کلیات فارماکولوژی پزشکی

صفحه 1:
(Medical harmacology) 

صفحه 2:
‎٩‏ فارما کولوژسی: از نظر واژنه شناسیی فارماکولوژی از دو کلمه یونانی قدیمی شامل مس به معنی دارو و حص‌سابه معنی بحث و گفتگو تشکیل شده است و معادل فارسی در نظر گرفته شده برای لّن (داروشناسی) نیز نزمیک به معنای واه یونانی آن ‏است. ‏اما از نظر اصطلاح علمی. فارماکولوژی مطالعه موادی است که از طریق فرایندهای شیمیلیی بخصوص از طریق متصل شدن به مولکولهای تنظیم کننده و فعال یا مهار کردن فرایندهای طبیعی بدن بر موجودات زنده اثر می‌گذارند. 

صفحه 3:
‎٩‏ فارماکولوژی پزشکی: دانش استفاده از مواد برای پیشگیری, تشخیص و درمان بیماریها ‏شاخه‌ای دیگر از فارماکولوژی, سم‌شناسی (/۱۳:۳0۷) است که به مطالعه اثرات نامطلوب مواد بر موجودات زنده می‌پردازد. ‏© فارماکولوژی: مطالعه اثر داروها و بدن بر یکدیگر ‏۱- مطالعه اثر دارو بر بدن (فارماکودینامی) 9 ۲- مطالعه اثر بدن بر دارو (فارماکوکینتیک) 

صفحه 4:
9 دارو (2۳۵)): 0 در یک دیدگاه کلی می‌توان گفت دارو هر ماده‌ای است که با لثر شیمیلیی خود باعث بروز تغییر در عملکرد بیولوژیک می‌شود. بر اساس این تعریف ‎Priore) pga‏ هم دارو هستند. 2 ولی در کتاب های فارماکولوژی پزشکی, دارو ماده ای است که به منظور تشخیص, پیشگیری یا درمان یک بیماری مصرف می شود. 

صفحه 5:


صفحه 6:
‎٩‏ در اغلب موارد. دارو بر روی یک مولکول خاص در سیستم پیولوژیک که نقش تنظیم کننده دارد اثر می‌کند. به این مولکول تنظیم کننده که دارو به لن متصل می شود. گیرنده می‌گویند. ‏9 این مولکول تنظیم کننده مى تولند یک آنزيم. یک حامل («0۲() یک کانال بونی و پا یک گیرنده ترکیبات درون زاد (مانند گیرنده نورآدرنالین بر روی قلب) باشد. ‎© ‎۱ ‎ 

صفحه 7:
2اندازه دارو: اندازه مولکولی دارو از مقادیر خیلی کوچک (یون لیتبوم با جرم اتمی ۷ تا خیلی بزرگ (آلتپلاز(۲9۳۳۳۳. پروتنینی با جرم مولکولی 0۹۰۵۰ متفاوت می‌باشد. ‎٩‏ اغلب داروها جرم مولکولی بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ دارند. 

صفحه 8:
0 داروها از طریق نیروها یا پیوندهای شیمیلیی با گیرنده‌ها اندرکنش (۱۳) دارند که سه نوع اصلی آنها شامل کووالانت. الکترواستاتیک و هیدروفوبیک است. 0 پیوندهای کووالانت بسیار قوی و در بسیاری از موارد. در شرایسط بیولوژی ک؛ برگشت‌ناپذیر هستند (فنوکسی بنزامین) 9 اتصالات الکترواستاتیک (یونی» هیدروژنی و نیروهای واندروالس) ‎O‏ پیوندهای هیدروفوبی ضعیف (احتمالاً در اندرکنش داروهای محلول در چربی با غشاء سلولی نقش دارند) (انتخابی تر) ‎ 

صفحه 9:
7 طراحی هدفمند داروها: ‎٩‏ طراحی مولکول دارویی بر اساس ساختمان سه بعدی محل اتصال گیرنده ‎٩‏ نام گذاری داروها: ‏0 نام شیمیایی ‎٩‏ نام رسمی (یا ژنریک یا غیر تجاری) ‏©نام ‎wae) (3 les‏ لوصو م0 عه لمم 3)) ‏نام گذاری شیمیایی دارو ها بر اساس قوانین اجه <) خن مس) لمصسمسه۱) 100 ‎pphed Chewistry)‏ انجام می شود. 600۲ ‏© نام شیمیایی اختصاری: 90900) نس ‎8 © ‎Aspirin 

صفحه 10:
9 بعضی از داروها بیش از یک نام رسمی دارند. 2 نوراپی نفرین در آمریکا در مقابل نورآدرنالین در انگلیس 0 استامینوفن در آمریکا در برابر پاراستامول در برحی کشور های دیگر © سازمان بين المللى برای نام گذاری داروها 

صفحه 11:
0 در نام گذاری داروهای جدید معمولاً در نظر گرفتن قسمت انتهایی مشترک برای ن دسته دارویی رعلیت می شود (برای مثال داروهای بتا بلوکر معمولا به انتهای | و کلسیم بلوکرهای دی هیدروپیر بدینه به ال ختم می شوند). © هر دارو در كنار داشتن یک یا بعضاً چند نام ژنریک. تعداد زیادی نام تجارتی دارد؛ بطوریکه هر كارخلنه اى داروى خود رابا نام تجارتی مخصوص به خود عرضه می کند و اين نام ها مشمول قوانین ۲۳۳۱۲۹۹۷ می شوند. © تلفظ و به خاطر سپاری راحت تر 

صفحه 12:
فارما کودینامی (PHARMACODYNAMICS) 9 گیرنده جزئی از سلول یا ارگانیسم است که با دارو اندرکنش دارد و زنجیره‌ای از حوادث بیوشیمیایی را آغاز م ىكند كه نهايتاً منجر به بروز اثر دارو مى كردد. © اغلب كيرندهها ساختمان يروتئينى دارند ولى در برخى موارد هم ساختمان آنها غير يروتئينى است؛ مانند اسيدهاى نوكلئيك كه كيرندههاى مهم دارويى بخصوص براى عوامل شيمى درمانى سرطان هستند. 

