نقد و بررسی کلاهبرداری الکترونیکی در قوانین تجارت الکترونیکی و جرایم رایانه ای

نقد و بررسی کلاهبرداری الکترونیکی در قوانین تجارت الکترونیکی و جرایم رایانه ای

اسلاید 1: بنام یزدان بخشاینده

اسلاید 2: * استاد محترم مربوطه: دکتر فیضی چکاب * گردآورنده: حکمت ابوالحسنی * حقوق تجارت بین­الملل * مقطع کارشناسی ارشد 1392 دانشگاه علامه طباطبایی دانشکده حقوق و علوم سیاسی نقد و بررسی کلاهبرداری الکترونیکی در قوانین تجارت الکترونیکی و جرایم رایانه ایی

اسلاید 3: فهرست عناوین * مقدمه * تعریف تجارت الکترونیک * تعریف جرمهای مربوط به تجارت الکترونیک * کلاهبرداری رایانه ایی در بستر مبادلات الکترونیکی * رکن قانونی کلاهبرداری الکترونیکی * رکن مادی کلاهبرداری الکترونیکی * موضوع جرم * رفتار مرتکب * سو استفاده یا استفاده غیر مجاز * فریب افراد و گمراهی سیستم ها * تحصیل وجوه و اموال * مجازات * رکن روانی *تعریف کلاهبرداری رایانه در قانون جرایم رایانه ایی *رکن قانونی کلاهبرداری رایانه ایی در قانون جرایم رایانه ایی *رکن رواني کلاهبرداری در قانون جرایم رایانه ایی *مجازات جرم کلاهبرداری در قانون جرایم رایانه ایی *تفاوتهای ماده 13 قانون جرایم رایانه ایی با ماده 1قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا اختلاس و کلاهبرداری * منابع

اسلاید 4: مقدمهدر قانون تجارت الکترونیکی (مصوب 1382/10/17) رفتارهای زیر جرم انگاری شده اند:کلاهبرداری الکترونیکی،نقض حقوق مالکیت فکری (شامل نقض حقوق مولف، نقض اسرار تجاری و نقض علائم تجاری ) جعل الکترونیکی و سرانجام نقض حقوق انحصاری (در بر گیرنده نقض حقوق مصرف کننده و قواعد تبلیغ و نقض حمایت از داده پیامهای شخصی)

اسلاید 5: تعریف تجارت الکترونیک از نظر حقوقی تجارت الکترونیکی عبارت است از هر گونه معامله یا فعالیت تجاری از ناحیه تاجر و با استفاده از وسایل الکترونیکی و ابزارهای جدید ارتباطی.

اسلاید 6: تعریف جرمهای مربوط به تجارت الکترونیک تعریف کلی:جرمهای الکترونیکی خاص حوزه تجارت الکترونیک و بطوردقیقتر جرمهای الکترونیکی خاص حوزه مبادلات مالی الکترونیک.تعریف خاص:هرجرمی که قانونگذار رایانه را به منزله موضوع یا وسیله جرم به صراحت جز رکن مادی آن قرار داده و وقوع در بستر تجارت الکترونیکی را شرط تحقق آن اعلام کرده باشد جرم مربوط به تجارت الکترونیکی است.تعریف عام:هر جرمی که قانونگذار وقوع در بستر تجارت الکترونیکی (وبعبارت بهتر مبادلات مالی الکترونیکی) را به صراحت شرط تحقق آن اعلام کرده باشد یا در عمل در بستر تجارت الکترونیکی ارتکاب یابد.

اسلاید 7: کلاهبرداری رایانه ایی در بستر مبادلات الکترونیکیرکن قانونیرکن مادیرکن روانیموضوع جرمرفتار مرتکبمجازاتسو استفاده یا استفاده غیر مجازفریب افراد و گمراهی سیستم هاتحصیل وجوه و اموال

اسلاید 8: رکن قانونی کلاهبرداری الکترونیکیماده 67 ق.ت.ا:هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی،با سو استفاده ویا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها،برنامه ها و سیستم های رایانه ایی و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود،محو، توقف داده پیام،مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ایی و غیره دیگران را بفریبد ویا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه،اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال ماخوذه محکوم میشود.تبصره:شروع به این جرم نیز جرم محسوب و مجازات آن حداقل مجازات مقرر در این ماده می باشد.

