پاورپوینت اصول و تفکر سیستماتیک

صفحه 1:


صفحه 2:
* اصل 1 : هرگز نباید شرایط محیطی را سرزنش کرد 

صفحه 3:
در سال 1954 انجمنی متشکل از زیست ‎Ris‏ اقتصاددان, ریاضی دان و فیزیولوژیست بنام انجمن پژوهشی سیستمهای عمومی تشکیل شد که کارشان پیدا كردن شباهتهای علوم مختلف و انتقال مفاهیم یک علم به علم دیگر بود. بدنبال تحقیقات این انجمن نظریه عمومی سیستمها را منتشر کرد. هدف نظریه عمومی سیستمها کشف قوانین و نظم ذاتی انواع پدیده هاست. نظریه عمومی سیستمها : برخلاف پدیده های فیزیکی مثل جاذبه و الکتریسیته. حیات و زندگی فقط در موجودیتهایی بنام ار گانیسم یافت می شود. هر ار گانیسم یک سیستم است که شامل اجزاء است و این اجزاء با یک فرایند با هم براي رسیدن به یک هدف در تعاملند. 

صفحه 4:
مقدمه ای بر سیستم ویژ گیهای نظریه عمومی سیستمها : عناصر یک سیستم حتما بهم وابسته اند و عناصر مجزا نمی توانند تشکیل یک سیستم بدهند. رویکرد سیستمی یک رویکرد کل گرایی است. یک مجموعه دارای ویژگی متفاوتی از جمع ویژگی تک تک اجزاست. less 2<141 ‏سینرژی‎ 

صفحه 5:
مقدمه ای بر سیستم فعالیت تعامل اجزاء بدنبال یک هدف نهایی یا یک وضعیت تعالی است. سیستم دارای ورودی و خروجی است. ورودیها را دریافت می کند و خروجیها را توليد مى 5د در سيستم تبديل وجود دارد . ورودى به خروجى تبديل مى شود. در سيستم سلسله مراتب وجود دارد و هر سيستم از زير سيستمهايى تشكيل شده و خودش زير مجموعه ای از يك سيستم بر مثلا سیستم مدیریت منابع انسانی دارای زیر سیستم حقوق و مزایا و جذب است. 

صفحه 6:
مقدمه ای بر سیستم © كاربرد نظريه عمومى سيستم ها در مطالعه سازمانها : كاربرد اصول نظريه عمومى سيستمها در تحليل فرآيند. ساختار ‎a IS‏ ساز و کارهای کنترل. وابستگی و تعامل اجزاء. ورودیها و خروجیها اهمیت بیشتری می یابد. در واقع از طریق شناخت آ گاهانه سیستم است که می توان بر پیچید گی سازمانی که باید اداره شود واقف شد. 

صفحه 7:
مقدمه ای بر سیستم © 1- خطر محدود شدن به يك وظيفه برطرف شده و ساير زير سيستمهاى توليد كننده وروديها يا استفاده كننده از خروجيهاى سيستم ( سازمان) را تحت شناسايى قرار مى دهد. مزایای تفکر سیستمی: 2- اين امکان را برای مدیران فراهم می کند که هدف های وظیفه ای خود را مرتبط با مجموعه هدفهای کلان سازمان در نظر بگیرند. 3- تفکر سپستمی باعث می شود ساختار زیر سیستمها متناسب با سیستم کلی سازمان تعریف شود. 4- به دلیل داشتن هدف کلی سیستم امکان ارزیابی زیرسیستمها در جهت همراستایی با هدف کل امکان پذیر است. 

صفحه 8:
© در قرن بيستم تعاريف مختلفى از سيستم ارائه كرديد ولى جامع ترين آنها عبارتند از: تعر يف سيستم: ” مجموعه منظمى از عناصر بهم وابسته كه براى رسيدن به اهداف مشترك با هم در تعاملند " 0 عبارت از مجموعه فعالیتهایی که در زمان و مکان با نوعی کنترل و تصمیم گیری و ارزيابى بهم مربوط مى باشند با برداشت كلى از اين تعاريف هر سيستم 3 محور اصلى دارد: 1- هدف 2- اجزاء وعناصر 3- ارتباط بين اجزاء 

صفحه 9:
نظام ارزشی واقعیات بايد نیازها امکانات محدودیتها نيازى به توضيح 2 بخش ديكر نمى بينم ! 

صفحه 10:
ادامه تعر یف سیستم کره زمینی که ما در آن زندگی می کنیم . قسمتی از منظومه شمسی است. آدمی برای زندگی خود . "سیستمهای سیاسی و اجتماعی " خاصی بوجود آورده است. هر روز با "سیستمهای گوناگون حمل و نقل " روبرو هستیم. گاه از سیستمهای داخلی بدن خود . مانند سیستم گوارش رنج می بریم. مهمترین دستگاه بدن ما . یعنی دستگاه مغز و سیستم مر کزی اعصاب . سیستم حیاتی و اسرار آمیزی است. در نظر اول همه اين سیستمهایی که برشمردیم . بسیار متفاوت با یکدیگر جلوه می کنند. پس چراما همه آنها را با نام "سیستم " می خوانیم؟ سببش این است که همه آنها از یک لحاظ با یکدیگر شباهت دارند. البته همه آنها دستگاههایی هستند که از قسمت هاى گوناگون تشکیل شده اند اما همه این قسمتها به یکدیگر وابسته اند و با هم روابط متقابل دارند. 

صفحه 11:
ادامه تعر یف سیستم با این همه . کلمه "سیستم " خالی از ابهام نیست. زیرا با آنکه ما معنی آنرا می دانیم (یا خیال می کنیم که می دانیم) . بسیار دشوار است كه به انیم تعریف روشن و دقیقی از آن به دست دهیم. به همین دلیل , پیش از آنکه کلمه "سیستم " را تعریف کنیم . بهتر است که اندکی بیشتر درباره موارد استعمال آن سخن بگوییم. به هر جا كه نظر افكنيم ‏ در دورادور خود سیستمهای گوناگونی را می بینیم: سیستمهای بسیار بزرگی چون, منظومه شمسی * ‎sage os Ob‏ کوچک و بل مقواری از سیستم کهکشان" " است . و خود کهکشان نیز یکی از سیستمهای کهکشانهای بی شمار کیهانی است که دیدن آنهامکان پذیر می باشد و سیستمهای بسپار کوچکی مانند "سیستمهای سلولی " در قلمرو بیولوژی و "سیستمهای اتمی " در قلمرو فیزیک. 

صفحه 12:
ادامه تعر یف سیستم از اينها گذشته . سیستمهای دیگری نیز وجود دارند مانند : "سیستمهای مکانیکی" مثل موتورها ومولدهای سیستمهای بیولوژیکی " مانند انسان و حیوانات و نباتات , و "سیستمهای اجتماعی " مانند کارخانه ها و احزاب سیاسی و خانواده. هنگامی که یک سیستم مکانیکی با یک سیستم بیولوژیکی با هم جمع آیند - مانند هنگامی که انسانی اتومبیل یا هواپیمایی را براند - با نوع دیگری از سیستمها روبرو می شویم که نامشان "سیستمهای انسان به علاوه ماشین" است. همچنین مشاهده می کنیم که "سیستمهای طبیعی " ای نیز وجود دارند که بدون دخالت انسان کار می کنند . مانند "جنگلها" و "رودخانه ها" که هر یک از آنها "سیستم طبیعی " مستقل و خاصی است. 

صفحه 13:
تعریف راسل ایکاف از سیستم : سیستم مجموعه ای از دو يا چند عنصر (6160610) است که سه شرط زیر را داشته باشد : هر عنصر سیستم بر رفتار و یا ویژگیهای کل (۷/11016) سیستم . موثر است . به عنوان مثال رفتار اجزايی از بدن انسان مثل قلب و مغز و شش می توانند عملکرد و ویژگیهای بدن انسان را به عنوان یک کل تحت تاثیر قرار دهند . بين عناصر سیستم از نظر رفتاری و نوع تاثیر بر کل سیستم . وابستگی متقابل وجود دارد . پعنی نحوه رفتار هر عنصر و نیز نحوه تاثیر هر عنصر بر کل سیستم . بستگی به چگونگی رفتار حداقل یک عنصر دیگر از سیستم دارد . به عنوان مثال در بدن آنسان ۰ نحوه رفتار چشم بستگی به نحوه رفتار مغز دارد . هر زیر مجموعه ای از عناصر تشکیل شود رفتار کل سیستم موثر است و اين تاثير ب ت دیگر اجزای یک سیستم چنان تشکیل داد به حداقل یک زیر مجموعه دیگر از سیستم دارد . به عبار به هم مرتبط اند که هیچ زیر گروه مستقلی از آنها نمی توا 

صفحه 14:
تعریف راسل ایکاف از سیستم : تعریف فوق , یکی از تعاریف عمیق و دقیق سپستم است که درک آن نیاز به تعمق دارد . نتاب ‎Wf dn el anaes‏ 1. هر سيستم . يك كل است كه نمى توان آنرا به اجزاء مستقل تقسيم نمود . 2 هر جزء سیستم . ویژ گیهایی دارد که اگر از سیستم جدا شود , آنها را از دست می دهد . به عنوان مثال چشم به عنوان جزثی از سیستم بدن انسان . اگر از بدن جدا باشد . نخواهد دید . 3 هر سیستم . ویژگیهایی دارد که در هیچ یک از اجزاء . بطور مستقل وجود ندارد . به عنوان مثال . انسان به عنوان یک سیستم می تواند بخواند و بنویسد که هیچ یک از اجزاء بدن , به تنهایی قادر به اين کار نیستند . 

صفحه 15:
تعریف راسل ایکاف از سیستم : 4. وقتی سیستم به اجزاء مستقلی تقسیم شود . برخی از ویژگیهای ضروری خود را از دست می دهد . 5 اگر اجزاء یک موجودیت (6101117) با یکدیگر تعامل نداشته باشند , تشکیل یک مجموعه می دهند نه یک سیستم . به عبارت دیگر . مشخصه مهم یک سیستم . تعامل و ارتباط است و ویژ گیهای اصلی سیستم از تعامل اجزاء بدست می آید نه از رفتار مستقل اجزاء . به عنوان مثال اگر قطعات یک خودرو را به صورت منفک در یک مکان کنار یکدیگر قرار دهیم . تشکیل خودرو نخواهند داد . 

صفحه 16:
( Feedback) ,,>5 بازخور یا پس خوراند یکی از مکانیسمهایی است که در اغلب سیستمها به گونه ای موجود است . 1 دستگاههای مکانیکی هستند که با مکانیسم بازخور عمل می کنند . ترموستاتها با افزایش یا کاهش دما . اقدام به قطع يا وصل دستگاه می کنند . برخی موشکهای رها شده از هواپیما از طریق بازدریافت برخورد امواج رادار مسیر خود را اصلاح می کنند . در سیستمهای طبیعی نیز نظام بازخور وجود دارد . موجودات زنده با دریافت نشانه های هشدار . رفتار خود را تفییر می دهند . رابطه یک ارگانیسم زنده و محیط آن ارتباطی دوجانبه و مبتنی بر اصل بازخور است. یک ار گانیسم زنده بر روی محیط خودش تاثیر می گذارد . مکانیسم بازخور معمولا با مکانیسم کنترل همراه است . راننده ای که هدایت یک اتومبیل را برعهده دارد . اطلاعاتی را از طریق حواس خویش از مسیر دریافت و با آن اطلاعات اتومبیل را کنترل می کند . بازخوردهایی که راننده پیوسته از محيط مى كيرد , او را در تصميم هايش قبل از پیچاندن فرمان . كم يا زياد كردن سرعت و ترمز بموقع و ... يارى مى دهد. 

صفحه 17:
( Feedback) ,,>5t شونده مکانیسم ورودی 

صفحه 18:
( Feedback) ,,>5 تعریفی دیگر از بازخور ؛ بازخور . فرایندی است که طی آن یک سیگنال . از زنجیره ای از روابط علی عبور کرده تا اینکه مجددا بر خودش تاثیر بگذارد . با توجه به نوع تاثیر مجدد . دو نوع بازخور وجود دارد : بازخور مثبت : افزایش (کاهش) یک متفیر , نهایتا موجب افزایش (کاهش) بیشتر آن متفر می شود . بازخور منفی : افزايش (کاهش) در یک متفیر , نهایتا موجب کاهش (افزایش ) آن متفیر می گردد 

صفحه 19:
( Feedback) ,,>5 مثال : یک تغییر در دمای اتاق در اثر حمله هوای سرد را در نظر بگیرید . این کاهش ممکن است منجر به فعالیت های مختلفی شود . مثلا افراد حاضر در اتاق لباس گرم بپوشند يا به اتاق گرم تر بروند یا ترموستات . بخاری را روشن نماید . فعالیت بخاری ممکن است موجب وقوع خیلی چیزها شود . مثلا سطح سوخت مخزن بخاری پایین بیاید و موجب خرید سوخت در آینده شود . با موجب پوسیدگی و گسستگی کوره و تعمیر آن در آینده گردد . اما هیچ یک از اینها تاثیر بازخور روی دمای اتاق ندارند . فعالیت مهم کوره از دید ما (به عنوان تحلیل گر دمای اتاق) تشعشع گرما در اتاق است که موجب افزایش دمای اتاق می گردد . یعنی یک کاهش در دمای اتاق , نهایتا موجب افزایش در دمای اناق شد. 