صفحه 13:
CYTOPLASM 

صفحه 14:
0 بسیاری از داروها و مواد درون‌زاد (مانند هورمونها) عملکرد گیرنده‌ها رابا عمل به عنوان آگونیست تنظیم می‌کنند؛ یعنی با اتصال به گیرنده باعث افزایش مستقیم عملکرد گیرنده می‌شوند. ‎٩‏ بری داروهای دیگر به عنوان آنتاگرنیست عمل می‌کنند؛ یعنی به گیرنده متصل شده ولی یچگونه لثر مستقیمی بر عملکرد لن ندارند. لثریک آنتاگونیست بر روی موجود زنده به خاطر جلوگیری از عمل مولکولهای آگونیست دیگر بر روی آن گیرنده است. 

صفحه 15:
اتصال آگونیست به گیرنده و منحنی غلظت-پاسخ منحنی اثر دارو مه غلظت دارو 8 5 Emax ‏اح‎ 50 EC; ۳ ۲ ‏اثر مشاهده شده در غلظت‎ ۴ لع ‎EL,‏ حداکثر پاسخی که دارو می‌تواند ایجاد کند 200 30 20 10 0 ‎chk? ECs,‏ از دارو كه ‎0٠‏ درصد حداكثر باسخ را ايجاد مىكند. ‎ah‏ Change in heart rate (beats/min) 

صفحه 16:
اتصال آگونیست به گيرنده و منحنی غلظت-پاسخ برای نمایش بهتر داده‌های غلظت-پاسخ 8 منحنی اثر دارو — لگاریتم غلظت دارو ‎a‏ ‏260 ‏اين تبديل باعث می‌شود در غلظت‌های کمتر. مقیاس محور غلظت بازتر شده (جایی که اثر سریع‌تر تغییر می‌کند) و در 500 50 5 05 غلظتهای بالات فشرده‌تر گردد ‎Dose (log scale)‏ © (جایی که اثر کندتر تغییر می‌کند) 100 50 Change in heart rate (beats/min) 

صفحه 17:
٩بر‏ اساس حداکثر پاسخی که به دنبال اشغال همه گیرنده‌ها توسط آگونیست اتفاق می‌افتد. می‌توان آگونیست‌ها را دو دسته کرد: ‎٩‏ آگونیست کامل (۳() |۳)) که حداکثر پاسخ را ایجاد می‌کند ‎٩‏ آگونیست نسبی که پاسخ کمتری ایجاد می‌کند ‏022 در حضور آنتاگونیست برگشت ناپذیر است. 

صفحه 18:
‎٩‏ آگونیست‌های نسبی در غلظتی که همه گیرنده‌ها را اشغال می‌کنند نمی‌تواننسد اثری معادل داروی آگونیست کامل ایجاد کنند. ‎٩‏ آگونیست‌های نسبی می‌توانند به صورت رقابتی ار ایجاد شده توسط آگونیست‌های کامل را مهار ‎aoe‏ م ‎x Paral agonist,‏ 9 ود ان / ‎ ‎Ressonse ‎10 = 3 Jog (Ful agonist x partial agonist) ‎Prat ag component A, ‎۳ ‎ ‎‘og (Part agoniet) ‎Response ‎ ‎ ‎Poroantage of maxima ng 

صفحه 19:
9 آنتاگونیست گیرنده» ماده‌ای است که به گيرنده متصل شده ولی آن را فعال نمی‌کند. بتابراین اثر یک داروی آنتاگونیست به خاطر جلوگیری از اتصال آگونیست به گیرنده اش است. ‎٩‏ اگر رقابت آنتاگونیست با آگونیست بر سر اتصال به یک محل یکسان در روی گيرنده باشد. به آن آنتاگونیست رقابتی می گویند. ‎E> J ‏9 اگر آنتاگونیست با اتصال به محلی غیر از محل اتصال آگونیست. مانع فعال شدن گیرنده شود به ن آنتاگونیست غیر رقابتی (2۳1390015۳۳ ‎4S «(noncompetitive‏ 

صفحه 20:
© آنتاگونیست فارماکولوژیک: مکانیسم آنتاگونیسم دو دارو با یکدیگر و یا یک ترکیب آندوثن با یک دارو, از طریق رقابت با یکدیگر بر روی یک نوع گیرنده است که باعث می‌شود یکی از آنها مانع اثر دیگری شود. ‎٩‏ مانند پروپرانولول و نوراپی نفرین ‏© آنتاگونیست فیزیولوژیک: دو دارو یا ترکیب درون زاد از طریق مکانیسم‌های تنظیمی متفاوت و نه از طریق یک نوع گیرنده خاص با اثر یکدیگر مقابله می‌کنند. ‏© عموماً استفاده از دارویی که اثر آنتاگونیستی فیزیولوژیک_دارد غیر احتصاصی‌تر بوده و کنترل لن مشکل‌تر از یک داروی آنتاگونیست فارماکولوژیک است. ‏© آنتاكونيست شیمیلیی: در لين حللت يك دارو بدون دخللت گيرنده مستقیماً با داروی دیگر واکنش شیمیایی داده و آن را غیرفعال می‌کند. ‎٩‏ برای مثال پروتامین پروتئینی است که در ,7 فیزیولوژیک بار مثبت دارد و برای مقابله با اثرات هپارین که یک ‏داروی ضد انعقاد است و بار منفی دارده به کار رفته و با متصل شدن به هپارین آن را غیرفعال می‌کند. ‎ 

صفحه 21:
2- ۸۱260157 RA RI 4- INVERSE AGONIST RA | 

صفحه 22:
RECEPTOR LIGAND TYPES ‎A‏ تا ‎Full agonist Fe AR‏ ——-__ ۳ ‎Partial agonist‏ سس ‎PA‏ ‎ek oe 5 A ۳۹ ntagonist AR, =*+- AR, ‏رن ‎A ‎——— Inverse agonist AR\—4+>R, ‎ ‎Log [Drug] 

صفحه 23:
AGONIST EFFICACY AG + NC ANT AG + higher dose NC ANT NONCOMPETITIVE ANTAGONISM DECREASES | % Max response Log Drug Concentration 

صفحه 24:
Agonist atone Agonist effect (E) = Agonist + a irreversible antagonist 7 FIGURE 2-7: CHANGES IN AGONIST CONCENTRATION-EFFECT CURVES PRODUCED. AN IRREVERSIBLE ANTAGONIST .COPYRIGHT © 2004 BY THE MCGRAW-HILL COMPANIES, INC. ALL RIGHTS RESERVED 