اسلاید 9: رکن مادی کلاهبرداری الکترونیکیرفتار مرتکبموضوع جرممجازاتموضوع جرم*موضوع این جرم وجوه، اموال و امتیازات مالی است.*نتیجه اینکه ،موضوعهای مندرج در ماده حصری اند و فقط تعلق اموال به دیگران شرط است.بنابراین اگر فرد یک سند مالی را بدست آورد، تازمانی که به تحصیل موارد سه گانه مندرج در ماده منجر نشود،کلاهبرداری واقع نشده است.

اسلاید 10: رفتار مرتکب*رفتار مجرمانه مرتکب همانند کلاهبرداری سنتی،فعل است و این جرم باترک فعل محقق نمی شود.*کلاهبرداری الکترونیکی جرم مرکب بشمار می آید.*رفتار مرکب از سه جز زیر تشکیل شده است:1-سواستفاده یااستفاده غیرمجاز از داده پیام ها،برنامه ها وسیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط راه دور و ارتکاب اعمالی مانند ورود،محو،توقف داده پیام مداخله در عملکرد برنامه یاسیستم رایانه ایی و غیره.2- فریب خوردن دیگران یا گمراه شدن سیستم های پردازش خودکار ومانند آن.3-تحصیل وجوه،اموال یا امتیازهای مالی و بردن اموال دیگران از طریق اعمال یادشده برای خود یا دیگری.

اسلاید 11: سو استفاده یا استفاده غیر مجاز*ورود داده پیام (input of data message) معنای مصدری وارد کردن از آن اتخاذ شده است.*محو داده پیام(deletion/erasure of data message) بمعنای از بین بردن داده است.*توقف داده پیام(suppression of data message)بمعنای مصدری متوقف کردن داده پیام است،متوقف کردن می تواند موقتی یا دائمی باشد.*مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای(interference with the functioning of a computer program of system)

اسلاید 12: فریب افراد و گمراهی سیستم هادر نتیجه،اگر شخصی در بستر مبادلات الکترونیکی با پخش تبلیغات موهوم با استفاده از شبکه اینترنت مرتکب کلاهبرداری ا لکترونیکی سنتی شود مشمول این ماده است نه ق.ت.م و بنابراین مجازات وی کمتر است فردی است که خارج از این بستر عین همین اقدام را انجام میدهد یا اینکه تبلیغات موهوم را به صورت دستی بین افراد پخش کند که این امر خلاف اصول قانونگذاری منصفانه است.

اسلاید 13: تحصیل وجوه و اموال*این جز یکی از موارد زیر را در بر می گیرد:تحصیل مال متعلق به دیگران برای خود یا دیگریتحصیل وجوه برای خود یا دیگریتحصیل امتیازهای مالی برای خود یا دیگری

اسلاید 14: مجازات*مجازات اصلی این جرم عبارت است از حبس از یک تا سه سال و جزای نقدی معادل مال گرفته شده.*در خصوص جزای نقدی مقرر در این ماده،این ابهام وجود دارد که اگر فرد امتیاز مالی بدست آورده باشد،آیا به جزای نقدی محکوم خواهد شد یا خیر؟به نظر میرسد که با توجه به اصل تفسیر محدود قوانین کیفری و تفسیر بنفع متهم پاسخ سئوال فوق منفی خواهد بود.

اسلاید 15: رکن روانیسو نیت عامجرم کلاهبرداری الکترونیکی در بستر مبادلات الکترونیکی جرمی است عمدی و بنا براین،برای تحقق آن مرتکب باید ورود،محو،توقف و...داده پیام را به طور عمد و نه با بی احتیاطی، بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی انجام داده باشد.افزون بر آن وی باید سو استفاده یا استفاده غیرمجاز را بخواهد.در نتیجه،اگر تصور شخص چنین بوده که عمل وی محو یک داده پیام مجاز است وی فاقد سو نیت عام بوده و از این رو رکن روانی لازم را ندارد.

