مهارت های آزمایشگاه شیمی

مهارت های آزمایشگاه شیمی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 2: مهارت های آزمايشگاه شيمي

اسلاید 3: هدف کار در آزمايشگاه پژوهش در درستی مطالب نظریافزايش توانايي انديشيدن و استدلال ايجاد علاقه به دانش تجربی ايجاد مهارت در کار و حل دشواری های روزمره زندگیآسانی انتقال مفاهيمفرا گيری انجام کار گروهیايجاد حس اعتماد بنفس

اسلاید 4: سلامتی در مرحله ی نخست ايمنی آزمايشگاه مکان آزمايشگاه تهويه مناسب جعبه کمک های اوليه کپسول آتش نشاندوش اضطراری ماسک های گازمحلول اسيد وقلياي رقيق وجود يک شماره تلفن اضطراری بر روی دستگاه تلفن برای موارد اضطراریايمنی در آزمايشگاه

اسلاید 5: هشدار ها محل شيرهای آب مخصوص شستشوی چشم را به خاطر بسپاريد هنگام استفاده از شعله خيلی مواظب باشيد محل کپسول های آتش نشان، دوش( ها) پتو های اطفای حريق را به خاطر بسپاريد از تماس حلال های آلی با چشم و پوست پرهيز کنيد بخار حلال ها را تنفس نکنيد حلال های آتش گير، مانند استن، نفت، کربن تترا کلريد..ومحلول حاوی فلزات سمی و سنگين مانند کرم، جيوه، کبالت و... را در درون آبر اه ها يا دستشويي آزمايشگاه خالی نکنيد. برای اين کار آز ظروف مخصوص استفاده کنيد.

اسلاید 6: ايمنی مواد(MSDS) Material Safety Data Sheets برگه های شناسايي مواد شيمياييhttp://physchem.ox.ac.uk/MSDS/

اسلاید 7: عبارت هايي كه در هر برگه ي شناسايي مواد مشاهد ه مي كنيد. Physical data General Stability ToxicologyRisk phrases Environmental information Toxicity data Transport information Personal protection Safety phrases نام فرمول CAS No و.....نقطه ذوب ،نقطه جوش، حلاليت ، چگالی و...پايداری و واکنش پذيری با ساير مواد شيميايي و..سميت اطلاعات در مورد اثرات بيولوژی ماده عبارت های هشدار اطلاعات درمورد اثر روی محيط زيستاطلاعات در مورد حمل اين موادحفاظت شخصیعبارت های ايمنی

اسلاید 8: Protective equipment Disposal Eye contact:Skin contact: If inhaled:Emergency Safe handling Principal hazards Physical properties Formula Common synonyms Chemical Safety Data

اسلاید 9: آمونياك ) NH3 (BP = -33.5 oC  به صورت محلول هاي 35% و 25 % در بازار موجود است آمونياك موجب تحريك مجاري تنفسي و چشم ها مي شود و در موارد شديد اختلالات گردش خون و تشنج ظاهر مي شود كه در نهايت به عفونت ريه ها يا تخريب آنها مي شود .آشنايي با خطرات و نكات ايمنی برخي مواد شيميايي پرمصرف درآزمايشگاه شيمی

اسلاید 10: كمك هاي اوليه براي مسموميت با آمونياك مصدوم را در هواي آزاد قرار دهيد . تنفس بخار محلول رقيق استيك اسيد مفيد است چشم آسيب ديده را 15 دقيقه با آب شسته شود و حتما به پزشک متخصص مراجعه شود . از بكار بردن مواد شيميايي براي مقابله با سوختگي چشم خودداري شود در صورت نياز انتقال مصدوم به مراكز درماني صورت گيرد.