صفحه 25:
0 قدرت اثر (رصوو): در مقايسه بين دو دارو هر كدام که بتولند در دوز کمتر اثری خاص را ایجاد کند. قدرت اثر بیشتری دارد. داروهای )و 0 قدرت اثر بیشتری از داروهای © و © دارند. © براى مقايسه قدرت اثر دو دارو بايد مقادير سظع0) 6060 ا ا ال ,۶0 آنها را با يكديكر مقايسه نمود. © سوال: در جه مواردى قدرت اثر در انتخاب داروى مناسب نقش ‎concentration‏ وما ‎Figure 2-18. Graded dose-response curves for four drugs, ilustraing different pharmacologic potencies and ‏دارد؟‎ ‎different maximal efficacies. ‏إتجويز داروهاى تزريقى طولانىائر. بايد قدرت اثر دارو زياد باشدء تا حجم بیش از حد زياد نشود. ‎ 

صفحه 26:
FULL AGONISTS (1.E., EQUAL :EFFICACIES) THAT DIFFER IN POTENCY Ovwparr te EOCSOs % Max Response Drug Concentration (log scale) 

صفحه 27:
«maximal efficacy) =» 3) ‏حداكثر‎ © يك دارو كه معمولاً به اختصار به لَن اثربخشى می‌گویند. بستكى به حداكثر ياسخى كه دارو در مقايسه با داروهاى ديكر ايجاد می‌کند. دارد. Response ۵ اثربخشی نقش مهمی در انتخاب بالینی یک دارو دارد؛ بخصوص زمانی که پاسخ بزرگی از دارو مورد نظر باشد. Log eoneentration 6 Figure 2-18. Graded dose-response curves for four drugs, ilustrating different pharmacologic potencies and different maximal efficacies. 

صفحه 28:
دامنه دوز بين حداقل دوز درمانی و حداقل دوز سمی Therapeutic window Supimnerapeurtic Time Plasma Steroid Concentration 

صفحه 29:
تفاوت در پاسخ دهی افراد به داروها 0 تفاوت های کیفی: 0 پاسخهای ایدیوسنکراتیک (پاسخهای غیرمعمول) که معمولا ناشی از تفاوتهای ژنتیکی در متابولیسم دارو یا مکانیسم‌های ایمونولوژیک (مانند واکتش های ۰ 0 تفاوت های کمی: ‎٩‏ هیپوراکتیو (6 00۲۳631/۷ ۳۱۷): پاسخ به دارو کمتر از افراد عادی است. ‎٩‏ هیپرراکتیو (6 06۲۳6213۷ ۳۱۷) : پاسخ به دارو بیشتر از افراد عادی است. ‎٩‏ تحمل (101673]066): پاسخ‌دهی به یک دوز مشخص در طی دوره درمان کاهش می‌یاید. 0 تاکی فیلاکسی (3265] 0/0 136109): پاسخ‌دهی به یک دارو به سرعت کاهش یاب ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 30:
کاهش طولانی مدت تعداد گیرنده Down Regulation 2 Up Regulation در پاسخ به مواجهه مستمر با آگونیست ها تحریک گیرنده برای مدتی طولانی (معمولا چند روز) توسط © آنتا گونیست های فارماکولوژیک مسدود گردد. 

صفحه 31:
DRUG ACTION: ‏اتصال دارو به كيرنده‎ DRUG EFFECT: وقايع داخل سلولى است كه بوسیله تعدادى واكنش با واسطه اى رخ ميدهد تاثير @‘ به ياسخ بيولوزيك تبديل ميكند. 

صفحه 32:
رسانى 1- گیرنده داخل سلولی: لیگاند حلال در چربی ?2 کیربوه: شعها نو فعالیت آنزیمی داخل سلولی 3- گیرنده عرض غشایی که به یک پروتئین تیروزین کیناز می چسبد. 4 کانال یونی عرض غشایی وابسته به لیگاند 5- پرونئین عرض غشايى كه يروتئين )را تحریک میکند (پیام رسان داخل لى) 

صفحه 33:


صفحه 34:
ل الا ورا شا ا ره ‎ie 6 =‏ رك ستروئيدهاى هورمون ‎I cous‏ 8 ا تس 0 تنظیم کننده های رشد و : 9 

صفحه 35:
Outside 

صفحه 36:
Extracellular Domain Transmembrane Domain Intracellular Domain 

صفحه 37:
+ Cytokine د } ‎Ly-p‏ ‏5111 بم 4 كماع 

صفحه 38:
CYTOSOL SH2 domain STAT2. STAT1 AFTER STATs DOCK ON SPECIFIC PHOSPHOTYROSINES ON THE RECEPTOR, THE Jaks. PHOSPHORYLATE THEM STATs DISSOCIATE FROM RECEPTOR STATs MIGRATE TO. 5001 AND DIMERIZE VIA BIND TO DNA AND OTH! THEIR SH2 DOMAIN GENE REGULATORY PROTEINS other gene regulatory proteins DNA 7 + a-interferon response TARGET GENE TRANSCRIPTION element in target gene 

صفحه 39:


صفحه 40:
Satins: Ligands Phosphorylation Controlled by different types of eee Voltage Stretch 

صفحه 41:
ل و ‘ 5 5 = 3 & ‘6 7 8 8 3 ‘domain 4 4 

صفحه 42:
‎eG 3‏ وشن فعالیب تک عتصر اثر کته (آنزیم با کانال) را تغبير میدهد. ‏اين عنصر غلظت ببيامبر ثانويه داخل سلولى را تغبير ميدهد ‎signal molecule‏ ‎ ‎ ‎G protein activated activated “ We enzyme G protein enzyme ‎ ‎ ‎ 

صفحه 43:
1 

صفحه 44:
SECONDARY MESSENGERS: d- CHOP 9 9 9- 0 

صفحه 45:
CAMP Agonist 

صفحه 46:
دی آسیل گلیسرول و فسفواینوز بتیدها انمع امي وی G-protein-linked Seoratal activated iesitel phospholipid phospholipase C diacylglycerol Tie protein activated G-protein kinase C & subunit inositol = 1.4.5-trlephorphote SQ ce «IP;) open Caz channel endoplasmic reticulum > 

