صفحه 1:
درس پنجم
آثار باستانی . مرز تاریک و روشن تاربخ
صفحه 2:
نوشته های قدیمی بخشی از گذشته بشری است که عمر آن به سختی به ۵۰۰۰ سال می رسد.
یکی از مهم ترین راه های تکمیل دانش تاریخی مطالعه ی آثار مادی به جا مانده از انسان های گذشته است . آثار
باستانی یا آثار تاربخی.
آثار باستانی:
تعریف: همه ی آثاری که ساخته ی دست انسان و انديشه های اوست و به شکلی با زندگی او ارتباط دارد مانند :
مجمسه ها- فسیل های انسانی - سنگ نبشته ها- اشیاء و بناهای تاریخی.
آثاری چون بقایای انسانی و حیوانی که در محیط زندگی انسان یافت می شود . اهمیت باستان شناختی می پاید.
صفحه 3:
نکته کلیدی:
نسخه های خطی و اسناد کهن و قدیمی اثری تاربخی است که اطلاعاتی مانند : تاریخ کاغذ - مرکب- نوع خط و...
در اختیار ما می گذارد.
آثار باستانی معرف: انديشه - هنر - علم - دين و به طور کلی تمدن و فرهنگ سازندگان آن را به ما معرفی می کند
صفحه 4:
شیوه های نام گذاری آثار باستانی:
درباره ی نام گذاری آثار باستانی شیوه های یکسانی وجود ندارد.
عده ای :
همه آثار به جا مانده از گذشته را باستانی می دانند اعم از معقول و مکتوب و محسوس و...
آثار متعلق به دوره های قدیمی تر زندگی انسان را باستانی می دانند .
بر اساس تعریف دسته دوم آثار دوره های بعدی به نام هایی مانند : آثار اسلامی - آثار رومی و آثار معاصر نام
گذاری می شوند.
صفحه 5:
عقیده بعضی صاحب نظران :
اهمیت وجود يافته های باستان شناسی برابر وجود کتاب ها و اسناد تاربخی مکتوب از گذشته
بخش مهمی از کار باستان شناسان مربوط به :
)حضور در محوطه های تاریخی
۲)انجام فعالیت های علمی می شود.
صفحه 6:
- چگونگی شناسایی آثار
- کشف آثار
افرادی که درباره ی
۲ آنها - آموزش می بینند (باستان شناس) نام دارند
> بين سن
- حفارى و كاوش
شناخت دوران های تاربخی و ویژگی هر دوره
- باستان شناسان از علوم دیگر چون: زمین شناسی - شیمی -
صفحه 7:
)مرحله کشف وشناسایی مکان و آثار:
- باستان شناس با استفاده از ابزار و شواهد آثار را می شناسد.
- بناهای تاریخی و وبرانه ها - به آسانی قابل شناسایی هستند.
- قسمت های مهمی از آثار در معرض دید مستقیم نیستند به همین دلیل مراجعه به منابع
- نوشتاری: کتاب های تاریخی - سفرنامه ها
- عکس برداری: استفاده از دوربین های قوی که بدون حفاری آثار درون زمین را تشخیص می دهند.
صفحه 8:
۲- مرحله کاوش و حفاری:
- حفاری برای یافتن آثار درون زمین يا ویرانه ها انجام می شود.
- از مراحل حساس و مهم در کار باستان شناسی که دانش و تجربه ی باستان شناسان محک زده می شود.
- آثار در حین حفاری توسط باستان شناس ثبت و گاهی عکس برداری می شود زیرا:
- در حین حفاری باستان شناس آن را می بيند.
- آزمایش می کند
غير قابل تکرار است.
صفحه 9:
نکات کلیدی:
-١ به دليل حساسیت در مرحله ی کاوش اسکار منتلیوس باستان شناس سوئدی می گوید (در مواقعی که حفاری
منجر به از بین رفتن آثار می شود بهتر است از انجام آن خودداری شود.
۲- در مرحله کاوش گاهی با الک کردن یا شستن خاک محل کاوش ریزه های آثار جمع آوری می شوند.
۳- بعضی آثار که دچار تجزیه ی شیمیایی شده اند در اثر لمس کردن يا کوچک ترین ضربه متلاشی می شوند به
همین دلیل ثبت آنها بسیار حساس است.
صفحه 10:
۳) مرحله استخراج و تنظیم اطلاعات : کارهایی مانند:
- تاریخ گذاری آثار
~ شناسایی مواد به کار رفته در آثار
- ارائه آگاهی های تاربخی بر اساس یافته ها
صفحه 11:
بیش تر بدانید:
در قرن ۱۸ میلادی (۷۹۹) زمان اشغال مصربه دست ناپلئون یک سرباز فرانسوی در حین حفر سنگر به
نوشته ای برخورد که معلوم شد از مهم ترین آثار مصر باستان و جهان است.
صفحه 12:
کتیبه ی روزت یا رشید:
سه زبانه است.
خطوط آن مصری و ترجمه اش یونانی است.
