صفحه 1:
5
Ue ۰
ED,
59 0
The
EDUCATIONAL
MAGINATION
ELLIOT W. EISNER
geees
صفحه 2:
ELLIOT W. EISNER
۱۹۳۳-۲۰۱۳ 0
* دکترای تعلیم و تربیت از دانشگاه
* استاد دانشگاه استنفورد
۰ جایزه انجمن تحقیقات آموزشی آمریکا
* رئيس انجمن ملی آموزش هنر
۰ از اعضای برجسته انجمن فلسفه تعلیم و تربیت
صفحه 3:
ازبرجسته ترین نظریهپرداژانتعلیم و تربیْت قرن یسم بود كه بيشتر به
دلیل پژوهشهایش در زمینه:
in Sag pl و قش هنردرآموزش شاه یود
او استاد دانشگاه استنفورد و یکی از چهرههای تاثبرگذار در حصوزه
روششناسی پژوهش کیفی در آموزش بود.
صفحه 4:
دیدگاهها و دستاوردها
آیزنر معتقد بود که آموزش نباید تنها بر مهارتهای شناختی و
علمی = بلكه هنر و خلاقيت نيز در یادگیری نقش مهمی دارند. او بر این باور
بود که تجربههای هنری توانایی افراد را در درک و تفسیر جهان افزايش میدهد:
Hl به جای رویکردهای کمی سنتی, بر اهمیت ارزشیابی کیفی
WO داشت و معتقد بوک که معیارهای ارزیابی باید متناسب با ماهیت یادگیری و
رشتدهاى مختلف ركد 0
يكى از ايدههاى كليدى آيزنر اين بود كه طراحى
"رسى بايد مانند يى اثر هنرى در نظر كرقته شود, جايى كه معلمان و
پر
Cy ی
anes
او از تأکید بیش ازحد بر استانداردسازی در آموزش انتقاد
لال میکرد که چنین رویکردهایی توانایی دانشآموزان را برای تفکر خلاق
رود میکند:
صفحه 5:
/ /
۸ 5 ۹ ۳ /
fducational Imaginatio/
The eee
EDUCATIONAL / /
IMAGINATION | Elliot W. Eisner |
١ | تصورات تربیتی
@On the Design and evaluation of / |
۵ درباره طراحى وار شب 199595993953799
1979 | 1985 ]1994
تمام موضوعات مرتبط با حوزه برنامه ریزی درسی
صفحه 6:
Educational Connoisseurship and Criticism: The Nature and
Function of Educational Connoisseurship and Criticism
pT feet se SSC Ted ees BC ie Bes Ll
۱ ot) ey SUE Tee Sete ee ter ere Tes Lk ke a
5 4 oe As 85 ۹ 1
ا ال ل ل لك ل
2 ۱ ۱2: 00 noe er)
آیزنر این اصطلاح را از هنر شناسی الهام گرفته است. ۱ 8
۳ | این مفهوم شامل توصیف» تفسیر و ارزیابی آموزش است.
Tey ار ۱۳
rr)
| معلمان و پژوهشگران آموزشی با a al و رت
معلمی که به این مهارت مجهز ا یادکیری» | از لحاظ علمی, بلکه از نظر زیباییشناختی نیز بررسی کنند.
1
صفحه 7:
cla fod: کتاب
برخی مفاهیم. تمایزات او
gle
ایدئولوژی های برنامه درسی 8
هب مب
دهند
۱۳
لي در
seas
دل woe و اشکال ارزشیابی
85 باز آفرینی سنجش در تعلیم و تربیت
اشكال و كاركردهاى خبركى و نقد تربيتى
صفحه 8:
Some Concepts,
س م ou
۳۹ أ 0 nitio برخ Some Concepts, Distinctions,
and Definitions
ae
۲ حال رشد است كه در آثار اين
هنرمندان بيش روى خود
ميبينيم و وأقعيت جديدى كه
شکل 5111
غيرانسانى ماشين ,نيست بلكه
La. 1
صفحه 9:
...برنامه درسی به عنوان دورهای که باید اجرا شود
آنچه مدارس آموزش مى د هند.
یک فعالیت آموزشی خاص برنامهر بزی شده
برای دانش آموزی خاص
در یک مقطع زمانی خاص.
تعبیر به مسیری که ابتدا و انتها دارد و
برای گذر از هر مرحله, بایستی
آزمونها و موانعی سخت را پشت سر
صفحه 10:
همه تجربیاتی که کود کت تحت حمایت مدرسه دارد.
3 تمرکز بر
روی كاغذ فغاليت در 1 1
كلاس درب
جيبو يي
صفحه 11:
صفحه 12:
۱ ee ee Pee)
۳ ۱
b این نوع سياستها برای اجرای برنامههای درون
SE ed oe Lee ad a
x 1 تصمیم گیریهای دیگر را مشخص میکند.