اسلاید 16: رکن روانیسو نیت خاصاز آنجاکه کلاهبرداری الکترونیکی مندرج در ماده67ق.ت.ا مقید است،داشتن قصد نتیجه (سونیت خاص)نیز شرط است.قصد نتیجه باید ناظر به یکی از سه مورد زیر باشد:1-قصد تحصیل و بردن مال دیگری برای خود یا دیگری2-قصد تحصیل وجه برای خود یا دیگری3-قصد تحصیل امتیازهای مالی برای خود یا دیگری

اسلاید 17: تعریف کلاهبرداری رایانه در قانون جرایم رایانه اییتعریف کلاهبرداری رایانه ایی در قانون جرایم رایانه ایی بدین قرار است: تحصیل وجه ویا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری از طریق سامانه های رایانه ایی یا مخابراتی و با ارتکاب اعمالی از جمله وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه.

اسلاید 18: رکن قانونی کلاهبرداری رایانه ایی در قانون جرایم رایانه اییماده 13 قانون جرايم رايانه اي رکن قانوني اين جرم محسوب مي شود: هرکس به طور غیرمجاز از سیستم‌ های رایانه‌ ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سیستم وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن‌ به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

اسلاید 19: رکن مادي کلاهبرداری رایانه ایی در قانون جرایم رایانه ایی*موضوع جرم: موضوع کلاهبرداري رايانه اي وجه يا مال يا منفعت يا خدمات يا امتيازات مالي است. کلاهبرداري رايانه اي به لحاظ موضوع از کلاهبرداري سنتي عام تر است و علاوه بر وجه و مال، منفعت و خدمات و امتيازات مالي را نيز در بر مي گيرد.*رفتارمرتکب:با توجه به قيد واژه هرکس، مرتکب اين بزه همانند کلاهبرداري سنتي هر شخصي مي تواند باشد، البته به جز اشخاص حقوقي که بدون تصريح خاص قانونگذار فعلاً در حقوق ايران فاقد مسئوليت کيفري مي باشند.*نتيجه حاصله:کلاهبرداري رايانه اي بايد به تحصيل مال يا منفعت يا خدمات مالي يا امتيازات مالي بينجامد. اين تحصيل مي تواند براي خود مرتکب يا ديگري باشد. ديگري، کسي است که مرتکب تحصيل را براي وي خواسته باشد.

اسلاید 20: رکن رواني کلاهبرداری در قانون جرایم رایانه اییرکن رواني کلاهبرداري شامل عمد رفتاري يعني عمد در رفتارهاي رايانه اي تمثيلي و عمد در تحصيل مال يا منفعت و آگاهي مرتکب نسبت به تعلق مال يا منفعت يا خدمات مالي يا امتيازات مالي به ديگري است همچنين مرتکب بايد بداند که انجام رفتارهاي رايانه اي تمثيلي، بدون مجوز بوده است.

اسلاید 21: مجازات جرم کلاهبرداری در قانون جرایم رایانه اییکيفر تعيين شده براي بزه کلاهبرداري رايانه اي علاوه بر رد مال به صاحب آن، حبس از يک تا پنج سال يا جزاي نقدي از بيست ميليون ريال تا يکصد ميليون ريال يا هر دو مجازات مي باشد.

اسلاید 22: تفاوتهای ماده 13 قانون جرایم رایانه ایی با ماده 1قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا اختلاس و کلاهبرداری1:وسیله جرم رایانه و اعمال ارتکابی متفاوت است.2: اغفال قربانی ضرورتی ندارد.3:در معنای سنتی بردن مال دیگری مدنظر است ولی رایانه ایی، خدمات و امتیازات مالی نیز مشمول جرم است.4:تفاوت در مرتکبین جرم.5: مجازات آنها و استفاده از کیفیات مخففه و اختیارات قضایی.

اسلاید 23: فهرست منابع ومآخذ1.زرکلام،ستار،حقوق تجارت الکترونیک(تهران:شهر دانش،1392).2.جاویدنیا،جواد، {نقد و بررسی جرم های مندرج در قانون تجارت الکترونیکی} (تهران:مجله حقوقی دادگستری،1386).3.استاد ارجمند غلام نبی فیضی چکاب،تقریرات درس حقوق تجارت الکترونیکی،نیم سال اول سال تحصیلی 94-1393،دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی.4.قانون تجارت الکترونیک

اسلاید 24: پایان