به وسیله ی آن رموز خط مصریان باستان را دریافتند .
هم اکنون این کتیبه در کشور انگلستان نگهداری می شود.
صفحه 13:
)استفاده از شواهد نوشتاری:
للف) بر روی بعضی از بناها ظروف و اشیا تاریخی نوشته هلیی وجود دارد که گاهی توضیحاتی درباره ی زمان
ساخت و سازنده ی آن می دهد .
ب) گاهی در محل آثار کتیبه با سکه یافت می شود که به کمک آنها می توان زمان ساخت آن آثار را تعیین کرد.
لین امکان وجود دارد که در نوشته های جغرلفی دانان سیاحان - مسافران - درباره ی یک لثر مطلبی نوشته
شده باشد.
صفحه 14:
۲) سال یابی به روش کربن ۱۴
الف ) یکی از روش های مشهور باستان شناسان که در اواسط قرن ۲۰ ابداع شد.
ب) کوبن ۱۴ عنصری است که بر لثر فعل و انفعالات انجام شده بین لتم های نیتروین +پرتوهای کیهلنی در سطوح باللیی جو زمین
ایجاد می شود.
جه روش جذب کربن ۱۴:
-١ كياهان از طریق فتوسنتز
۲- انسان ها و حیوانات از ol تغذیه
صفحه 15:
د) کربن ۱۴ با گذشت زمانی نسبتاً طولانی اما مشخص به نیتروژن تبدیل می شود.
۰) زمان تجزیه ی کربن ۱۴: ۵۷۰۰ سال طول می کشد تا میزان آن در بقای یک موجود به نصف برسد. این زمان
۰ سال ) را اصطلاحاً (نیمه عمر کربن ۱۴) می نامند.
) حداکثر دوره ی زمانی تعیین سن آثار با روش کربن ۱۴ حدود ۷۰ هزار سال است.
صفحه 16:
بيش تر بدانید:
در سال ۱۳۸۰ میلادی یک اسقف پارچه ای را که در شهر تورین ایتالیا يافته بود به عنوان کفن حضرت عیسی (ع)
معرفی کرد (ادعای دروغین) اما در دهه ی ۱۹۸۰ از طریق عملیات کربن ۱۴ در سه آزمایشگاه مختلف مشخص شد
که این پارچه متعلق به حدود ۱۳۰۰ سال بعد از دوران زندگانی عیسی (ع) است.
صفحه 17:
۳) روش سال یابی پتاسیم - آرگون:
- این روش برای شناسایی سن آثار چند صد هزار تا چند میلیون سال استفاده می شود.
- پتاسیم عنصری است که در پوسته زمین و سنگ های آتشفشانی وجود دارد.
- در دوره ی زمانی طولانی تر از روش کرین ۱۴ پتاسیم به گاز آرگون تبدیل می شود و در منافذ سنگ ها جمع می شود .
- قدیمی ترین اجساد انسانی در قاره آفریقا با قدمت ۲/۵ تا ۴ میلیون سال با روش پتاسیم - آرگون تاريخ گذاری شده است.
صفحه 18:
۴- تعیین سن بر اساس حلقه های تنه ی درختان:
هر یک از حلقه های تنه درخت معمولاً در طى يك سال به وجود می آیند.
نکته ی مهم این که پهنای حلقه های هر سال با بقیه متفاوت است .
باستان شناسان برای تعیین آثار چوبی با آثاری که چوب در آن استفاده شده از این روش استفاده می کنند.
صفحه 19:
نکته کلیدی:
یکی از تابلوهای رامبراند(نقاش فرانسوی) متعلق به قرن ۱۷ میلادی با روش تعیین سن حلقه های درخت
شناسایی شد.
صفحه 20:
کاربرد مطالعات باستان شناختی در تاریخ نویسی:
هر اندازه دسترسی ما به منابع مکتوب کم تر می شود اهمیت آثار تاریخی در بازسازی گذشته بیش تر می شود.
صفحه 21:
کمک های باستان شناسی به تاریخ نگاری در دوران های متفاوت:
دوره ی پیش ازتاریخ:
پیش از اختراع خط مهم ترین منبع کسب آگاهی آثار باستانی - تاريخ نانوشته.
آگاهی ما درباره ی عصر سنگ - عصر مس - عصر مفرغ- از طریق آثار باستانی است.
با استفاده از آثار باستانی مورخان به اطلاعات ده ها - صدها و گاه میلیون ها سال رسیده اند.
صفحه 22:
دوران تاریخی : (در این دوران توجه به آثار تاریخی از دوجنبه به مورخ کمک می کند.
- تایید يا رد آنچه در نوشته های تاریخی است
- آثار تاریخی می توانند با تایید نوشته های مورخان گذشته یقین ما را افزايش دهند.
- ممکن است یافته های باستان شناسی بعضی اطلاعات تاریخی را رد یاتصحیح کند.
