صفحه 1:

صفحه 2:
es EO ‏با‎ 0- شناسايى كلى أتشفشان و ‎eVect Cr‏ مهم جهانی 0فراگیری منشا مواد آتشفشانی» رده بندی وویژگیهای شیمیایی آن آمرختن رده بندی فعالیتهای ۳ و ویژگیهای هریک ‎erin‏ با خالات مختلفتا مواد آشفشانی و اثرآت آنها بر روی زمین -آشنایی با چگونگی پراکندگی آتشفشانها در-کزّه زمین و فراگیری ا 0 ‎Tb‏ 9 اهداف = ‎So‏ : اك

صفحه 3:
طرح و اهداف ۰ ۹« ویر ین ترس به هخا ی زر دمت خراه وت 2 آشنایی با پدیده های ویرانگر آشفهانی و مراقبت 2 خطرات آن ‎Wariner)‏ ا ا ل 0 ‏ا ا‎ PIES SD Ea ۳ ‏ا‎ 5) 0 1 5 00

صفحه 4:
وعرست عدوي فصل 6 آتشفشان شناسی فصل 2- منشا مواد آتشفشانی فصل © رده بندی فعالیتهای آتشفشانی فصل < حالتهای مختلف مواد آتشفشانی فصل © ‎Fle‏ پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر فصيل + سوانح آتشفشانی و مراقبت ازآتشفشانهای عصر حاضر فصل > آتشفشاتی واتکتونیک فصل ص-فعالیتهای آتشفشانی در ايران

صفحه 5:
-تعریف آتشفشان 0-مثال های مشهوراز فوران هاي عهد حاظر ‎(Be)‏ ۰ ان ۱

صفحه 6:
oa ‏را‎ 37 ‏انتظار مى رود در يايان اين فصل قادر باشيد‎ 0 eA es ahaa ‏على تسر ين‎ else) ed ‏راد ار تاه رن برد بر بان ر[‎ ee) pigs ‏انوا دهانههای آتشفشان و کالدر اهای آتشفشانی را توضیح‎ -< ap ‏اشكال مختلف مخروط و كنبد و همجنين نحوه تشكيل آنها را‎ 2 ‏شرح ذهيد.‎ ‏ك را اس ار‎

صفحه 7:
00 مفاهيم كازه آتشفشانشناسى دايك دهانهدروغين كوله 5 ‎Gal Jala‏ بيسماليت دايك حلقوى2 بلاك دستكاه آتشفشان فاكوليت كنشيت بروتروزيوز دودکش لوپولیت دايك شعاعی بلونيت ‏نك آتشفشان نارس استراتوولكان بازالت جلكهاى پایپ مآر سوما آنتدون ‏دياترم توفهای حلقوی گنبد دهانه

صفحه 8:
د | 0 0 ون " زمين در ابتدا به حالت كره كداخته اى بوده است كه يس از طى ميليونها سال بخش خارجى أن به صورت قشر سختى در آمد. "" اين يوسته به دفعات بر اثر عبور مواد مذاب درونى سوراخ كرديد و سنكهاى آتشفشانى زيادى به سطح آن رسيد كه اين عمل در عصر كنونى هم ادامه دارد. "ا تمام يديده هايى را كه منجر به فوران توده هاى مذاب شودء ‎OTE‏ ا ا ا ا ل ‎nek Pee EET)‏ ا 0[

صفحه 9:
فصل اول - 5 07 آتشفشان شناسی مطالعه آتشفشانها از چند نظر دارای اهمیت است: 0 تشر افتا ی استفاه از آترز ی حرارتي اتضفشانها و ا دست آوردن مواد شيميايى با ارزش كه امروزه در ايتالياء زلاندنو؛ زاين و ايسلند اهميت بيدا كرده است. در كشور ما نيز اخيراً براى استفاده از نيروى حرارتى زمين 0 حفاريهايى انجام شده است.

صفحه 10:
فصل اول - 5 ->- مقدمه 00 ‏شناسی‎ Laisa ‏بيشكيرى از خطرات اجتماعى آتشفشانها‎ -©

صفحه 11:

صفحه 12:

صفحه 13:
فصل اول - اتشفشا ‎ra ee eS.‏ ‎seals ۳‏ ۳۹ آتشفشانها دستكاههايى هستند كه سطح زمين را با ‎Fi Bey Cet PR ITO PROT AE‏ 0000 ‎kh pyre ren 4‏ ا ا كدازههاى آتشفشانى؛ مواد آذرآوارى و كازها خارج 0 منشود.

صفحه 14:
سل لول - آتشفشان شناسی هنگامی که مواد مذاب به سطح زمین مىرسند غالباً ‎ER CES‏ ۳ در بسیاری از آتشفشانها فعالیت بهیکباره بهاتمام نمسرسد و دراکثر موارد» مراحلخروج مواد یا مراحل فعالیت آنشفشانها با مراحل آرامش توأم است. - تعریف آتشفشان

صفحه 15:
فصل اول - ۰ ‏امه مه‎ ۳ wo ۱ ‏تعریف‎ ee ‏آتشفشان شناسی‎ 0 ee ovo hen ‏خاطر مجسم مدكند كه قلّه آن شكل قيفه مانند داشته و دهانه‎ ‏آتشفشان در داخل آن قرار دارد و معمولاً از آن دودهاى غليظ‎ و رنگی خارج مشود.

صفحه 16:
Ash cloud Composite Side vent. Volcano Lava / flow Parasitic Layers of ‏تس‎ lava and ash emitted by the volcano

صفحه 17:
مثالهايى از فوران ۲ : ‎Bree es) ۱ 3 i‏ 33۳ تزا ۲۱ "ا ب - كوه مونالوا در ‎os‏ هاوايي و د ا 200 ور د - بزيمياني - پاري کوتین در مكزيك

صفحه 18:
فصل اول - . ر مثالهایی از فوران آتشفشان شناسی . 7 آتشفشانهای مشهور ل ۳3۱۳۰۲:۳۳ به نظر میرسد که فوران 49009 کوه وزوو» موادی مشابه به فوران سال 2۵ تولید نموده باشد. این فعالیت آتشفشانی شامل دومرحله است: 0- مرحله مقدماتى : در اوايل آوريل ©0600 بر مقدار بخارات رنگینی که از دهانه به طور ثابت و یکنواخت خارج مشد افزوده شد...

صفحه 19:
‎BE eee ۳‏ اتشفث ان شناسی ‎CH sa]‏ انهای 0 ۳ فوران كوه وزوو .در عين حال حركات زلزله و غرشهاى زيرزمينى به وقوع پیوست و انفجارهای کوچك سبب پرتاب مواد به خارج كرديد. تمام اين موارد مرحله مقدماتى را تشكيل مددادند. ©- مرحله اصلى: مرحله اصلى فوران در © آوريل اك با انفجارى بسيار شديد آغاز شد...

صفحه 20:
BE eee ۳ ‎Fete‏ ۳ ۳ آتشفشانهاى مشهور ‎dos‏ 333328 ا ل ا ‎eT ore‏ كلك به ل ل ل ‎EEE‏ ‏شكل جتر در هوا كسترش يافت. در شب تا 6 آوریل. انفجاری بسیار شدید سبب پرتاب ‎SE wr Sh rere eo‏ 00 گدازه به طرف دهکده بوسکوترکاز به حرکت درآمد و آن را به كلى ويران نمود.

صفحه 21:

صفحه 22:

صفحه 23:
فصل اول - . ر مثالهايى از فوران آتشفشان شناسی 20 مشهور ب - فوران كوه مونالوآ (در جزاير هاوايى) در سال 2-2 فوران مونالوآ(©1) با فوران وزوو بسيار متفاوت است. ا ا ا ا 0 ك2 ا ل ا 53 ‎dks‏ ۹ 48 روز به طول انجاميد. علائم اوليه با ثبت حركات زلزله همراه بود كه كانون عمقى آن در © كيلومترى و كانون سطحى آن در سه كيلومترى محل بروز آتشفشان 0

صفحه 24:
Homestead, ‏ی‎ Kalo 2 ‏يلي‎ Pont | Waipshoshos سا 9 Makuu? Mountain View Pahoa 3° 30 Kaniahiku village” Mauna Loa 4170 ‏تست‎ Kaueleau, veleane | 5 Kamaili, SHatémaumau Kehena, Niukukabi 9 HAWAII imu Kau 3 Desert alapana VOLCANOES: NATIONAL PARK Keauhou, alakomo Middle Moaula Camp, Hiles ‏بر‎ ‎4 ku Helau PACIFIC OCEAN oe ge og peop 15 Honuapo,

صفحه 25:
PACIFIC OCEAN 20 Honolulu Landi kukii Heiau sea Honaunau®? Hookena| Hohonu 1 Seamount Hoopuloal 2 00۵ 2 iy Por > ‏مامه عازه ب اناما‎ 5 011 | both 2 0 Seamount 1507 Lees ۳

صفحه 26:
‎BE eee ۳‏ ‎Fete‏ ۳ ۳ آتشفشانهاى مشهور ج - فوران کوهپله در ماه مه 1939 كوه يله در جزيره مارتينيك در درياى كارائيب در اقيانوس اطلس واقع است. در روز © ماه مه سال اك در ساعت © و دو دقيقه فعاليت كرد و در ساعت © واسه دقيقه همان روز فعاليت آن خاتمه يافت و در كمتر از يك ‎FOr PUR 0 ODO OD ECE‏

صفحه 27:
فصل اول - ”7 مثالهايى از فوران ‎Fete‏ ۳ ۳ آتشفشانهاى مشهور د - فوران كوه بزيميانى فوران كوه بزيميانى واقع در كامجاتكاء مهيبترين فوران انفجارى تاريخ معاصر است. 0 ‏ا ل‎ 0 ae Cee IBY") ROE G ‏ا‎ ee ee ECHOES) " شدت انفجار اين كوه تقريباً معادل ‎TN. Tot SOO‏ و شدت انفجار آن (0000(000 برابر بمب اتمى بود كه در سال ©<0©0 در هيروشيما منفجر كرديد.

صفحه 28:
فصل اول - ۳ مثالهايى از فوران آتشفشان شناسی . 7 آتشفشانهای مشهور ‎eo)‏ ا ‎a cS Seve‏ اين آتشفشان شكل ساده و منظمى دارد و تولد آن در شب 00 فوریه 96۳ با خروج اسکوری نمایان گردید. ‎Bore he Se era Snes eT E ye‏ ‎elo OPES OVE IS EBON (SEC meng)‏ ‎Ea‏ و قطر قاعده آن به 190000 متر رسید.

صفحه 29:
‎BE eee ۳‏ ‎Fete‏ ۳ ۳ آتشفشانهاى مشهور ل 5 ‎a‏ ‏كدازههاى روانء كه از يكى از دامنههاى آن سرازير شد» ‎Tee ee ae!‏ 9 سنخوانيارانكاريكوتو((©2) را كه در (00 كيلومترى آن قرار داشتء نابود كرد.

صفحه 30:
‎Are 5 - [ 4‏ فصدادلك 0 . مشخصات نستكاه آتشفشان آتشفشان شناسى 2 داراى ساختمان خاصى است كه در مجموع به نام دستكاه آتشفشان ناميده مدشود و از قسمتهاى زير تشكيل " دودکش آتشفشان 9 9

صفحه 31:
فسَل ارل 5 2 - گنبد یا دم اكر مواد كداخته در اطراف نقطه خروج به صورت برآمدكى متقارين و نسبتاً مرتفعى درآيد در اين حالت كنبد يادم آتشفشانى ل ل ل ی ‎RIE rE)‏ ا ا و

صفحه 32:
آتشفشان شناسی ‎fo i‏ شكل كنبدها در سطح زمين متفاوت است و از اين نظر جهار نوع زير قابل تشخيص است: * لاواكم " كولهها " كنبد نوع يله 200 1 جه

صفحه 33:
a) Be ‏ا‎ Lad ‏رابطه بين شكل آتشفشان و‎ 0” 0 Keres ee 7 . ‏آتشفشان شناسی‎ ۳ ۱۱ eer) ‏كدازه آنها ويسكوزيته بسيار كمي داردو يس ازخروج‎ " مانند رودي جريان مي يابد و كاهي فلات كم ارتفاع و وسيعي را تشكيل مي دهد که به آن بازالت جلگه اي

صفحه 34:
فصل اول - 20 رابطه بين شكل آتشفشان و آتشفشان شناسی . 7 ‎Keres ee‏ 0 ب- مخروط هاي خاكستر " اين مخروط ها كوجك ودر فوران هاي نوع استرومبولي با تركيب بازالتي يا آندزيت بازالتي به وجود مي ايند - 0 ‎ee‏ ل 1 مرکب و مخروط هاي سپري هم دیده مي شوند.

صفحه 35:
فصل اول - 20 رابطه بين شكل آتشفشان و آتشفشان شناسی . 7 ‎Keres ee‏ 0 ج- آتشفشان هاي ريوليتي "ا فاقد مخروط هاي مرتفع هستند و غالبا فرو رفتكي هاي ولكانيكي وسيعي را تشكيل مي دهند كه مي توان آن ها را آتشفشان هاي وارونه در نظر كرفت. (مثل درياجه تويو در زلاند نو)

صفحه 36:
‎ore)‏ رابطه بين شكل آتشفشان و آتشفشان شناسی . 7 ۱۳۹ ‏د- رونه هاي گوگردي ‏"" بعضي آتشفشان ها خصوصا آنها که ترکیب آندزيتي یا ‎ESS SPS ERS NEE Niet)‏ 0 ۱ ۱ نشین مي کنند گوگرد ناشي از خروج گازهاي گوگردي است. ‏ه- روانه هاي مانيتيتي ‏"" اين روانه ها به شدت حفره دارودرسطح أن منظره طنابى ديده مى شود.

صفحه 37:

صفحه 38:
[| یناشفشتآ ‏منشا مواد‎ TOU ie Cea Pe RPE OR be Wel CIENTS Wn) مىگویند. ماگماء مذاب سیلیکانه متحرك داغی است که از انجماد ‎AES Ser ha eM eee TOC ene EU YE Cera‏ مهمی از. سنگهای ماگمایی بشمار مدآیند که خود از انجماد ‎DEE ESE CTS ST ORs IESE)‏ 2 زمین رسیده باشد گدازه نامیده مشود. بنابراين سنكهاى آتشفشانى حاصل انجماد كدازههاست .

صفحه 39:
۱۳۹ ماده مذاب سیلیکاتی است که قطعه بلور‌های در حال ‎a‏ ‏ا ا ‎arte‏ ۱ وجود دارد. ا 6 ا ا ا ل ا آهن» هيدروزنء سديم و غيره است.

صفحه 40:
Ansa a Crh ‏منشا مواد‎ Brrr erie STOP ee ‏ات ا‎ از توليد به علت جكالى كمتر خود نسبت به سنكهاى اطررياف به طرف سطح زمین حرکت مکند. در ضمن صعود تغييرات فيزيكى و شيميايى مهمى در آن اتفاق ‎eer ee CSE Skene TO Ce ez)‏

صفحه 41:
- معدمه منشا مواد آتشفشانى "" ماكما ممكن است با عبور از شكافها و نقاط ضعيف يوسته زمين به سطح زمين برسد و به اين ترتيب كوههاى آتشفشانى ‎Cree nae‏ ا ‎CUM‏ ا گوشته متبلور شود و سنگهای درونی ایجاد کند. و آن باعث خروج تدریجی مواد سازنده گوشته و پوسته زمین ۳

صفحه 42:
فصل دوم 5 منشا مواد آتشفشانى ترکیب 27 0 0 ا 203 بخار آسب و مواد فرّار كه در هنكام آتشفشان يا قبل و بعد از آسن از دهانه خارج مدشود و مواد مايع» كه براثر انجماد ‎rege‏ ا ا 0 ترکیب اصلی ماگما مباشند.

صفحه 43:
فصل دوم - ‎USL Xe i‏ سار م © ‎Seemed‏ ‏ماكما وقتى به سطح زمين مدرسد كدازه نام سكيرد و از انجماد آن سنك آتشفشانى به وجود مسآيد ولى هيجكاه ‎ON)‏ ا ا ا 1ن ‎ee Peer Cw OCR E'S)‏ ا الت

صفحه 44:
فصل دوم 5 منشا مواد آتشفشانى - اقسام ماگما ا ا 0 ا 1۱ ‎gs‏ " الف - ماكماهاى بازيك و ۱۰۱ ۳۰۰۹ ee ‏ی‎

صفحه 45:
فصل دوم - 500 03 در سا ee Ory Sree STET ee eerey ET alse) ذوب سنگهای درونی زمین چند مکانیسم مختلف پیشنهاد شده است كه برحسب موقعيت ممكن است هريك در ايجاد ذوب مؤثر باشد: 3000000 LOCee te eer Te an al " ج - ازدياد مواد فرّار نظير آب كه خود در كاهش دماى ذوب سنكها مؤثر است " د - ذوب در نتيجه حركات اصطكاكى

صفحه 46:
فصل دوم - SEC ee زيك * دماي ذوب سنك هاي بازيك (0©000 درجه است جنيين دمايي درسنگ هاي پوسته وجود ندارد بنابرین عمل | گوشته فوقاني ترکیب پريدوتيتي دارد .

صفحه 47:
- مشامگماها منشا مواد آتشفشانى 559 ‎EE Se TO‏ بازالتي تابع 6 عامل است: ‎PU eee OO CR RCE CCP ORE COR CIE |‏ ©- ترکیب سنگ مادر (مثلاً دونیت یا لرزولیت و ...) عمق یا شرایط فشار <- مقدار مواد فرار به ویژه آب و 200 ‎ERE TOE CCIE a)‏ ۹ ۱۱

صفحه 48:
فصل دوم - SEC ee ۳۰ 8 - ذوب سنگهاي پوسته( باتولیت هاي طویل در حاشیه قاره ها مثلا شیلي) " 2- تفريق و تفكيك ماكما در طي صعود طرح باون -

صفحه 49:
فصل دوم = 5 ‎Be‏ ‏منشا مواد آتشفشانى 0 " علل تغيير و تحول ماكما در حين صعود © مورد: FEN Peer ‏ا‎ ee Ret SAEED ‏ا‎ SUB IrIE (| ‏شود (هضم).‎ - ماكماى اصلى با ماكماى ديكر تلاقى كند و با آن مخلوط شود (اختلاط ماگمایی). © با توقف ماكما در اطاقهاى ماكمايى بعضى از كانيهاى دماى بالا متبلور شده و به نحوى (مثلا براثر تهنشينى ثقلى) از ‎eS Prana‏

صفحه 50:
فصل دوم - SEC ee علل تغییر و تحول ماگما در حین صعود 6 مورد: <6- كازها و بخارات از ماده مذاب خارج شود. در اين عمل بعضى از عناصر ممكن است به خارج منتقل شوند (انتقال كازى). يك ماگما در شرایط خاصی از فشار و دما به دو ماگمای جداكانه با دو تركيب متفاوت تبديل شود (ناآميختكى ماكمايى).