صفحه 47:
signal molecule © ‎PI 4,5-bisphosphate‏ عه ‎G-protein-linked ۸ ۳۳۹۵۵‏ ‎receptor activated (61(4,5)P2]‏ )‘ ‎phospholipase C-B diacylglycerol‏ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎2 ‎“activated ‎activated G, inositol protein it? i kinase C @ subunit 1,4,5-trisphosphate © ‎(IP3) 0 6 ‎ ‎open IP3-gated 622-0 channel ‎ ‎ ‎ ‎lumen of endoplasmic reticulum 

صفحه 48:
Agonist = CaM-E + Response 

صفحه 49:
Drugs (Therapeutic response) Toxic No effect Dose Response 

صفحه 50:
The larger the TI the safer the drug Ben oD Cd ۱ % Individuals Responding 8 F 5 3 1 3 2 0 2 4 3 PI 35 2 3 5 Fd Dose (mg) Dose (mg) 

صفحه 51:
The theraoeutic 7 ‏زوا‎ | 7۲۱ < ۲۳۷ ED,, = 400/100 =4 | Seizure prevention 100 80 60 a io 00 200 400 800 DOSE (mag) % OF INDIVIDUALS RESPONDING 

صفحه 52:
‎٩‏ منظور از فارماکوکینتیک. تاثیر سیستم های زنده بر داروها می باشد. © فرايندهاى اصلى دخيل در فارماکوکیتیک شامل جذب. توزیع. مابولیسم و حذف می باشند. ‏7 عوامل فیزیکوشیمیایی موثر در عبور دارو از غشاء ‏۳ ۱- خصوصیات فیزیکوشیمیایی دارو: اندازه و شکل مولکول. میزان یونیزاسیون. حلالیت نسبی در چربی و میزان اتصال آن به پروتلین‌ها ‏© ۲-غشاء سلولی: ‎(Possve Dewbraae Proeport) ‏انتقال ساده از غشاء‎ -١ 5 ‎(Conter-Ordsted Orcbrace Procsyort) bel ‏انتقال از طریق‎ -۲ 7 ‎ 

صفحه 53:
انتقال ساده از غشاء ٩در‏ لین شکل انتقال. مولکولها به وسیلة دیفوزیون ساده و بر اساس شیب غلظتی‌شان در دو طرف غشاء و میزان حلالیت نسبی در چربی عبور می‌کنند. لین انتقال ارتباط مستقیم با میزان شیب غاظتی؛ ثلبت حلالیت چربی به آب دارو_و میزان سطح سلولی_موجود دارد. 

صفحه 54:
Areé قانون >10.1آ در رابطه با انتشار مواد PermeabthiCoetticién, 3۳9092) Gye Thickness ‎IS yp OS > Ce pw FICK 36°‏ ها از خلال یک سد را پیش بینی می کند. لین رابطه یک تایید کمی است برای لین یافته که هرچه مساحت یک عضو بیشتر باشد. ‏جذب دارو سریع تر خواهد بود. 9 به علاوه هرچه ضخامت سد غشایی کمتر باشد. جذب دارو سریع تر خواهد بود. 

صفحه 55:
fess jl lO ‏*شارژ الکترواستاتیک‎ ‏9انتشار لیپیدی:‎ ‏*بسیاری از داروها باز یا اسید ضعیف هستند.‎ PH® pKa® ۲۱6۴۵6۲5۵۳-( ‏*معادله هندرسن-هاسلباخ‎ (Hasselbalch 

صفحه 56:
معادله هندرسن - هاسلباخ protonatetbrm) = pKa pH unprotonad form RCOOH = RCOO’ + H* 

صفحه 57:
کاربرد بالینی معادله بدیده اسید و باز Celis of the Merstitium Urine ۳ pH 7.4 nephron pH 6.0 Lipid ‏م‎ ‎۳ diffusion | ! NH 9.001 mg ‏العشهمهكلِلِهمه نقتم‎ 0.001 mg 1 7 0.398 mg nan Bown 10 mg 0.399 mg “> ><. 10 mg total total Source: Katcung 8G, Masters SB, Trevor A): Basic & Climea! Pharmacology, 23th Editian: bttpiffwww,accesermedicina. cane Copyright @ The McGraw-Hill Companies. Inc. All riahts reserved. 

صفحه 58:
کاربرد بالینی معادله هندرسن - هاسلباخ 9 اکثر داروها آزادانه از گلومرول ها پالایش می شوند. اما داروهای محلول در چربی به سرعت از توبول ها بازجذب می شوند. مسمومیت با داروی اسید ضعیف: مسمومیت با داروی باز ضعیف: 

صفحه 59:
2848-452 ‎PW‏ مایعاتبدن ‎0.21 ‎0.117 ‎ ‎ ‎Range ‎of pH. 5.0-8.0 6.4-7.6 ‎7.5-8.0° ‎1.92- ‎2.59 ‎6.45- ‎72 ‎3.4-4.2° ‎ ‎Body Fluid ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 60:
0 جذب. عبارت است از میزان و سرعتی که دارو محل تجویزش را ترک می‌کند. © فراهمی زیستی بیانگر درصدی از داروی تجویز شده است که وارد جریان عمومی خون می‌شود یا به محل اثرش می‌رسد. ‎٩‏ راه های تجویز دارو: ‎(ral Ingestion) ‏تجویز خوراکی‎ ٩ ‎(Sublingual Administration) ‏تجويز زيرزبانى‎ © ‎(Rectal Administration) Jus, 5.5 ° ‎(Parentral Injection) 3) sl, ‏تجویز از‎ 0 ‏© تجويز ريوى ‎(PulmonaryAbsorption)‏ ‎Topical Application) 22 5+ » 5° 

صفحه 61:
تجویز خوراکی به دلیل بی‌خطری, راحتی و اقتصادی بودن, معمولترین روش تجویز دارو است. 0 معایب این راه تجویز: 0 جذب اندک برخی از داروها. احتمال بروز تحریک گوارشی, تخریب برخی داروها توسط آنزیم‌ها و اسید معده جذب متغیر و نایکنواخت و عدم امکان بلع در بیماران غیر هوشیار هيه دلیل کوچکی سطح جذب معده در مقایسه با روده و پوشیده شدن معده توسط یک لايه مخاطى نازك؛ محل جذب اصلى داروهاء روده می‌باشد. در مواردى كه لثر سريع دارو مورد نظر است. توصیه عمومی. مصرف دارو با شکم خالی و یک لیوان لب است (برای کمک به تخلیه سریعتر به روده؛ مگر اينکه به دلیل خاص © دیگر مانند تحریک گوارشی یا افزایش فراهمی زیستی دارو در مصرف با غذاء اين توصيه عمومى تغيير كند. 