صفحه 23:
روشن کردن مسائل تاربخی که در منابع مکتوب نیست پا بسیار کم است:
کتاب های تاریخی در زمینه های زندگی مردم - هنر - صنعت و ار تباطات تمدنی ملت ها معلومات زیادی را در
دسترس ما نمی گذارند.
مطالعه بر روی آثار درباره ی جذب اطلاعات بسیار کمک می کند.
صفحه 24:
نکته کلیدی:
ررسی هجوم اقوام شمللى .به جين وجود ديوار جين به عنوان یک لثر تاریخی نوشته های تاریخی را تایید می کند آثار دوره ی
اشکانی در شهر نسا در ترکمنستان بسیاری از مسائل گذشته را روشن می کند.
بیش تر بدانید :
آشهر سوخته در زابل در هزاره ی چهارم پیش از میلاد (حدود ۶۰۰۰ سال پیش ) آباد بوده که در ۳۰۰۰ سال قم به دلايلى نظير: تغيير
مسیر رود هیرمند حمله ی مهاجمان و آتش سوزی از بین رفته است.
صفحه 25:
ملاحظات مورخان در استناد به آثار تاریخی:
همه ی اطلاعات به دست آمده توسط باستان شناسان دارای ارزش یکسان نیستند.
ملاحظات مورخان دراستناد به آثار تاربخی:
اطلاعات تاریخی درباره ی یک اثر باید از سوی افراد متخصص در باستان شناسی تایید شود.
ممكن است افراد يا مراكزى با انكيزه هاى سودجويانه : تحريف تاريخ - كسب درآمد - ناآكاهى انحراف از تاريخ
نتايج حاصل از تحقيقات باستان شناسى تا زمانی معتبر است كه يافته هاى باستان شناسى جديدتر آن ها را نقص نكرده باشد.
صفحه 26:
حفظ آثار باستانی به عنوان مدارک تاربخی:
آثار پس از کشف : نگهداری یا مرمت می شوند.
تقسیم بندی آثار تاریخی:
آثار منقول یا قابل انتقال : به موزه ها برده می شوند و قابل نقل و انتقال هستند مانند ظروف . ابزارها و...
آثار غير منقول يا غیر انتقال: مانند بناها در محلی که هستند مطالعه و حفظ می شوند گاهی ممکن است قسمتی !
یک بنا به موزه برده شود.
صفحه 27:
برای حفظ آثار کارهای مختلفی انجام می شود از جمله:
ایمن سازی در برابر حوادث طبیعی (زلزله - سیل)
ترمیم خرابی های آنها
نگهداری در اماکن امن و مناسب از نظر نور و دما و سرقت
صفحه 28:
نکته کلیدی:
در بازسازی بناها طوری عمل می شود که ضمن افزودن بر عمر واستحکام آن ها . هویت تاریخی و حقیقی
آن ها نیز آسیب نبیند .
- امور مربوط به آثار باستانی در همه کشورها به موسسات یا سازمان هایی سپرده شده است.
- درایران این امور بر عهده ی سازمان میراث فرهنگی . گردشگری و صنایع دستی است.
صفحه 29:
بيش تر بدانید :
در سال ۱۳۸۰ در ایران در چند کیلومتری جیرفت آثاری به دست آمد که قدمت آن ها به حدود ۵ تا ۶ هزار سال
می رسد تنگ مخروطی از جنس سنگ صابونی به ارتفاع ۲۶/۲ سانتی متر که نقش آن نبرد مارها وعقاب ها
رانشان می دهد از آثار یافت شده در جيرفت است.
صفحه 30:
موزه ها - گنجینه ها ی آثار باستانی:
مهم ترین مکان نگهداری آثار و اشیای تاریخی موزه ها هستند .
کلمه ی موزه از ربشه ی پونانی موزبون گرفته شده است در یونان قدبم معابد رب النوع های
یونانی به این نام خوانده می شدند.
پیشینه ی تشکیل موزه ها برای نگهداری آثار به قرن ۱۹ میلادی بر می گردد.
صفحه 31:
دلابل توجه جوامع و حکومت ها به موزه:
تمایل ذاتی بشر به حفظ اشیا کمیاب و گران بها.
پیشرفت های علمی در زمینه ی تاریخ و باستان شناسی
رشد احساسات ناسیونالیستی و هویت ملی
افزایش آگاهی نسبت به اهمیت آثار در شناخت بهتر زندگی گذشتگان
صفحه 32:
بزرگترین و مهم ترین موزه ها ی جهان:
موزه ی لوور: پاریس
موزه ی بریتانیا : لندن
موزه ی متروپولیتن : نیویورک
موزه ی گنجینه ی ملی : ایران - تهران
صفحه 33:
نکته کلیدی:
رسیدگی و نظارت بین المللی بر امور موزه ها بر عهده ی شورای بین المللی موزه ها
است که بخشی از سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد پونسکو است.
صفحه 34:
ویژگی های بازدیدکنندگان از موزه :
۱- علاقه مندی
۳- دقت درجریان بازدید
۳- داشتن وقت و حوصله ی کافی
صفحه 35: