذر است .
-او عمدا اين كار را انجام مى دهد.
ees i. oes
صفحه 30:
۱- ارتباط والدین : وقتی رولبط زن و شوهر تحت فشار و تتش و اختلاف
باشد , مشکلات رفتاری ممکن است ایجاد شود.
۲ میات ولنین : اصاسات واللین مثل اقسردگی ء عصبائیت یا
اضطراب ممکن است مانع از ثبات والدین و مدیریت موثر بر رفتار کودکان
شود.
۳- فشار روانی و استرس های روزمره
صفحه 31:
مهارت های فرزند پروری
اهداف
-1نقش مهارتهای فرزند پروری و بهسازی روابط والد – کودک و پیشگیری از مورد آزار
واقع شدن کودکان
- 2حساس سازی و آموزش اولیه والدین در زمینه مراحل رشد طبیعی کودک و توانایی های
او در هرمرحل-ه و توجه به تفاوت های فردی
-3حساس سازی و آموزش اولیه در مورد مشکالت رفتاری و هیجا نی شایع کودکان
-4حساس سازی و آموزش اولیه والدین در خصوص اصول اولیه و کلی مهارت های فرزند
پروری و آموختن این مهارتها
نقش مهارتهای فرزند پروری و بهسازی روابط والد – کودک و پیشگیری از
مورد آزار واقع شدن کودکان
سالمت روان کودکان و نوجوانان بخشی از سالمت و رفاه عمومی است .هر اقدام جدی برای بهبود
بهداشت روان کودکان مستلزم ارزیابی کیفیت تربیت کودک و روابط خانوادگی آنهاست .تربیت
سازنده فرزندا ن شامل مهارتهایی برای مراقبت ،حمایت،دوست داشتن و راهنمایی و ارشاد کودکان و
نوجوانان می باشد .انتقال ارزش ها و فرهنگ از طریق تربیت صورت می گیرد.
مزایای آموزش مهارت های فرزند پروری:
افزایش تعامل مثبت والدین با کودکان
کاهش سوء رفتار با کودکان
تغییرات مثبت در درک و رفتار والدین از والد بودنشان
کاهش افسردگی و استرس مادران
افزایش رضایت والدین و کاهش تعارض والدین در مورد روش تربیت کودکان
درک رشد طبیعی کودکان
بسHیاری از والدیHن انتظارات غیHر واقHع بینانHه ای از کودکان خود دارندکHه با
سطح رشHد کودکشان متناسب نیست .بنابراین والدین با آشنHا شدن با مراحل
رشHد طبیعHی کودک ،مشکالت مربوط بHه تاخیHر رشد ،وجود تفاوت های
فردی در میان کودکان مHی تواننHد کودکان خود را بهتHر درک کنند و
انتظارات واقع بینانه تری داشته باشند.
-1آماده کردن یک محیط امن و مورد عالقه
داشتن محیط امن بدین معناست که والدین آرامش بیشتری در زمینه آسیب
رسیدن کودکان کم سن و سال خود در اثر حوادث خانوادگی دارند .همچنین
کودک به یک محیط جذاب جهت ایجاد فرصت های الزم برای جستجو ،کشف،
تجربه و رشد مهارتها دارد .البته کودکان به نظارت مناسب نیز نیاز دارند که آن
بدان معناست که بدانید کودک کجاست و چه کاری انجام می دهد.
-2ایجاد محیطی سازنده برای یادگیری
والدین الزم است در دسترس کودکان باشند .یعنی هر زمان که کودک احتیاج به
کمک داشت ،در دسترس او باشند.
کودک تشویق شود که بعضی از چیزها را در محیط پیرامون بیازماید و تشویق و
توجه مثبت به کودکان کمک می کند که برای یادگیری انگیزه پیدا کنند.
-3استفاده از انضباط قاطعانه :
به معنای ثبات در رفتار با کودک ،به سرعت عمل کردن هنگام بد رفتاری کودک و آموزش به
کودکان برای ارائه رفتار قابل قبول می باشد .وقتی والدین از انضباط قاطعانه استفاده می کنند،به
کودکان می آموزند که مسئولیت کارهای خود را بپذیرند و از نیازهای دیگران آگاه شوند و کنترل بر
خود را افزایش دهند.