9 9
تسد
329
POTORG 35
۴
0
as
RY
2
[1 pee a re
rc 0. 000
ان ۱
صفحه 13:
۱ Me eee ee Peel)
ا Bey
9۵060
۱
5 كلان دا از وف افيه OS
a ال BOE
= فرايندهاى آموزشى ترجمه كنند.
49
تسد
22
COO CR Bey
۴
۵9
7 5200
5م Sy] 00
Pr eye ees ree ed 3
تصميمهاى خاص براى يك موقعيت ,| دانش آموزان این کشور آموزش داده میشود.
@R 000 ed eas) لک
صفحه 14:
مقياس و دامنه تصميمات
فروز:
1 سیم گروهی از دانشمندان و متخصصین سیاستهای
el leP el oat eat id - 00 فرعيت هي إموز حي
SE hee ay) oon Olam el eal Ne i ate Lad Lies
Seale Lea Cea
PRECCO 01م
Gy
سس فرانسه:
ار را برای یک ساع پیدرتصبمپومی کي دجچو الل دود نیز
۱ درگیر برنامه درسی است؛ حتی اگر منجر به تهیه مواد در
REE Ee een eT mS er Teer ar ri
میکنند منجر به تصمیمات آموزشی میشود. اللو ا ووووهة
صفحه 15:
برنمهریزی دامنهای از کستردهترین انواع تصمیم گیری در مورد محتواء اهداف و اقداماتی را در بر میگیرد که به
میلیونها دانش آموز خدمت میکند تا تصمیمهای بسیار خاص و ویژهای که توسط متخصصان توسعه برنامه درسی گرفته
مى شود كه به عنوان مثال به یک مشکل ریاضی یک دانش آموز خاص محدود میشود.
برنامه ريزى درسى يك جنبه اجتناب نابذير مدرسه است.
برای داشتن یک برنامه آموزشی لزوماً نیازی به نکارش برنامه بلند مدت مکتوب نیست. معلم میتواند بر اساس شرایط
موجود براى روند آموزشى خود تصميم كيرى كند.
~ ار
Deere reese 2 Ba rom Pe sy ots ee)
صفحه 16:
بو ets heme
2 نیست که بشود ویژگیهای لازم و
تعر یف بر نامه در سی؛ | کافی آن را یک بار برای همیشه آن
را كشف كردء بلكه تلاش مى شود
مفهومی مفید و کاربردی تدوین
شود:
برنامه درسى در
مدرسه؛ ,ر دوره د
رویدادهای برنامهریزی شده در نظر گرفت
جند داننثك امددا داشته تاد
صفحه 17:
برنامه درسی یک موجودیت طبیعی
برنامه درسی, مجموعهای از رویدادهای برنامهریزی شده
است.
برنامههای درسی, برنامهریزی شده است. کسی باید
کاری را انجام دهد که دارای اهدافی باشد. هرچند آن
اهداف کلی پا پراکنده باشد.
برنامه درسی باید دارای اغراض آموزشی مثبت باشد.
پیامد یک برنامه آموزشی باید مشخص باشد. یک برنامه
آموزشی باید مثمر نمر باشد.
که قرار است پیامدهای آموزشی برای یک یا
جند داننثك امددا داشته تاد
صفحه 18:
0 نامه درسی دارای مواد قابل مشاهده است.
* وقتی فرد درحال برنامهریزی بلند مدت است و مواد و محتوای آموزشی را تهیه میکند. میتوان برنامه درسی
او را بررسی. نقد و گسترش داد
اف رن مر دس سم ات
* چون برنامه عمومی نیست. نمیتوان آن را تغییر داد. بازرسی کرد و با دیگران به اشتراک گذاشت. تنها راه
ارزیابی کیفیت. مشاهده معلم و دانش آموز حین انجام کار است.
اب اسب ره بدست.
* معلم در لحظه در حال برنامهریزی آموزشی است. در واقع او آغازگر شرایط و فعالیتی است که مسیر آن در
هدایت تدریس شکل میگیرد.
صفحه 19:
اغلب برای رفع یک مشکل آموزشی,
بصورت سنتی با اختصاص وقت بیشتر برای
رفع مشکل بصورت تکرار فرایند کار پیگیری
عیشو:: درحالی که گاهی بخاطر اشتیاه در
نوع مدل مدیریت آموزشی و تعارض بين
سياست و برنامه اموزشى با اقدام معلم
صفحه 20:
پری کجایی - سرکشته
تزا یم
whom
تسه
کج بت هک تک وم -.