اسلاید 11: هيدرو كلريك اسيد HCl(aq) و گاز هيدروژن كلريد :HCl(g) محلول HCl حاوي42.7% گاز Cl2 است . هردو در حالت غليظ اثرسوزانندگي دارند در مورد چشم آلوده 15 دقيقه تمام زير شير آب شستشو انجام شود . وجود مقادير بيشتر از 0.05 % گاز HCl در هواي مي تواند كشنده باشد. مصدوم گاز HCl را در هواي آزاد قرار دهيد

اسلاید 12: گاز كلر : Cl2    85/1 گرم آن در 100 گرم آب خالص oC 20 حل مي شود. كلر روي لاستيك اثر مي كند . كلر ، ريه و غشاء مخاطي را به شدت تحريك مي كند . از علائم مسموميت آن عبارتند از: عطسه زدن، تنگي نفس و در موارد حاد سرفه هاي خوني و تورم ريوي

اسلاید 13: کمک های اوليه براي مسموميت با كلر پوست آسيب ديده را ابتدا با الكل بعد آب و سپس با محلول سديم كربنات رقيق مي شويند .در موارد ساده تنفس بخار چاي بابونه يا بخارات اتانول خالص تحريك سرفه اي را آرام مي كند شخص مصدوم را به حالت خوابانيده به مراكز درماني منتقل مي كنند . مصدوم را به آرامش تشويق كنيد . تنفس مصنوعي مطلقاً ممنوع است . بدن مصدوم با پتو پوشانيده شود تا بدن او سرد نشود .

اسلاید 14: نيتريك اسيد HNO3   نوع تجاري آن در بازار محلول 68% ( D= 1.14 ) و نوع دود كننده اش نزديك 100% و (D= 1.52) مي باشد .اثر سوزانندگي آن شديد است . اسيد نبايد به اطراف پاشيده شده, با مواد قابل اشتعال ( پارچه – كاغذ صافي) تماس بگيرد ،بلكه آن را بايد با آب رقيق و خنثي كرد . كاركردن با آن خطر توليد گازهاي NOx را به دنبال دارد.گازهاي NOx مخلوطي از گازهاي NO وNO2 مي باشد كه هنگام كار كردن با نيتريك اسيدHNO3 توليد مي شوند در مقادير كم نيز خطرناك هستند  استنشاق آنها موجب تحريك راه هاي تنفسي و چشم ها و همچنين سرگيجه و سردرد مي شود. در صورت بروز اين علايم مراجعه به پزشك ضروري است

اسلاید 15: گاز گوگرد دي اكسيد SO2   تحريك كننده ي غشاء مخاطي است .در مجاري تنفسي بالايي با آب تركيب مي شود و H2S توليد مي كند . علايم مسموميت با آن عبارتند از سرفه ، عطسه ، ريزش اشك ، سردرد ، تهوع و استفراغ و اسهال كمك هاي اوليه آن مانند كلر مي باشد.هيدروژن سولفيد H2S   در غلظت كم بوي گاز به مشام نمي رسد ولي در غلظت هاي بالا اعصاب بويايي به سرعت بي حس مي شوند و پس از مدت كوتاهي شخص بي هوش مي شود (علت مرگ بسياري از افراد در چاه هاي فاضلاب).علايم مسموميت عبارتند از : سرگيجه و حالت تهوع و سردرد كمك هاي اوليه : شخص مصدوم را در هواي آزاد قرار مي دهند و با تنفس مصنوعي جريان تنفس او را عادي مي كنند.

اسلاید 16: پتاسيم : (K) پتاسيم با آب به شدت واكنش مي دهد و گاز اشتعال پذير هيدروژن را آزاد مي كند.به طور خالص در مجاورت با هوا خود به خود مشتعل مي شود درون حلال هاي بي اثر نگهداري مي شود.هنگام آزمايش از عينک و دستکش استفاده شود باقيمانده هاي كوچك آن توسط الكل نوع سوم نابود مي شوند. سديم : (Na) سديم نيز مانند پتاسيم با آب به شدت واكنش مي دهد و گاز اشتعال پذير هيدروژن را آزاد مي كند. هنگام آزمايش از عينک و دستکش استفاده شود باقيمانده سديم را باا لكل متانول حل و نابود مي كنند.