-4داشتن انتظارات واقع بینانه :
انتظارات والدین از کودک به این بستگی دارد که آنها چه چیزی را برای کودکان در سنین
مختلف ،طبیعی در نظر بگیرند .وقتی والدین توقعات زیاد و یا زودتر از زمان الزم از کودک خود را
داشته باشند ،مشکالتی بروز خواهد کرد.
-5مراقبت از خود به عنوان پدر یا مادر:
وقتی نیازهای شخصی والدین از نظر داشتن ارتباط صمیمانه ،همراهی ،تفریح و تنها بودن در زمان
های خاص بر آورده شود ،پدر یا مادر بودن آسان تر می شود.والد خوب بودن بدین معنا نیست که
کودک بر زندگی شما تسلط داشته باشد.اگر نیازهای شخصی والدین به عنوان یک بزرگسال بر
آورده شود ،صبور بودن ،ثبات داشتن و در دسترس کودکان بودن برای شما آسان تر میشود.
مهارت های اساسی تربیت سازنده فرزندان
-2مهارتهای ارتقاء ارتباط والد – کودک
گذراندن اوقات خوب با فرزندانگذراندن زمان های کوتاه و مکرر با کودکان سود مندتر از زمان های طوالنی با دفعات کمتر است .
سعی کنید زمان های کوتاهی ( 1- 2دقیقه ) را به طور مکرر در طی روز با فرزندان خود بگذرانید.
صحبت کردن با کودکان:صحبت کردن با کودکان به او کمک می کند که سخن گفتن و مهارت های اجتماعی را یاد بگیرد و
اعتماد به نفسش افزایش یابد.
نشان دادن احساسات خود به کودکان:روش دیگری که نشان می دهد والدین عالقه مند به کودکانشان هستند و به آنها توجه دارند این
است که به صورت عملی نشان دهند.بغل کردن ،لمس کردن ،در آغوش گرفتن ،ماساژدادن ،قلقلک
دادن به کودکان کمک می کند همچنان که بزرگ می شوند با مورد محبت واقع شدن و محبت
کردن احساس آرامش و مورد توجه واقع بودن را تجربه کنند.
-1مهارت های مشاهده و نظارت
اولین گام برای تغییر یک رفتار نامطلوب و یا ایجاد یک رفتار مطلوب ،ثبت رفتار می
باشد که ممکن است به اشکال مختلفی صورت بگیرد :
ثبت دفعات رفتار در طول روز
مکان بروز رفتار
رویدادهای پیش از بروز رفتار
نحوه عملکرد والدین در پاسخ به بروز رفتار
-3مهارت تشویق رفتار مطلوب در کودکان
تشویق کالمی کودکان همراه با توصیف رفتار
نشان دادن توجهات کالمی کودکان همراه با توصیف رفتار
فراهم آوردن فعالیت های لذتبخش برای کودک
-4مهارت آموزش رفتارها و مهارتهای جدید به کودکان
مشخص کردن اهداف متناسب با مرحله رشد کودک
الگوی خوب بودن برای کودکان
فراهم نمودن محیط برای آموزش یک رفتار یا مهارت
استفاده از آموزش های اتفاقی
استفاده از روش ”بپرسید ،بگویید،انجام دهید“:
ای-ن شیوه روش خوب-ی اس-ت برای اینک-ه ب-ه کودک کم-ک م-ی کن-د تا در انجام
مهارتها مستقل شود مثل پوشیدن لباسش.
بپرسید :از فرزند خود بپرسید اولین کاری که انجام میدهیم چیست؟
بگویید:اگر کودک پاسخ صحیحی نداد،با آرامش به او بگویید که چه کار بکند.
انجام دهید :اگر کودک کار انجام نداد ،به او کمک کنید.