صفحه 62:
تجویز خوراکی 7 فرآورده‌های روکش روده‌ای (۳۳۵۵۵۲۵۲۲۵۲5 ‎(Enteric Coated‏ 0 فراورده‌های ] ته رهش (0۳0۲۲۵۱۱۵0-۴۵۱68۵56 ‎(Preparations‏ 0 کاهش دفعات تجویز داری حفظ اثر مانى دارو در طول شب و کم کردن شدت یا شیوع اثرات ناخواسته 0 تفاوتهای بین فردی در غلظت خونی حاصل از دارو نسبت به فراورده‌های معمولی بیشتر ‎Saal‏ ‎Cul‏ ° در صورت درست کار نکردن پا درست استفاده نشدن شکل دارویی. ممکن است مقدار شده باعث سمیت گردد. زیادی از دارو به صورت سریع آزاد ٩اشکال‏ آهسته رهش, بیشتر برای داروهای با نیمه عمر کوتاه (کمتر از ۶ ساعت) مناسب هستند ولی گاهی اوقات برای داروهای با نیمه عمر طولانی (بیش از ۱۲ ساعت) هم 

صفحه 63:
تجویز زیرزبانی 2 برخی از داروها به راحتی از مخاط دهان قابل جذب هستند. 2 نیتروگلیسیرین: غیریونی و حلالیت در چربی بالا 2 نیترو گلیسیرین قدرت اثر بالایی هم دارد؛ بنابراین مقدار داروی نسبتاً کمی لازم است تا اثر درمانی آن ظاهر شود. © دارو تحت تأثیر متابولیسم عبور اول قرار نمی‌گیرد. 9 همچنین سرعت جذب و اثر دارو نسبت به تجویز خوراکی بیشتر است. 

صفحه 64:
2 در مواردی که امکان استفاده از راه خوراکی نیست (مانند بیماری که دچار استفراغ شده است»» تجویز رکتال اغلب می‌تواند مفید باشد. 0 تقریباً ۵۰ درصد داروی جذب شده تحت تأثیر عبور اول کبدی قرار نمی‌گیرد. 9 جذب رکتال اغلب نامنظم و اکامل است و بسیاری از داروها باعث تحریک مخاط رکتوم گردند. 

صفحه 65:
تجويز از راه تزریق ٩راه‏ های اصلی تزریقی شامل داحل وریدی, زیرجلدی و داخل عضلانی است. ‎٩‏ جذب از راه زیرجلدی و عضلانی از طریق دیفوزیون ساده_صورت می‌گیرد. ‏9 داروهای تزریقی, به جز راه دانعل شریلنی؛ ابتدا به بيه ها فته و ممکن است قبل از توزیع در بقیه بدن دجار حذف عبور اول در ريه ها شوند. ‎ 

صفحه 66:
تجویز داخل وریدی ‎(INTRAVENOUS)‏ در این راه تجوین فرآیند جذب حذف شده و دارو فراهمی زیستی کامل دارد. ° ‎٩‏ سرعت ورود دارو به بدن هم بصورت دقیق قابل تنظیم است. ‎٩‏ در مورد برنحی از داروهای محرک بافتی (مثل برحی داروهای شیمی درملنی سرطان)» لین را تنها راه ممکن برای تجویز است. ‏° : 56 : محدودیت حجم تزریق وجود ندارد. ‎٩‏ امکان بروز واکنش های نامطلوب ‎ ‏0 داروهای روغنی و سوسپانسیون نباید از اين راه تجویز شوند. 

صفحه 67:
ير جلدی (SUBCUTANEOUS) ‎Gul?‏ راه تجویز فقط در مورد داروهایی قابل استفاده است که باعث تحریک بافت نمي‌شوند. ‏9 جذب آهسته و ثابت دارو و ایجاد اثر طولانی ‏0 همراه کردن یک عامل منقبض کننده عروقی می‌تواند باعث طولانی‌تر شدن اثر گردد. 

صفحه 68:
تجویز داخل عضلانی (INTRAMUSCULAR) ‎٩‏ داروهایی که محلول در لب هستند بعد از تزریق عضلانی به سرعت جذب می‌شوند و این جذب نحث تأثیر میزان جریان حون موضعی قرار دارد. © ‏اگر دارو در حامل روغنی یا به صورت سوسيانسيون باشد (مثل ينى سيلين بنزاتين)» ‏جذب می‌تواند بسیار آهسته و ثابت باشد. ‎ ‎٩‏ برخی از داروها را که به خاطر لثر تحریکی به صورت زیرجلدی قلبل تجویز نیستند. می‌توان به صورت داخل عضلانی تزریق کرد. ‏در اين روش تجویز, متابولیسم عبور اول رخ نمی دهد. 

صفحه 69:
Intramuscular injection 

صفحه 70:
تجویز ریوی ‎٩‏ داروهای گازی و فرار به شرطی که باعث تحریک نشوند ° به دلیل سطح وسیع ریه‌هاء دارو به سرعت وارد گردش خون می‌گردد ‏مزایای تجویز ربوی: ‏© جذب سريع دارو به خون ‏© حذف اثر عبور اول كبدى ‎٩‏ در مورد بيمارى هاى ريوى؛ دسترسى موضعى دارو به محل لثر (مثل درمان @“- با فراورده‌های استنشاقی) 

صفحه 71:
تعداد کمی از داروها قادر به عبور از پوست سالم هستند که اين امر بستگی به حلالیت در چربی و سطح به کار گرفته شده برای تجویز دارو دارد. ۵ نیتروگلیسرین برای درمان آنژین صدری 9 فنتانیل برای تسکین درد 