اسلاید 17: جيوه Hg و تركيبات آن فلز جيوه و نمكهاي آن شديداً سمي هستند . علايم مشخصه مسموميت با جيوه عبارتند از : جريان شديد بزاق، زخم لثه ، تحليل رفتن قدرت تمركز هميشه هنگام كار با مقادير زياد جيوه يك تشتك بزرگ را زير ظرف واكنش قرار دهيد درصورت پاشيده شدن جيوه برروي زمين يا درزهاي غير قابل دسترس ميزبا گوگرد آنها را پر كنيد . ريز ترين قطره هاي جيوه را به وسيله ي تماس با يك سيم مسي كه نوك آن قبلاً به نيتريك اسيد آغشته ملغمه شده است ، جمع آوري مي كنند . در مسموميت ناشي از تركيب هاي حل شونده جيوه ، سفيده ي تخم مرغ خام مي خورانند تا موجب استفراغ

اسلاید 18: تهيه ی شناساگر هایفنل فتالئين phenolphthalein pH=8.2-10.05/0 گرم در 100 mL 50% V/V آب والکلمتيل اورانژ Methyl orange pH= 3.2-4.4 1/0% W/W در آب حل مي شودچسب نشاسته starch solution شناساگر يد0.5 گرم نشاسته در 100 mL آب مقطر حل کرده سپس تا شفاف شدن، محلول را بجوشانيد و پس از رسيدن به دمای اتاق استفاده کنيد

اسلاید 19: انوع شيشه هاي آزمايشگاهيشيشه يك محلول جامد است گروهA شيشه هاي بروسيليكاتي(Borosilicate glass)در دمايoC 700-800 نرم نمي شود. به دليل بالا بودن ضريب انبساط حجمي از اين نوع شيشه براي ساختن لوازم مدرج دقيق استفاده مي شود.در اين نوع شيشه ها نياز به تصحيح حجم نداريم.گروه Bشيشه هاي سودا – آهك(Soda-lime) در اين شيشه ها اافزون بر سيليس SiO2 سديم كربنات (Na2CO3) و كلسيم كربنات (سنگ آهك) (CaCO3 ) استفاده مي شود انبساط حجمي بيش تري نسبت به نوع A دارد.

اسلاید 20: حفاظت و تميز کردن ظرف های شيشه ی تميز کردن ظرف هاشستن سريع آن ها پس از انجام آزمايش استفاده از حلال هایمناسب آلی در اين حالت از مقدار کمی از حلال استفاده شوداستفاده از محلول سولفوکرميکانحلال 35 ميلی ليترمحلول سير شده ی سديم يا پتاسيم دی کرومات در يک ليتر سولفوريک اسيد روغن کاری اتصال ها سمباده ای تميز بودن محل اصالگريس های هيدروکربنی Epiezonيا Lubriseal روغن سيليکونگير کردن اتصال ها ضربه زدنقطعه در آب داغ گرم کنيدقسمت خارجی را به طور يکنواخت و با رعايت نکات ايمينی حرارت دهيد

اسلاید 21: انواع ظرف هاي مدرج و نوع در جه بندي آن دسته اول داراي درجه بندي بسيار دقيق هستند و در آزمايش هاي كمي به كار مي روند مانند انواع پيپت، بورت و بالون ها اين ظرف ها داراي دو نوع در جه بندي هستند. بر اساس حجم تحويلي (TD) بر اساس حجم محتوي (TC) دسته دوم درجه بندي تقريبي دارند ود رآزمايشگاه به منظور متفاوتي به كار مي روند.مانند ارلن، بالون ها و .....

اسلاید 22: (TD)اين ظرف ها براساس حجم تحويلي مدرج شده اند . روي آن ها حرف هايTD , D يا Ex ديده مي شود (TD از Deliver Toبه معني تحويل دادن) و( Ex از External به معني بيروني) گنجايش دروني اين ظرف ها كمي بيش تر از حجم ي است كه روي آن ها نوشته شده است اين اختلاف حجم به دليل نيروي چسبندگي محلول هاي آبي است كه موجب مي شود مقداري آب در داخل ظرف باقي به ماند.مانند پيپت يا بورت

اسلاید 23: TC ظرف هايي كه بر اساس حجم محتوي مدرج شده اند، روي آن ها حرف هاي TC, C (از واژه ي contain به معني محتوي ) يا In (از واژه ي internal به معني دروني ) نوشته شده است. بالون هاي حجمي بر اساس حجم محتوي مدرج شده اند. گنجايش درون آن ها به طور دقيق برابر مقداري است كه روي آن ها نوشته شده است.