صفحه 1:
صفحه 2:
نقش تمثیل در روند طراحی معماری
محمد مسعود
استادیار دانشکده معما
۰
اری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان
؟ شاهد ولیدمغربی ( کارشناس ارشد معماری )
. سمیرا سادات حسینی یزدی (کارشناس ارشد معماری)
صفحه 3:
.هدف این مقاله بسط و تشریح مفهوم تمثیل ( قیاس ) در معماری و جایگاه آن در روند طراحی است
© مختصری در مورد مفهوم طراحی
* تفاوت میان خط مشی های فکری نسل های طراحان معماری
* مفهوم طرح مايه ( كانسيت)
* معرفى جايكاه جديد تمثيل در روند طراحى معمارى
* نقش سازنده تمثیل در ایجاد طرح مایه و روند طراحی
صفحه 4:
شناخت نگرش های متفاوت به طراحی معماری و نسل طراحان, تاثیر به سزایی در شناسایی روند طراحی معماری و
دستیابی دید ژرف در این حوزه دارد و پرسش های مختلفی ایجاد می کند.
آیا معماری صرفاً مجموعه ای ازاجزای مختلف است؟
شد: ممکن است بپذیریم که طراحی معماری نیز مجموعه ای از تجزیه و تحلیل هاست
آما اگر جواب منفی باشد: در این اینجا چند پرسش برای ما پیش می آید:
نگاه ما به فرآیند طراحی معماری چه خواهد بود؟
آیا در این فرآیند به عامل وحدت بخشی میان تجزیه و تحلیل ها نیاز خواهد شد؟
( مهم ترین پرسش ) این عامل وحدت بخش چگونه به وجود می آید؟
نگرش علمی در سده ی بیستم میلادی و باز نگری در مفهوم شناخت: این « طرح وازه های ذهنی»
هستند که, به شناخت ما از جهان ساختار می بخشند.
پس آیا منشاء اساسی شکل گیری طراحی در ذهن طراحان طرح واره ها هستند؟
در اين مقاله با شرح اين منشاء اساسی و مفاهیمی چون طرح مایه و تمثیل در پی پاسخ به این پرسش ها بر خواهیم آمد.
با توجه به
صفحه 5:
* با توجه به انگاشت های متفاوت از مفهوم طراحی طرح مایه ( کانسپت ) چه معنا هایی می تواند داشته
باشد؟
* رابطه طرح مايه ( كانسبت ) با تمثيل ( قياس ) در روند طراحی معماری چیست؟
* جايكاه و نقش اصلى تمثيل ( قياس ) در روند طراحى معمارى جيست؟
صفحه 6:
تعریف از منظر جان لنگ
طراحی کوششی برای ابداع راه حل ها قبل از اجرای آنهاست ( مهم همین « کوشش برای ابداع » است. )
او معتقد است طراحی کردن تدوین انگاره ها و کنار هم قرار دادن اجزای آن برای شکل دادن به کلی واحد
است. بنابراین طراحی تفکری واگرا و همگرا یا تحلیلی است.
تعربف از منظر برایان لاوسون
طراحی شامل خلق چیزهای جدید و فعالیتی ابتکاری است.
بنابراین می توان نتیجه گرفت طراحی به مثابه ای زنجیره ای از فعالیت هاست که فرآیندی مفهومی و غیر
صفحه 7:
در یک دسته بندی کلی می توان طراحان را به سه نسل تقسیم بندی کرد
نسل اول: طرفداران روش های طراحی , تحلیل و ترکیب
نسل دوم: طراحان با روش های مشارکتی
نسل سوم: طراحان پیرو روش های طرح مایه و آزمون
صفحه 8:
روش های مشارکتی نقش طراح را به عنوان تصمیم گیرنده ی اصلی زیر سوال می بردند و تصمیم طراحانه را امری جمعی
با مشارکت استفاده کننده گان می دانستند.
اين نسل تحت تاثير تحولات و برنامه ریزی شهری و منطقه ای بودند اما حاصل قابل توجهی که بتوان آن را شکل تازه ای از
طراحی نامید به بار نیاوردند.
برخلاف روش های مشارکتی طراحان نسل اول و سوم نقش تعیین کننده طراح را به رسمیت می شناختند.منتها با تفاوتی
که در رویکرد خود نسبت به مسئله داشتند
نسل اول عینیت گرا و ملتزم به مولفه های عینی بیرونی بود
ولى نسل سوم بر ساختار ذهنی خود طراح تکیه داشت:
صفحه 9:
بروس آرچه از طراحان نسل اول
طراحی را شامل تجزیه. تحلیل. ترکیب و اجرا می داند.
به نظر او طراحی سه مرحله خطی و متوالی است:
مرحله اول: مشاهده و منطق استقرائی
مرحله دوم: گزینش و تفکر خلاقانه
مرحله سوم: تشریح. ترجمه و انتقال طراحی به استفاده کننده گان
امروزه مدتهاست که اين گونه تفکر حاکمیت بی بدیل خود را از دست داده و طرح واره های ذهنی که انسان به واسطه آن
جهان را برای خود ساختار می بخشد و سپس بدان شناخت می یابد از موضوعات مهم و اساسی علم است.
صفحه 10:
اولریخ نیسراز طراحان نسل سوم
طراح ابتدا بايد به مسئله مورد طراحی ساختاری ببخشد تا بتواند آن را درک کند و از عهده حل آن برآید.
به نظر او این ساختار طرح واره های ذهنی حاصل از تجربه طراح هستند.
اين انديشه به نظر اغلب نظریه پردازان ( جان لنگ ) نسل اول, امری مذموم و غیر علمی دانسته می شد.
صفحه 11:
مدل پیشنهادی کارل پوپر از طراحان نسل سوم
برای فرآیند تحول دانش بشر طراحی را به جای تحلیل- تر کیب فرآیند حدس- تحلیل یا شهود- تحلیل می
داند.
از دیدگاه پوپر واقعیت مادی مستقل از ذهن انسان وجود دارد و از نوعی است که اساساً متفاوت تجربه انسان
است و به همین سبب مستقیماً نمی تواند دریافت شود.
و این به آن معناست که تقرب طراح به راه حل های طراحی کلی نگرانه است نه جزئى نكر.
صفحه 12:
ساده ترین تعریف
ءطرح مایه, ایده ای است که عناصر مختلف را در کل جمع می کند
.طرح مايه ها ایده هایی هستند که طراح آنها را به عنوان مبنای فرم دهى به فضاء بنا وسایت شناسایی می کند
.این ایده های منحصر به فرد. با کار کرد بناء پیش بینی علاقه هاء ظرافت و غنادر هم تنیده شده اند
صفحه 13:
طراحی خوب نه تنها در پی پاسخ گویی به تمام عوامل موثر اعم از اقتصادی» محیطی, اجتماعی, فنی و ... است. بلکه
وحدت و انسجام طرح نهایی نیز اهمیتی کمتر از آن ندارد.
رسیدن به یک معماری خوب مستلزم حضور عاملی وحدت بخش و انسجام دهنده است و اين همان طرح
مايه است كه در مدل تحلیل و ترکیب جای خالی آن احساس می شود و فقدان آن مهم ترین دلیل برای رد نگرش
فسل اول طراحان می باشد.
طراحان مختلف برای توصیف مفهوم طرح مایه از شش مترادف استفاده کرده اند:
۱) ایده های معمارانه ۲ مضمون ها ۳ ایده های فوق نظم دهنده
۴) نقشه های کلی ۵) طرح های مقدماتی ۶) ترجمه واژه به واژه
صفحه 14:
طرح مايه را مى توان به هسته گیاهی تشبیه کرد که همه اطلاعات مربوط به ویژگی های شکلی و مراحل رشد آن را به
.صورت یک کل واحد در خود ذخیره دارد
طرح مایه همان کاری را انجام می دهد که در بیان هیلی بر و همکارانش انتظام دادن به مسئله طراحی و به
ءعنوان پیش نیاز حل مسئله دانسته شد
در نتیجه طرح مابه معماری پر ارزش ترین بخش از کار معماری قلمداد می شود و ملاک اصلی ارزیابی قدرت و
:و ضعف معماری امروز در جهان به شمار می رود زیرا
.طرح مایه عاملی است که داده های پراکنده تجزیه و تحلیل های علمی را کلیتی واحد و معنادار می بخشد
صفحه 15:
تمئیل نه تنها در معماری بلكه در علوم ديكر نیز کاربرد دارد و نقش آن تنها محدود به معماری نیست و دانشمندان تمثیل را
.همواره به منظور گسترش آگاهی خود از جهان به کار می برند
:نقش تمثیل در طراحی معماری: از منظر گروهی از صاحب نظران در معماری طرح مایه ينج نوع است
1( نكاد به جيز هاوشيكر المستعايه ها jos
نسگاد هاملنتزلعی(2
جوهره ها( نکاه فیلتر از نیاز هاوبرنامهلی) (3
طرح علیه هایسرنامه لو نسگاد بسه نسیاز هایسیانشده) (4
dal ont نگاه بسه ارزشهایجهلنی) (5
در بين اين بنج كروه ياد شده تمثيل احتمالاً بركاربرد ترين وسیله مورد استفاده برای فرمول بندی طرح مایه ها
صفحه 16:
تمثیل روابط ممکن لفظی بین چیزها را شناسایی می کند و چیزی را که دارنده ی همه مشخصات مطلوب شناخته می