صفحه 72:
به دنبال جذب دارو به گردش خون, دارو به داخل مایعات میان بافتی و داعل سلولی توزیع می‌شود. 0 عوامل مزثر در توزیع دارو: ‎٩‏ جریان خون: کبد. کلیه و مغز بیشتر و عضلات. اغلب احشاء پوست و بافت چربی آهسته‌تر ‎٩‏ حلالیت در چره دارو ‏اتصال: اتصال دارو به ماکرومولکول ها در خون یا یک بافت. غلظت دارو را در ن فضا افزايش می دهد. وارفارین» کلروکین ‏© اندازه بافت: عضله اسکلتی 

صفحه 73:
© گاهی متابولیسم دارو سبب خاتمه اثر آن می شود. ‎٩‏ برخحی از داروها که از راه خوراکی تجویز می شوند. قبل از ورود به گردش خون سیستمیک متابولیزه می شوند. (متابولیسم عبور اول) © ١-متابوليسم‏ دارو برای خاتمه اثر دارو: اثر بسیاری از داروها قبل از دفع خاتمه می یابد. زیرا به متابولیت های غیرفعال تبدیل می شوند. ‎٩‏ ۲-متابولیسم دارو به عنوان مکانیسمی برای فعال کردن دارو: پیش داروها (لوودوپا) در اثر متابولیسم در بدن به شکل فعال درمی آیند. ° ۳سحذف دارو بدون متابولیسم: “ @ 

صفحه 74:
0 داروهاء هم به صورت تغییر نيافته و هم به صورت تغییر یافته (0۳۳۷:() از بدن دفع می‌شوند: 0 اعضاء دفع کننده به استثنای ریه ترکیبات قطبی را بهتر از ترکیبات غیرقطبی دفع می‌کنند. (گازهای هوشر) ‎٩‏ کلیه‌ها مهمترین عضو در دفع داروها و متابولیت‌های آنها هستند. 

صفحه 75:
حذف ۳ ‎٩‏ حذف (2۳۲۵۳) به معنای دفع (۳07۳۳800) دارو نیست. ‎٩‏ یک دارو ممکن است مدت ها قبل از دفع از بدن, به دلیل تغییر مولکولی, حذف شده باشد. ‎٩‏ داروهایی که متابولیزه نمی شوند. حذف از راه دفع انجام می گیرد. ‏© © داروهايى كه متابوليت فعال دارند (ديازيام). حذف مولكول اصلى در لثر متابوليسم؛ به معناى خاتمه اثر ‏دارق نیست: 

صفحه 76:
حذف درحه اول ‎O‏ سرغت حذف با غلظت متناسب است» یعنی هرچه غلظت بالاتر باشد. مقدار بیشتری از دارو در واحد ‏زمان حذف می شود. ‏© اکثر داروهایی که کاربرد بالینی دارند از کینتیک درجه اول تبعیت می کنند. ‎First-order elimination ‎5 units/h elimination == rate ‏ل ‎1.25 ‎units/n ‎Time (h) ‎ ‎ ‎Plasma concentration 

صفحه 77:
حذف درجه صفر این اصطلاح زمانی به کار می رود که ‎Zero-order elimination‏ سرعت حذف. صرفنظر از غلظت. ثابت ‎units/h‏ 2.5 باشد ‎elimination rate‏ 5 2.5 units/h ۷ ۱ = ‎٩‏ لین نوع حذف برای ‎Ss‏ فنی توئین و آسپرین در غلظت های درمانی بالا یا ‎Time (h) ‏غلظت های سمی معمول است. ‎Plasma concentration 

صفحه 78:
2 0 ae ‎٩‏ کلیرانس (61) باکر حجمی از پلاسما است که در واحد زمان از دارو پاک می‌گردد: ‎ ‎_ Rate of elimination of drug ~ Plasma drug concentration ‎٩‏ یک دارو می‌تواند از راه های مختلف مثل کبد. کلیه. ریه و ... دفع شود. بنابراین کلیرانس کلی یک دارو از جمع کلیرانس بافتهای مختلف به دست می‌آید. ‎Claystomic = Clrona + Chiver + Clother‏ ‎ 

صفحه 79:
‎٩‏ حجم توزیع پبانگر حجمی است که اگر میزان داروی موجود در بدن در تن حجم حل شود غلظتی معادل غلظت پلاسمایی دارو به دست می‌آید. ‎LO‏ توجه به اينکه برخحی از داروها در بافتهای مختلف تجمع پیدا می‌کنند. حجم توزیع می‌تواند مقدار خیلی زیادی به دست بیاید که از حجم کل مایمات بدن پیشتر باشد (حالت غیر واقعی داشته باشد). ‎٩‏ به این خاطر گاهی به آن حجم ظاهری توزیع می‌گویند. ‎ ‏© هرجه توزيع دارو به بافتها کمتر باشد. حجم توزیعش کمتر خواهد دد. ‎Amount of drug in the body‏ ۳ ‎Plasma drug concentration‏ ‎ 

صفحه 80:
‎eee‏ تك ‏عنصت ههه ‎ ‎i ۳ 0 ~‏ - وچ درم 5 | ‎2unns ‎PTE? ~~ ‎2 units ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 81:
© مدت زمانی را که لازم است مقدار دارو در بدن به نصف کاهش یابد, نیمه عمر می‌گویند. Percent of maximum 0 2 4 6 8 2 4 6 8 10 Time (number of half-lives) © 

صفحه 82:
> يك رژیم دارویی. طرحی برای تجویز دارو در یک بازه زمانی است. "گر رژیم دارویی مناسب باشد. سطح درملنی دارو در خون حاصل می شود و از حداقل سمی فراتر نمی رود. 7 برای حفظ حداقل غلظت پلاسمایی در یک محدوده مشخص در طول مدت درمان, از برنامه دوز نگهدارنده استفاده می شود. 7 اگر پزشک بخواهد سطح پلاسمایی مطلوب را به سرعت ایجاد کند. از دوز بارگذاری استفاده می کند تا حجم توزیع دار انباشته شود. 7 برای ارائه ریم دارویی مناسب. اطلاع از حداقل غلظت درملنی, حداقل غلظت سمی, پاکسازی و حجم توزیع دارو لازم است. © 

صفحه 83:
Clinical testing testing Phase 1 (Rarmacokinetics?) 20-100 (D088 It Phase2 ۰ ۴ ‏تچ‎ patients phase 3. mechanism (Does it work, double blind?) Phase 4 1000-6000 patients (Postmarketing surveillance) Drug metabolism, safety assessment } 37 4 8-9 20 IND NDA (Patent expires (investigational (New Drug 20 years after filing New Drug) Application) of application) Lead compound synthesis ده 2 ‘Years (average) 

صفحه 84:


صفحه 85:
دوز نگهدار ‎ow‏ ‎s 314°‏ 5 از آنج ‎log‏ 5 ایی که سرعت نگهدارنده تجویز دارو, معادل سرعت حذف در پایدار است. دوز نگهدارنده تابعی از پاکسازی است. ۱ ۱ 5 ان | تعداد دوز لازم در هر روز. به نیمه عمر دارو و تفاوت حداقا 5000 we اوت بین حداقل غلظت درمانی و سمی پستگی دارد. 

صفحه 86:
متابولیسم داروها ‎٩‏ اکثر سلول هلیی که به عنوان دروازه ورود مولکول های خارجی به بدن عمل می کنند (پیتیلیوم ریوی» اپیتلیوم روده» مولکول های اقل دارند. ‎٩‏ یک مکانیسم بدن برای رهایی از مولکول های بیگلنه ای که وارد بدن می شوند بیوترانسفورماسیون داروها در بدن است. ‎٩‏ به کمک این مکانیسم. بدن به عملكرد برخى داروها يايان مى دهد. ‏9 اين مكانيسم ييش داروها را فعال مى كند. ‏© اكثر داروها محلول در جربى هستند در نتيجه دفع آهسته از بدن. ‏© بدن با تبديل دارو به شكل نامحلول تر در جربى (كه بازجذب كمترى دارد) دفع آن را تسريع مى كند. ‎ 

صفحه 87:
انواع واکنش های متابولیک ‎٩‏ واکنش های مرحله آ © واكنش هاى مرحله 11 

صفحه 88:
واکنش های مرحله ][ ‎٩‏ واکنش های مرحله آ عبارتند از اکسیداسیون (به ویژه توسط آنزیم های سیتوکروم 450 که اکسیدازهای چندکاره هم نام دارند), احیاء دآمیناسیون و هیدرولیز, ‎pole ©‏ بالایی از این آنزیم ها در رتیکولوم آندوپلاسمیک صاف سلول های کبدی یافت می شوند. ‎٩‏ این آنزیم ها برای سوبستراها زیاد اختصاصی نیستند به طوری که تعداد نسبتا اندکی از ایزوفرم های آنزیم ۴450 مسئول متابولیسم هزاران دارو می باشند. ‎٩‏ این واکنش ها عموماً منجر به کاهش فعالیت فارماکولوژیک می‌گردند؛ هرچند در بعضی موارد فعالیت ‎ ‏حفظ شده یا افزایش می‌يابد. ‎٩‏ در حالتی که یک دارو قبل از متابولیزه شدن غیرفعال است و در بدن تبدیل به متابولیت فعال می‌گردد. به آن ييش دارو (61001110) مىكويند. 

صفحه 89:
واکنش های مرحله 11[ ‎٩‏ اين ها واکنش صناعی و شامل افزودن (کنژوگاسیون) گروه های هیدروکسیل. آمین و سولفیدریل به مولکول دارو هستند. ‎٩‏ در لین واکنش هاء گروه هایی مانند گلو کورونات. استات. گلوتاتیون. گلیسین. سولفات و متیل به دارو افزوده مى شوند. ‎٩‏ این کنژوگه‌های قطبی عموماً غیرفعال بوده و به سرعت از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شوند. ‎٩‏ گاهی اوقات عکس آن اتفاق می افتد. برای مثال متابولیت ۶-گلوکورونید مرفین قوی تر از ترکیب مادر ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 90:
شترین نقش ‎٩‏ کبد: بیشترین ‎ads ©‏ محل هاى متابوليسم دارو 

صفحه 91:
عوامل دخیل در سرعت بیوترانسفور ماسیون دارو ‎٩‏ کوناگونی ژنتیکی ‏0 القاء توسط داروها ‏© سن ‎٩‏ بیماری های زمینه‌ای ‎٩‏ تفاوت در جنسیت: متابولیسم عبور اول کبدی در زنان کمتر از مردان است. ‎٩‏ سیگار کشیدن: القاء آنزیم در کبد و ریه و افزایش متابولیسم برخی داروها 

صفحه 92:
گوناکونی ژنتیکی 0 گوناگونی ژنتیکی, از جمله در زمینه آنزیم‌های کاتالیز کننده متابولیسم داروهاء یک قاعده کلی است. این گوناگونی پلی مورفیسم) ممکن است به صورت کاهش, افزایش یا حذف یک آنزیم باشد. © شناخت اين تفاوتهاء بخصوص در مورد داروهای با پنجره درمانی باریک اهمیت دارد. 

صفحه 93:
القاء توسط داروها ‎٩‏ فعالیت بسیاری از آنزیم‌های متابولیزه کننده. توسط برخی از ترکیبات برون زاد از جمله داروها تغییر می‌کند. یک ترکیب برون زاد» ممکن است باعث افزایش (لقاء) یا کاهش فعالیت آنزیم متابولیزه کننده ‏شود. ‎ ‏© ما ‎ ‏ى اوقات يك دارو باعث افزايش متابوليسم خودش مىكردد كه به آن خودالقائى ‏(۵6110۳ ۵۲0۵100 می‌گویند (مثل کاربامازپین). در چنین مواردی ممکن است نیاز به افزایش ‏تدریجی دوز باشد. ‎ 

صفحه 94:
سن ‎٩‏ سرعت متابولیسم دارویی در نوزادان و شیرخواران کمتر از بالغین است ولی می‌توانند به صورت نسبتاً ‏موّثری داروها را متابولیزه کنند. ‏© یک استثناء در اين مورد ضعف در گلوکورونیده کردن بیلی‌روبین در هنگام تولد است که باعث هیپربیلی روبینمی در نوزادان می‌شود. ‏0 بلوغ کامل متابولیسمی در دهه دوم زندگی اتفاق می‌افتد. ‏2 از آن به بعد. به تدریج با افزایش سن عملکرد آنزیمی کاهش می‌یابد. ‏0 عموماً در کهن سالی لازم است دوز داروها تا حدی کاهش داده شود و احتمال پاسخ دهی بیش دارو مد نظر باشد. ‎ ‏از حد به 

صفحه 95:
بیماری های زمینه‌ای يمهاى متابوليزه كننده است. در نتيجه در افرادى كه مبتلا به هياتيت. جرب و سيروز صفراوى هستند. ممكن است متابوليسم دارو تحت تأثير قرار بكيرد. © هرجند كه اين كاهش فعاليت. حدود ‎7١‏ تا ‎4٠‏ درصد است ولى در مورد داروهايى كه اثر عبور اول كبدى براى آنها شديد است همين مقدار کاهش می‌تولند منجربه دو تا چهار برابر شدن فراهمی زیستی خوراکی دارو گردد. 