استفاده از چارت رفتاری
جه-ت ایجاد انگیزه بیشت-ر در کودکان برای تغیی-ر رفتار م-ی توان از چارت یا
نمودارهای رفتاری اس-تفاده کرد .بدی-ن ص-ورت ک-ه کودک م-ی تواند برای رفتار
مطلوب خود تم-بر ،س-تاره ،چهره خندان ،عک-س بر گردان ی-ا امتیازاتی را روی
ی-ک نمودار ب-ه دس-ت آورد ک-ه ای-ن کار ب-ه کودک احس-اس خوب-ی در رابط-ه با
موفقی-ت و شناخت-ن تالشهای-ش م-ی دهد.ی-ک نمودار رفتاری را م-ی توان با دادن
یک جایزه در ازای تعداد مشخص تمبر یا عکس بر گردان تقویت کرد .
-5مدیریت رفتار نا مطلوب
همه کودکان الزم است یاد بگیرند که حدود و قوانین را بپذیرند و ناکامی خود را هنگامی که به
خواسته های خود نمی رسند کنترل کنند .والدین می توانند روش های مختلفی برای اداره
مشکالت رفتاری کودکان به کار گیرند:
قوانین اساسی واضحی را وضع کنند.
نکات کلیدی وضع قوانین:
)1در ابتدا برای شروع ،تعداد کمی قانون در نظر بگیرند .
)2اطاعت از قوانین باید ساده و آسان باشد.
)3قوانین باید به صورت مثبت بیان شود.
)4قوانین باید قابل تقویت شدن باشد.
ا ز بحث مستقیم برای برخورد با قانون شکنی استفاده کنند.
از نادیده گرفتن برنامه ریزی شده برای مواجهه با مشکل رفتاری استفاده کنند 1-7(.سا ل )
دستورات آرام وواضح بدهند 2-12(.سال)
دستورات خود را با پیامد های منطقی تقویت کنند 2-12(.سال)
در برخورد با بد رفتاری ازاتاق خلوت استفاده کنند .
-6مهارت پیشگیری از وقوع مشکل در موقعیت های پر خطر
از قبل آماده باشید و موقعیت های پر خطر را در داخل و خارج از خانه تعیین کنید.
در مورد قوانین با کودک خود صحبت کنید.
فعالیتهای سرگرم کننده برای کودک درآن موقعیت فراهم کنید.
رفتارهای مناسب کودک را تشویق کنید.
-7مهارت های خود تنظیمی
خود تنظیم1ی عبارت اس1ت از فراین1د های درون1ی ،بیرون1ی (در تعام1ل ب1ا محی1ط)که فرد را
قادر م1ی س1ازد فعالی1ت های هدفمن1د خود را در ه1ر زمان و در ه1ر شرای1ط از محی1ط زندگی
هدای1ت کند.خود تنظیم1ی شام1ل تعدی1ل فک1ر ،احس1اس ،رفتار و توج1ه از طری1ق استفاده از
مکانیزم های خاص و امکانات حمایت11ی محی11ط بیرون می باشد.از دیدگاه
درمان1ی ،خودتنظیم1ی فرایندی اس1ت ک1ه فرد از طری1ق آ1ن یاد م1ی گیرد رفتار خود را تعدیل
کند که جهت آن الزم است :
-1مهارت های الزم برای موقعیت های دشوار را تمرین کند.
-2از توانایی هاو ضعف های خود ،ارزیابی داشته باشد.
-3اهدافی را که قصد تغییر آن را دارند تعیین کند.
-8مهار تهای مدیریت خلق
افکار منفی را شناسایی کنید.
در گفتگو با خود از عبارات مثبت در جهت سازگاری بیشتر استفاده کنید.
با افکار منفی مقابله کنید.
از آرام سازی و روش های مدیریت استرس استفاده کنید.
برنامه ریزی مناسب جهت موقعیت های پر خطرداشته باشید.