Voces Day ey
گاهی برنامه ریزی یک برنامه درسی بصورت بلندمدت با
مشخصات مشخص در مورد کابرد آن» مانند یک پارتیتور نوشته
شده توسط یک آهنگساز یا نقشههای یک معمار هستند. رابطه
آهنگساز و پیانیست مانند برنامهریز درسی و معلم است. در
هر مورد برنامهریزی طراحی میکند و عملکرد در چهارچوب
صفحه 21:
براى كسانى كه از مدل نوظهورتر بنامه ریزی درسی استفاده میکنند - مدلی که در آن طرحها در فر يند ايجاد مىشود -
فعالیتها بسار به کر زد یک تر است.
۰_بجای درنظر گرفتن گزینههاء با بهرهگیری از موارد اتفاقی و اجازه رشد خارح از عمل.
* درچنین مدلی از برنامه ریزی .درسی باید به توانایی معلم ایمان زیادی داشت .
۰_برای کار در این راه به «تجربه شایستگی و اعتماد به نفس زیادی به عنوان یک معلم نیاز است.
ددددددددسسس۳#
صفحه 22:
نظریه هنجاری به بیان و توجیه مجموعهای از ارزشها میپردازد.
* هدف آن ارائه یک مورد متقاعد کننده برای ارزش یک هدف یا وضعیت خاص
است.
۰ در تعلیم و تربیت نظریه هنجاری اهداف آموزشی معینی را بر اين اساس
استدلال میکند که خود اهداف ذاتاً ارزشمند هستند. بنابراین آموزش باید با
هدف تقویت رشد فرد باشد.
* در نظریه آموزشی به طور کلی و در نظریه برنامه درسی به طور خاص,
ایدههای هنجاری محور هستند و آموزش به خودی خود یک اتفاق هنجاری است
یعنی با تحقق اهدافی که ارزشمند تلقی می شوند.
و رورش تو رسی, تعهدات هنجاری نیز بسیار مهم است.
ایدئولوزیهای درسی نمونههایی از اين گونه دیدگاههای نظری هستند.
صفحه 23:
تعلیم و تربیت نه مدرسه است و نه با یادگیری انسان میتواند چیزهای زیادی را
بیامورد که از نظر شحصی و اجتماعی تاکارآمد هستند.
عصبی شدن ترس از مردم شکنجهگر, نژادپرست و امثال آن در هر مورد یادگیری
صورت گرفته است اما اینکه آیا فرد چنین یادگیری را نمونهای از آموزش
میداند» بستگی به نظریه هنجاری وی دارد.
ادعا که برخی گروهها یا افراد چنین یادگیری را آموزشی میدانند مورد مناقشه
نیست. این ممکن است درست باشد. اما ارائه چنین ادعایی بیان ارزشی آن
نیست, بلکه توصیف یک واقعیت اجتماعی است.
سؤال اين است كه آیا باید چنین اشکالی از یادگیری را آموزشی تلقی کرد؟ آیا با
توجه به نظریه هنجاری خود در مورد آموزش روان رنجور شدن یا شکنجه گر
او ده و مات ای Bei aaa
صفحه 24:
۳
| 00 5
سس
صفحه 25:
تجارب تحصیلی آنهایی هستند که به رشد فرد کمک میکنند. رشد. نشاندهنده
گسترش هوش انسانی افزایش توانایی ارگانیسم برای تضمین معنا از تجربه و عمل
به روشهایی است که برای دستیابی به اهداف ذاتا ارزشمند است.
تجارب غیر آموزشی آنهایی هستند که به سادگی از بین رفتهاند و به هر طریقی
تأثیر قابل توجهی بر فرد ندارند.
هر روز چنین تجربیاتی وجود دارد. عادتهایی که هیچ تأثیر قابل توجهی بر رشد ما
ندارند.
صفحه 26:
: نظريه هنجارى بو ببان و توحیم eae ies از ارزشها ميبردازد.
نظريم توصيقى أن دسنة sS pagan
© هد ا ا بزاع ارد آررسش بك هدف با JESS
طریق قدرت پیشبینیء ان توضیح دهند.
چه میشود؟ ؟ نظریه توصیقی با توچه به علوم شاید بهتر.
م علوم
saree باشدانها “Ai Tb Ste est ی اط سات سر عم
Mes الکو آری بو SSP SS i 23 pan Ae
اكتند. در علوم col جه 1
لت اس ؟ سوالات ١ الت لل مداق سقف
در نظريه أموزشى به طون كلى و در نظريه برنامة درسی نع
رضیح دادن و هم توضیح دادن مجموعه ای بوده يا بك
steed وم كوو هنستن و آموزش به حودی خود re اتفاق اهتجارى أست
نظریه مفید می paul oles را پیشپنتی کرد. با توجه به مجموعهای از شرایط يا
با تحقق آهدا اكه | دمن تلق
9 انتظاری دآشته بان . در برخي موارد چنین
7 برسی, تعهدات هنجاری نیز ب
eS Teale) ۳ کنترل [ نیز ممک د اکرگه این آمر
ایدئولوزیهای درسی نمونههایی از این دید ses
هميشه محقق نمیشود.