صفحه 96:
متابولسم سمی © متابولیسم دارو مترادف با غیرفعال شدن دارو نیست. © برخی داروها در اثر متابولیسم. به فرآورده های فعال تبدیل می شوند. 9 اگر این فرآورده ها سمی باشند احتمال آسیب شدید در برخی شرایط وجود دارد. ‎٩‏ استامینوفن ‎٩‏ در دوزهای متعارشد ‎ee‏ هاى كلوكورونيد و سولفات ‎ ‎ ‏ت واسط پس از کنژوگاسیون با گلوتاتیون, به یک فرآورده بی خطر سوم تبدیل می شود. ن کافی) ‎٩‏ با اتمام ذخایر گلوتاتیون. متابولیت واسط با گروه های سولفیدریل روی پروتئین های ضروری سلول کبدی ترکیب می شود و به مرگ سلول می انجامد. ‎ 

صفحه 97:
متابولسم سمی ‎٩‏ تجویز فوری داروهای دهنده سولفیدریل (استیل سیستئین) ‏* در افراد مبتلابه بیماری کبدی شدید. ذخایر گلوکورونید. سولفات و گلوتاتیون ممکن است تخلیه شود و در دوزهای نه چندان بالای استامینوفن, سمیت کبدی ایجاد نماید. ‎٩‏ القا کننده های آنزیم مانند اتانول ممکن است سمیت استامینوفن را افزلیش دهند. زیرا آنها متابولیسم مرحله آ را بیش از متابولیسم مرحله 1 افزایش می دهند و در نتیجه تولید متابولیت واسط فعال ‏افزايش مى يابد. ‎ 

صفحه 98:
متابولیسم استامینوفن (Phase Il) (Phase Il) Ac-glucuronide jeer Ac —p> Ac-sulfate P450 |] | Cytochrome P450 induction (hace 0 Reactive electrophilic ‘compound (Ac*) 5 | macromolecules ۳ a (protein) 0 Act Act 7 1 ‘Ac-mercapturate Hepatic cell death 

صفحه 99:
آزمون های حبوانی © آزمون های حیوانی به کاربرد دارو و فوریت در مصرف بستگی دارد. ‎٩‏ داروهای ضدسرطان و ایدز: شواهد کمتری برای ایمنی ‎٩‏ ۱- سمیت حاد: برای تمام داروهاء تجویز تک دوز دارو تا رسیدن به سطح مرگبار ۲ گونه 9 ؟- سميت تحت حاد و مزمن: اكثر داروها به ويه داروهايى كه براى مصرف درازمدت طراحى شده اند ۲ تا ۴ هفته برای سمیت تحت حاد. ۶ تا ۲۴ ماه برای سمیت مزمن, ۲ گونه 

صفحه 100:
کار آزمایی های بالینی ‎٩‏ مرحله ۱ * ارزیابی دقیق رابطه دوز-پاسخ و فارماکوکینتیک در تعداد کمی (۱۰۰-۲۰ نفر) از داوطلبان سالم ‎٩‏ استثنا: داروهای ضدسرطان و سایر داروهای شدیدا سمی (تجویز به افراد مبتلا به بیماری هدف) ‎٩‏ مطالعه تاثیر حاد دارو در طيف گسترده ای از دوز آن 0 مرحله ۲ © تاثير دارو در تعداد متوسطی (۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر) از افراد مبتلا به بیماری مورد نظر ۵ استفاده از دارونما و کنترل مثبت ‎٩‏ بیماران در بخش های یک بیمارستان پایش می شوند ‎٩‏ هدف: آیا دارو در دوزهای قابل تحمل در بیماران اثرات مورد نظر را دارد؟ 

صفحه 101:
کا رآزمایی های بالینی ۳ ‏مرحله‎ ٩ © استفاده از دارو در تعداد زیادی (۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر) از بیماران در چندین مرکز و توسط چندین يزشك. دارو به شکل نهایی ‎٩‏ دارونما و کنترل مثبت, مطالعه دوسویه کور ‏اهداف این مطالعه: بررسی هرچه بیشتر اثرات مفید داروی جدید. مقایسه آن با داروهای قدیمی, سمیت هایی که به دلیل شیوع اندک در مرحله ۲ قابل شناسایی نبوده اند. ‎۴ ‏مرحله‎ ٩ ‎3° ‎ ‏ارت پس از عرضه به بازار ‏0 با تشخیص سمیت های بسیار نادر و گزارش سریع؛ از یک فاجعه درمانی پیشگیری شود. ‎ 

صفحه 102:
جنبه‌های اقتصادی کار تحقیق در مورد داروهای جدید کاری با خطر شکست بالا است؛ به طوری که تقریبا از هر ۱۰۰ پروژه یکی منجر به ورود دارو به بازار می‌شود. 9 ثانياً ابن كار بسيار وقتكير و طولانى است و به طور ميانكين ‎١7‏ سال به طول مى انجامد. بنابراين توسعه يك داروى جديد هزينه بسيار زيادى دارد (حدود ‎58٠‏ تا ‎0٠٠‏ ميليون يوند كه به سرعت هم زياد می‌شود.) Patent ° © در عمل از هر ۸ دارویی که وارد بازار می‌شود یکی سود کافی دارد که می‌تولند هزینه‌های ۷ داروی دیگر را هم برای کارخانه سازنده پوشش دهد.