صفحه 20:
( System Environment ( ‏محیط سیستم‎ محيط سیستم را عواملی تشکیل می دهد که در خارج از سیستم قرار می گیرند . شناسایی محیط و عوامل محیطی معمولا به سادگی انجام نمی گیرد . زرا مرز سیستم با محیط . مرزهای ظاهری آن نیست . طبق تعریف چرچمن . محیط . عوامل و اشیایی را شامل می شود که در رابطه خود با سیستم موثر و ا تس رس ار اینکه . آیا عامل مورد نظر سیستم را متاثر می سازد ؟ گر پاسخ این سوال مثبت باشد , سوال دوم را بدين سان مطرح می سازد : آیا سیستم قادر به تغییر آن عامل است ؟ بعبارت دیگر می تواند آن محدودیت يا مانع را از پیش پای فعالیت های خود بردارد ؟ در صورتی که پاسخ سوال دوم منفی باشد . آن عامل . یک عامل محیطی است . تعريف محيط بستگی به ناظر و منظور دارد . به عنوان مثال . یک خانه . برای یک معمار با تمام اجزاء . یک سیستم است . ولی برای مهندس مکانیک . سیستم حرارتی . یک سیستم و خانه محیط آن است . برای یک روانشناس . سیستم حرارتی و برقی . نامربوط هستند ( جزئی از سیستم و محیط آن . نیستند ۰ ) 

صفحه 21:
انواع سیستم سیستم بسته ( ‎Closed System)‏ سیستمی است که محیط ندارد . به عبارت دیگر . سیستمی است که هیچ تعاملی با هیچ عنصر خارجی ندارد . ( State of a System) piu cle . ‏مجموعه ویژگیهای یک سیستم را در هر لحظه از زمان . حالت سیستم در آن لحظه گویند‎ سیستم ایستا سیستمی است که یک حالت بیشتر ندارد . هیچ رویدادی در آن رخ نمی دهد . 

صفحه 22:
انواع سیستم سیستم دینامیک سیستمی است که حالت آن در طول زمان تغییر کند . در این سیستم رویداد وجود دارد . میک يا استاتیک بودن یک سیستم بستگی به ناظر و منظور دارد . به عنوان مثال یک سازه فلزی ممکن است از دید ما استاتیک و از دید یک مهندس سازه . دینامیک باشد . سیستم هومواستاتیک ‎Homeostatic System)‏ ( نتم استاتیک است که عناصر و محیط آن دینامیک باشند . اين نوع سیستمها در برابر تی که در محیط آنها بوجود آید و نیز در برابر اختلال هایی که از درون بر آنها وارد واکنش نشان داده و اين واکنش در برابر ختثی سازی است . به عنوان مثال یک ساختمان را در نظر بگیرید که دمای درون خود را در برابر دمای محیط ثابت نگه می دارد . بدن انسان نیز که سعی می کند دمای درونی خود را در میزان مشخصی ثابت نگه دارد .از این دیدگاه یک سیستم هومواستاتیک است . 

صفحه 23:


صفحه 24:


صفحه 25:
اصل 1 انسانها عموماً تمایل دارند مشکلات خود یا سیستم مورد مطالعه را به محیط نسبت دهند . به عنوان مثال در یک شرکت تولیدی واحد فروش . واحد تولید را مقصر می داند : محصول تولیدی آنها کیفیت لازم را ندارد و الا ما فروش زیادی داشتیم بخش تولید . بخش مهندسی را مقصر می داند : آنها دست به 7 نیستند و طراحی هاى آنها ايراد دارد . بخش مهندسی از بازاریابی گله می کند : آنها مرتباً مشخصات محصول را تغییر می دهند در سطح شرکت ها . دشمن ممکن است رقبا , قانون کار . قوانین دولتی و یا حتی مشتریانی باشند که اقدام به خرید محصولات رقبا می کنند ! این نوع نگرش موجب می شود هیچ گاه نتوانیم اقدام به حل مسائل نماییم . 

صفحه 26:
اصل 1 راسل ایکاف مانع فوق را تحت ‎Rationality olgic‏ توضیح می دهد. معمولاً وقتی رفتار کسی مورد انتظار ما نیست و نمی توانیم آنرا تشریح کنیم . او را 111315101181 (نامعقول . غیر منطقی) می نامیم . وقتی فرض می کنیم کسی یا دیگران غیر منطقی هستند . نمی توانیم مسئله را حل کنیم . ایکاف به عنوان مثال . تجربه خود در کشور هند در سال 1957 را ذکر می نماید . در آن سال ایکاف طی یک سفر کاری به هند . تعدادی آمریکایی که به عنوان برنامه ریز خانواده در هند مشغول به کار بوده اند . را ملاقات می نماید . آنها در تلاشهایشان برای کاهش نرخ رشد جمعیت هند . پیشرفتی نکرده بودند و اکثرشان دلیل شکست خود را نامعقول بودن مردم هند می دانستند ! 

صفحه 27:
اصل 1 ایکاف می گوید من به آنها گفتم : " ممکن است شما غیر منطقی باشید. یک زن برزیلی اخیراً چهل و دومین بچه خود را به دنیا آورده است . بنابراین یک زن متوسط می تواند حدود 20 بچه به دنیا آورد . تفاوت بین 20 و 4.6 (تعداد متوسط فرزند در یک خانواده هندی در آن زمان ) خیلی بیشتر از تفاوت 4.6 و صفر است . این موضوع نشان می دهد که اندازه خانواده هندی به خاطر عدم کنترل تولد نیست . " آمریکایی ها توجهی به اظهارات ایکاف نکرده و حتی ناراحت می شوند . اما یک محقق هندی اعلام تمایل می کند که با کمک ایکاف در مورد این موضوع تحقیق نماید . 

صفحه 28:
نیقات این بوده است که به دلیل فقدان تامین اجتماعی در هند . یک مرد ی می داند که در دوران پیری , چند سالی را بیکار خواهد بود و درآمد آنها نیز ر نيست كه بتوانند براى آن سالها يس انداز كنند . تنها اميد آنها اين است كه فرزندانشان به آنها كمك نمايند . به طور متوسط 1.1 حقوق بكير لازم بوده انند يك سالمند را نكهدارى نمايند . يس يدر و مادر به 2.2 حقوق بكير نياز خواهند داشت. جون نيمى از فرزندان دختر بوده و كار نمى كنند . يس به طور متوسط به 4.4 فرزند نياز است تا در دوران ييرى .از يدر و مادر محافظت نمايند . اكر مرك و مير كودكان را لحاظ نماييم « به عدد 4.6 خواهيم رسيد . اعتبار تحليل فوق را اینگونه توجیه نموده اند که خانواده هایی که 3 فرزند اول آنها پسر بوده معمولا فرزندان بیشتری نداشته اند ولی آنهایی که 3 فرزند اولشان دختر بوده . تازه در ابتدای ‎aly‏ بوده اند . 

صفحه 29:
اصل 1 ایکاف در مثال دیگری نقل می کند که یک زمانی تولید کنند گان بنزین در آمریکا. تبلیغات وسیعی برای افزایش فروش بنزین خود انجام می دادند ( صدها میلیو دلار هزینه شد) و سعی می کردند به مشتریان القا کنند که بنزین آنها برتر است . اما نتیجه چندانی حاصل نمی شد . یعنی این تبلیغات موجب تفاوت فروش نمی براین تولید کنند گان » مشتریان را نامعقول و غیر منطقی اتی که بعدا توسط یکی از شرکتها انجام شد . نشان داد که مارک بنزین برای مشتریان چندان مهم نیست . بلکه آنها از پمپ بنزینی خرید می کردند که زمان خدمت ‎Time)‏ 50۲۷106) کمتری داشت . شرکت نفتی که اسپانسر این تحقیقات بود . از این نتایج جهت مکان یابی . طراحی و اجرای ایستگاههایش جهت حداقل سازی زمان خدمت استفاده نمود و سهم بازار خود را افزایش داد . در تبلیغات خود نیز روی "کمترین زمان خدمت " تاکید نمود . 