صفحه 51:
- اختصاصات فيزيكى ماكما منشا مواد آتشفشانى الف - دما ریولیت داسيت 9 بازالت ‎9SO0 COD OOO -00000 POO -9O0 ®‏ 800 00 ۳ eran ‏رابطه جكالى با دما و فشارهمه جانبه و فشارآب ماكمابى 2/2 تا © كرم‎ " ‏برسانتيمتر مكعب - جكالى از ريوليت به آندزيت به تولئيت بازايت به‎ آلكلى بازالت اضافه مى شود و ۱ "" تعريف - فشار - دما - تركيب شيميايى - بلورها - حباب هوا

صفحه 52:
فصل دوم - ‎ia‏ ‏< د اد منشا مواد آتشفشانى 00 موا مذاب الف- اختلاف حِكالي ماكما با سنك هاي در بر كيرنده ب - افزايش حجم مذاب در ناحيه منشا SPS WED IS Eee eee ‏د‎

صفحه 53:
فصل دوم = 5 5 ۱ منشا مواد آتشفشانى ‎ml‏ زر لس a " ایالت سنگ شناسي - خط آندزیت - کمپلکس هاي آذرین ل ا ا ل ل ا

صفحه 54:
5 0” 0 ST lt ‏ا‎ ee mn مدتوان به كمك نمودارهايى كه مبناى شيميايى دارند سريهاى مختلف را از هم جدا كرد. "" نمودار آلكالي بر حسب سيليس نمودار كونو ا

صفحه 55:
فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی < هاوایی و مدل مک دونالد در جزاير هاوايى مى توان بازالت تولئى ايتى و بازالت آلكالن را با هم مشاهده نمود . به نظرمى رسد كه بازالت تولئى ايتى اوليوين دار اول به سطح زمين رسيده است و كك ا ا ا ل لت

صفحه 56:
فصل دوم - . ر 7 1 منشا مواد آتشفشانی 7 ‎Oh dbl)‏ - 8 هر قدر كه از اقيانوس به سمت قاره بيش مدرويم بر مقدار | Perris ber perenne ro nS در حاشيه قارههاء سريهاءكالكوآلكالن و در قاره انواع آلكالن به ظهور. رسیده است . * این رابطه به نام کاشفین آن رابطه ریتمن - کونو معروف است و احتمالاً در تمام حاشیه فعال قارهای وجود دارد.

صفحه 57:
سدسرم - ۲ - مقدمه | آتشفشانها از جنبههای مختلف طبقهبندی مشوند: ا ا ل ل ‎et ar ee eee)‏ ا ا ال ل ا ‎pee lier pe NE OV‏ همچنین جنس و ترکیب ماگما و ردهبندیهای شیمیایی آنها مورد بحث و بررسى قرار ككرفت. 0 ا ا ‎Oot se mee‏ بررسى مدكريدد.

صفحه 58:
سدسرم - _ رده بندی فعالیتهای آتشفشانی * اسکروپ ( دائم - ملایم - شدید ) "" مركالى و لا كروا ( هاوايى - استرومبولى - يله - وزو ) " كوتن اقسام فوران ها را به دودسته تقسيم كريد ( با ماكماى ‎ols‏ م

صفحه 59:
فصل سوم - ۳ ۴ - مقدمه رده بندی فعالیتهای آتشفشانی كوه وزوو كه در واقع از نوع انفجارى است ولى ‎Let a‏ ا ا ا ا تن ‎See Serer Se)‏ ا ‎cane Tek‏ 0 ۱9 فعالیت نوع استرومبولی به تمام دوره فعالیت آتشفشانی این كوه بدمورد و ناصحيح است. ولى مدتوان هر مرحله از ‎meter ey‏ ا ‎Es‏ ‏مشخص نمود.

صفحه 60:
فصل سوم - ۳ ۴ - مقدمه رده بندی فعالیتهای آتشفشانی * کوتن اقسام فورانها را به دو دسته تقسیمبندی کرده است: 1 يرتاباسكورى و كدازه و جريانهاى متعددى از مواد مايع درآن دیده مشود و به ندرت خاکستر از خود خارج ‎Re‏ ‏8 ب - آتشفشانهاییکهگداز هبسیار_غلیظدارندوباانفجاربسیار شديدى همراههستند ودر آنهاريزش خاكسترويونس امرى عادداست. غالبااز اجتماعگداز هآنهاگنبد و یاسوزنبهوجود مدآید.

صفحه 61:
فصل سوم - : رده بندی بر اساس رده بندى فعاليتهاى آتشفشانى اهميت مواد خارج شده " به طوركلى برحسب اهميت موادى كه از زيمين بيرون مبآيد ۱ ‎are‏ م - ب-فوران هاي گازي ل ‎Be‏

صفحه 62:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده " الف فوران هاي اصلي ا 5 آتشفشان جديد صحبت مدشود. اين فوريانها را نمدتوان از فورانهايى كه دودكش مسدود دارند مجزا نمود. ولى مدتوان ادعا كرد كه در فورانهاى اصلى دودكش جديد حاصل مدشود ا ا ا ل ل رق بازمسكردد

صفحه 63:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده ب- فوران هاي گازی " فوران كازى انفجارى ممكن است دهانه مسدود آتشفشان را باز نمايد و يا قله آن را به خارج يرتاب كند در حالى كه فاقد هر نوع گدازه است. جنانجه دهانه آتشفشان ايرازودر ‎oT ENE Ser eae Opec Es pap ns‏ شدن آب در داخل آن دياتريم به وجود آمده است. نمدتوانيم منشأ ‎COLD PIES‏ ا ا ا ل 0

صفحه 64:
فصل سوم - رده بندی بر اساس رده بندى فعاليتهاى آتشفشانى اهميت مواد خارج شده ب- فوران هاي گازی فورانهاى كازِى غالباً در آتشفشانهاى نيمهخاموشى كه دهانه ‎he par)‏ ا ا ا ۳ نیمه ولكانيك به وسیله مرکالداولترا ولكانيك و به وسیله ‎nee Cm Br Tene:‏ 1

صفحه 65:
فصل سوم - رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده ‎Pe Sew Sr ren!‏ "" بهترين مثال شناخته شده و از اين نوع فورانهاء فوران باندايى - سان در ژاپن است که انفجار در ساعت 2" صبح پنجم ‎er Pn ENT eerie wes rele Melo loo kere‏ زلزلههايى احساس كرديد و سيس ستونى از بخار آب و خاكستر تا ارتفاع 090000 متر به اسمان صعود نمود

صفحه 66:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده Pe Sew Sr ren! ‏درفوران باندايى - سان در اين ©0 تا (0© انفجار به دنبال‎ | ‏ا‎ CONS NE eT IPT) ‏اطراف پراکنده شد ابر آتشفشانی و خاکستر گرم» که از خرد‎ ©)000000 ‏شدن سنكهاى قديمى حاصل كرديده بودء تا ارتفاع‎ مترى سطح زمين بالا رفت و تاريكى مطلق همهجا را فرا كرفت. بالأخره دهانهاى به شكل نعل اسب به قطر تقريبى © كيلومتر باز كرديد. مدت اين فورران كمتر ان © ساعت طول

صفحه 67:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده " ج- فوريان هاي آبدار - هنگامی که سفرههای آبدار زیرزمینی در مجاورت ستونهای ماكمايى قرار كيرد آب آن كرم و به بخار تبديل مدشود. افزايش فشار باعث انفجار مخزن بخار مدگردد و در اين حالت از ‎eee seine eSB)‏ ل م ‎try STUB RN ECT Res ENON NOrT TY‏

صفحه 68:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده " ج- فوران هاي آبدار * انفجاررهای آبدار داراى انواع متفاوتى مى باشند: نوع اول نرج نرم نوع سوم ‎aes‏ ‎eae‏

صفحه 69:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده * ج- فوران هاي آبدار ا ا ا ل ا ا كن ‎BOS Ent)‏ ا 3 39ست. و ‎Sal ۳۹‏ 558 0-7 در اين منطقه كدازهها به كف دریای کمعمقتر نزديك شد و از برخورد آن با آب دریا انفجار ‎eC Tere tre Seer e)‏ 1 ۳ ee Shab)

صفحه 70:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده " ج- فوران هاي آبدار " نوع سوم ‎ :‏ فوران آبدار كيلوئه در سال 62 ©©0 را ا ‎ee CRIS Se 00 eo‏ آتشفشان و نفوذ بعدى آب به داخل مجارى خالى تصور ‎ee)‏ ا ل 9 شديدى توليد نمود و تا 72 روز ادامه داشت

صفحه 71:
فصل سوم - 7 رده بندی بر اساس ‎TEEN)‏ ل لت مواد خارج شده " ج- فوريان هاي آبدار > لح جرا - فوران انفجاری کراکاتوا» که مرگیارترین آتشفشان تاريخ معاصر لقب كرفته است (سال ©©©0). فعاليت ابتدا با خروج مواد مذاب آغاز شد و حالت انفجارى نداشته است. ولى با ورود آب دريا در ا ل 2 ل ‎Peewee‏ ‏اتشفشان و قسمتى از جزيره را از روى زمين جارو كرد و به هوا پرتاب نمود.

صفحه 72:
فصل سوم - رده بندی بر اساس رده بندى فعاليتهاى آتشفشانى اهميت مواد خارج شده " ج- فورران هاي آبدار نروك تجن - در فوران انفجارى كوه سنتهلن 0960 در ايالات متحده؛ ابتدا با ا ل ل 200 انفجاری به وقوع پیوست. در اين میان. گنبد ترك برداشت و آبهای ا ا ‎ane te SO Lone re‏ انفجاری بسیار شدید بود که باعث ازجاکندگی دامنه شمالی شد

صفحه 73:
0 | الف- آنشفشانهای نقطهای Or Tee eee er eee eer ee Soap en ee ecg) ‏زا عبار تائد ازد:‎ 2 ‎es eid‏ 0 ك2 ‏"ا ©- نوع استرومبولى ‏" ©- نوع يله يا آتشفشانهايى كه مواد خميرى از خود خارج .- آتشفشانهای انفجاری شدید

صفحه 74:
فصل سوم - ‎A‏ ‏7 - اقسام آتشفشاذ رده بندی فعالیتهای آتشفشانی ۳ نها ب - فورانهای خطی یا فورانهای شکافی رانا ار ال ۳۳۳۳۳ امتداد يك شکاف حاصل مشوند. باز شدن چنین شکافی با ‎ERD eels ey Rese arte See)‏ ‎er rer es ey A SES cr Wet Selsey‏ هستند كه به طور شعاعى در دامنه كوههاى آتشفشان و براثر مسدود شدن دهانه اصلى توليد مدشوند.

صفحه 75:
فصل ۳ ردب تمارتیی بر - اقسام آتشفشانها فورانهای شکاف رز ى شكافى را مدتواز 3 نهاى شكافى را مدتوان به دو كوه تقسيم نمود: لا 6 0- فورانهای خ نف ‎oe‏ 2060 :2 نت 520 ‎ep te aes)‏

صفحه 76:
فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی 7 اقسام ‎emma‏ ردهبندی آنشفشانها براساس محل فوران یا انفجار * فورانهایی که تاکنون گفته شد از نوع هوایی بودهاند ولی برحسب محل خروج موادمذاب مدتوان سه نوع زير را به اقسام فوق اضافه کرد: Cee Bie er rel) ب - فورانهای زیردریاچهای ۳ ‏ا‎ ag

صفحه 77:
فصل چهارم - , ۱ ای ‎rive‏ مواد ‎en)‏ ۳۳ انی 3 ۳ مقدمه ED ‏پ‎ ‎۱۳ One Ce Cotter ESS ras er ee Oey ‏هم از دهانه خارج مسشوند.‎ 0 LORDS ‏دماوند(» در هنكام فعاليت انفجارى مواد جامد و كاز و در‎ ‏حالت خروج موادمذاب» هر سه با هم بيرون مدريزند.‎

صفحه 78:
فصل چهارم - 57 ۱ ای ‎rive‏ مواد [ ‎rst‏ انی 2 رابطه بين فشار با حلاليت كاز (5) در آب را (كه به صورت درصد وزنی اندازهگیری مشود) در دمای ثابت ۱ مد که در آن م » فشار. محیط خارج (در اینجا فشار همه جانبه) و م' فشار درونى كَاِ و ج و اضرايب حلاليتاند.

صفحه 79:
or ee 7 » ‏ماگماء « یاگار‎ iad = 1۳ 5 9۰ ۳ ۳ ‏مدكند:‎ 0 ‏از هم مشخص‎ ee 7 ‏ييرو ماكّما‎ " ماكما " ايى

صفحه 80:
”0 اهمیت گاز در حالتهاى مختلف مواد آتشفشانى فوران های آتشفشانی " - هييو ماكما: در فشار خيلى زياد يعنى در اعماق زياد يك ستون ماگمایی وجود دارد و از گاز اشباع است. * - پیرو ماگما: واجد گاز است و اين گازها به صورت حبابهایی در آن قرار دارند و تمایل زیادی به جدا شدن ازماده مداب دارند..

صفحه 81:
‎rs‏ اهمیت گاز در حالتهاى مختلف مواد آتشفشانى فوران هاى آتشفشانى ‎Tone Cpr creer ea‏ 50 ماكمايى وجود دارد. بنابراين بر حسب مقدار كاز موجود در ماكماء ايى يا ييرو يا ‎ws ECCT ESC Ey‏ ا ا ا ‎eT POD‏

صفحه 82:
فصل چهارم - حالتهاى مختلف مواد آتشفشانى = كازهاى ‎aki]‏ انی ۱ ICE EOS) ET 02 2 ‏ا‎ 0 we Cast pee) ‏كوجكى در مبآيند.‎ ‎eee rel re)‏ ا ا ل كم بيش از فشار خارج استء به سرعت انجام مدشود و رفته رفته مقدار آن به حدى زياد مدشود كه ماككما منظره جوشان بيدا ‎Rie‏

صفحه 83:
0 cai حالتهاى مختلف مواد آتشفشانى = كازهاى ‎aki]‏ انی يديده وزيكولاسيون: RCD ‏ا‎ rr eervap De BT) گاز تفکيك مشود و به علت خروج سريع كازء گدازه حالت ۳ " مقدار قابل ملاحظهاى از كازهاى آتشفشانى» هنكام فعاليت آتشفشان با شدت هرجه تمامتر از آن خارج مدكردد كه مشخص نمودن جنس آنها بسیار مشکل است.

صفحه 84:

صفحه 85:

صفحه 86:
فصل چهارم - حالتهاى مختلف مواد آتشفشانى = كازهاى ‎aki]‏ انی ل ل ل 0 نمود: 2 * - فومرولهای قلیایی که به صوريت آمونياك» نوشادر و بعضى از تركيبات كلردار ۱ " - فومرولهای اسید که به مراتب فراوانتر از فومرولهای ‎Saree Ty Cetra near rere re‏ 0 ‎eye)‏ ل ا

صفحه 87:
فصل چهارم - حالتهاى مختلف مواد آتشفشانى = كازهاى ‎aki]‏ انی ‎ki 5‏ دما ‏اصولاً انواع فومرولها را بر حسب دما تقسيمبندى مدكنند. البته هر قدر از کانون آتشفشان دور شویم دمای فومرولها كاسته مدشود و هر قدر زمان استراحت آتشفشان زيادتر باشد دمای آنها کمتر مشود: ‏)- فومرولهای خیلی گرم 0- فومرولهای گرم ‎moat Eee Ee)‏ 0 لت ‎(Geysers) 85525 & lial -<G‏

صفحه 88:
فصل چهارم - 12500 - گدازه آتشفشانی گدازه عبارت از توده مذاب ناهمگنی که در آن آثار پدیدههای ‎wee re cl Tes ave So‏ ۳ گدازه به صورت جریانهای گدازه (روانه) کم و بیش غلیظ ا ل رت ی سنگهای آتشفشانی به وجود مسآید.

صفحه 89:
ی - کدازه آتشفشانی التهای مختلف مواد آتشفشانی حرکت گدازه كسترش كدازه يا امكان جرريان يافتن كدازه تابع عوامل مختلف است كه مهمترين آنها عبارتاند ال: ل ‎BES Se Coes eee Teen‏ به جلو مدراند و بالاخره سرعت سريد شدن آن. جدا كردن اين عوامل از هم ديكر خيلى مشكل است.

صفحه 90:
فصل چهارم - ‎Pe‏ ‏اتینی معفات ‎Por‏ - كدازه آتشفشانى * اشکال انجماد گدازه ‎gai‏ كل ا ا ا ‎MSE! Ang‏ ۳ عوامل اصلى كه در شكل جريانها تاثير دارند عبارتاند ان رابطه ريوانه با مخريوط تويوكرافى قبل از آتشفشانى» ویسکوزیته» مقدار. گاز گدازه. حجم و سرعت خروج مواد و اين اشكال عبارتاند از :

صفحه 91:
فصل چهارم - 12500 - گدازه آتشفشانی | 1 Se cree Der SCO yen een SOEs Ce CRE ar) ‏سورفوزيون (يديدهاى كه يك ماده به طور اتفاقى در يايينتر‎ 0600 ‏ف كك ا ا ا ال‎ ‏بسيار زياد در نظر كرفت.‎

صفحه 92:
فصل چهارم - 12500 - گدازه آتشفشانی | ب - هر گاه بخش سطحی گدازههای روان» نیمه جامد باشد و به وسیله جریانهای زیرین حمل گردد. نیروهای مکانیکی سبب خرد شدن آن مشود )اتوكلاستيك( و آن را به صورت قطعاتی در سآورد و با خود حمل مدكند و كدازه قطعه قطعه شكل ‎Bae‏

صفحه 93:
فصل چهارم ‎Crier] ABIES 2 as‏ انی اف ۳۱ 1 مواد ‎evi‏ سس ای | ۱۷ TOES TE SCT CewG Ce Oren ere ee ‏سطح خارجى آنها نسبتاً‎ اين قبيل كدازهها را كدازههاى صاف يا ياهوهو مسكويند. پاهوهو يك اصطلاح هاوایی و اختصاص به بازالتها دارد. ياهوهو خود حالات مختلف دارد كه عبارتاند از: PE SL ل 7 7 0 * گدازه تومولونید

صفحه 94:
فصل چهارم = ۳ مه ده له ‎PBR ST opine cee‏ آتشفشانی اشکال انجماد گدازه د- هورنيتو: كدازههايى كه در حال سرد شدن باشند خارج شدن كاز از بعضى نقاط ممكن است سبب انفجار ضعيف كريدد و ادر نتيجه به طور محلى مخروطهاى كوجكى از اسكورى توليد مدشود كه به آن هورنيتو مدكويند. 6 ات ف ا ل ‎SOE OS Me‏ به فراوانى ديده مدشوند.