-9مهارتهای ارتباطی و جلب حمایت همسر
بهبود بخشیدن مهارتهای ارتباطی خود
دادن و گرفتن پسخوراندهای سازنده
گفتگو با همسر
حمایت یکدیگر در زمان ایجاد مشکل
استفاده از روش های حل مسئله
گسترش ارتباطات شاد و لذت بخش
عوامل موثر ایجاد
مشکالت رفتاری
وهیجانی ،شایع در
کودکان
عوامل موثر در شکل گیری رفتار کودکان در منزل
-1پاداش های اتفاقی برای بد رفتاری
-2تله های نردبانی
-3نادیده گرفتن رفتار مطلوب
-4مشاهده دیگران
-5دستور دادن
-6پیام های هیجانی
-7استفاده غیر موثر از تنبیه
-8عقاید و انتظارات والدین
-9سایر عوامل موثر بر خانواده
پاداش های اتفاقی برای بد رفتاری
اغلب پاداش های تصادفی یا امتیازات پنهان برای بدرفتاری کودکان وجود دارد.
پاداش های تصادفی که ممکن است به کودکی که رفتار نامطلوب دارد ،داده شود
عبارت اند از:
توجه اجتماعی مثل صحبت کردن ،لبخندزدن
مثال ممکن است برای کودکی که برای اولین بار فحش می دهد وقت زیادی را
برای دلیل آوردن بگذارید که این توجه اضافی ممکن است کودک را تشویق کند
که دوباره فحش دهد.
دادن پاداش های مادی مثل دادن اسباب بازی
انجام فعالیت هایی مثل پرت کردن حواس کودک با یک بازی
دادن مواد خوراکی مثل بیسکویت ،بستنی ،شیرینی
تله های نردبانی
کودکان مfی تواننfد بیاموزنfد کfه اگfر رفتار های مشکfل دار خود را افزایش
دهنfد ،بfا احتمال بیشتری مfی تواننfد بfه خواسfته های خود برسند .مثال
کودک ممکfن اسfت قبfل از شام شکالت بخواهfد و شمfا ممکfن اسfت چند
بار بfه وی نfه بگوییfد امfا اگfر کودک پافشاری کنfد و صfدای خود را باال ببرد
شمfا برای سfاکت نمودن وی ممکfن اسfت خود رابfه ایfن تله بیندازید.
متاسfفانه کودک برای پافشاری و طلfب بیشتfر خود پاداش مfی گیرد و می
آموزد کfه برای رسfیدن بfه خواسfته خود اصfرار کنfد و صfدایش را بلنfد کند و
این روند ادامه می یابد.
نادیده گرفتن رفتار
مطلوب
رفتارهایی که توجه کمتری به آنان می شود با احتمال کمتری تکرار می
شود .که این هم در مورد رفتار نامطلوب و هم در مورد رفتار مطلوب صادق
است .اگر به کودکان در زمان انجام رفتار خوب توجه نشود آنها می آموزند
که تنها راه جلب توجه ،بد رفتاری است.
مشاهده دیگران
کودکان با مشاهده آنچه دیگران انجام می دهند رفتارها را می آموزند
.مثال وقتfی والدیfن عصfبانی مfی شونfد بر سfر دیگران فریاد مfی کشند
و بfه علfت فریاد کشیدن بfه خواسfته هایشان مfی رسfند ،کودکان می
آموزند که وقتی مشکل دارند ،فریاد کشیدن رفتاری خوب است.
نحوه دستور دادن به کودکان
نحوه دستور دادن والدین بر اینکه آن کار توسط کودک انجام
شود یا نشود ،تاثیر می گذارد .برخی از مشکالت شایع عبارت
اند از:
-1دس1تورات زیاد :هfر زمانfی کfه دسfتوری بfه کودک داده مfی شود ،فرصتی
برای سfرپیچی کودک از انجام دسfتور وجود خواهfد داشfت و بنابر ایfن دستور دادن
زیاد امکان سfر پیچfی را باال مfی برد و بعالوه وقتfی دسfتورات بیfش از حfد باشد،
کودکان احساس می کنند که مورد تنبیه واقع شده اند .