صفحه 30:
اصل 1 مثالی دیگر از کتاب بهتر از خوب نقل می شود. در این کتاب داستان دو شرکت تولید کننده فولاد در آمریکا مقایسه شده است: شر کت فولاد بت لحم و شرکت نیوکر. هر دو شرکت در صنعت فولاد فعالیت می کردند و فراورده های آنها تقریبا مثل هم بود. هر دو شرکت با چالش رقابت با فولاد ارزان وارداتی دست به گریبان بودند. اما نگرش مدیران آنها به این چالش به کلی متفاوت بود. در سال 1983 مدیرعامل فولاد بت لحم مشکلات شرکت خود را به فولاد وارداتی نسبت می دهد و می گوید: "مشکل شماره یک دو و سه ما واردات فولاد است " . مدير نيوكر و همکارانش معضل واردات فولاد را موهبت تلقی می کنند (" آیا از اين بابت خوشحال نیستیم؟ فولاد سنگین است و این همه بار را بايد از آن طرف اقیانوس به این جا حمل کنند. همین برای ما در حکم یک مزیت بزرگ است." ) 

صفحه 31:
اصل 1 نیوکر مشکل شماره یک . دو و سه صنعت فولاد را واردات نمی دانست بلکه آن مشکلات را به مدیریت نسبت می داد . مدیر نیوکر در این راه تا آنجا پیش رفت که دولت آمریکا را علنا از پابت حمایت از فولاد داخلی سرزنش کرد. او در گردهمایی مدیران فولاد در 1977 مدعی شد که ريشه اصلی مشکل صنعت فولاد آمریکا در نوع مدیریتی است که با نوآوری همراه نیست . برای مقایسه سرنوشت دو شرکت با دو دید گاه فوق می توانید به کتاب مذکور مراجعه نمایید. 

صفحه 32:
اصل 1 در کتاب فوق , الگوی پنجره وآینه را چنین تعریف می کند: رهبران تراز پنج (رهبران شر کت هایی که از نظر کتاب . برجسته شناخته شده اند) وقتی کارها خوب پیش می رود . از پنجره به بیرون نگاه می کنند تا سهمی از موفقیت را به عامل بیرونی نسبت دهند. هم زمان در آینه هم نگاه می کنند تا اگر کارها خوب پیش نرفته است. به جای گله از بخت بد. خود را مسئول بدانند. رفتار رهبران شر کت های طرف مقایسه ‎OS pd)‏ هایی که موفقیت به مراتب کمتری نسبت به شر کت های برجسته داشته اند) وارونه بود. آنها از پنجره به بیرون نگاه می کنند تا کسی جز خودشان را پیدا کنند و مسئولیت ناکامی را به گردن او بیاویزند. اما وقتی در کاری موفق می شوند جلو آینه می ایستند و موفقیت را یکسره به خود می بندند. 

صفحه 33:
داستانی از تفکر سیستماتیک به عنوان مثالی از تفکر سیستمی . داستانی از زندگی امیر کبیر از کتاب "داستان هایی از زندگی امیر کبیر ‎٩‏ ‏نوشته محمود حکیمی ذکر می شود : در ماه صفر سال 1267 قمری به امیر اطلاع دادند که در تهران چند تن بیمار مبتلا به آبله پیدا شده که معالجات در مورد آنها موثر واقع نشده و مرده اند. امیر که از شنیدن این خبر ناراحت و نگران شده بود. فور امر کرد در تمام تهران و ولایات نزدیک برنامه آبله کوبی (زدن واکسن آبله) اجرا شود تا بیماری گسترش نیابد و مردم نجات پیدا کنند. در آن روزها تزریق واکسن آبله یا هر بیماری دیگر مرسوم نبود و مردم راضی به این امر نمی شدند و از طرفی ورود چند تن مارگیر و دعا نويس در تهران و شایعه اينکه با تزریق واکسن اجنه به آدمی راه پیدا می کند و فرد به غش مبتلا می شود. مزید بر علت شده و باعث گردید تا مردم از زدن واکسن فرار کنند. ولی امیر دستور داد هر کس که راضی به زدن واکسن آبله نشد باید 5 تومان به صندوق دولت جریمه بدهد. امیر تصور می کرد با اين حربه می تواند مردم را راضی کند. ولی قدرت شایعات دعا نویسان وجهالت مردم از آن بود و عده ای از مردم که توانایی پرداخت جریمه داشتند. آنرا پرداخته و کسانیکه بنیه مالی نداشتند از ترس مأموران دولت که برای واکسن زدن به درب خانه ها می رفتند. به آب انبارها پناه برده و در آنجا پنهان می شدند و یا به خارج شهر می گریختند. 

صفحه 34:
داستانی از تفکر سیستماتیک در روز 28 7 ماه ربیع الاول به امپر اطلاع دادند که در کل تهران و ولایات فقط سیصد و سی نفر آبله کوبیده اند. امیر سخت نگران شد. در همین روز پاره دوزی که طفلش در اثر بیماری آبله مرده بود به نزد او آمد. امیر به جسد طفل نگریست و گفت: "ما "حضرت امیر. به من گفته بودند كه اكر بجه را آبله بکوبم جن زده می شود" مر فریاد کشید: "وای بر جهل و نادانی. اکنون گذشته از اينكه داده ای باید 3 تومان هم جریمه بدهی ". پیرمرد با التماس گفت: که هیچ ندارم ". امیر دست در جيب خود كرد و 5 تومان به او داد و سپس حکم بر نمی گردد. اين 5 تومان را به صندوق دولت بپردازید " ‎٠‏ چند دقيق بقالی را آوزدند که اوثیر بچه اش مرده بود انشا دیگر امیر توانلت تحتل کند روی صندلی نشست و با حالی زار شروع به گریستن کرد. 

صفحه 35:
داستانی از تفکر سیستماتیک در اين هنكام ميرزا آقا خان وارد شد. او که در کمتر وقتی امپر را در حال گریه دیده بود. علت را پرسید ملازمان امیر گفتند که دو کودک شیر خوار پاره دوز و بقالی از بیماری آبله مرده اند. میرزا آقا خان با شگفتي گفت: "من تصور می کردم که میرژا احمد پسر امیر مرده که او اين چنین گریه می کند " و بعد به امير نزديك شد و كفت: " گریستن, آنهم اینگونه برای دوبچه شیرخوار بقال و چقال در شأن شما نيست". امير سر برداشت و با خشم به او نگریست. آنچنان که میرزا آقا خان از ترس به خود لرزید. امیر اشک هایش را پاک کرد و گفت تخاموش باش تا ملت را به عهده دار و کوچه و خیابان مدرسه بسازیم ايجاد كني ‎So‏ . تمام ایرانیها اولاد حقیقی من هستند و از اين مي گریم که چرا این مردم باید اینقدر جاهل باشند كه در اثر ‎pee oss‏ : 