صفحه 95:
مر - گدازه آتشفشانی اف ۳۱ 1 مواد ‎evi‏ سس ای | 0 Bye Yee SCO IE SS meyer) BSB SPS NEC wR Ne ECT CIEE CHP ESB RCD ‏در قسمتهاى تحتانى رروانه؛ نوعى دكركونى حررارتى ايجاد‎ ا ا ا لك لقث ‎evr Sv yO Ny eevee WoleGG CES term Wee eee‏

صفحه 96:
مر - گدازه آتشفشانی اف ۳۱ 1 مواد ‎evi‏ سس ای | و - تبخیر آب در زير گدازهها سبب تولید حفرههای بیشمار. مشود که ممکن است به صورت غار دراید. اين غارها را غارهاى زير كدازهاى سكويند كه اندازه آنها متفاوت است. در برخى نقاط با خالى كردن قسمت زيرين غارها آغل كوسفند در آن ايجاد شده است. )ارتفاعات طالقان(

صفحه 97:
rar ee ۳ - ‏فصل جهارم‎ ‏آتشفشانی‎ PBR ST opine cee ‏اشکال انجماد گدازه‎ ز - در گدازههای نسبتاً ویسکوز آخرین حرکت گدازه سبب ا ا ا 0 در مقاطع ميكروسكيى مدتوان جهت حركت را از ربوى ‎eS Sr)‏ 0 بافت اين نوع از كدازهها را بافت جريانى يا تراكيتى مسكويند.

صفحه 98:
ی - کدازه آتشفشانی 112010001 | SSeS eee Eres i: Bee Cree nag ‏منقبض مىگردد و اين انقباض باعث پیدایش شکاف در آن‎ rn ‏اين شكافها بر سطح ایزوترم عمودند و تا اعماق گدازه ادامه‎ ۳

صفحه 99:
فصل چهارم - 12500 - گدازه آتشفشانی | eee TERE OEE Cee CCC me SE COPE Crp) h OLR DOS PEM IRH Mee WO RK Wate rp RIT er wm [EPC EWEN DT ‏در قسمتهاى تحتانى منشورهاى قائم؛ موازى و به هم فشرده‎ ‏را به وجود مسآورند.‎

صفحه 100:
rar ee ۳ - ‏فصل جهارم‎ ‏آتشفشانی‎ PBR ST opine cee ‏اشكال انجماد كدازه‎ ی - گذازه بالشی : گدازههای روان بازالتی فقد گاز وقتی به آب ‎Seer ae eer Sie.)‏ كت © تا 00 سانتيمتر يوشيده مدشوند. اين يوسته بر اثر فشار ‎rnc)‏ ا ا ا ‎Serie rer‏ بعضى قسمتها ترك برمسدارد و كدازه به شكل تاول از آن بيرون مدزند و در نتيجه ككلولههاى بزرككى به طول (0© تا 00)© ‎NSS nies een‏ ا ا ل ‎o le]‏ ا ‎aCe SCRE OUTED‏

صفحه 101:

صفحه 102:

صفحه 103:

صفحه 104:

صفحه 105:
فصل چهارم - نهشتههای ولکانی ‎cOwr Pelee‏ 0 حت ‏به مواد جامد آتشفشانى كه درنتيجه ته نشست و انباشتكى مواد ناييوسته به صورت يكيارجه درآيد نهشتههاى ولكانى كلاستيك ان نظر زايشى سه نوع آن قابل ذكر است: ‏د كا كم ‏ب - ولكاشكلاستيكهاى ريزشى ج - ولكانى كلاستيكهاى جريانى

صفحه 106:
فصل چهارم - 5 ‎ee eee‏ ۱ ‎Up ere er Ser Srey eager er gern Nes ipsy‏ ‎te ee eee‏ ليت همانند لايه بنديهاى رسوبى نمايان مدسازند. كليه مواد منفصل و نابيوسته يرتاب شده از دهانه آتشفشان را ‎Be)‏ 0

صفحه 107:
Darl ‏اد جامد آتشفشانى‎ ‏سل جمدم 5 ...0 > رت‎ ‏حالتهای مختلف مواد آتشفشانی‎ 5 ‏مواد منفصل آ انى‎ ‏لسن‎ ‏حاکستر‎ ‏"ا يونس يا يوميس‎ ‏اسكورى‎ " 527 ‏لا‎ ‏اشكهاى كدازهاى‎ "" ‏كت‎ "ا يوكه معدنى

صفحه 108:

صفحه 109:

صفحه 110:

صفحه 111:

صفحه 112:
فصل يدجم - علل و يراكندكى 0 آتشفشانهاى عصر حاضر امروزه در حدود 00 آتشفشان فعال در دنیا وجود دارد ‎en er ek ke ae en‏ 1 ‎EY WOse sn ESD)‏ رف که از آنها بازالت خارج مشود به نحوی که مىتوان ادعا کرد مقدار فورانهاى زيردريايى جهاربرابر فورانهاى قارهاى است.

صفحه 113:
۷9 ‏ا‎ le = ply Uae > مقدمه آتشفشانهاى عصر حاضر 0-060 اتشفشانهاء مانند زلزلههاء در مناطق فعال يوسته زمين قرار دارد. نبايد تصور كرد كه آتشفشان سبب بيدايش زلزله مسشودء بلكه ‎Ter]‏ ا ا ا ا ا ا لال زلزلههای خفیفی وجود دارند که قبل از پیدایش آتشفشان حادث مدشوند و مطالعات نشان مددهد كه اين نوع زلزلهها بر اثر حركت مواد مذاب در درون زمين به وجود مبآيند

صفحه 114:
فصل ينجم - علل و براكندكى آتشفشانى و جابجايى 0002555-25 | صفحات ‎ene)‏ لا ا ل ا 2 ل 0ك از ) ‎Remeg te: ker Scale chem gen: Bw}‏ ۱ ‎ee)‏ ل ‎TSS Sar BESO‏ ‎CE EWE cio) a iret eee a CNP OP IP Cer CCT‏ به وسیله آلفرد وگتر هواشناس آلمانی در سال 1909 ارائه ‎Feencte Sor SOTO ERE RE Taw)‏ 0 ۱۳

صفحه 115:
فصل ينجم - علل و پراکندگی ۳ آتشفشانی و جایجایی ‎ees errr reese‏ صفحات به كمك نظریه زمین ساخت صفحه ای که بسیار جامعتر از ‎CNC Tay Rew LIE Cre east‏ 1 ‏زمينشناسى به خصوص رابطه بين زلزله و آتشفشان را كه تا آن زمان ناشناخته بود تفسیر و تعبیر کنند.

صفحه 116:
فصل پنجم - علل و پراکندگی . آتشفشانی و جابجایی ۳ صفحات با مطالعات بيشتر» انواع مرز بين صفحات و عملكرد آنها مشخص گردید: الف - مرزهاى واكريا ب - مرزهای همگرا ج - مرزهای گسل دگرشکلی

صفحه 117:
فصل ينجم - علل و براكندكى ر ۱ ‎Reta | oo [۱0‏ 0 به طور. کلی آتشفشانهای عهد حاضر در سه منطقه تکتونیکی متفاوت پراکندهاند که عبارتنداز: ۳ 0 eer epee Se elt Se a eS en eee 7۳ WED rene ws Wen ‏ا‎ hg ‏ماسیف سانترال فرانسه : آتشفشانهای اینتراپلیت یا میان‎ ‏صفحهای‎

صفحه 118:
‎Coe‏ ل 0 ا آتشفشانهای عصر حاضر > علل بيدايش آتشفشانها ‏- آتشفشانهای کمپرسیونی ‏این آتشفشانها یا در حاشیه قارهها (شیلی» پری امریکای پا ۱ اقيانوسى قرار داريند (جزاير قوسى) مانند زاين و اندونزى.

صفحه 119:
فصل ينجم - علل و پراکندگی 0 Reta | oo Pome ‏اتشنشاتهاى‎ در محل مرزهای همگرا یعنی جایی که صفحات به هم مىرسند ‎Peete everest‏ 0- فرورانش يك صفحه اقيانوسى به زير صفحه اقيانوسى ديكر . REECE Ce IBS CNet Oe ‏ل‎ 2- فرورانش صفحه اقيانوسى به صفحه قارهاى كه در عين ‎Reno‏ ۳ <6- برخورد قاره - قاره .

صفحه 120:
فصل ينجم - علل و پراکندگی آتشفشانهاى عصر حاضر - علل پیدایش آتشفشانها - آتشفشانهاى كششى يا آتشفشانهاى ريفتى اين آتشفشانها در طول شكافهايى در قلمرو اقيانوسها ويا در قلمرو قارهها حاصل مدشوند. شکافهای مزبور به صورت ریفتهای طویلی هستند که گاه هزاران كيلومتر طول دارند و در امتداد آنهاء دو صفحه از هم دور مدشوند.

صفحه 121:
فصل ينجم - علل و پراکندگی آتشفشانهاى عصر حاضر - علل پیدایش آتشفشانها * - انشتشانهای ازذترابازت یا میان صفحهای آتشفشانهاى هاوايى» آزورء كانارى» تاهيتى» ماسيف سانترال فرانسه و ... » به هيچيك از اقسامی که قبلا ذکر شد تعلق ندارند» یعنی محل آنها بر روی مرز صفحات قرار ندارد در حالی که فعالیتیای آتشفشانی آنها غیرقایل انکار است.

صفحه 122:
2 0 ۱۳-60 آتشفشانهاى عصر حاضر - علل پیدایش آتشفشانها براى تفسير اين آتشفشانهاء توزوويلسون كانادايى و بعد ان آن 0 ‏ا ا ا‎ NSE etc Rup eve aneeyer eas) به موجب این نظریه در درون زمین و در مناطق عمیقتر در ۱ ‏ا ا ل ا‎ ete ess)

صفحه 123:
2-1 آتشفشانهاى عصر حاضر - علل پیدایش آتشفشانها 20-0 5 مواد مذاب از انها بالا دايند» زمير : بالا مدايند» زمين ريا سوراخ مدكنند سطح زمین 0 ع 0 9 1 : شدن همین مواد» کو. آتشفشاز 1 كع ههاى آتشفشانى در داخل صفحات 1 ا ون ستاو سكن انك لذن ‎Pee‏ 5 صفحه قار‌های باشند. ‎es‏

صفحه 124:
فصل ششم - سوانح آتشفشانی > مقدمه ل ۱۵۳ 232131131131539 ابر های سوزان» ریزش خاکستر» جریانهای گدازه. گازهای مختلف و غیره به طور. جداگانه بحث شده است. 0 ‏ور‎ a) 9) 8 8c ۳

صفحه 125:
۲ ‏انح آتشفشانی‎ rrr ‏فصل ششم‎ Pt Ard 0 nap 2 ‏ل‎ 7 ee ne )- يديدههاى ويرانكر 2 بهمنهای سوزان 2- بارانهای ناشی از فوران <- کمانهای نورانی ح 0

صفحه 126:
فصل شم - سرانم اتشفشانی 1-۳ و مراقبت از. آتشنشانهای فعال ‏ آتشفشانهای فعال به طور کلی تعداد تلفات آتشفشانها خیلی کمتر از حوادث ۳ ا ا ‎BES Sees Se Bae ne‏ است. شرط اینکه آتتفشانها حادثهزا باشند آن است که فعالیت انفجاری داشته و فوران در مناطق مسكونى باشد.

صفحه 127:
فصل ششم - سوانح آتشفشانى ر مراقبت از و مراقبت از. آتشفشانهای فعل ‏ آتشفشانهای فعال مهمتريين عواملى كه سبب مرك و مير ممشوندعبارتاند از: 0- جریانهای گدازه یا جریانهای گلی (لاهار) 2- ابرهاى سوزان

صفحه 128:
فصل ششم - سوانح آتشفشانىي _ علائم قراردادى و مراقبت از آتشفشانهای فعال ‏ ۱۳*9۳ ‎ee ey re een,‏ روى زمين قابل فهم باشدء مجمع بينالمللى آتشفشانشناسى علامتهايى را وضع نموده است كه با ديدن آن مدتوان نحوه فوران هر آتشفشان را درك نمود. اين علائم عبارتاند از:

صفحه 129:
فصل ششم - سوانح آتشفشانىي _ علائم قراردادى و مراقبت از آتشفشانهای فعال ‏ ۱۳*9۳ نحوه فوران حالت ج - اكر از دهانه اصلى صورت كيرد. حالت ‎٠‏ - اكر از دهانه فرعى صورريت كيرد. حالت ح - اكر از يك شكاف شعاعى صورت كيرد. حالت | - اكر از يك شكاف نامشخص و محلى صورت كيرد.

صفحه 130:
فصل ششم - سوانح آتشفشانی علائم قراردادى و مراقبت از آتشفشانهای فعال ‏ ۱۳*9۳ اه Fe PPP P< Wren حالت ؟ - اكر ابر سوزان توليد نمايد. حالت و - اگر جریانی از گدازه حاصل شود. ۳ حالت ز - اگر سبب پیدایش گنبد شود. حالت [ - اكر با توليد سوزن همراه باشد. 1۰ حالت | - اكر سولفاتار و موفت ايجاد شوند.

صفحه 131:
‎Peel Sere Ye)‏ علائم قراردادى ‎Baa errr ee kes ner Bea‏ فورانها محل فوران ‎۳ TENS CS SEM ees ‎dh jiul jaa! $1 -n alk ‏حالت 0 - اكر فوران زيريخجالى باشد. ‏حالت م - اكر فوران زيردريايى باشد

صفحه 132:
فصل ششم - سوانح آتشفشانی علائم قراردادى و مراقبت از آتشفشانهای فعال ‏ فورانها 9 1 حالت , - اكر امواج بسيار شديد حاصل كند. ES Tew NSB seer rene. ۳

صفحه 133:
‎Peel Sere Ye)‏ علائم قراردادى و مراقبت از آتشفشانهای فعال ‏ فورانها ‎Gan]‏ ا ا 2 2 ‎Eafe RUE‏ باشد با علائم مختلف پشت سرهم آنها را نیز نمایش مددهند. مثلاً علامتهای زیر معرف: 1 ك0 © © ايجاد دهانه اصلىء دهانه فرعىء انفجار عادىء شكافهاى ‎em‏ ا ا ا ‎ ‎> ‎ ‎ ‎ ‎ ‎

صفحه 134:
فصل ششم - سوانح آتشفشانی - نکات مثبت آتشفشانها ‎san ۱9۱۱‏ علر غم پدیدههای خطرناك آتشفشانی و سوانحی که در تاریخ ثبت استء ريوى هم رفته بايد آتشفشانها و يديدههاى آتشفشانى را مفید دانست: ‎ree te Bae el‏ دا دح ‎۳۹ eet ier ‏2- بسیاری از معادن فلزی در نتیجه پدیدههای آتشفشانی به ‏وجود مدآیند» مانند مس» آهن» منگنزء آلومینیم و غیره.

صفحه 135:
۱ فصل ششم ‎eo‏ الى ‎Ae‏ ص2 0 انها ۱۵۳ ‏ل‎ eo) ©- جشمههاى معدنى و جشمههاى آبكرم كه مخصوصاً در ايران در نتيجه فعاليت آتشفشانها يديد آمدهاند . اا ا ا 0 غيره.

صفحه 136:
۱ فصل ششم ‎eo‏ الى ‎Ae‏ ص2 0 انها ۱۵۳ ‏ل‎ eo) 6- يرليت - يرليت را بايد شيشه آتشفشانى آبدارى با تركيب ريوليتى دانست كه مقدارٍ آب آن از © تا © درصد متغير است. 9- انرزى ثيئوترمال يا انرزى حرارتى درون زمين به علت بزركى زمين» بسيار عظيم است .

صفحه 137:
فصل ششم - سوانح آتشفشانی ‎ey‏ اب رترب ‏اكّر در مناطق غير آتشفشانى حفاريهايى به عمق *6 تا © كيلومتر انجام شود ممكن است مقدار افزايش دما به حدود 000 تا ©©0 درجه سانتيكراد برسد. ‏بنابراين در جوار مناطق آتشفشانى» مثلاً دماوند يا سبلان كه ‎See Ce)‏ ل ل 0 0 حفاری مدتوان در اعماق 4 تا 9 کیلومتر به دمای 0000 تا ‎IDS ect er ENE o1())‏

صفحه 138:
فصل ششم - سوانح آتشفشانی ع منا! جع ی و مراقبت از آتشفشانهای فعال بع زثوترمال در چنین حالتی مىتوان به کمك سیستم حفاری از انرژی محصور شده این تودههای داغ کم عمق» که گرمای خود را به سنكهاى اطراف منتقل مدكندء استفاده كريد. بسيارى از مناطق زئوترمالى با دماى بالا در مناطق آتشفشانى فعال يا جوان وجود دارند.

صفحه 139:
فصل ششم -سوانح آتشفشانی _ رن وی ل افك و مراقبت از. آتشفشانهای فعال ژنوترمالهایی که به فعالیتهای آتشفشانی وابستهاند به سه تسس رت 6- ذخائر. هیدریوترمال 9- سنگهای داغ و خشك 00

صفحه 140:
CEU Ses See frente ‎bow‏ ل 0 در ايران ‏ا ا 0 2 255 ‏كرمايى در سال <-©0©©6 توسط آزانس ملى برق ايتاليا ‎(ENEL)‏ ‏برای توسعه اين قبیل منابع در. شمال غرب کشور آغاز. شد و ‏در منطقهاى به وسعت (80000000©© كيلومترمربع انجام كرفت .

صفحه 141:
CEU Ses See frente ‏در ايران‎ BEE ret so Bow ‏مطالعات اولیه شامل بازدیدهای محلی و جمعآوری اطلاعات‎ ‏لازم بود كه توسط شركت مهندسين مشاور تهران - بركلى انجام‎ ‏كرفت.‎ Pree Ey Pens ewe rece eye ee ©)000000( ‏ماكو - خوى بود كه ريوى هم منطقهاى به وسعت‎ ‏كيلومترمربع را شامل مدشود.‎

صفحه 142:
فصل ششم - سوانح آتشفشانى 2 أنرثزى توترمال و مراقبت از آتشفشانهای فعال 7 ۳ ‎eee‏ ‏به طور کلی» در چهار ناحیه که در مراحل اولیه برای مطالعات دقيقتر انتخاب شد محلهاى زير به عنوان محلهايى كه داراى ا ل ا ا ‎See‏ م 20102 ب - ناحیه سبلان ج - ناحيه ماكو - خوى د - ناحیه سهند

صفحه 143:
(0 eget) ‏فصل ششم - سوانح آتشفشانی لقن‎ 5 OPTS EOE te ree par در بالای اولین لایه اتمسفر یعنی تروپوسفر. )به ضخامت تقریبی 9 کیلومتر( لایه استر,اتوسفر قرار دارد. استراتوسفر لایه ای شفاف و رقیق است. ابر‌ها به اين ناحیه نمبرسند و تقریباً فاقد بخار آب است. باتوجه به اينکه بعد از هر آتشفشان انفجارى بسيار عظيم رخ مى دهد دماى متوسط سطح زمين تا جند سال» كمى كاسته مى شود. ( تا حدود ) درجه سانتيكراد)

صفحه 144:
‎Pe‏ پیشگویی وقایع ۲ ۴ ‎RO sO Om PCE esl PEE ee PO‏ ا 1 ‎fale Wer Rt‏ ‏با بريسى تاريخجه فورانهاى مختلف و تعيين دقيق زمان فوران يك آتشفشان در طى فعاليت مدتوان به تعداد دقيق فورانهاء نظم فوران و دوره استراحت آتشفشان آكاهى يافت. ‏ضمناً باتوجه به نوع سنكها و مقدار مواد بيروكلاستى مدتوان به نحوه فورانها پی برد.