.شود. به مدلی برای پروژه تبدیل می شود
اما به نظر می رسد نقش تمثیل بسیار فراتر از اين باشد که در یکی از انواع طرح مایه ها دسته بندی کنیم
تمثیل ها و مقایسه هایی از این دست. روشی را برای طراحی خود شکل يافته. براساس یک نظم و سلسله
. مراتب فراهم می آورد
بنابراین یک معمار می تواند و می داند که در چه مواردی باید فکر کند و چه چیزهایی را باقی نگه دارد تا در مراحل بعدی
.طراحی در مورد آنها فک رکند. اين موارد همان تمثیل های متداولی هستند که برای توضیح معماری به کار برده می شوند
شیوه عملی طراحان موفق این است که صرفاً به عامل ها و متغییر ها توجه نمی کنند بلکه طراحی را براساس الگوی
.ذهنی که از معماری دارند شروع می کنند
الكو و مدلى كه به بيان كريس ايبل مى 3
الكوهاى ييشين و راه حل هاى آينده است و
كوناكون طرح را ايفا مى كند همين جاست
ن را مدل قياسى ناميد. جرا كه متكى به شباهت هاى ساختارى ميان
اء طرح .مايه كه نقشن ايجاد وحدث.و انسجام در تصميم: كيرى هاى
صفحه 17:
دیوید پی معتقد است: ابتکار و خلاقیت تنها به صورت سنجیده می تواند انجام شود. یعنی اگر فرد خلاق. بتواند تمثیل
هایی بين نتيجه خاصى كه با آن مواجه می شود و برخی نتایج واقعی دیگر که قبلاً دیده و در حافظه سپرده تشخیص
دهد. عملی خلاقانه انجام داده است.
پنابراین قدرت خلاقیت
دروهله اول: به توانایی طراح در تشخیص تمثیل های بین نتایج
و در وهله دوم: توانایی او در دیدن آن تمثیل ها بین طرح ها وابسته است.
جان لنگ نیز داشتن تفکر تمثیلی را بیانگر خلاقیت و استقلال فکری هر طراح می داند.
اما همواره باید در انتخاب تمثیل مناسب که منجر به شکل گیری طرح مایه و در نهایت شکل دهی معماری می شود.
با ظرافت عمل کرد زیرا :
اهمیت دادن بیش از حد به تمثیل و پرداختن به مسائل بی ربط می تواند برای طراح منحرف کننده باشد.
صفحه 18:
ویلیام گوردن در کتاب سینه تیک
توسعه استعداد خلاق
چهار نوع تمثیل ( قیاس ) را توضیح می دهد
صفحه 19:
تمثیل مستقیم حقایق با اعمال موازی را مقایسه
(gan کند
تمثیل از دستی است که یک سینی را متعادل
ءنگه داشته است
Ie 7 Lod
۳ ۳ اس CELT TE
1 0
he
صفحه 20:
در واقع تمثیل شخصی ربط دادن جهان جان
دار به غیر جان دار است
در مقابل این سوال لوبی کان که اگر من یک
آجر بودم می خواستم چه باشم؟
« پاسخ این بود: « یک قوس
صفحه 21:
Pape Ang,
1a
او
.بك موقعيت با مرجعى انتزاعى هستند كتهو
تمثيل هاى نمادين رمزى تر و حاصل مقايسه
go
eters
تمثيل هاى نمادین هم می توانند به استقلال
«ذهنی طراح کمک کند
صفحه 22:
۷
شیاه
از تعریف یک حالت آرمانی مطلوب و ایده آل برای میا
منبع الهام ایده ها و انگاشت ها ( طرح مایه ) در
ءروند طراحی معماری استفاده می کند
صفحه 23:
طراحی مفهومی وسیعی است که شامل جنبه های متفاوتی است. برای رسیدن به یک طراحی خوب و قابل
قبول. پاسخ گویی به همه جنبه ها و همچنین وجود وحدت و هماهنگی میان آنها و در نهایت ایجاد یک کلیت
ت عاملی است که داده های پراکنده تجزیه و تحلیل علمی مرحله شناخت طراحی راء کلیتی
واحد و معنا دار بخشیده و هم چنین می تواندراهنمای روند و موضوع مطالعات و بسترو موضوع طرح محسوب
شود
«یکی از مهم ترین و اساسی ترین عوامل شکل گیری طرح مایه . تمثیل است
بنابراین برخلاف منظر گروهی از صاحب نظران که تمثیل را در انواع طرح مایه ها دسته بندی می کنند
تمثیل: الگوی ذهنی یا طرح واره ایی است که در ذهن طراحان کار آزموده براى ايجاد طرح مايه شکل می
.كيرد
.تمثيل نيز با خلاقيت رابطه دارد و انواع آن نشان مى دهد كه جقدر در روند طراحى معمارى تاثير كذار است