صفحه 36:
2 پایان بخش اول 

اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصول تفکر سیستماتیک ❖ مقدمه ❖ تعاریف و مفاهیم مهم ❖ اصل : 1هرگز نباید شرایط محیطی را سرزنش کرد اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی مقدمه ای بر سیستم در سال 1954انجمنی متشکل از زیست شناس ،اقتصاددان ،ریاضی دان و فیزیولوژیست بنام انجمن پژوهشی سیستمهای عمومی تشکیل شد که کارشان پیدا کردن شباهتهای علوم مختلف و انتقال مفاهیم یک علم به علم دیگر بود. بدنبال تحقیقات این انجمن نظریه عمومی سیستمها را منتشر کرد. هدف نظریه عمومی سیستمها کشف قوانین و نظم ذاتی انواع پدیده هاست. نظریه عمومی سیستمها : برخالف پدیده های فیزیکی مثل جاذبه و الکتریسیته ،حیات و زندگی فقط در موجودیتهایی بنام ارگانیسم یافت می شود .هر ارگانیسم یک سیستم است که شامل اجزاء است و این اجزاء با یک فرایند با هم برای رسیدن به یک هدف در تعاملند. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی مقدمه ای بر سیستم ویژگیهای نظریه عمومی سیستمها : عناصر یک سیستم حتما بهم وابسته اند و عناصر مجزا نمی توانند تشکیل یک سیستم بدهند. رویکرد سیستمی یک رویکرد کل گرایی است .یک مجموعه دارای ویژگی متفاوتی از جمع ویژگی تک تک اجزاست. سینرژی 2 >1 + 1 ؟؟؟! اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی مقدمه ای بر سیستم فعالیت تعامل اجزاء بدنبال یک هدف نهایی یا یک وضعیت تعالی است. سیستم دارای ورودی و خروجی است .ورودیها را دریافت می کند و خروجیها را تولید می کند. در سیستم تبدیل وجود دارد .ورودی به خروجی تبدیل می شود. در سیستم سلسله مراتب وجود دارد و هر سیستم از زیر سیستمهایی تشکیل شده و خودش زیر مجموعه ای از یک سیستم بزرگتر است. مثال سیستم مدیریت منابع انسانی دارای زیر سیستم حقوق و مزایا و جذب است. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی مقدمه ای بر سیستم کاربرد نظریه عمومی سیستم ها در مطالعه سازمانها : کاربرد اصول نظریه عمومی سیستمها در تحلیل فرآیند ،ساختار کارها ،ساز و کارهای کنترل ،وابستگی و تعامل اجزاء ،ورودیها و خروجیها اهمیت بیشتری می یابد. در واقع از طریق شناخت آگاهانه سیستم است که می توان بر پیچیدگی سازمانی که باید اداره شود واقف شد. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی مقدمه ای بر سیستم مزایای تفکر سیستمی: -1خطر محدود شدن به یک وظیفه برطرف شده و سایر زیر سیستمهای تولید کننده ورودیها یا استفاده کننده از خروجیهای سیستم ( سازمان) را تحت شناسایی قرار می دهد. -2این امکان را برای مدیران فراهم می کند که هدف های وظیفه ای خود را مرتبط با مجموعه هدفهای کالن سازمان در نظر بگیرند. -3تفکر سیستمی باعث می شود ساختار زیر سیستمها متناسب با سیستم کلی سازمان تعریف شود. -4به دلیل داشتن هدف کلی سیستم امکان ارزیابی زیرسیستمها در جهت همراستایی با هدف کل امکان پذیر است. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی تعریف سیستم تعریف سیستم: در قرن بیستم تعاریف مختلفی از سیستم ارائه گردید ولی جامع ترین آنها عبارتند از: ” مجموعه منظمی از عناصر بهم وابسته که برای رسیدن به اهداف مشترک با هم در تعاملند“ ” عبارت از مجموعه فعالیتهایی که در زمان و مکان با نوعی کنترل و تصمیم گیری و ارزیابی بهم مربوط می باشند“ با برداشت کلی از این تعاریف هر سیستم 3محور اصلی دارد: -1هدف -2اجزاء و عناصر -3ارتباط بین اجزاء اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی محورهای اصلی سیستم اهداف و ماموریت سیستم -1هدف نظام ارزشی باید نیازها واقعیات امکانات محدودیتها نیازی به توضیح 2بخش دیگر نمی بینم ! اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی ادامه تعریف سیستم کره زمینی که ما در آن زندگی می کنیم ،قسمتی از منظومه شمسی است .آدمی برای زندگی خود " ،سیستمهای سیاسی و اجتماعی" خاصی بوجود آورده است .هر روز با "سیستمهای گوناگون حمل و نقل" روبرو هستیم .گاه از سیستمهای داخلی بدن خود ، مانند سیستم گوارش رنج می بریم .مهمترین دستگاه بدن ما ،یعنی دستگاه مغز و سیستم مرکزی اعصاب ،سیستم حیاتی و اسرار آمیزی است. در نظر اول همه این سیستمهایی که برشمردیم ،بسیار متفاوت با یکدیگر جلوه می کنند. پس چرا ما همه آنها را با نام "سیستم" می خوانیم؟ سببش این است که همه آنها از یک لحاظ با یکدیگر شباهت دارند .البته همه آنها دستگاههایی هستند که از قسمت های گوناگون تشکیل شده اند اما همه این قسمتها به یکدیگر وابسته اند و با هم روابط متقابل دارند. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی ادامه تعریف سیستم با این همه ،کلمه "سیستم" خالی از ابهام نیست .زیرا با آنکه ما معنی آنرا می دانیم (یا خیال می کنیم که می دانیم) ،بسیار دشوار است که بتوانیم تعریف روشن و دقیقی از آن به دست دهیم .به همین دلیل ،پیش از آنکه کلمه "سیستم" را تعریف کنیم ،بهتر است که اندکی بیشتر درباره موارد استعمال آن سخن بگوییم. به هر جا که نظر افکنیم ،در دورادور خود سیستمهای گوناگونی را می بینیم :سیستمهای بسیار بزرگی چون "منظومه شمسی” که تازه خود چون ذره کوچک و بی مقداری از "سیستم کهکشان" است ،و خود کهکشان نیز یکی از سیستمهای کهکشانهای بی شمار کیهانی است که دیدن آنها امکان پذیر می باشد و سیستمهای بسیار کوچکی مانند "سیستمهای سلولی" در قلمرو بیولوژی و "سیستمهای اتمی" در قلمرو فیزیک. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی ادامه تعریف سیستم از اینها گذشته ،سیستمهای دیگری نیز وجود دارند مانند " :سیستمهای مکانیکی" مثل موتورها ومولدهای برق " ،سیستمهای بیولوژیکی" مانند انسان و حیوانات و نباتات ،و "سیستمهای اجتماعی" مانند کارخانه ها و احزاب سیاسی و خانواده. هنگامی که یک سیستم مکانیکی با یک سیستم بیولوژیکی با هم جمع آیند – مانند هنگامی که انسانی اتومبیل یا هواپیمایی را براند -با نوع دیگری از سیستمها روبرو می شویم که نامشان "سیستمهای انسان به عالوه ماشین" است .