صفحه 145:
۱ و مراقبت از آتشفشانهای فعال آتشفشانی و سر ‎BRC‏ ‏براى ييشكويى موقع يك فوران» استقرار يك ايستكاه مراقبت ا ا ا ةر 0

صفحه 146:
ا ‎Peer he‏ تهیه نقشه های ‎Ben eye Veh Ter Pear‏ خطر ‏نقشه خطر عبارت از نقشهاى است كه محل و نحوه فعاليت ‎Ee NEC RS CEST Core CME SRC ere] ‎«۰۰۰ ‏مشکلی نیست. زیرا اولاً تعداد آتشفشانهای فعال (يا در حال ‏خواب( دنیا که مستقیماً زندگی و فعالیت آدمی را تهدید مىکنند بسیار محدودند. ‏ثانیاً شکل و تاریخچه زمینشناسی آتشفشان» راهنمای بسیار ‏ا 0

صفحه 147:
۰۰ | بانى اطلاعاتى و و مراقبت از آتشفشانهاى فعال فعاليت آتشفشانى براى آنكه فعاليت آتشفشانى يك كوه آتشفشان و نحوه فعاليت آن قابل پیشبینی باشد ‎Ce‏ اطلاعاتى جامعى تهيه كرد و در آن به سؤالات زير ياسخ داد : الف - اين كوه جند بار فوران كرده است؟ ب - به طور متوسط مدت هر فوران آتشفشانى جقدر طول کشیده است؟ ج - شدت فوران جه موقع رخ مددهد؟

صفحه 148:
فصل ششم - سوانح آتشفشانی ‏ بانک اطلاعاتی و و مراقبت ان آتشفشانهاى فعال ‏ فعاليت آتشفث سم د - حد فاصل زمانى بين فورانها جقدر است؟ «- مقدار مواد آتشفشانى در هر بار جقدر و از جه نوع بوده سر و - نحوه فعالیت در هر بار چگونه بوده است؟

صفحه 149:
فصل هفتم - 95 آنشفشانی و تکتوتیک با نگاهی به پراکندگی آتشفشانها در سطح زمین ملاحظه ‎ree)‏ زلزلهخيز زمين رابطه غیرقابل انکاری وجود دارد و ثانیاً این دو پدیده عمدتاً در مناطق خاصی از زمین یعنی در حد و مرز. صفحات لیتوسفری تست ای رات

صفحه 150:
‎Ee ۲‏ ۲ آتشفشانى و تكتوتيك ‎۱ ‏ا ا ات‎ pry ‏بسيار نزدیکی وجود دارد. ‏حتی در سالهای اخیر توانستهاند بین موقعیت تکتونیکی و ‏تركيب مواد آتشفشانى از نظر زيئوشيميايى روابطى برقرار ‎Pee Tee EWS ‏ا ا‎ ‏مناطق آتشفشانى قديمىء با ‎en‏ شوند.

صفحه 151:
فصل هفتم - . ._ الف گدازه و آتشفشانى و تكتوتيك موقعيت جغرافيايى آتشفشان با بررسيهاى زئوشيميايى» كدازههاى آتشفشانى را به جهار دسته تقسيم مدكنند كه عبارتاند ان: * آتشفشانهای قارهای 8 آتشفشانهای جزایر. قوسی آتشفشانهای اقیانوسی * و آتشفشانهای جزایر اقیانوسی

صفحه 152:
270032-06 آتشفشانی و تکتوتیک |[ ماكماهاى اختلافی که از نظر شیمیایی در انواع ماگماها دیده مشود مربوط به اختلاف دما و فشار لايه آستنوسفر در اعماق ودر نواحى مختلف است. با توجه به جانشينى تدريجى كدازههاى كالكوآلكالن جزاير ل ل ا 1 آستنوسفرٍ در زير قارهها يايينتر از محل آن در جزاير قوسى باشد.

صفحه 153:
270032-06 ال ۳۳ ماگماهای اوا ‎ern CENTS)‏ 2 زيردريايى را در كف اقيانوسها ممكن مدسازد و اين بر عكس آتشفشانهای قار‌های است که آستنوسفر در اعماق زيادتر قرار ۳

صفحه 154:
فصل هنتم - آتفشانها و زمین ساخت صفحه آتشفشانی و | ای ی زیر تقسیمبندی مشوند: الف: آتشفشانهاى يشته ميان اقيانوسى ب: آتشفشانهاى ممتد وسط صفحه اقيانوسى ج: آتشفشانهای وسط صفحه قارهای د: آتشفشانهای ریفتهای قارهای ۰ اسننانهای حاشیه فره در ارتباط با زونهای فروراتش و: آتشفشانهای جزایر قوسی ز: آتشفشانهاى منفرد كف اقيانوس

صفحه 155:
‎ee‏ - مقدمه ‏فعاليتهاى آتشفشانى در ايران عظيمترين فعاليتهاى آتشفشانى ايران متعلق به ترسيرو بهطور ‏دقيق مربوط به ائوسن است. ‏در اين فصل ابتدا به كسترش آتشفشانى از نظر جغرافيايى اشارره مدكنيم؛ سيس به شرح بعضى از آتشفشانهاى جوان ل ل 2600 هستند مديردازييم و سيس مسائل مربوط به ييدايش آتشفشانهاى ایران را به اجمال ذکر مکنیم.

صفحه 156:
فصل هشتم - 20 فعاليتهاى آتشفشانى در ايران 7 سنوزوئيك ايرا به دنبال فاز کمپرسیونی کرتاسه پایانی که با دگرگونی» جين خوردكى, بالاآمدكى و در عين حال جابهجايى افيوليتها همراه بوده است. فازكششى مهمى در سرتاسر ايران )بهجز زاكرس و كيهداغ( حكمفرما شد و نتيجه آن ولكانيسم شديد اوسن است كه كسترريش آن در اكثر نقاط ايران ديده مدشود.

صفحه 157:
فصل هشتم - 20 فعاليتهاى آتشفشانى در ايران ‎SBS‏ اس ‎P‏ ‏از نظر جغرافيايى آتشفشانهاى سنوزوئيك ايران در سه منطقه وسيع كسترش دارند كه عبارتاند ال: - البرزء به طول (0©000 كيلومترء بهويزه در دامنه جنوبى آن. ا ۱ اتشفشانهاى سهند - بزمان نيز ناميده مدشود. - بلوك لوت در مشرق ايران» بهویژه. بخش شمالى آن كه مواد ‎ve]‏ اتشفشانى مساحت زيادى را يوشاندهاند.

صفحه 158:
فصل هشتم - 200 2< ليس ايده 0 9 ‎eet es) ۴۰ eatery‏ طی کواترنر فعالیتهای آتشفشانی نسبتاً مهمی در ایران وجود 0 در حال حاضر برخی از آنها در مرحله گوگردزایباند و از دهانه آنها بخار آب و كازهاى كوكريدى خارج مدشود (دماوندء بزمان» تفتان).

صفحه 159:
فصل هشتم - 7 ۳ ‎os Barb erent gerne)‏ 8 ‎COTS Repo BENS NO: ME owen NE ECE Cpe Cary‏ ا 5 10550 0 بیشتر. باشد چشمه مزبور را چشمه آبگرم گویند. ر شرایط یکسان هر قدر چشمهها به مناطق عمیقتر نفوذ کنند و آب سريعتر به سطح زمين برسد كرماى آن بيشترٍ است. امروزه نقش آتش آتشفشانها در ايجاد جشمههاى معدنى بريكسى يوشيده نيست.

صفحه 160:
فصل هشتم - چشمه های معدنی و ‎eevee rn)‏ 0" ۳ 8 در اکثر مناطق آتشفشانی جدید ایران چشمههای آبگرم وجود دارد. ا ا ا ل 5 نفوذ خود از خلال شكستكيهاء تدريجاً كرمتر شده در افقهاى تحتانى» هنكامى كه به سطح زمين مدرسند به صورت چشمههای آبگرم نمایان مشوند.

صفحه 161:
cep Ee eeWr ree.) Bree yer ee ۳۷ see ۱ ۳ ‏فعاليتهاى انى در ايران‎ قبل از بررسی نظریههای مختلف. باید به سه موضوع اساسی ار ۱ الف - اكثر آتشفشانهاى ايران )از نظر حجمى و تنوع( از نوع کالکو آلکالناند. ب - در بین انواع کالکو آلکالن آندزیتها از همه فراوانتر و

صفحه 162:
نظریه های مربوط به فصل هشتم - ‎reyes eerie‏ 0[ فعالیتهای آتشفشانی در ایران 1۳ ج - مطالعه يتروشيميايى سنكهاى آتشفشانى ايران نشان | مىدهد كه در مجموع سنكهاى آتشفشانى البرزء بلوك لوت» اختصاصات آتشفشانهای قارهای و اکثر. نمونههای ایران مركزى از نظر شيميايى در كادر آتشفشانهاى حاشيه قارهاى قرار مدگیرند )مانند پرو و شیلی(.

صفحه 163:
5 نظریه های مربوط به ۰ ی . آتشفشانهای ترسیر در فعاليتهاى آتشفشانى در ايران ‎old‏ ‏نظریههای مربوط به نحوه پیدایش آتشفشانهای ترسیر ایران ريا مستوان به دو صورت خلاصه كرد: ا ۱[ نظریه مربوط به بيدايش ريفت

صفحه 164:
Major Volcanoes of Italy 1pi Flegrei ampt egrel Vesuvius! ‎a_Stromboli‏ دص ‎Sea fonien Sex Campi Flegre ‏آخلنیه‎ PVuicano _del M ۳ di a PR Etna ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎8 ‎Topinks, USGSYCVO, 1998, basemap modified from. Git map, 1900, uskcatoes fore Sirdar & Siebert, 7994 ‎ ‎ ‎ ‎

صفحه 165:

صفحه 166:

صفحه 167:

صفحه 168:

صفحه 169:

صفحه 170:
۱ 3 ١ ‏صم‎ LITHOSPHERE

صفحه 171:
OCEANIC CRUST 2 CONTINENTAUERUST, ا ۱۲۲۱۵۶۳۲۲۸۲ تا (۴ ۷ Dusen ahaa sits

صفحه 172:
MOUNTAIN RANGES ites PLATEAU STEN EN 00 ‏بر‎ ™~ Stat ‏لها‎ 111 ANCIENT ‏رز‎ \ 0

صفحه 173:

صفحه 174:
CLASSIFICATION & FLOW CHARACTERISTICS OF VOLCANIC ROCKS Basalt Andesite Dacite Rhyolite Volcanic rock name | High resistance to flow ۳ sticky) Silica (Si0,) content Eruption temperature Lava color scale in °C: 1160° 600° | | | Low resistance | 0 to oy | es Mobility of lava flows Decreasing mobility of lava >

صفحه 175:
Highly Modified IUGS Classification of Phaneritic Igneous Rocks

صفحه 176:
65 90 IUGS Classification of Volcanic Rocks

صفحه 177:
Highly Modified IUGS Classification of Phaneritic Igneous Rocks

صفحه 178:
Phonolite Tephri- phonolite Trachyte Phono» Foidite «9 Trach) andestie Rhyolite ج50

صفحه 179:
Simple Field Classification of Volcanic Rocks (For use in Geology 212) Rock 1 cies Other Minerals (may or may not be Name way present) Basalt Olivine Cpx, Opx, Plag. Basan _ Olivine + Feldspathoid px, is ite (Nepheline/ Leucite) ۳ age Andes No olivine, abundant mae ‏تس ری‎ Cpx, Opx, Hornblende Trach sanidi ۲ ae Sanidine + Plagioclase Na-Cpx, Hornblende, Biotite Dest Plagioclase + Hornblende Cpx, Opx, Biotite Rhyol Quartz Sanidine, Biotite, Plag., Hornblende, ite Cpx, Opx * The amount of glass in the groundmass increases, in general, from the top to the bottom of the chart.

صفحه 180:
Felsic Mafic (light ‏ات‎ ‎| ‏سسات‎ اس[ سس یب ‎c‏ Minerals Present QUARTZ K-FELDSPAR NA-CA PLAG } CA PLAG PYROXENE NA-PLAG AMPHIBOLE ۴ OLIVINE

صفحه 181:
01 | ev 63-68% |] # | Dacite 52-63% ۲۶ | Andesite Fa (Legend)

صفحه 182:

صفحه 183:
Did you know? *Cinder cones usually erupt lava flows, either through a breach on one side of the crater or from a vent located on a flank. Lava rarely issues from the top (except as a fountain) because the loose, non cemented cinders are too weak to support the pressure exerted by molten rock as it rises toward the surface through the central vent. *Perhaps the most famous cinder cone, Paricutin, grew out of a corn field in Mexico in 1943 from a new vent. Eruptions continued for 9 years, built the cone to a height of 424 meters, and produced lava flows that covered 25 km?. *Cinder cones are commonly found on the flanks of shield volcanoes, stratovolcanoes, and calderas. For example, geologists have identified nearly 100 cinder cones on the flanks of Mauna Kea, a shield volcano located on the Island of Hawaii (these cones are also referred to as scoria cones and cinder and spatter cones). *The Earth's most historically active cinder cone is Cerro Negro in Nicaragua. It is part of a group of four young cinder cones NW of Las Pilas volcano. Since it was born in

صفحه 184:
Mauna Loa 20 MILES 0 30 ۱۱۵۸۶۲6۵

صفحه 185:
Example Kilauea Stromboli Galeras, 1992 Ruiz, 1985 Galunggung, 1982 St. Helens, 1981 Krakatau, 1883 Tambora, 1815 Yellowstone, 2 Ma How often daily daily weekly yearly 10's of years 100's of years 100's of years 1000's of years 10,000's of years Classificatio n Hawaiian Haw/ Strombolian Strom/ Vulcanian Vulcanian Vulc/Plinian Plinian Plin/Ultra- Plinian Ultra-Plinian Ultra-Plinian Volume 1000s m3 10,000s m3 1,000,000s m3 10,000,005 m3 100,000,000s m3 1km3 10s km3 100s km3 1,000s km3 Plume Height <100m 100-1000 m 1-5 km 3-15 km. 10-25 km >25 km >25 km >25 km >25 km Descripti on non- explosive gentle explosive severe cataclysmi 3 paroxysma 1 colossal super- colossal mega- colossal

صفحه 186:
Cinder cones are the simplest type of volcano. They are built from particles and blobs of congealed lava ejected from a single vent. As the gas-charged lava is blown violently into the air, it breaks into small fragments that solidify and fall as cinders around the vent to form a circular or oval cone. Most cinder cones have a bowl-shaped crater at the summit and rarely rise more than a thousand feet or so above their surroundings. Cinder cones are numerous in western North America as well as throughout other volcanic

صفحه 187:
[Simplified Diagram 1 ‏:وال‎ Examples Columbia River Plateau Larch Mountain, Mount Sylvania, Highland Butte. Hawaiian volcanoes Mount Tabor, Mount Zion, Chamberlain Hill, Pilot Butte, Lava Butte, Craters of the Moon Mount Baker, Mount Rainier, Mount St. Helens, Mount Hood, Mount Shasta, Novarupta, Mount St. Helens Lava Dome, Mount Lassen, Shastina, Mono Craters Crater Lake, Newberry, Kilauea, Long Valley, Medicine Lake, Yellavestone Types of Volcanoes Characteristics Very liquid lava; flows very widespread; emitted fram | fractures Liquid lava emitted tram a central vent; large: sometimes has a collapse caldera Explosive liquid lava; small emitted from a central vent; if cantinued long enough, may build! up a shield volcano More viscaus lavas, much explosive (pyroclastic) debris; large, emitted from a central vent Very viscous lava; relatively small; can be explosive; commonly aceurs adjacent to craters of compasite volcanoes Very large composite valeano collapsed after an explasive poried; frequently associated with plug demee Volcano Type Flood or Plateau Basalt Shield Voleano il 8 2] Cinder Cone 5-5 8 8 | ‏6ه عألومصورمك‎ 8 | Stratovolcano Voleanic Dome Caldera ZUSGS Topints, USGSICVG, 1997, Modtted trom Alen, 1975, Vobanves of the Portind Ares, Oregon, Ore~Bly, v.57, 10.9

صفحه 188:
USGS US aT)

صفحه 189:
Crater Lake Caldera, Oregon Wizard Island - a "volcano within a volcano” = a small cinder cone rising nearly 2,400 feet above the lake bottom

صفحه 190:

صفحه 191:

صفحه 192:

صفحه 193:

صفحه 194:
SURTSEYAN (<20km) VULCANIAN (<20km) By ULTRAPLINIAN AND PLINIAN STROMBOLIAN (<55km) HAWAIIAN * ‘SUB-PLINIAN ao (<30km) ‘Pain (<10km) HEIGHT OF ERUPTION COLUMN —— وت ۴۱۴۱۵6۱۷۲۱۱655

صفحه 195:
CLASSIFICATION & FLOW CHARACTERISTICS OF VOLCANIC ROCKS Basalt Andesite Dacite Rhyolite Volcanic rock name | High resistance to flow ۳ sticky) Silica (Si0,) content Eruption temperature Lava color scale in °C: 1160° 600° | | | Low resistance | 0 to oy | es Mobility of lava flows Decreasing mobility of lava >

صفحه 196:
Craters and calderas Many volcanoes’ contain a_ large depression. Small depressions (i.e. less than 1 km across) are called craters whereas those over 1 km across are called calderas. Most craters result from the explosive activity by which the volcanic vent is cleared. However, most calderas result from subsidence produced by the removal of large volumes of the underlying magma. Many present-day craters and calderas are filled with water, giving crater lakes.

صفحه 197:
Lava domes The most viscous lavas grow into domes, which are forced upwards (simply by pressure from the underlying magma) through the vent to form a protruding plug or spine. The weight of the growing plug or spine starts a collapse. The spine loses material from its sides and top, and crashes down around the base. Some domes expand outwards as well as upwards by inflation of the hot underlying magma. The Tarawera Complex on the North Island of New Zealand is an ayrellent eavamnie Tava dnmec onarow

صفحه 198:

صفحه 199:
(GLOBAL TEGTONEC AND YOLGANIC ACTIVITY (OF THE LAST ONE MILLION YEARS sea! pee gt Cort “Geet ara

صفحه 200:

صفحه 201:

صفحه 202:

صفحه 203:
يت _ TROPIC OF CANCER AFRICA ۱5۲ ۷ Sudan 30° E

صفحه 204:
Realms of magma generation in oceanic settings Mid-ocean Oceanic Accretionary اةاممف‎ Back-are ‏منت‎ ridge hotspot wedge are basin Probable ‏ی‎ apr Kut Haste Uren Cogs, 2002 [Water ' | 'Probable deep source GB sediments 1 ‘Composite volcanoes J Mantie metting regions Oceanic crust uthospheric mantie Asthenospheric mantle Vertical dimensions are schematic

صفحه 205:
Realms of magma generation in continental settings Accretionary Continental Contnental Continental Continental wedge 2 ‏م‎ rit hot spot collision Sea level BB sediments 7 composite volcanoes Mantle melting regions. Foundering eS Graniic magmas oceanic slab ZZZcrustal melting Probable deep source ۱ oceanic crust Vertical dimensions are schematic ‘Continental crust {NNocther continental crust Lithospheric mantle ‘Asthenospheric mantle

صفحه 206:

صفحه 207:
۳ £ a 3 8 ‏ع‎ Volcanic Neck

صفحه 208:
Kangamiut dike swarm in the Sondre Stromfjord region of SE Greenland. From Escher et al. (1976).