-2دس1تورات ک1م 1:کودکان گاهfی بfه ایfن علfت نافرمان بfه نظfر مfی رسfند که
والدیfن زمان الزم را برای دادن دسfتورات روشfن در مورد آنچfه از آنهfا انتظار می
رود صرف نمی کنند .
-3دس1تورات خیل1ی س1خت :ایfن زمانfی اسfت کfه از کودک متناسfب سنش
انتظار نداریfم مثال از یfک کودک 3سfاله انتظار داشتfه باشیfم کfه اتاق بهfم ریخته
اش را خود جمع کند.
-4دس1تورات در زمان نامناس1ب :شامfل دسfتوراتی اسfت کfه در زمانی داده
مfی شود کfه کودک مشغول انجام کاری لذت بخfش اسfت مثfل تماشfا کردن یک
برنامه تلویزیونی دلخواه که ممکن است دستورات را نادیده بگیرد.
-5دس1تورات بس1یار مبه1م :کودکان ممکfن اسfت از دسfتورات غیfر واضح
پیروی نکننfد .مثال برای کودکfی کfه اسfباب بازی اش را مfی شکنfد به جای اینکه
والدین دستور استفاده صحیح از اسباب بازی را بدهد فقط بگوید ”نکن ”.
-6پیام غیر کالمی :گاه پیام غیر کالمی والدین چیزی غیر از دستور کالمی
را می گوید مثل خندیدن یا لبخند زدن هنگامی که از کودک می خواهید رفتار نا
مطلوب را متوقف کند.این موضوع کودک را گیج می کند.
پیام های هیجانی
بعضی اوقات والدین به جای سرزنش رفتار نامطلوب کودک
خود ،خود کودک را سرزنش می کنند.مثال به جای اینکه بگویند
که این رفتار تو خوب نیست ،می گویند که تو بچه بدی هستی.
استفاده غیر موثر از تنبیه
دالیل موثر نبودن تنبیه1:
-1تنبیهی که به صورت تهدید بوده اما عملی نمی شود :
در این صورت کودکان به سرعت یاد می گیرند که دستورات را نادیده بگیرند .تهدید
به تنبیه می تواند به روشی برای به مبارزه طلبیدن تبدیل شود و کودکان ممکن است
والدین را امتحان کنند تا ببینند چه اتفاقی می افتد.
-2تنبیهی که در حالت خشم انجام شود:
هنگامی که والدین تنبیه را از روی عصبانیت انجام می دهند همیشه خطر از دست
دادن کنترل و صدمه به کودک وجود دارد و اثر خود را ندارد.
-3تنبیه به صورت یک پاسخ بحرانی باشد :
گاهی والدین واکنش خیلی شدیدی به رفتار نامناسب کودک نشان می دهد
زیرا آنها هیچ کاری انجام نمی دهند و منتظر می مانند تا رفتار کودک غیر
قابل تحمل شود.
-4استفاده غیر مستمر از تنبیه :
ثبات نداشتfن تنبیهات باعfث مfی شود کfه کودکان در یاد گرفتfن آنچه از
آنهfا انتظار مfی رود مشکfل پیدا کنند.وقتfی دسfتورات و قوانیfن هfر روز تغییر
می کنند و ثبات ندارند مشکالت رفتاری ممکن است ایجاد شود .
استفاده از اتاق خلوت
عقاید و انتظارات والدین
برخی باور ها و عقاید مضر هستند و برای تربیت فرزندان مشکل ایجاد می
کنند که برخی از آنان عبارت اند از:
این رفتار موقت و زود گذر است .او عمدا این کار را انجام می دهد.-همه این مشکالت تقصیر من است
.
سایر عوامل موثر بر خانواده
-1ارتباط والدیfن :وقتfی روابfط زن و شوهfر تحfت فشار و تنش و اختالف
باشد ،مشکالت رفتاری ممکن است ایجاد شود.
-2هیجانات والدیfن :احسfاسات والدیfن مثfل افسfردگی ،عصfبانیت یا
اضطراب ممکfن است مانع از ثبات والدین و مدیریت موثر بر رفتار کودکان
شود.
-3فشار روانی و استرس های روزمره