همچنین مشاهده می کنیم که "سیستمهای طبیعی" ای نیز وجود دارند که بدون دخالت انسان کار می کنند ،مانند "جنگلها" و "رودخانه ها" که هر یک از آنها "سیستم طبیعی" مستقل و خاصی است. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی تعريف راسل ايکاف از سيستم : سيستم مجموعه اي از دو يا چند عنصر ( )elementاست که سه شرط زير را داشته باشد : هر عنصر سيستم بر رفتار و يا ويژگيهاي کل ( )wholeسيستم ،موثر است . به عنوان مثال رفتار اجزايي از بدن انسان مثل قلب و مغز و شش مي توانند عملکرد و ويژگيهاي بدن انسان را به عنوان يک کل تحت تاثير قرار دهند . بين عناصر سيستم از نظر رفتاري و نوع تاثير بر کل سيستم ،وابستگي متقابل وجود دارد . يعني نحوه رفتار هر عنصر و نيز نحوه تاثير هر عنصر بر کل سيستم ،بستگي به چگونگي رفتار حداقل يک عنصر ديگر از سيستم دارد .به عنوان مثال در بدن انسان ،نحوه رفتار چشم بستگي به نحوه رفتار مغز دارد . هر زير مجموعه اي از عناصر تشکيل شود ،بر رفتار کل سيستم موثر است و اين تاثير بستگي به حداقل يک زير مجموعه ديگر از سيستم دارد .به عبارت ديگر اجزاي يک سيستم چنان به هم مرتبط اند که هيچ زير گروه مستقلي از آنها نمي توان تشکيل داد اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی تعريف راسل ايکاف از سيستم : تعريف فوق ،يکي از تعاريف عميق و دقيق سيستم است که درک آن نياز به تعمق دارد .نتايجي که از تعريف فوق در مورد سيستم مي توان گرفت : .1هر سيستم ،يک کل است که نمي توان آنرا به اجزاء مستقل تقسيم نمود . .2هر جزء سيستم ،ويژگيهايي دارد که اگر از سيستم جدا شود ،آنها را از دست مي دهد .به عنوان مثال چشم به عنوان جزئي از سيستم بدن انسان ،اگر از بدن جدا باشد ،نخواهد ديد . .3هر سيستم ،ويژگيهايي دارد که در هيچ يک از اجزاء ،بطور مستقل وجود ندارد .به عنوان مثال ،انسان به عنوان يک سيستم مي تواند بخواند و بنويسد که هيچ يک از اجزاء بدن ،به تنهايي قادر به اين کار نيستند . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی تعريف راسل ايکاف از سيستم : .4وقتي سيستم به اجزاء مستقلي تقسيم شود ،برخي از ويژگيهاي ضروري خود را از دست مي دهد . .5اگر اجزاء يک موجوديت ( )entityبا يکديگر تعامل نداشته باشند ، تشکيل يک مجموعه مي دهند نه يک سيستم .به عبارت ديگر ،مشخصه مهم يک سيستم ،تعامل و ارتباط است و ويژگيهاي اصلي سيستم از تعامل اجزاء بدست مي آيد نه از رفتار مستقل اجزاء .به عنوان مثال اگر قطعات يک خودرو را به صورت منفک در يک مکان کنار يکديگر قرار دهيم ،تشکيل خودرو نخواهند داد . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی بازخور() Feedback بازخور يا پس خوراند يکي از مکانيسمهايي است که در اغلب سيستمها به گونه اي موجود است . ترموستاتها ساده ترين دستگاههاي مکانيکي هستند که با مکانيسم بازخور عمل مي کنند . ترموستاتها با افزايش يا کاهش دما ،اقدام به قطع يا وصل دستگاه مي کنند .برخي موشکهاي رها شده از هواپيما از طريق بازدريافت برخورد امواج رادار مسير خود را اصالح مي کنند .در سيستمهاي طبيعي نيز نظام بازخور وجود دارد .موجودات زنده با دريافت نشانه هاي هشدار ، رفتار خود را تغيير مي دهند .رابطه يک ارگانيسم زنده و محيط آن ارتباطي دوجانبه و مبتني بر اصل بازخور است .يک ارگانيسم زنده بر روي محيط خودش تاثير مي گذارد .مکانيسم بازخور معموال با مکانيسم کنترل همراه است .راننده اي که هدايت يک اتومبيل را برعهده دارد ،اطالعاتي را از طريق حواس خويش از مسير دريافت و با آن اطالعات اتومبيل را کنترل مي کند . بازخوردهايي که راننده پيوسته از محيط مي گيرد ،او را در تصميم هايش قبل از پيچاندن فرمان ، کم يا زياد کردن سرعت و ترمز بموقع و ...ياري مي دهد. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی بازخور() Feedback اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی بازخور() Feedback تعريفي ديگر از بازخور : بازخور ،فرايندي است که طي آن يک سيگنال ،از زنجيره اي از روابط علي عبور کرده تا اينکه مجددا بر خودش تاثير بگذارد .با توجه به نوع تاثير مجدد ،دو نوع بازخور وجود دارد : بازخور مثبت :افزايش (کاهش) يک متغير ،نهايتا موجب افزايش (کاهش) بيشتر آن متغير مي شود . بازخور منفي :افزايش (کاهش) در يک متغير ،نهايتا موجب کاهش (افزايش ) آن متغير مي گردد اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی بازخور() Feedback مثال :يک تغيير در دماي اتاق در اثر حمله هواي سرد را در نظر بگيريد .اين کاهش ممکن است منجر به فعاليت هاي مختلفي شود .مثال افراد حاضر در اتاق لباس گرم بپوشند يا به اتاق گرم تر بروند يا ترموستات ،بخاري را روشن نمايد .فعاليت بخاري ممکن است موجب وقوع خيلي چيزها شود . مثال سطح سوخت مخزن بخاري پايين بيايد و موجب خريد سوخت در آينده شود .يا موجب پوسيدگي و گسستگي کوره و تعمير آن در آينده گردد .اما هيچ يک از اينها تاثير بازخور روي دماي اتاق ندارند .فعاليت مهم کوره از ديد ما (به عنوان تحليل گر دماي اتاق) تشعشع گرما در اتاق است که موجب افزايش دماي اتاق مي گردد .يعني يک کاهش در دماي اتاق ،نهايتا موجب افزايش در دماي اتاق شد. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی محيط سيستم ( ) System Environment محيط سيستم را عواملي تشکيل مي دهد که در خارج از سيستم قرار مي گيرند .شناسايي محيط و عوامل محيطي معموال به سادگي انجام نمي گيرد .زيرا مرز سيستم با محيط ،مرزهاي ظاهري آن نيست .طبق تعريف چرچمن ،محيط ،عوامل و اشيايي را شامل مي شود که در رابطه خود با سيستم موثر و غير قابل تغييرند .او به مديران توصيه مي کند در رابطه با شناسايي عوامل محيطي دو سوال مطرح کنند :اول اينکه ،آيا عامل مورد نظر سيستم را متاثر مي سازد يا خير ؟ اگر پاسخ اين سوال مثبت باشد ،سوال دوم را بدين سان مطرح مي سازد :آيا سيستم قادر به تغيير آن عامل است ؟ بعبارت ديگر مي تواند آن محدوديت يا مانع را از پيش پاي فعاليت هاي خود بردارد ؟ در صورتي که پاسخ سوال دوم منفي باشد ، آن عامل ،يک عامل محيطي است . تعريف محيط بستگي به ناظر و منظور دارد .