صفحه 209:

صفحه 210:
SURTSEYAN (<20km) VULCANIAN (<20km) ULTRAPLINIAN AND PLINIAN (<55km) ‘SUB-PLINIAN (<30km) HEIGHT OF ERUPTION COLUMN ‏هج‎ EXPLOSIVENESS ‏حجس‎

صفحه 211:

صفحه 212:

صفحه 213:

صفحه 214:
Okeu oo eruptiog velco ewptes 0 sholow-tevel wags chovber, the ‏واه رو اون لا ان ولج‎ into the voided reservoir, thus Porxvingy a steep, bowhshaped depressive cated « pakke (Gpocisk Por pete or coukdon). Ckese Pectures ore highly vortuble io size, roca Pro 1-dOO kev fo ‏وله‎ do wost coses, they cod be ready dPPerecicted Pro suru croers, whick ore yeserty suck sewoller ocd Porc by explosive erosivg of the ceoird veo. Pebic coderas ore sunvuaded by thick blrokets DP pumice derived Prow the eruptiog oP uchiiwus ‏ارم‎ skeet Plows. ‏نون‎ fo Porn ond yeursis ulow ‏ای‎ to be subdivided into thee ‏عم‎ * Orater-Loke ‏ور‎ vokleres ossuciced wih the oolapse oP strpos * @wsalie valeros vssucicted wil the sucowit ‏امس‎ oP shiek! ‏جدص محر‎ *Resuryed vakleres whick lock oo ‏موه‎ wih 0 siogle ‏لاه وج‎ ved

صفحه 215:
Dnipropetrovsk 1 برمع سم .5 9.۵۵۷۲ ‎Rennes‏ ‏مین هکره : ۳۳۵۱6 Syantet tras jourg Munich, | Bourges? pijon NOS 3 6 داري ,00:58 میت اتاوم لب Eo aaa 3 ‏ل ا در ال‎ Oss 8 ‏و1۳‎ 6 9 Aurillag 8 8 52 0 ‏واه 7ج‎ 003 1 ne Nice “>: “arene ee ‏یط‎ a HERZ 1 Marseille 9 7 ITALY. Lérida Jactiog = ‏وا‎ 1 spin Barcelona rome Feary stanbuly 0 Fates {i 3 1 slots Burszg. AP Valencie Naples Ta ie ‏و امعد ول‎ 2 ‏وي‎ izmir | Alicante 00 ‏قي لم لو ريز 1 103قا درم م لفكي‎ | KONY2g Algiers Palerrniog oo a Er res Dent, / 9۳» ‏و۵ و باه‎ Reggio di | ۸ pipalia ‏دوه‎ Calabria) =| GREECE Constantine |? \ | Tréklion 3S Ain Beida” ‏اي | وم‎ 1 ALGERIA, i 31 7 1 \ i ۱۳ as Sua Mediterranean Sea ™ Tripoli + ‏سلطا لمك‎ Banghazi

صفحه 216:
howuz KARA Ae UZBEKISTAN Bukhara; WS a am ‘Trabzon 0 Malatya ۶ ‏هجو‎ 21 بت “Qal'eh-ye Now » KHORASAN. Saab ‏و‎ ‎13h, iy ‏دادم‎ ‎® Kandahir, © PROVINCE fas Gandvehigs ANNAFOD ‏ات‎ ‎51512 ۷۸ } BALOCHESTAN SAUDI ARABIA ود ها ‎Karachi‏ ‎Tropic a6‏ ‎ai Sais‏ ۵2 Arabian Sea 58 ‏ك6‎

صفحه 217:
AST KAZAKHSTAN MONGOLIA RUSSIA TURKEY 4 CHINA 3 ‏وه‎ 4 ALGERIA 10 IRAN ef ۱ ‏معنا‎ 2 ne EGYPT 3 9 2 15“ ‏نا‎ + ae NIGER ‘SAUDI ARABIA (۳ INDIA 03 ‏و‎ SUDAN 1 7 WFR 1 Bay of 68 Arabian Sea Bengal ETHIOPIA MALDIVES 0 DER equator REP. OF CONG ATLANTIC OCEAN INDIAN OCEAN ANGOLA 22۵ 00 Trople of Capricorn 55

صفحه 218:
PACIFIC OCEAN Prime Meridian i INDIAN OCEAN ATLANTIC OCEAN | 4509 120% 78° poe 45% soe 45° as® sor fi 0° ۳ Magnetic tear i509 ‏سن‎ 79| 1 7 ۱ | | | il ‏مس‎ ‎0 ANTARCTICA boo ee Antarctic Circle

صفحه 219:
مسب سا ۳ ‏اج‎ a

صفحه 220:
fp Trek £ ‏و‎ ontinen CANPLATE

صفحه 221:
eX \ \ 3 ‏لوقن‎ \aea \aso° \s. sf40°

صفحه 222:

صفحه 223:
or 1 ae Map|Trek i “qian et spots 1 ‏اه‎ (۱ | emacaltbaert

تالیف :دکتر علی درویش زاده رشته :زمین شناسی طرح و اهداف درس دانشجویان در پایان درس به هدفهای نهایی زیر دست خواهند یافت -1شناسایی کلی آتشفشان و آشنایی با نمونه های بارز و مهم جهانی -2فراگیری منشا مواد آتشفشانی ،رده بندی وویژگیهای شیمیایی آن -3آموختن رده بندی فعالیتهای آتشفشانی و ویژگیهای هریک -4آشنایی با حاالت مختلف مواد آتشفشانی و اثرات آنها بر روی زمین -5آشنایی با چگونگی پراکندگی آتشفشانها در کره زمین و فراگیری فرایندهای تشکیل آنها بر اساس تئوری تکتونیک صفحه ای طرح و اهداف درس دانشجویان در پایان درس به هدفهای نهایی زیر دست خواهند یافت -6آشنایی با پدیده های ویرانگر آتشفشانی و مراقبت از خطرات آن وهمچنین فراگیری نکات مثبت و منفی آنها. -7فراگیری رابطه بین شیمی گدازه ها و پراکندگی آتشفشانها وهمچنین ارتباط آنها با فرایند تکتونیک صفحه ای. -8شناسایی گسترش آتشفشانهای ایران و ویژگیهای آنها و همچنین مهمترین چشمه های آب معدنی. فصل -1 آتشفشان شناسی فصل -2منشا مواد آتشفشانی فصل -3رده بندی فعالیتهای آتشفشانی فصل -4 حالتهای مختلف مواد آتشفشانی فصل -5 فصل -6 علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر سوانح آتشفشانی و مراقبت ازآتشفشانهای عصر حاضر فصل -7 آتشفشانی و تکتونیک فصل -8 فعالیتهای آتشفشانی در ایران 1-1مقدمه 1-2تعریف آتشفشان 1-3مثال های مشهوراز فوران هاي عهد حاظر 1-4مشخصات دستگاه آتشفشان 1-5گنبد یا دم 1-6رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه • • • • • • • • • • • انتظار می رود در پایان این فصل قادر باشید -1مفاهيم تازه را تعريف كنيد. -2وJيژگيهاى كلى مهمترين آتشفشانهاى عهد حاضر را توضيح دهيد. -3بخشهاى مختلف يك دستگاه آتشفشان را نام برده هر يك را توضيح دهيد. -4انواع دهانههاى آتشفشان و كالدراهاى آتشفشانى را توضيح دهيد. -5اشكال مختلف مخروط و گنبد و همچنين نحوه تشكيل آنها را شرح دهيد. -6رابطه بين شكل آتشفشانها و تركيب گدازهها را توضيح دهيد. مفاهيم تازه • • • • • • • • كوله آتشفشانشناسى دايك دهانهدروغين ژئوترمال الكوليت كالدرا الوادم مرحله آرامش بيسماليت دايك حلقوى پالگ دستگاه آتشفشان فاكوليت كنشيت پروتروزيون دودكش لوپوليت دايك شعاعى بلونيت نك آتشفشان نارس استراتوولكان بازالت جلگهاى پايپ مآر سوما آنتىدون دياترم توفهاى حلقوى گنبد دهانه فصل اول - آتشفشان شناسی > مقدمه زمین در ابتدا به حالت کره گداخته ای بوده است که پس از طی میلیونها سال بخش خارجی آن به صورت قشر سختی در آمد. این پوسته به دفعات بر اثر عبور مواد مذاب درونی سوراخ گردید و سنگهای آتشفشانی زیادی به سطح آن رسید که این عمل در عصر کنونی هم ادامه دارد. تمام پدیده هایی را که منجر به فوران توده های مذاب شود، پدیده آتشفشانی میگویند و علمی که هدف آن بررسی این پدیده ها باشد ،آتشفشان شناسی یا ولکانولوژی نامیده میشود. فصل اول - آتشفشان شناسی > مقدمه مطالعه آتشفشانها از چند نظر داراى اهميت است: - 1از نظر اقتصادى استفاده از انرژى حرارتى آتشفشانها و انرژى گازهاى فومرولى براى گردش توربينها و به دست آوردن مواد شيميايى با ارزش كه امروزه در ايتاليا، زالندنو ،ژاپن و ايسلند اهميت پيدا كرده است. در كشور ما نيز اخيراً براى استفاده از نيروى حرارتى زمين (ژئوترمال) حفاريهايى انجام شده است. فصل اول - آتشفشان شناسی > مقدمه -2پيشگيرى از خطرات اجتماعى آتشفشانها -3اطالع و آگاهى از ساختمان و تركيب پوسته و تا اندازهاى گوشته زمين. ولکانولوژی ِ تشكيل وو چگونگى تشكيل از چگونگى كه از است كه جديدى است علم جديدى آتشفشانشناسى علم آتشفشانشناسى علوم آن بابا سايرJ ساير علوم رابطه آن آتشفشانها وو رابطه فعاليت آتشفشانها نحوه فعاليت نحوه همه از همه كلى از طور كلى به طور تكتونيك)) وو به كوهزايى –– تكتونيك زمينشناسى ((كوهزايى زمينشناسى گفتگو مىشود گفتگو آتشفشانى مىشود مواد آتشفشانى پيدايش مواد به پيدايش منجر به كه منجر ‏Jضى كه عواررJضى عوا مىنمايد .. مىنمايد فصل اول - آتشفشان شناسی > تعریف آتشفشان آتشفشانها دستگاههايى هستند كه سطح زمين را با مناطق درونى زمين ،يعنى جايىكه براثر باال بودن دما، سنگها به صورت مذاباند ،مربوط مىكند و از آن گدازههاى آتشفشانى ،مواد آذرآوارى و گازها خارج مىشود. فصل اول - آتشفشان شناسی > تعریف آتشفشان هنگامى كه مواد مذاب به سطح زمين مىرسند غالبا ً برJجستگيها و اشكال خاصى ايجاد مىكنند. در بسيارى از آتشفشانها ،فعاليت بهيكبارJه بهاتمام نمىرسد و دراكثر موارد ،مراحلخروج مواد يا مراحل فعاليت آتشفشانها با مراحل آرامش توأم است. فصل اول - آتشفشان شناسی > تعریف آتشفشان اصطالح آتشفشان معموالً تصورى از كوه مخروطى را درJ خاطر مجسم مىكند كه قلّه آن شكل قيف Jمانند داشته و دهانه آتشفشان در داخل آن قرار دارد و معموالً از آن دودهاى غليظ و رنگى خارج مىشود. S4 فصل اول - آتشفشان شناسی > الف -وزو ب -كوه مونالوا در جزاير Jهاوايي ج -پله دراقيانوس اطلس د -بزJيمياني ه -پارJي كوتين در مكزيك مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور الف -فوران كوه وزوو به نظر مىرسد كه فوران 1906كوه وزوو ،موادى مشابه به فوران سال 79توليد نموده باشد. اين فعاليت آتشفشانى شامل دومرحله است: -1مرحله مقدماتى :در اوايل آوريل 1906بر مقدار بخارات رنگينى كه از دهانه به طور ثابت و يكنواخت خارج مىشد افزوده شد... فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور فوران كوه وزوو در عين حال حركات زلزله و غرشهاى زيرزمينى به وقوع پيوست و انفجارهاى كوچك سبب پرتاب مواد به خارج گرديد. تمام اين موارد مرحله مقدماتى را تشكيل مىدادند. -2مرحله اصلى :مرحله اصلى فوران در 6آوريل 1906 با انفجارى بسيار شديد آغاز شد... فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور فوران كJوه وزوو كه تمام نواحى اطراف را تكان داد و براثر آن ستونى از بخار آب به پهناى 500متر ،تا ارتفاع چند هزار متر صعود نمود و به شكل چتر در هوا گسترش يافت. در شب 7تا 8آوريل ،انفجارى بسيار شديد سبب پرتاب حجمهاى بسيار بزرگى از مواد جامد شد و سيلى از گدازه به طرف دهكده بوسكوتركاز به حركت درآمد و آن را به كلى ويران نمود. فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور ب -فوران كوه مونالوآ (در جزاير هاوايى) در سال 1949 فوران مونالوآ( )15با فوران وزوو بسيار متفاوت است. در اين آتشفشان ،گدازه به حالت سيال بوده و مواد پرتابى آن ناچيز است .مدت فوران در سال 1949در حدود 147روز به طول انجاميد .عالئم اوليه با ثبت حركات زلزله همراه بود كه كانون عمقى آن در 8كيلومترى و كانون سطحى آن در سه كيلومترى محل بروز آتشفشان قرار داشت . کو ه مو الن وا فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور ج -فوران كوهپله در ماه مه 1902 كوه پله در جزيره مارتينيك در درياى كارائيب در اقيانوس اطلس واقع است .در روز 8ماه مه سال 1902 در ساعت 8و دو دقيقه فعاليت كرد و در ساعت 8و سه دقيقه همان روز فعاليت آن خاتمه يافت و در كمتر از يك دقيقه 30000نفر تلفات داشته است. فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور د -فوران كوه بزيميانى فوران كوه بزيميانى واقع در كامچاتكا ،مهيبترين فوران انفجارى تاريخ معاصر است. فوران اين كوه ،كه در سال 1956اتفاق افتاد ،فقط چند دقيقه طول كشيد و بعد هيچگونه فعاليتى در آن ديده نشد. شدت انفجار اين كوه تقريبا ً معادل 500مگاتن T. N. T و شدت انفجار آن 10000برابر بمب اتمى بود كه در سال 1945در هيروشيما منفجر گرديد. فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور ه -فوران كوه پارىكوتين در مكزيك اين آتشفشان شكل ساده و منظمى دارد و تولد آن در شب 20فوريه 1943با خروج اسكورى نمايان گرديد. صبح روز بعد از آن ،ارتفاع مخروط آتشفشانى به 9متر رسيد و يك هفته بعد 150متر ،در شش ماهگى 350 متر و در يك سالگى 540متر ارتفاع پيدا كرد ،در حاليكه قطر قاعده آن به 1600متر رسيد. فصل اول - آتشفشان شناسی > مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور فوران كوه پارىكوتين در مكزيك گدازههاى روان ،كه از يكى از دامنههاى آن سرازير شد، تا چندين كيلومترى محل خروج حركت نمود و شهر سنخوانپارانگاريكوتو( )25را كه در 10كيلومترى آن قرار داشت ،نابود كرد. فصل اول - آتشفشان شناسی > مشخصات دستگاه آتشفشان هر آتشفشان داراى ساختمان خاصى است كه در مجموع به نام دستگاه آتشفشان ناميده مىشود و از قسمتهاى زير تشكيل مىگردد. دودكش آتشفشان دهانه آتشفشان مخروط آتشفشان فصل اول - آتشفشان شناسی > گنبد یا دم اگر مواد گداخته در اطرJاف نقطه خروج به صورت برآمدگى متقارJن و نسبتا ً مرJتفعى درآيد در اين حالت گنبد يادم آتشفشانى به وجود مىآيد كه اختصاص به گدازههاى اسيد يعنى انواع ويسكوز دارد )مانند گدازههاى ريوليتى ،داسيتى و تراكيتى(. فصل اول - آتشفشان شناسی > گنبد یا دم شكل گنبدها در سطح زمين متفاوت است و از Jاين نظر چهار نوع زير Jقابل تشخيص است: الوا ُدم كولهها گنبد نوع پله باالآمدگى سوزJنى يا پالگ فصل اول - آتشفشان شناسی > رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه ها الف -بازالت هاي جلگه اي گدازه آنها ويسكوزيته بسيار كمي داردو پس ازخروج مانند رودي جريان مي يابد و گاهي فالت كم ارتفاع و وسيعي را تشكيل مي دهد كه به آن بازالت جلگه اي مي گويند. فصل اول - آتشفشان شناسی > رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه ها ب -مخروط هاي خاكستر اين مخروط ها كوچك ودر فوران هاي نوع استرومبولي با تركيب بازالتي يا آندزيت بازالتي به وجود مي ايند - اساسا در اثر دخالت آب به وجود مي ايند مخروطهاي خاكستر گاهي به صورت مخروطي بر روي آتشفشانهاي مركب و مخروط هاي سپري هم ديده مي شوند. فصل اول - آتشفشان شناسی > رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه ها ج -آتشفشان هاي ريوليتي فاقد مخروط هاي مرتفع هستند و غالبا فرو رفتگي هاي ولكانيكي وسيعي را تشكيل مي دهند كه مي توان آن ها را آتشفشان هاي وارونه در نظر گرفت. (مثل درياچه توپو در زالند نو) فصل اول - آتشفشان شناسی > رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه ها د -رونه هاي گوگردي بعضي آتشفشان ها خصوصا آنها كه تركيب آندزيتي يا داسيتي دارند مقدارزيادي گوگرد در اطراف قله خود ته نشين مي كنند گوگرد ناشي از خروج گازهاي گوگردي است. ه -روانه هاي مانيتيتي این روانه ها به شدت حفره دارودرسطح آن منظره طنابی دیده می شود. .1مقدمه .2تركيب ماگما .3اقسام ماگما .4فرايند هاي تشكيل ماگما .5منشا ماگما ها .6اختصاصات فيزيكي ماگما .7علل صعود مواد مذاب .8سري سنگ هاي آتشفشاني .9رده بندي شيميايي سري ها .10هاوايي و مدل مك دونالد .11رابطه ريتمن كونو فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی مقدمه موادسازنده تمام آتشفشانها ماده مذابى است كه به آن ماگما مىگويند .ماگما ،مذاب سيليكاته متحرك داغى است كه از انجماد آن سنگهاى ماگمايى تشكيل مىشود .سنگهاى آتشفشانى گرJوه مهمى از Jسنگهاى ماگمايى بشمار Jمىآيند كه خود از انجماد ماگما در سطح زJمين به وجود مىآيند .ماگمايى كه به سطح زJمين رJسيده باشد گدازه ناميده مىشود. بنابراين سنگهاى آتشفشانى حاصل انجماد گدازJههاست . فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی مقدمه ماگما ماده مذاب سيليكاتى است كه قطعه بلورJهاى در حال رشد، حبابهاى گاز و قطعه سنگهاى كنده شده از جدار مسير در آن وجود دارد. اين مذاب حاوى يونهاى اكسيژن ،سيليسيم ،آلومينيم ،كلسيم، آهن ،هيدروژن ،سديم و غيره است. فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی مقدمه ماگما خود از ذوب سنگهاى درون زمين به وجود مىآيد و پس از توليد به علت چگالى كمتر خود نسبت به سنگهاى اطرJاف به طرف سطح زمين حركت مىكند. در ضمن صعود تغييرات فيزيكى و شيميايى مهمى در Jآن اتفاق مىافتد و به اين ترتيب تفريق و تفكيك مىشود . فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی مقدمه ماگما ممكن است با عبور از Jشكافها و نقاط ضعيف پوسته زمين به سطح زمين برسد و به اين ترتيب كوههاى آتشفشانى يا جريانهاى گدازه توليد نمايد و ممكن است در درون پوسته يا گوشته متبلور شود و سنگهاى درونى ايجاد كند. تشكيل ماگما ،از ابتداى تاريخ زمين بارها تكرار Jشده و صعود آن باعث خروج تدريجى مواد سازنده گوشته و پوسته زمين از جمله سياالت آن شده است. فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی ترکیب ماگما تركيب ماگمJا بسJيار پيچيده اسJت. وجود گازهاى فراوان و مشتعJJJJJJل ،گازهاى گوگردى، بخار آJJب و مواد فرّ ار كJJه در هنگام آتشفشان يا قبJJل و بعJJد از آJJن از دهانJJه خارج مىشود و مواد مايع ،كJه براثJر انجماد توليد سJنگ مىكنJد ،نشان دهنده تركيب اصلى ماگما مىباشند. فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی ترکیب ماگما ماگما وقتى به سطح زمين مىرسد گدازه نام مىگيرد و از انجماد آن سنگ آتشفشانى به وجود مىآيد ولى هيچگاه دماى ذوب ماگماى تشكيل دهنده خود را نخواهند داشت، زيرا فشار گازها وبه ويژه آب ،دماى ذوب را كاهش مىدهند. فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی اقسام ماگما از نظر مقدار سيليس ماگماها را مىتوان به سه دسته تقسيم كرد: الف -ماگماهاى بازيك ب -ماگماى اسيد ج -ماگماى حدواسط فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی فرآیند های تشکیل ماگما ماگما خود از ذوب سنگهاى درونى زمين به وجود مىآيد .براى ذوب سنگهاى درونى زمين چند مكانيسم مختلف پيشنهاد شده است كه برحسب موقعيت ممكن است هريك در ايجاد ذوب مؤثر باشد: الف -افزايش دما در فشار ثابت ب -كاهش فشار در دماى ثابت ج -ازدياد مواد ف ّرار نظير آب كه خود در كاهش دماى ذوب سنگها مؤثر است د -ذوب در نتيجه حركات اصطكاكى فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی منشا ماگماها بازيک دماي ذوب سنگ هاي بازيك 1200درجه است چنيين دمايي درسنگ هاي پوسته وجود ندارد بنابرين عمل ذوب در گوشته فوقاني صورت ميگيرد. گوشته فوقاني تركيب پريدوتيتي دارد . فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی منشا ماگماها علل تنوع تركيبات بازالتي تابع 5عامل است: -1درJصد ذوب بخشى متفاوت از موادى با منشأ مشابه -2تركيب سنگ مادر (مثالً دونيت يا لرزوليت و )... -3عمق يا شرايط فشار -4مقدار مواد فرار به ويژه آب و 2CO -5نحوه صعود و تفريق ماگماى حاصله فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی منشا ماگماها اسيدی -1 ذوب سنگهاي پوسته( باتوليت هاي طويل در حاشيه قاره ها مثال شيلي) -2 تفريق و تفكيك ماگما در طي صعود طرح باون – فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی منشا ماگماها علل تغيير و تحول ماگما در حين صعود 5مورد: -1بين ماگما و سنگ ديواره با تركيب متفاوت واكنشهايى انجام شود (هضم). -2ماگماى اصلى با ماگماى ديگر Jتالقى كند و با آن مخلوط شود (اختالط ماگمايى). -3با توقف ماگما در Jاطاقهاى ماگمايى بعضى از كانيهاى دماى باال متبلور شده و به نحوى (مثالً براثر تهنشينى ثقلى) از ماگما جدا شود (تفريق). فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی منشا ماگماها علل تغيير و تحول ماگما در حين صعود 5مورد: -4گازها و بخارات از ماده مذاب خارج شود .در اين عمل بعضى از عناصر ممكن است به خارJج منتقل شوند (انتقال گازى). -5يك ماگما در شرJايط خاصى از فشار و دما به دو ماگماى جداگانه با دو ترJكيب متفاوت تبديل شود (ناآميختگى ماگمايى). فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی اختصاصات فیزیکی ماگما الف – دما بازالت آندزيت داسيت ريوليت -1200 950 -1200 800 -1100 700 -900  1100 ب – چگالي رابطه چگالی با دما و فشارهمه جانبه و فشارآب ماگمابی -3/2تا 3گرم برسانتیمتر مکعب – چگالی از ريوليت به آندزيت به تولئيت بازایت به آلکلی بازالت اضافه می شود ج – گرانروي يا ويسكوزيته تعریف – فشار – دما – ترکیب شیميايی – بلورها – حباب هوا فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی علل صعود مواد مذاب الف -اختالف چگالي ماگما با سنگ هاي در بر گيرنده ب – افزايش حجم مذاب در ناحيه منشا ج – گاز دار شدن ماگما د – فشار هاي تكتونيكي فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی سری سنگهای آتشفشانی ايالت سنگ شناسي -خط آندزيت -كمپلكس هاي آذرين تقسيم بندي پيكاك -تقسيم بندي رينمن فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی رده بندی شیمیایی سریها مىتوان به كمك نمودارJهايى كه مبناى شيميايى دارند سريهاى مختلف را از هم جدا كرد. نمودار آلكالي بر حسب سيليس ‏ نمودار كونو ‏ نمودار AFM فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی هاوایی و مدل مک دونالد در جزایر هاوايی می توان بازالت تولئی ایتی و بازالت آلکالن را با هم مشاهده نمود .به نظرمی رسد که بازالت تولئی ایتی اولیوین دار اول به سطح زمین رسیده است و بازالت آلکالن بعدا به بیرون سرازیر شده است. فصل دوم - > منشا مواد آتشفشانی رابطه ریتمن -کونو هر قدر که از اقيانوس به سمت قاره پيش مىرويم بر مقدار آلكالن به ويژJه پتاسيم افزوده مىشود. در اين محل ،در وسط اقيانوسها بازالت تولئىايتى، در حاشيه قارهها ،سريهاىكالكوآلكالن و در قاره انواع آلكالن به ظهور JرJسيده است . اين رابطه به نام كاشفين آن رابطه ريتمن -كونو معروف است و احتماالً در تمام حاشيه فعال قارهاى وجود دارد. فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی مقدمه آتشفشانها از جنبههاى مختلف Jطبقهبندى مىشوند: ويژگيهاى ظاهرى ،جنس و تركيب ماگما نوع فعاليتهاى آتشفشانى و غيره. در دو فصل گذشته ويژگيهاى كلى و ساختمانى آتشفشانها و همچنين جنس و تركيب ماگما و ردهبنديهاى شيميايى آنها مورد بحث و بررسى قرار گرفت. رJدهبندى فعاليتهاى آتشفشانى موضوعى است كه در Jاين فصل بررسى مىگرJدد. فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی مقدمه اسکروپ ( دائم -مالیم -شدید ) مرکالی و ال کروا ( هاوایی -استرومبولی -پله -وزو ) کوتن اقسام فوران ها رJا به دودسته تقسیم کرJد ( با ماگمای روان -با ماگمای غلیظ ) فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی مقدمه كوه وزوو كه در واقع از نوع انفجارى است ولى همين آتشفشان در Jبعضى از مراحل فعاليت خود مشخصات فورانهاى نوع استرومبولى را بروز Jداده است .با اين ترتيب بكار بردن فعاليت نوع استرومبولى به تمام دوره فعاليت آتشفشانى اين كوه بىمورد و ناصحيح است .ولى مىتوان هر مرحله از فعاليت يك آتشفشان را با فعاليتهاى شناخته شده و كالسيك مشخص نمود. فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی مقدمه كوتن اقسام فورانها را به دو دسته تقسيمبندى كرJده است: الف -آتشفشانهايى كه ماگماى نسبتا ً روان دارند ،غالبا ً پرتاباسكورى و گدازه و جرJيانهاى متعددى از مواد مايع درآن ديده مىشود و به ندرت خاكستر از خود خارJج مىكنند. ب -آتشفشانهايىكهگدازهبسيارJغليظدارJندوباانفجاربسيار شديدى همراههستند ودرJآنهاريزش خاكستروپونس امرى عادىاست. غالباًازاجتماعگدازهآنهاگنبد و ياسوزJنبهوجود مىآيد. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده به طوركلى برJحسب اهميت موادى كه از زJمين بيرون مىآيد فورانها رJا به انواع زیرتقسيمبندى مىنمايند. – الف -فوران هاي اصلي – ب-فوران هاي گازي – ج – فوران هاي آبدار فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده الف -JفورJان هاي اصلي معموالً تحت عنوان فوران اصلى از مراحل تشكيل يك آتشفشان جديد صحبت مىشود .اين فورJانها را نمىتوان از فورانهايى كه دودكش مسدود دارJند مجزا نمود .ولى مىتوان ادعا كرد كه در فورانهاى اصلى دودكش جديد حاصل مىشود در حالى كه در Jفورانهاى گازى فقط دودكش قديمى دوباره بازمىگردد فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ب -فورJان هاي گازی فورJان گازى انفجارى ممكن است دهانه مسدود آتشفشان را باز نمايد و يا قله آن رJا به خارج پرتاب كند در Jحالى كه فاقد هر نوع گدازJه است .چنانچه دهانه آتشفشان ايرازودر كستاريكا براثر Jانفجار گازها حاصل گرديد كه فعالً با جمع شدن آب در داخل آن دياترJم به وجود آمده است .نمىتوانيم منشأ گازهايى را كه سبب انفجار مىشوند با اطمينان تعيين كنيم. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ب -فورJان هاي گازی فورانهاى گازJى غالبا ً در Jآتشفشانهاى نيمهخاموشى كه دهانه مسدود دارJند حاصل مىشود .فورانهاى مزبور Jبه وسيله دانا نيمه ولكانيك ،به وسيله مركالىاولترJا ولكانيك و به وسيله فونولف فوران غيرمستقيم نامگذارى شد. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ب -فورJان هاي گازی بهترين مثال شناخته شده و از اين نوع فورJانها ،فوران باندايى سان در ژاپن است كه انفجار در ساعت 7صبح پنجمژوئيه 1888با صداهاى وحشتناك شروع شد و نيم ساعت زلزلههايى احساس گرديد و سپس ستونى از بخار آب و خاكستر تا ارتفاع 1300متر به آسمان صعود نمود فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ب -فورJان هاي گازی درJفوران باندايى -سان در JژJاپن 15تا 20انفجار به دنبال هم اتفاق افتاد كه همراه آن ،تودههايى از سنگهاى قديمى به اطراف JپرJاكنده شد ،ابر Jآتشفشانى و خاكستر گرJم ،كه از خرد شدن سنگهاى قديمى حاصل گرJديده بود ،تا ارتفاع 6000 مترى سطح زJمين باال رفت و تاريكى مطلق همهجا را فرJا گرفت .باألخره دهانهاى به شكل نعل اسب به قطر تقريبى 2 كيلومتر باز گرديد .مدت اين فورJان كمتر از 2 Jساعت طول كشيد. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ج -فورJان هاي آبدار – هنگامى كه سفرههاى آبدار زيرزمينى در مجاورت ستونهاى ماگمايى قرار گيرد آب آن گرم و به بخار تبديل مىشود .افزايش فشار باعث انفجار مخزن بخار مىگردد و در اين حالت از فورانهاى آبدار صحبت مىشود .اين قبيل فورانها انفجارىاند و به همين دليل به آنها انفجار آبدار مىگويند. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ج -فوران هاي آبدار انفجارهای آبدار داراى انواع متفاوتى می باشند: – نوع اول – نوع دوم – نوع سوم – نوع چهارم – نوع پنجم فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ج -فورJان هاي آبدار نوع اول :يكى از انفجارهاى آبدار شناخته شده مربوط به ناحيه گوگردزايى پما تانگباتا در سوماترJا در سال 1933است. نوع دوم :فورJان سورتسی سال 1963در ايسلند با انفجار Jآبدار Jشروع گرديد .در اين منطقه گدازJهها به كف درياى كمعمقتر نزديك شد و از برخورد آن با آب دريا انفجار مهيبى به وقوع پيوست و بخار آب همراه خردهسنگ تا ارتفاع زJياد به هوا پرتاب شد. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ج -فوران هاي آبدار نوع سوم :فوران آبدار كيلوئه در سال 1924را نتيجه نشست سطح گدازه در درياچه گدازه و مجارى آتشفشان و نفوذ بعدى آب به داخل مجارى خالى تصور مىكنند .در اينجا تماس آب با گدازه ،فوران انفجارى بسيار شديدى توليد نمود و تا 17روز ادامه داشت. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ج -فورJان هاي آبدار – نوع چهارم – فوران انفجارى كراكاتوآ ،كه مرگبارترين آتشفشان تاريخ معاصر لقب گرفته است (سال .)1883فعاليت ابتدا با خروج مواد مذاب آغاز شد و حالت انفجارى نداشته است .ولى با ورود آب دريا در مجراى آتشفشان انفجار آبدار مهيبى به وقوع پيوست و كوه آتشفشان و قسمتى از جزيره را از روى زمين جارو كرد و به هوا پرتاب نمود. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی رده بندی بر اساس > اهمیت مواد خارج شده ج -فورJان هاي آبدار – نوع پنجم: – در فوران انفجارى كوه سنتهلن 1980در اياالت متحده ،ابتدا با صعود ماگما ،آبهاى نفوذى قله كوه تبخير شدند و فورانهاى انفجارى به وقوع پيوست .در اين ميان ،گنبد ترك برداشت و آبهاى زيرزمينى به مواد مذاب نزديك شد .نتيجه آن وقوع يك پديده انفجارى بسيار شديد بود كه باعث ازجاكندگى دامنه شمالى شد فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی اقسام آتشفشانها الف -آتشفشانهاى نقطهاى اين آتشفشانها را مركزى هم مىگويند .مواد خروجى در اين قبيل آتشفشانها از يك نقطه خارج مىشود و اقسام آنها عبارتاند از:J -1 آتشفشانهاى نوع سپرى يا نوع هاوايى -2 نوع استرJومبولى -3 نوع پله يا آتشفشانهايى كه مواد خميرJى از خود خارج مىكنند. -4 آتشفشانهاى انفجارى شديد فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی اقسام آتشفشانها ب -فورانهاى خطى يا فورانهاى شكافى فورJانهاى خطى داراى مشخصات فورانهاى عمومىاند ولى درJ امتداد يك شكاف Jحاصل مىشوند .باز شدن چنين شكافى با زمينلرزههاى شديد همرJاه است .فورانهاى خطى را نبايد با فورانهاى جانبى اشتباه نمود ،زيرا فورانهاى جانبى شكافهايى هستند كه به طور شعاعى در دامنه كوههاى آتشفشان و براثرJ مسدود شدن دهانه اصلى توليد مىشوند. فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی اقسام آتشفشانها فورانهاى شكافى را مىتوان به دو گرJوه تقسيم نمود: -1 فورانهاى خطى كه انفجارى نيستند -2 فورانهاى خطى انفجارى فصل سوم - > رده بندی فعالیتهای آتشفشانی اقسام آتشفشانها ردهبندى آتشفشانها براساس محل فوران يا انفجار فورانهايى كه تاكنون گفته شد از نوع هوايى بودهاند ولى برحسب محل خروج موادمذاب مىتوان سه نوع زJير را به اقسام فوق اضافه كرد: الف - Jفورانهاى زيردريايى ب -فورانهاى زJيردرياچهاى ج -فورانهاى زير يا داخل يخچالها فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی مقدمه مواد آتشفشانى كه از دهانه آتشفشانها خارج مىشوند داراى سه حالت گاز ،Jمايع و جامد هستند كه گاهى مجزا ولى اكثراً با هم از دهانه خارج مىشوند. در هنگام آرامش فقط گازها و بخار Jآب )مانند وضع فعلى دماوند( ،در هنگام فعاليت انفجارى مواد جامد و گاز ،و درJ حالت خروج موادمذاب ،هر سه با هم بيرون مىريزند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی مقدمه رابطه بين فشار با حالليت گاز ( )Sدر آب را (كه به صورت درصد وزنى اندازهگيرى مىشود) در دماى ثابت از فرمول زير به دست مىآورند: :S ‏p ‏p’×b×a كه در Jآن ، pفشار Jمحيط خارج (در اينجا فشار همه جانبه) و ’pفشار درونى گاز Jو aو bضرايب حالليتاند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی اهمیت گاز در فوران های آتشفشانی به طور Jكلى بر Jحسب مقدار گاز موجود در ماگما « ،ياگار » سه نوع ماگما از هم مشخص مىكند: هیپو ماگما پیرو ماگما اپی ماگما فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی اهمیت گاز در فوران های آتشفشانی - هيپو ماگما :در فشار خيلى زياد يعنى در Jاعماق زياد يك ستون ماگمايى وجود دارد و از گاز اشباع است. - پيرو ماگما :واجد گاز است و اين گازها به صورت حبابهايى در آن قرار دارند و تمايل زيادى به جدا شدن ازماده مذاب دارند . فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی اهمیت گاز در فوران های آتشفشانی - اپى ماگما :فاقد گاز است و در قسمت فوقانى يك ستون ماگمايى وجود دارد. بنابرJاين بر Jحسب مقدار گاز موجود در ماگما ،اپى يا پيرJو يا هيپو ماگما از دهانه خارج مىشود كه شدت فوران هم با نوع آن تغيير مىكند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گازهای آتشفشانی اصوالً با كاهش فشار ،حالليت گازها در ماگما كم مىشود، يعنى ابتدا گازهاى محلول از Jآن جدا و به صورت حبابهاى كوچكى در مىآيند. اين عمل در مجاورت روزJنه خرJوجى ،كه فشار درونى گازها بيش از فشار خارJج است ،به سرعت انجام مىشود و رفته رفته مقدار آن به حدى زياد مىشود كه ماگما منظره جوشان پيدا مىكند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گازهای آتشفشانی پديده وزيكوالسيون: وزيكوالسيون پديدهاى است كه در Jآن ماگما به دو فاز Jمايع و گاز تفكيك مىشود و به علت خرJوج سريع گاز ،گدازه حالت جوشان پيدا مىكند. مقدار قابل مالحظهاى از گازهاى آتشفشانى ،هنگام فعاليت آتشفشان با شدت هرJچه تمامتر از آن خارج مىگردد كه مشخص نمودن جنس آنها بسيار مشكل است. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گازهای آتشفشانی فومرولها يا گازهاى آتشفشانى را از دو نظر Jمىتوان تقسيم نمود: الف -از Jنظر Jشيميايى - فومرولهاى قليايى كه به صورJت آمونياك ،نوشادر و بعضى از تركيبات كلرJدار خارج مىشوند. - فومرJولهاى اسيد كه به مرJاتب فراوانتر از فومرولهاى قليايى است و شامل اسيدكلريدريك ،گازهاى سولفورو و سولفوريك و 2SHمىشود . فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گازهای آتشفشانی ب -از نظر دما اصوالً انواع فومرJولها را بر حسب دما تقسيمبندى مىكنند. البته هر قدر از كانون آتشفشان دور شويم دماى فومرولها كاسته مىشود و هر قدر Jزمان استراحت آتشفشان زيادتر Jباشد دماى آنها كمتر مىشود: -1فومرولهاى خيلى گرJم -2فومرولهاى گرم -3فومرولهاى سرJد -4چشمههاىآب گرJم وچشمههاى معدنى -5آبفشانها يا ژيزرها ()Geysers فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی گدازه عبارت از توده مذاب ناهمگنى كه در Jآن آثار Jپديدههاى حركتى يا هيدروديناميك و سرد شدن ديده شود. گدازه به صورت جريانهاى گدازه (روانه) كم و بيش غليظ حركت مىكند و از Jانجماد آن در حول و حوش محل خروج، سنگهاى آتشفشانى به وجود مىآيد. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی حركت گدازه گسترش گدازه يا امكان جرJيان يافتن گدازه تابع عوامل مختلف است كه مهمترين آنها عبارتاند از:J ويسكوزيته ،مقدار گاز ،Jشيب محل ،فشارJى كه گدازه رJا به جلو مىراند و باالخره سرعت سرJد شدن آن. جدا كردن اين عوامل از هم ديگر خيلى مشكل است. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه نحوه سرJد شدن گدازJهها متفاوت است و در نتيجه اشكال مختلفى ايجاد مىشود. عوامل اصلى كه در شكل جرJيانها تاثير دارند عبارتاند ازJ رJابطه رJوانه با مخرJوط ،توپوگرافى قبل از آتشفشانى، ويسكوزJيته ،مقدار Jگاز گدازه ،حجم و سرعت خرJوج مواد و اين اشكال عبارتاند از : فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه الف -سرد شدن سرJيع سبب توليد شيشههاى آتشفشانى مىشود كه از نظر Jفيزيكوشيميايى بايد آن را مانند مايع سورفوزيون (پديدهاى كه يك ماده به طور اتفاقى در JپايينترJ از نقطه ذوب به صورت مايع باقى مىماند( با ويسكوزيته بسيار زياد در نظر گرفت. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ب -هر گاه بخش سطحى گدازههاى روان ،نيمه جامد باشد و به وسيله جريانهاى زيرين حمل گرJدد ،نيرJوهاى مكانيكى سبب خرد شدن آن مىشود )اتوكالستيك( و آن رJا به صورJت قطعاتى در Jمىآورد و با خود حمل مىكند و گدازه قطعه قطعه شكل مىگيرد. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ج -هنگامى كه گدازههاى روان فاقد گاز باشند (اپى ماگما)، سطح خارجى آنها نسبتا ً صاف Jو هموار مىگردد. اين قبيل گدازهها را گدازههاى صاف يا پاهوهو مىگويند. پاهوهو يك اصطالح هاوايى و اختصاص به بازالتها دارد. پاهوهو خود حاالت مختلف دارد كه عبارتاند از: گدازههاى طنابى گدازJه سنگ فرشى گدازJه تومولوئيد فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه د – هورنيتو :گدازههايى كه در Jحال سرد شدن باشند خارج شدن گاز از بعضى نقاط ممكن است سبب انفجار ضعيف JگرJدد و در نتيجه به طور محلى مخرJوطهاى كوچكى از اسكورى توليد مىشود كه به آن هورنيتو مىگويند. در Jاين مخرJوط ،بمبهاى دوكى شكل و اسكوريهاى جوش خورده به فراوانى ديده مىشوند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ه -قسمت درونى گدازهها چنانكه گفته شد ديرتر سرد و منجمد مىشوند .در گدازههاى باز يك كانيها كم و بيش فرصت تبلور دارند در حالى كه در گدازههاى اسيد مواد شيشهاى فرJاوانترند. در Jقسمتهاى تحتانى رJوانه ،نوعى دگرگونى حرJارتى ايجاد مىشود و به ويژه خاكهاى قديمى و زيرين پخته و به رنگ قرمزآجرى در مىآيد كه به آن خاك فسيل يا پالئوسل مىگويند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه و -تبخير آب در زير گدازهها سبب توليد حفرههاى بيشمارJ مىشود كه ممكن است به صورت غار JدرJآيد. اين غارJها را غارهاى زير گدازهاى مىگويند كه اندازJه آنها متفاوت است. در برخى نقاط با خالى كردن قسمت زيرين غارها آغل گوسفند در آن ايجاد شده است) .ارتفاعات طالقان( فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ز -در گدازJههاى نسبتا ً ويسكوز آخرين حركت گدازه سبب كشيده شدن ميكروليتها در جهت جريان گدازه شده و در نتيجه در مقاطع ميكروسكپى مىتوان جهت حرJكت رJا از JرJوى ميكروليتها تعيين نمود. بافت اين نوع از Jگدازهها را بافت جريانى يا تراكيتى مىگويند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ح -ساختمان منشورى :بر اثر انجماد ،پوسته خارجى گدازه منقبض مىگردد و اين انقباض باعث پيدايش شكاف در Jآن مىشود. اين شكافها بر سطح ايزوترم عمودند و تا اعماق گدازه ادامه پيدا مىكنند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ط -گدازههايى كه در سنگهاى مجاور به صورت تودههاى نفوذى قائم باال مىآيند ونك تشكيل مىدهند پس از Jسرد شدن در Jقسمتهاى تحتانى منشورهاى قائم ،موازJى و به هم فشرده را به وجود مىآورند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ى -گدازه بالشى :گدازههاى روان بازالتى فاقد گاز وقتى به آب دريا برخورد كنند ابتدا از يك پوسته نازك شيشهاى به ضخامت 25تا 50سانتيمتر پوشيده مىشوند .اين پوسته بر اثر فشار مايع مذاب درونى آن مانند لوله خميردندانى كه فشرده شود در بعضى قسمتها ترك برمىدارد و گدازه به شكل تاول از آن بيرون مىزند و در نتيجه گلولههاى بزرگى به طول 20تا 60 سانتيمتر و به عرض 30سانتيمتر از آن توليد مىشود كه به آن اشكال بالشى يا كيسه آردى يا پيلوالوا مىگويند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی نهشتههاى ولكانى كالستيك به مواد جامد آتشفشانى كه درنتيجه ته نشست و انباشتگى مواد ناپيوسته به صورت يكپارJچه درJآيد نهشتههاى ولكانى كالستيك مىگويند. از Jنظر JزJايشى سه نوع آن قابل ذكر است: الف -اتوكالستيكها ب -ولكانىكالستيكهاى ريزشى ج -ولكانى كالستيكهاى جرJيانى فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی مواد جامد آتشفشانی موادى است كه به صورJت جامد و گاهى مايع به وسيله گازها و انفجارات آتشفشانى به خارج پرتاب مىشوند و ساختارهايى همانند اليه بنديهاى رسوبى نمايان مىسازJند. كليه مواد منفصل و ناپيوسته پرتاب شده از Jدهانه آتشفشان رJا تفرا( )Tephraمىگويند. فصل چهارم - > حالتهای مختلف مواد آتشفشانی انواع مهم مواد منفصل آتشفشانى خاكستر پونس يا پوميس اسكورى بمب اشكهاى گدازهاى الپيلى پوكه معدنى مواد جامد آتشفشانی فصل پنجم -علل و پراکندگی > آتشفشانهای عصر Jحاضر مقدمه امروزJه در Jحدود 845آتشفشان فعال در Jدنيا وجود دارJد كه بيش از 34آنها در اقيانوس كبير قرJار دارند. به عالوه در اقيانوس هند و اطلس نيز شكافهايى وجود دارJد كه از آنها بازJالت خارج مىشود ،به نحوى كه مىتوان ادعا كرJد مقدار فورانهاى زJيردريايى چهاربرابر فورانهاى قارهاى است. فصل پنجم -علل و پراکندگی > آتشفشانهای عصر Jحاضر مقدمه محل آتشفشانها ،مانند زلزلهها ،در مناطق فعال پوسته زJمين قرار Jدارد. نبايد تصور كرد كه آتشفشان سبب پيدايش زلزJله مىشود ،بلكه اين دو پديده در نتيجه يك علت روى مىدهند .باوجود بر Jاين، زلزلههاى خفيفى وجود دارند كه قبل از پيدايش آتشفشان حادث مىشوند و مطالعات نشان مىدهد كه اين نوع زلزلهها بر JاثرJ حركت مواد مذاب در Jدرون زJمين به وجود مىآيند فصل پنجم -علل و پراکندگی > آتشفشانهای عصر Jحاضر آتشفشانی و جابجایی صفحات طى سالهاى 1960-1970علوم زJمين وارد مرJحله نوينى از پيشرفت شد .با مطالعه كف اقيانوسها و دادههاى مرJبوط به فعاليتهاى آتشفشانى و زمين لرزهها نظريه «زمين ساخت صفحهاى»،كه اصول اوليه آن تحت عنوان «اشتقاق قارJهها» به وسيله آلفرد وگنر هواشناس آلمانى در سال 1912ارائه شده بود ،مورد قبول محققين زمينشناسى قرار گرفت. فصل پنجم -علل و پراکندگی > آتشفشانهای عصر Jحاضر آتشفشانی و جابجایی صفحات به كمك نظريه زمین ساخت صفحه ای ،كه بسيار جامعتر از نظرJيه اشتقاق قارهها بود ،توانستند بسيارى از فرآيندهاى زمينشناسى به خصوص رابطه بين زلزله و آتشفشان را كه تا آن زمان ناشناخته بود تفسير Jو تعبير Jكنند. فصل پنجم -علل و پراکندگی > آتشفشانهای عصر Jحاضر آتشفشانی و جابجایی صفحات با مطالعات بيشتر ،Jانواع مرز بين صفحات و عملكرJد آنها مشخص گرديد: الف -مرزهاى واگرJا ب -مرزJهاى همگرا ج -مرزهاى گسل دگرJشكلى فصل پنجم -علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر Jحاضر > علل پیدایش آتشفشانها به طور Jكلى آتشفشانهاى عهد حاضر در سه منطقه تكتونيكى متفاوت پراكندهاند كه عبارتنداز:J الف -حاشيه صفحات همگرا :آتشفشانهاى كمپرسيونى ب -در مرJز صفحات واگرا :آتشفشانهاى كششى يا اكستانسيونی ج -آتشفشانهاى هاوايى و آتشفشانهاى درياى كارJائيب و ماسيف سانترJال فرانسه :آتشفشانهاى اينتراپليت يا ميان صفحهاى فصل پنجم -علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر Jحاضر > علل پیدایش آتشفشانها - آتشفشانهاى كمپرسيونى اين آتشفشانها يا در حاشيه قارهها (شيلى ،پرJو ،امريكاى مركزى) و يا در Jداخل جزاير و در كنار دراز گودالهاى اقيانوسى قرار JدارJند (جزاير قوسى) مانند ژاپن و اندونزى. فصل پنجم -علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر Jحاضر > علل پیدایش آتشفشانها در Jمحل مرزهاى همگرا يعنى جايى كه صفحات به هم مىرسند چهار حالت ممكن است اتفاق افتد: -1فرورانش يك صفحه اقيانوسى به زير صفحه اقيانوسى ديگر . -2فرورانش صفحه اقيانوسى به زJير صفحه قارJهاى. -3فرورانش صفحه اقيانوسى به صفحه قارهاى كه در عين حال با پيدايش جزاير Jقوسى مشخصاند . -4برخورد قاره -قاره . فصل پنجم -علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر Jحاضر > علل پیدایش آتشفشانها - آتشفشانهاى كششى يا آتشفشانهاى ريفتى اين آتشفشانها در Jطول شكافهايى در Jقلمرو اقيانوسها و يا درJ قلمرو قارJهها حاصل مىشوند. شكافهاى مزبور به صورت ريفتهاى طويلى هستند كه گاه هزاران كيلومتر طول دارند و در امتداد آنها ،دو صفحه از هم دور مىشوند. فصل پنجم -علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر Jحاضر > علل پیدایش آتشفشانها - آتشفشانهاى اينتراپليت يا ميان صفحهاى آتشفشانهاى هاوايى ،آزور ،كانارى ،تاهيتى ،ماسيف سانترال فرانسه و ، ...به هيچيك از اقسامى كه قبال ذكر شد تعلق ندارند ،يعنى محل آنها بر روى مرJز صفحات قرار ندارJد درJ حالى كه فعاليتهاى آتشفشانى آنها غيرقابل انكار است. فصل پنجم -علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر Jحاضر > علل پیدایش آتشفشانها براى تفسير اين آتشفشانها ،توزوويلسون كانادايى و بعد از Jآن جيسون مورJگان آمريكايى نظريهاى رJا پيشنهاد كردند كه به آن نقطههاى داغ مىگويند. به موجب اين نظرJيه در JدرJون زمين و در مناطق عميقتر Jدر زJير صفحات ليتوسفر ،مناطق گرJم و داغى وجود دارJد كه... فصل پنجم -علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر Jحاضر > علل پیدایش آتشفشانها مواد مذاب از Jآنها باال مىآيند ،زمين رJا سوراخ مىكنند و به سطح زمين مىرسند. از انباشته شدن همين مواد ،كوههاى آتشفشانى در داخل صفحات به وجود مىآيند. اين محلها ممكن است در داخل صفحات اقيانوسى يا در داخل صفحه قارJهاى باشند. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال مقدمه تاکنونً از Jپديدههاى مختلفى كه با فورانها همراهاند مانند ابرهاى سوزان ،رJيزش خاكستر ،جرJيانهاى گدازه ،گازهاى مختلف Jوغيره به طور Jجداگانه بحث شده است. در Jاين فصل از پديدههاى ديگرى صحبت مىشود كه تاكنون از آنها بحث نشده است. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال -1پديدههاى ويرانگر -2بهمنهاى سوزان -3بارانهاى ناشى از فوران -4كمانهاى نورانى -5فورانهاى استثنايى سوانح آتشفشانی فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال مراقبت از آتشفشانهای فعال به طور كلى تعداد تلفات آتشفشانها خيلى كمتر از حوادث طبيعى ديگر مانند زلزله ،سونامى ،سيل و امراض خطرJناك واگيردار است. شرط اينكه آتشفشانها حادثهزJا باشند آن است كه فعاليت انفجارى داشته و فوران در مناطق مسكونى باشد. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال مراقبت از آتشفشانهای فعال مهمترJين عواملى كه سبب مرگ و مير مىشوندعبارJتاند از: -1جرJيانهاى گدازه يا جريانهاى گلى (الهار)J -2پرJتاب خاكستر -3ابرهاى سوزان فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال عالئم قراردادی فورانها برJاى اينكه وقوع و نحوه فعاليت آتشفشان براى تمام افراد روى زمين قابل فهم باشد ،مجمع بينالمللى آتشفشانشناسى عالمتهايى را وضع نموده است كه با ديدن آن مىتوان نحوه فوران هر آتشفشان را درك نمود. اين عالئم عبارتاند از: فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال عالئم قراردادی فورانها نحوه فوران حالت - aاگر از دهانه اصلى صورJت گيرJد. حالت - bاگر از دهانه فرعى صورJت گيرد. حالت - cاگر از Jيك شكاف شعاعى صورت گيرد. حالت - dاگر از يك شكاف نامشخص و محلى صورت گيرد. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال عالئم قراردادی فورانها نوع فوران حالت - eاگر با انفجارهاى مJعمولى باشد. حالت - fاگر ابر سوزان توليد نمايد. حالت - gاگر جريانى از گدازه حاصل شود. حالت - hاگر درياچه گدازه به وجود آيد. حالت - iاگر سبب پيدايش گنبد شود. حالت - jاگر با توليد سوزن همراه باشد. حالت - kاگر روانههاى گلى يا الهار ،به وجود آيد. حالت - lاگر سولفاتار و موفت ايجاد شوند. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال عالئم قراردادی فورانها محل فوران حالت - mاگر از يك درJياچه گدازه انجام شود. حالت - nاگر انفجار Jآبدار باشد. حالت - oاگر فوران زيرJيخچالى باشد. حالت - pاگر فوران زيرJدريايى باشد فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال عالئم قراردادی فورانها نتيجه فوران حالت - qاگر در درJياچه جزيره تشكيل شود. حالت - rاگر امواج بسيار شديد حاصل كند. حالت - sاگر كشتزارها از بين برJود. حالت - tاگر تلفات انسانى داشته باشد. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال عالئم قراردادی فورانها اگر در Jفعاليت آتشفشانى يك كوه مرJاحل مختلفى وجود داشته باشد با عالئم مختلف Jپشت سرهم ،آنها را نيز نمايش مىدهند. مثالً عالمتهاى زير معرف:J ايجاد دهانه اصلى ،دهانه فرJعى ،انفجار عادى ،شكافهاى شعاعى ،جريان گدازه و تخريب كشتزJارJها مىباشند. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > نکات و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال مثبت آتشفشانها علىرغم پديدههاى خطرناك آتشفشانى و سوانحى كه در تارJيخ ثبت است ،رJوى هم رJفته بايد آتشفشانها و پديدههاى آتشفشانى رJا مفيد دانست: -1پى بردن به ساختمان زمينشناسى منطقهاى كه دستخوش آتشفشانى شده باشد. -2بسيارى از معادن فلزى در نتيجه پديدههاى آتشفشانى به وجود مىآيند ،مانند مس ،آهن ،منگنز ،آلومينيم و غيرJه. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > نکات و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال مثبت آتشفشانها -3چشمههاى معدنى و چشمههاى آبگرم كه مخصوصا ً در ايران در نتيجه فعاليت آتشفشانها پديد آمدهاند . -4استفاده از Jمواد شيميايى مخصوصا ً اسيدبوريك ،گوگرد و غيره. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > نکات و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال مثبت آتشفشانها -5پرليت -پرليت را بايد شيشه آتشفشانى آبدارى با ترJكيب ريوليتى دانست كه مقدار Jآب آن از 2تا 5درصد متغير است. -6انرJژى ژJئوترمال يا انرژى حرارتى درون زمين به علت بزJرگى زمين ،بسيار عظيم است . فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال منابع ژئوترمال اگر در Jمناطق غير آتشفشانى حفاريهايى به عمق 4تا 5 كيلومتر انجام شود ممكن است مقدار Jافزايش دما به حدود 100تا 130درجه سانتيگرJاد برJسد. بنابراين در جوار مناطق آتشفشانى ،مثالً دماوند يا سبالن كه تودههاى مذاب گرJماى خود رJا به افقهاى باالتر مىرسانند با حفارJى مىتوان در اعماق 1تا 3كيلومتر Jبه دماى 100تا 350درجه سانتيگرJاد رسيد. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال منابع ژئوترمال در Jچنين حالتى مىتوان به كمك سيستم حفارى از انرژى محصور شده اين تودههاى داغ كم عمق ،كه گرJماى خود رJا به سنگهاى اطراف Jمنتقل مىكند ،استفاده كرJد. بسيارى از مناطق ژئوترمالى با دماى باال در مناطق آتشفشانى فعال يا جوان وجود دارند. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال منابع ژئوترمال ژئوترمالهايى كه به فعاليتهاى آتشفشانى وابستهاند به سه دسته تقسيم مىشوند: -1ذخائر JهيدرJوترمال -2سنگهاى داغ و خشك -3ذخائر Jماكمايى فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال انرژی ژئوترمال در ایران مطالعات سيستماتيك مربوط به منابع و پتانسيل انرژJى زJمين گرمايى در سال 1354توسط آژانس ملى برJق ايتاليا ()ENEL برJاى توسعه اين قبيل منابع در Jشمال غرب كشور آغاز Jشد و در منطقهاى به وسعت 260000كيلومترمربع انجام گرفت . فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال انرژی ژئوترمال در ایران مطالعات اوليه شامل بازJديدهاى محلى و جمعآورى اطالعات الزم بود كه توسط شركت مهندسين مشاور تهران -بركلى انجام گرفت. نتيجه اين مطالعات انتخاب چهار ناحيه دماوند ،سبالن ،سهند و ماكو -خوى بود كه رJوى هم منطقهاى به وسعت 31000 كيلومترمربع را شامل مىشود. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال انرژی ژئوترمال در ایران به طور كلى ،در چهار ناحيه كه در مراحل اوليه براى مطالعات دقيقتر انتخاب شد محلهاى زير Jبه عنوان محلهايى كه دارJاى امكانات بالقوه انرJژى زمين گرمايى هستند معرJفى شدند: الف -ناحيه دماوند ب -ناحيه سبالن ج -ناحيه ماكو -خوى د -ناحيه سهند فصل ششم -سوانح آتشفشانی و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال نقش آتشفشانها در تغییر > آب و هوای زمین در Jباالى اولين اليه اتمسفر Jيعنى تروپوسفر) Jبه ضخامت تقريبى 12كيلومتر( اليه استرJاتوسفر قرار دارJد .استراتوسفر اليه ای شفاف و رقيق است .ابرJها به اين ناحيه نمىرسند و تقريبا ً فاقد بخار آب است .باتوجه به اينكه بعد از هر Jآتشفشان انفجارJى بسيار عظيم رخ می دهد دماى متوسط سطح زمين تا چند سال ،كمى كاسته می شود ( .تا حدود 1درJجه سانتیگرJاد) فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال پیشگویی وقایع آتشفشانی اصوالً پيشگويى فورانهاى آتشفشانى بر دو اصل استوار است: الف -شناخت كامل زمينشناسى آتشفشان با بررJسى تارJيخچه فورانهاى مختلف Jو تعيين دقيق زمان فوران يك آتشفشان در طى فعاليت مىتوان به تعداد دقيق فورانها ،نظم فورJان و دوره استراحت آتشفشان آگاهى يافت. ضمنا ً باتوجه به نوع سنگها و مقدار مواد پيروكالستى مىتوان به نحوه فورانها پى برد. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال پیشگویی وقایع آتشفشانی ب -استقرار ايستگاه مراقبت بر Jروى دامنههاى آن براى پيشگويى موقع يك فوران ،استقرار يك ايستگاه مراقبت در Jدامنههاى آتشفشانى دومين شرط الزم است. فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال تهیه نقشه های خطر نقشه خطر عبارت از نقشهاى است كه محل و نحوه فعاليت آتشفشانها رJا در مقياس متفاوت قارهاى ،منطقهاى يا شهرى مشخص مىكند .تهيه نقشههاى خطر آتشفشانها كار چندان مشكلى نيست .زيرJا اوالً تعداد آتشفشانهاى فعال (یا در Jحال خواب( دنيا كه مستقيما ً زندگى و فعاليت آدمى رJا تهديد مىكنند بسيار محدودند. ثانيا ً شكل و تاريخچه زمينشناسى آتشفشان ،راهنماى بسيار مطمئنى به شمار مىرود . فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال بانک اطالعاتی و فعالیت آتشفشانی براى آنكه فعاليت آتشفشانى يك كوه آتشفشان و نحوه فعاليت آن قابل پيشبينى باشد الزJم است از Jفعاليت هر كوه آتشفشان اطالعاتى جامعى تهيه كرد و در آن به سؤاالت زير پاسخ داد : الف -اين كوه چند بار فوران كرده است؟ ب -به طور متوسط مدت هر فوران آتشفشانى چقدر طول كشيده است؟ ج -شدت فورJان چه موقع رJخ مىدهد؟ فصل ششم -سوانح آتشفشانی > و مراقبت از Jآتشفشانهای فعال بانک اطالعاتی و فعالیت آتشفشانی د -حد فاصل زمانى بين فورانها چقدر است؟ ه -مقدار مواد آتشفشانى در هر بار چقدر و از چه نوع بوده است؟ و -نحوه فعاليت در هر بار چگونه بوده است؟ فصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک > مقدمه با نگاهى به پراكندگى آتشفشانها در سطح زJمين مالحظه مىكنيم كه اوالً بين مناطق آتشفشانى و نقاط زلزلهخيز Jزمين رJابطه غيرJقابل انكارى وجود دارد و ثانيا ً اين دو پديده عمدتا ً در مناطق خاصى از زJمين يعنى در حد و مرز Jصفحات ليتوسفرى زمين اتفاق مىافتند. فصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک > مقدمه بين فعاليتهاى آتشفشانى و موقعيت تكتونيكى زJمين رJابطه بسيار نزديكی وجود دارJد. حتى در Jسالهاى اخير توانستهاند بين موقعيت تكتونيكى و ترJكيب مواد آتشفشانى از Jنظر JژJئوشيميايى رJوابطى برقرارJ سازند و از الگوهاى به دست آمده در تعيين موقعيت تكتونيكى مناطق آتشفشانى قديمى ،با اطالع شوند. فصل هفتم - > آتشفشانی و تکتوتیک رابطه بين شيمى گدازه و موقعيت جغرافيايى آتشفشان با بررسيهاى ژئوشيميايى ،گدازههاى آتشفشانى را به چهارJ دسته تقسيم مىكنند كه عبارتاند از:J آتشفشانهاى قارهاى آتشفشانهاى جزاير Jقوسى آتشفشانهاى اقيانوسى و آتشفشانهاى جزاير اقيانوسى فصل هفتم - > عامل اصلی اختالف ترکیبات آتشفشانی و تکتوتیک ماگماهای اولیه اختالفى كه از نظر شيميايى در انواع ماگماها ديده مىشود مربوط به اختالف دما و فشار اليه آستنوسفر در اعماق و در نواحى مختلف است. با توجه به جانشينى تدريجى گدازههاى كالكوآلكالن جزايرJ قوسى به گدازههاى آلكالن وسط قارJهها ،به نظر مىرJسد كه اليه آستنوسفر Jدر JزJير قارهها پايينتر Jاز Jمحل آن در جزJاير قوسى باشد. فصل هفتم - > عامل اصلی اختالف ترکیبات آتشفشانی و تکتوتیک ماگماهای اولیه وجود اليه آستنوسفر Jنسبتا ً سطحى ،گسترش وسيع آتشفشانهاى زيردريايى را در كف اقيانوسها ممكن مىسازد و اين بر عكس آتشفشانهاى قارJهاى است كه آستنوسفر Jدر Jاعماق زيادتر قرار دارد. فصل هفتم - >آتفشانها و زمین ساخت صفحه آتشفشانی و تکتوتیک ای آتشفشانهاى فعال عهد حاضر بر حسب موقعيتهاى تكتونيكى به انواع زير تقسيمبندى Jمىشوند: الف :آتشفشانهاى پشته ميان اقيانوسى ب :آتشفشانهاى ممتد وسط صفحه اقيانوسى ج :آتشفشانهاى وسط صفحه قارهاى د :آتشفشانهاى ريفتهاى قارهاى ه :آتشفشانهاى حاشيه قاره در ارتباط با زونهاى Jفرورانش و :آتشفشانهاى جزاير قوسى ز :آتشفشانهاى منفرد كف اقيانوس فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران مقدمه عظيمترين فعاليتهاى آتشفشانى ايران متعلق به ترJسيرو بهطور دقيق مربوط به ائوسن است. در اين فصل ابتدا به گسترش آتشفشانى از نظر جغرافيايى اشارJه مىكنيم ،سپس به شرح بعضى از آتشفشانهاى جوان ايرJان كه فعالً خاموش يا نيمه خاموش (در JمرJحله گوگردزايى) هستند مىپردازJيم و سپس مسائل مرJبوط به پيدايش آتشفشانهاى ايرJان را به اجمال ذكر مىكنيم. فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران گسترش آتشفشانهای سنوزوئیک ایران به دنبال فاز كمپرسيونى كرتاسه پايانى كه با دگرگونى، چين خورJدگى ،باالآمدگى و در عين حال جابهجايى افيوليتها همراه بوده است ،فازكششى مهمى در سرJتاسر ايران )بهجز زJاگرس و كپهداغ( حكمفرما شد و نتيجه آن ولكانيسم شديد ائوسن است كه گسترJش آن در اكثر نقاط ايران ديده مىشود. فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران گسترش آتشفشانهای سنوزوئیک ایران از نظر جغرافيايى آتشفشانهاى سنوزوئيك ايران در سه منطقه وسيع گسترJش دارJند كه عبارJتاند از:J البرJز ،به طول 1500كيلومتر ،Jبهويژه در Jدامنه جنوبىآن. ايرJان مركزى يا آتشفشانهاى منطقه اروميه -دختر Jكه به نامآتشفشانهاى سهند -بزمان نيز ناميده مىشود. بلوك لوت در مشرق ايران ،بهويژه ،بخش شمالى آن كه موادآتشفشانى مساحت زيادى را پوشاندهاند. فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران آتشفشانهای کوارترنر طى كواترنر فعاليتهاى آتشفشانى نسبتا ً مهمى در ايران وجود داشته كه امرJوزه قلل آنها ارتفاعات مهمى تشكيل دادهاند. در Jحال حاضر برخى از آنها در مرحله گوگردزايىاند و از دهانه آنها بخار آب و گازهاى گوگرJدى خارج مىشود (دماوند ،بزJمان ،تفتان). فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران چشمه های معدنی و آبگرم هنگامى كه دماى آب چشمهاى الاقل در Jحدود 5تا 6درJجه سانتيگراد از دماى متوسط ساليانه هواى محيط يك منطقه بيشتر Jباشد چشمه مزبور JرJا چشمه آبگرم گويند. ر Jشرايط يكسان هر Jقدر Jچشمهها به مناطق عميقتر نفوذ كنند و آب سريعتر Jبه سطح زمين برJسد گرماى آن بيشتر Jاست. امروزه نقش آتش آتشفشانها در Jايجاد چشمههاى معدنى برJكسى پوشيده نيست. فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران چشمه های معدنی و آبگرم در اكثر مناطق آتشفشانى جديد ايران ،چشمههاى آبگرJم وجود دارد. آب تمام اين چشمهها تقريبا ً منشاء سطحى دارJند آبهاى سطحى با نفوذ خود از خالل شكستگيها ،تدرJيجا ً گرمتر شده در افقهاى تحتانى ،هنگامى كه به سطح زمين مىرسند به صورت چشمههاى آبگرم نمايان مىشوند. فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران نظریه های مربوط به آتشفشانهای ترسیر در ایران قبل از بررسى نظريههاى مختلف ،بايد به سه موضوع اساسى زJير اشاره كرد كه ممكن است در حل مسئله مفيد باشد: الف -اكثر آتشفشانهاى ايران )از نظر Jحجمى و تنوع( از نوع كالكو آلكالناند. ب -در بين انواع كالكو آلكالن آندزيتها از همه فرJاوانتر Jو داسيت و ريوليت نيز نسبتا ً زJياد است در حالى كه انواع بازJالت كمياب مىباشند. فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران نظریه های مربوط به آتشفشانهای ترسیر در ایران ج -مطالعه پتروشيميايى سنگهاى آتشفشانى ايران نشان مىدهد كه در مجموع سنگهاى آتشفشانى البرJز ،بلوك لوت، اختصاصات آتشفشانهاى قارهاى و اكثر Jنمونههاى ايران مركزى از نظر شيميايى در كادر آتشفشانهاى حاشيه قارهاى قرار مىگيرند )مانند پرو و شيلى(. فصل هشتم - > فعالیتهای آتشفشانی در ایران نظریه های مربوط به آتشفشانهای ترسیر در ایران نظريههاى مربوط به نحوه پيدايش آتشفشانهاى ترسير ايران رJا مىتوان به دو صورت خالصه كرد: نظريههاى آتشفشانهاى كمپرJسيونى نظريه مربوط به پيدايش ريفت گدازJه هاي وزو تقرJيبا خميري شكل و از نوع گدازJه هاي لوسيت دارJ است.بنابراين كمبود سيليس دارند.سوماي اوليه = فنوليت- سوماي قديمي = لوكو بازانيت با لوسيت كم -سوماي جديد= لوكوبازانيت لوسيت دار= J اوتاژJنيت -فورJان وزJو نقطه اي است R Back Simple Field Classification of Volcanic Rocks (For use in Geology 212) Rock Name Essential Minerals* Other Minerals (may or may not be present) Basalt Olivine Cpx, Opx, Plag. Basan ite Olivine + Feldspathoid (Nepheline/ Leucite) Cpx, Plag. Andes ite No olivine, abundant Plagioclase Cpx, Opx, Hornblende Trach yte Sanidine + Plagioclase Na-Cpx, Hornblende, Biotite Dacit e Plagioclase + Hornblende Cpx, Opx, Biotite Rhyol ite Quartz Sanidine, Biotite, Plag., Hornblende, Cpx, Opx * The amount of glass in the groundmass increases, in general, from the top to the bottom of the chart. Did you know? •Cinder cones usually erupt lava flows, either through a breach on one side of the crater or from a vent located on a flank. Lava rarely issues from the top (except as a fountain) because the loose, non cemented cinders are too weak to support the pressure exerted by molten rock as it rises toward the surface through the central vent. •Perhaps the most famous cinder cone, Paricutin, grew out of a corn field in Mexico in 1943 from a new vent. Eruptions continued for 9 years, built the cone to a height of 424 meters, and produced lava flows that covered 25 km2. •Cinder cones are commonly found on the flanks of shield volcanoes, stratovolcanoes, and calderas. For example, geologists have identified nearly 100 cinder cones on the flanks of Mauna Kea, a shield volcano located on the Island of Hawai`i (these cones are also referred to as scoria cones and cinder and spatter cones). •The Earth's most historically active cinder cone is Cerro Negro in Nicaragua. It is part of a group of four young cinder cones NW of Las Pilas volcano. Since it was born in V EI Descripti on Plume Height Volume Classificatio n How often Example 0 nonexplosive < 100 m 1000s m3 Hawaiian daily Kilauea 1 gentle 100-1000 m 10,000s m3 Haw/ Strombolian daily Stromboli 2 explosive 1-5 km 1,000,000s m3 Strom/ Vulcanian weekly Galeras, 1992 3 severe 3-15 km 10,000,000s m3 Vulcanian yearly Ruiz, 1985 4 cataclysmi c 10-25 km 100,000,000s m3 Vulc/Plinian 10's of years Galunggung, 1982 5 paroxysma l >25 km 1 km3 Plinian 100's of years St. Helens, 1981 6 colossal >25 km 10s km3 Plin/UltraPlinian 100's of years Krakatau, 1883 7 supercolossal >25 km 100s km3 Ultra-Plinian 1000's of years Tambora, 1815 8 megacolossal >25 km 1,000s km3 Ultra-Plinian 10,000's of years Yellowstone, 2 Ma Cinder cones are the simplest type of volcano. They are built from particles and blobs of congealed lava ejected from a single vent. As the gas-charged lava is blown violently into the air, it breaks into small fragments that solidify and fall as cinders around the vent to form a circular or oval cone. Most cinder cones have a bowl-shaped crater at the summit and rarely rise more than a thousand feet or so above their surroundings. Cinder cones are numerous in western North America as well as throughout other volcanic Craters and calderas Many volcanoes contain a large depression. Small depressions (i.e. less than 1 km across) are called craters whereas those over 1 km across are called calderas. Most craters result from the explosive activity by which the volcanic vent is cleared. However, most calderas result from subsidence produced by the removal of large volumes of the underlying magma. Many present-day craters and calderas are filled with water, giving crater lakes. Lava domes The most viscous lavas grow into domes, which are forced upwards (simply by pressure from the underlying magma) through the vent to form a protruding plug or spine. The weight of the growing plug or spine starts a collapse. The spine loses material from its sides and top, and crashes down around the base. Some domes expand outwards as well as upwards by inflation of the hot underlying magma. The Tarawera Complex on the North Island of New Zealand is an Realms of magma generation in oceanic settings Realms of magma generation in continental settings Magma viscosities Calculated viscosities of anhydrous silicate liquids at 1 bar, calculated using the method of Bottinga and Weill (1972) by Variation in the viscosity of basalt as it cools and crystallizes (after Murase and McBirney, 1973). Variation in rhyolite viscosity with increasing H2O content at 1000°C and Schematic cartoon of some typical plutons Kangâmiut dike swarm in the Søndre Strømfjord region of SE Greenland. From Escher et al. (1976). A large Greenland dike swarm Pluton shapes: Laccolith (thick sill) Laccoliths are thick sills that substantially bulge up their roofs. They are usually formed from viscous magma emplaced at shallow depths. When an erupting volcano empties a shallow-level magma chamber, the edifice of the volcano may collapse into the voided reservoir, thus forming a steep, bowl-shaped depression called a caldera (Spanish for kettle or cauldron). These features are highly variable in size, ranging from 1-100 km in diameter. In most cases, they can be readily differentiated from summit craters, which are generally much smaller and form by explosive erosion of the central vent. Felsic calderas are surrounded by thick blankets of pumice derived from the eruption of voluminous pyroclastic sheet flows. Variations in form and genesis allow calderas to be subdivided into three types: •Crater-Lake type calderas associated with the collapse of stratovolcanoes •Basaltic calderas associated with the summit collapse of shield volcanoes •Resurgent calderas which lack an association with a single centralized vent
39,000 تومان