به عنوان مثال ،يک خانه ،براي يک معمار با تمام اجزاء ،يک سيستم است .ولي براي مهندس مکانيک ،سيستم حرارتي ،يک سيستم و خانه محيط آن است .براي يک روانشناس ،سيستم حرارتي و برقي ،نامربوط هستند ( جزئي از سيستم و محيط آن ،نيستند ) . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی انواع سیستم سيستم بسته ( (Closed System سيستمي است که محيط ندارد .به عبارت ديگر ،سيستمي است که هيچ تعاملي با هيچ عنصر خارجي ندارد . حالت سيستم () State of a System مجموعه ويژگيهاي يک سيستم را در هر لحظه از زمان ،حالت سيستم در آن لحظه گويند . سيستم ايستا سيستمي است که يک حالت بيشتر ندارد .هيچ رويدادي در آن رخ نمي دهد . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی انواع سیستم سيستم ديناميک سيستمي است که حالت آن در طول زمان تغيير کند .در اين سيستم رويداد وجود دارد . ديناميک يا استاتيک بودن يک سيستم بستگي به ناظر و منظور دارد .به عنوان مثال يک سازه فلزي ممکن است از ديد ما استاتيک و از ديد يک مهندس سازه ،ديناميک باشد . سيستم هومواستاتيک () Homeostatic System يک سيستم استاتيک است که عناصر و محيط آن ديناميک باشند .اين نوع سيستمها در برابر تغييراتي که در محيط آنها بوجود آيد و نيز در برابر اختالل هايي که از درون بر آنها وارد آيد ،واکنش نشان داده و اين واکنش در برابر خنثي سازي تغيير است .به عنوان مثال يک ساختمان را در نظر بگيريد که دماي درون خود را در برابر تغيير دماي محيط ثابت نگه مي دارد .بدن انسان نيز که سعي مي کند دماي دروني خود را در ميزان مشخصي ثابت نگه دارد ،از اين ديدگاه يک سيستم هومواستاتيک است . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی خوب ،بریم سر اصل مطلب اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 ه ر گز ن ب ا ید ش ر ای ط م حی ط ی را س رز ن ش ک ر د ! اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 انسانها عمومًا تمايل دارند مشکالت خود يا سيستم مورد مطالعه را به محيط نسبت دهند .به عنوان مثال در يک شرکت توليدي واحد فروش ،واحد توليد را مقصر مي داند :محصول توليدي آنها کيفيت الزم را ندارد و اال ما فروش زيادي داشتيم . بخش توليد ،بخش مهندسي را مقصر مي داند :آنها دست به آچار نيستند و طراحي هاي آنها ايراد دارد .بخش مهندسي از بازاريابي گله مي کند :آنها مرتبًا مشخصات محصول را تغيير مي دهند در سطح شرکت ها ،دشمن ممکن است رقبا ،قانون کار ،قوانين دولتي و يا حتي مشترياني باشند که اقدام به خريد محصوالت رقبا مي کنند ! اين نوع نگرش موجب مي شود هيچ گاه نتوانيم اقدام به حل مسائل نماييم . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 راسل ايکاف مانع فوق را تحت عنوان Rationalityتوضيح مي دهد. معموًال وقتي رفتار کسي مورد انتظار ما نيست و نمي توانيم آنرا تشريح کنيم ،او را ( Irrationalنامعقول ،غير منطقي) مي ناميم .وقتي فرض مي کنيم کسي يا ديگران غير منطقي هستند ،نمي توانيم مسئله را حل کنيم . ايکاف به عنوان مثال ،تجربه خود در کشور هند در سال 1957را ذکر مي نمايد .در آن سال ايکاف طي يک سفر کاري به هند ،تعدادي آمريکايي که به عنوان برنامه ريز خانواده در هند مشغول به کار بوده اند ،را مالقات مي نمايد . آنها در تالشهايشان براي کاهش نرخ رشد جمعيت هند ،پيشرفتي نکرده بودند و اکثرشان دليل شکست خود را نامعقول بودن مردم هند مي دانستند ! اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 ايکاف مي گويد من به آنها گفتم " :ممکن است شما غير منطقي باشيد، يک زن برزيلي اخيرًا چهل و دومين بچه خود را به دنيا آورده است . بنابراين يک زن متوسط مي تواند حدود 20بچه به دنيا آورد .تفاوت بين 20و ( 4.6تعداد متوسط فرزند در يک خانواده هندي در آن زمان ) خيلي بيشتر از تفاوت 4.6و صفر است .اين موضوع نشان مي دهد که اندازه خانواده هندي به خاطر عدم کنترل تولد نيست " .آمريکايي ها توجهي به اظهارات ايکاف نکرده و حتي ناراحت مي شوند .اما يک محقق هندي اعالم تمايل مي کند که با کمک ايکاف در مورد اين موضوع تحقيق نمايد . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 نتيجه تحقيقات اين بوده است که به دليل فقدان تامين اجتماعي در هند ،يک مرد هندي مي داند که در دوران پيري ،چند سالي را بيکار خواهد بود و درآمد آنها نيز آنقدر نيست که بتوانند براي آن سالها پس انداز کنند .تنها اميد آنها اين است که به طور متوسط 1.1حقوق بگير الزم بوده فرزندانشان به آنها کمک نمايند . که بتوانند يک سالمند را نگهداري نمايند .پس پدر و مادر به 2.2حقوق بگير نياز خواهند داشت .چون نيمي از فرزندان دختر بوده و کار نمي کنند ،پس به طور متوسط به 4.4فرزند نياز است تا در دوران پيري ،از پدر و مادر محافظت نمايند . اگر مرگ و مير کودکان را لحاظ نماييم ،به عدد 4.6خواهيم رسيد .اعتبار تحليل فوق را اينگونه توجيه نموده اند که خانواده هايي که 3فرزند اول آنها پسر بوده معموال فرزندان بيشتري نداشته اند ولي آنهايي که 3فرزند اولشان دختر بوده ، تازه در ابتداي راه بوده اند . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 ايکاف در مثال ديگري نقل مي کند که يک زماني توليد کنندگان بنزين در آمريکا ، تبليغات وسيعي براي افزايش فروش بنزين خود انجام مي دادند ( صدها ميليون دالر هزينه شد) و سعي مي کردند به مشتريان القا کنند که بنزين آنها برتر است . اما نتيجه چنداني حاصل نمي شد .يعني اين تبليغات موجب تفاوت فروش نمي گرديد .بنابراين توليدکنندگان ،مشتريان را نامعقول و غير منطقي دانستند ! تحقيقاتي که بعدا توسط يکي از شرکتها انجام شد ،نشان داد که مارک بنزين براي مشتريان چندان مهم نيست .بلکه آنها از پمپ بنزيني خريد مي کردند که زمان خدمت ( )Service Timeکمتري داشت .شرکت نفتي که اسپانسر اين تحقيقات بود ،از اين نتايج جهت مکان يابي ،طراحي و اجراي ايستگاههايش جهت حداقل سازي زمان خدمت استفاده نمود و سهم بازار خود را افزايش داد .در تبليغات خود نيز روي "کمترين زمان خدمت" تاکيد نمود . اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 مثالی دیگر از کتاب بهتر از خوب نقل می شود .در این کتاب داستان دو شرکت تولید کننده فوالد در آمریکا مقایسه شده است :شرکت فوالد بت لحم و شرکت نیوکر .هر دو شرکت در صنعت فوالد فعالیت می کردند و فراورده های آنها تقریبا مثل هم بود .هر دو شرکت با چالش رقابت با فوالد ارزان وارداتی دست به گریبان بودند .اما نگرش مدیران آنها به این چالش به کلی متفاوت بود .در سال 1983مدیرعامل فوالد بت لحم مشکالت شرکت خود را به فوالد وارداتی نسبت می دهد و می گوید: "مشکل شماره یک ،دو و سه ما واردات فوالد است " .مدیر نیوکر و همکارانش معضل واردات فوالد را موهبت تلقی می کنند (" آیا از این بابت خوشحال نیستیم؟ فوالد سنگین است و این همه بار را باید از آن طرف اقیانوس به این جا حمل کنند ،همین برای ما در حکم یک مزیت بزرگ است) ". اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 نیوکر مشکل شماره یک ،دو و سه صنعت فوالد را واردات نمی دانست بلکه آن مشکالت را به مدیریت نسبت می داد .مدیر نیوکر در این راه تا آنجا پیش رفت که دولت آمریکا را علنا از بابت حمایت از فوالد داخلی سرزنش کرد .او در گردهمایی مدیران فوالد در 1977مدعی شد که ریشه اصلی مشکل صنعت فوالد آمریکا در نوع مدیریتی است که با نوآوری همراه نیست .برای مقایسه سرنوشت دو شرکت با دو دیدگاه فوق می توانید به کتاب مذکور مراجعه نمایید. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی اصل 1 در کتاب فوق ،الگوی پنجره و آینه را چنین تعریف می کند :رهبران تراز پنج ( رهبران شرکت هایی که از نظر کتاب ،برجسته شناخته شده اند) وقتی کارها خوب پیش می رود ،از پنجره به بیرون نگاه می کنند تا سهمی از موفقیت را به عامل بیرونی نسبت دهند .هم زمان در آینه هم نگاه می کنند تا اگر کارها خوب پیش نرفته است ،به جای گله از بخت بد ،خود را مسئول بدانند .رفتار رهبران شرکت های طرف مقایسه (شرکت هایی که موفقیت به مراتب کمتری نسبت به شرکت های برجسته داشته اند) وارونه بود .آنها از پنجره به بیرون نگاه می کنند تا کسی جز خودشان را پیدا کنند و مسئولیت ناکامی را به گردن او بیاویزند ،اما وقتی در کاری موفق می شوند جلو آینه می ایستند و موفقیت را یکسره به خود می بندند. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی داستانی از تفکر سیستماتیک به عنوان مثالی از تفکر سیستمی ،داستانی از زندگی امیرکبیر از کتاب "داستان هایی از زندگی امیرکبیر" نوشته محمود حکیمی ذکر می شود :در ماه صفر سال 1267قمری به امیر اطالع دادند که در تهران چند تن بیمار مبتال به آبله پیدا شده که معالجات در مورد آنها موثر واقع نشده و مرده اند .امیر که از شنیدن این خبر ناراحت و نگران شده بود ،فورًا امر کرد در تمام تهران و والیات نزدیک برنامه آبله کوبی (زدن واکسن آبله) اجرا شود تا بیماری گسترش نیابد و مردم نجات پیدا کنند .در آن روزها تزریق واکسن آبله یا هر بیماری دیگر مرسوم نبود و مردم راضی به این امر نمی شدند و از طرفی ورود چند تن مارگیر و دعا نویس در تهران و شایعه اینکه با تزریق واکسن اجنه به آدمی راه پیدا می کند و فرد به غش مبتال می شود ،مزید بر علت شده و باعث گردید تا مردم از زدن واکسن فرار کنند .ولی امیر دستور داد هر کس که راضی به زدن واکسن آبله نشد باید 5تومان به صندوق دولت جریمه بدهد .امیر تصور می کرد با این حربه می تواند مردم را راضی کند ،ولی قدرت شایعات دعا نویسان وجهالت مردم بیشتر از آن بود و عده ای از مردم که توانایی پرداخت جریمه داشتند ،آنرا پرداخته و کسانیکه بنیه مالی نداشتند از ترس مأموران دولت که برای واکسن زدن به درب خانه ها می رفتند ،به آب انبارها پناه برده و در آنجا پنهان می شدند و یا به خارج شهر می گریختند. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی داستانی از تفکر سیستماتیک در روز 28ماه ربیع االول به امیر اطالع دادند که در کل تهران و والیات فقط سیصد و سی نفر آبله کوبیده اند .امیر سخت نگران شد .در همین روز پاره دوزی که طفلش در اثر بیماری آبله مرده بود به نزد او آمد ،امیر به جسد طفل نگریست و گفت" :ما که برای نجات بچه هایتان آبله کوب فرستادیم" .پیرمرد با اندوه فراوان پاسخ داد: " حضرت امیر ،به من گفته بودند که اگر بچه را آبله بکوبم جن زده می شود" .امیر فریاد کشید" :وای بر جهل و نادانی .اکنون گذشته از اینکه فرزندت را از دست داده ای باید 5تومان هم جریمه بدهی" .پیرمرد با التماس گفت " :باور کنید که هیچ ندارم" .امیر دست در جیب خود کرد و 5تومان به او داد و سپس گفت" : حکم بر نمی گردد .این 5تومان را به صندوق دولت بپردازید" .چند دقیقه بعد بقالی را آوردند که او نیز بچه اش مرده بود .اینبار دیگر امیر نتوانست تحمل کند، روی صندلی نشست و با حالی زار شروع به گریستن کرد. اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی داستانی از تفکر سیستماتیک در این هنگام میرزا آقا خان وارد شد ،او که در کمتر وقتی امیر را در حال گریه دیده بود، علت را پرسید .مالزمان امیر گفتند که دو کودک شیر خوار پاره دوز و بقالی از بیماری آبله مرده اند .میرزا آقا خان با شگفتی گفت" :من تصور می کردم که میرزا احمد خان ،پسر امیر مرده که او این چنین گریه می کند" و بعد به امیر نزدیک شد و گفت: " گریستن ،آنهم اینگونه برای دوبچه شیرخوار بقال و چقال در شأن شما نیست". امیر سر برداشت و با خشم به او نگریست ،آنچنان که میرزا آقا خان از ترس به خود می لرزید .امیر اشک هایش را پاک کرد و گفت" :خاموش باش .تا موقعی که سرپرستیاین ملت را به عهده داریم مسئول مرگشان ما هستیم" .میرزا آقا خان آهسته گفت " :ولی خودشان بر اثرجهل آبله نکوبیده اند" .امیر با صدای رسا گفت… " : و مسئول جهلشان نیز ما هستیم .اگر ما در هر روستا و کوچه و خیابان مدرسه بسازیم و کتابخانه ایجاد کنیم دعانویسها بساطشان را جمع می کنند .تمام ایرانیها اوالد حقیقی من هستند و از این می گریم که چرا این مردم باید اینقدر جاهل باشند که در اثر نکوبیدن آبله بمیرند ". اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی پایان بخش اول اصول تفکر سیستماتیک -محمد مرجانی