صفحه 27:
نظریه برنامهدرسی دو نوع است که هر کدام در
)© 002
نظریه هنجاری» ارزشهایی را بیان میکند که برنامه آموزشی به آنها معطوف است.
7 9 9[ نظربه توصیفی ؛مفاهیم و تعمیمهایی را ارائه میدهد که در برنامهریزی برنامه مدرسه مورد توجه قرار
میگیرد.
صفحه 28:
0 مواد درسی و برنامهدرسی» اطمینانی بر استفاده از آنها یست.
٠ جریان تحصیلی؛ دارای ویژگیهای ار گانیک است و بصورت مکانیکی و با استفاده
از نظام اداری بروکراتیک نمیتوان با آن مواجه شد.
* معلمان اولویتهای خاص خود را دارند و مدارس هم به دنبال تعادل مدنظر خود
هستند.
۰ _ ساختارها بصورت معمول با ایجاد تغیبرات همراهی نمیکنند.
۱ بهبود عملکرد آموزشی یک فرایند تطبیقی بین شخصیت کلاس درس و مواد آموزشی است. در اين
فراینده هر دو مورد دستخوش تغییر میشوند.
صفحه 29:
4 21
A 7
4 ” و
صفحه 30:
اما در آخر:
Pe esc ee te CR nCS ae ne Sy Une bal
تجربه دانش آموزی است.
00 eS CS LA rey Lene ee Sy
Puget) MHD ey eee ee ORY KC) PC) Ney Pom yee) eae ee)
ساخته شده است تعامل داشته باشند.
2 ا ل Be LCS rere Bree oly
OOO TE de dere eee tee Le Ae
صفحه 31:
گنج خواهی در طلب رنجی ببر
تسشن نا
eS rere renee
The
EDUCATIONAL
IMAGINATION
ELLIOT W. EISNER
1933-2014
• دکترای تعلیم و تربیت از دانشگاه
شیکاگو
• استاد دانشگاه استنفورد
•
جایزه انجمن تحقیقات آموزشی آمریکا
•
رئیس انجمن ملی آموزش هنر
•
از اعضای برجسته انجمن فلسفه تعلیم و تربیت
The Educational Imagination
Cognition and Curriculum
The Arts and the Creation of
Mind
تصورات تربیتی
شناخت و برنامه درسی
هنرها و خلق ذهن
دیدگاهها و دستاوردها
نقش هنر در آموزش :آیزنر معتقد بود که آموزش نباید تنها بر مهارتهای شناختی و
علمی متمرکز باشد ،بلکه هنر و خالقیت نیز در یادگیری نقش مهمی دارند .او بر این باور
بود که تجربههای هنری توانایی افراد را در درک و تفسیر جهان افزایش میدهد.
توسعه ارزشیابی کیفی :او به جای رویکردهای کمی سنتی ،بر اهمیت ارزشیابی کیفی
تأکید داشت و معتقد بود که معیارهای ارزیابی باید متناسب با ماهیت یادگیری و
رشتههای مختلف تغییر کند.
برنامه درسی به مثابه تجربه هنری :یکی از ایدههای کلیدی آیزنر این بود که طراحی
برنامه درسی باید مانند یک اثر هنری در نظر گرفته شود ،جایی که معلمان و
دانشآموزان در فرآیند یادگیری ،خالقیت و تخیل را به کار گیرند.
انتقاد از رویکردهای سنتی :او از تأکید بیشازحد بر استانداردسازی در آموزش انتقاد
میکرد و استدالل میکرد که چنین رویکردهایی توانایی دانشآموزان را برای تفکر خالق
محدود میکند.
The
EDUCATIONAL
IMAGINATION
تصورات تربیتی
On the Design and evaluation of
school
programs
برنامه
ای
درسیه
هایمدرس
های
درباره طراحی و ارزشیابی برنامه
1979
1985
تمام موضوعات مرتبط با حوزه برنامه ریزی درسی
Educational Connoisseurship and Criticism: The Nature and
Function of Educational Connoisseurship and Criticism
آیزنر در این کتاب از رویکرد زیباییشناختی برای درک و ارزیابی آموزش استفاده میکند .او معتقد
است که آموزش و تدریس را نمیتوان صرف ًا از منظر کمی و آزمونهای استاندارد سنجید ،بلکه باید
به جنبههای کیفی و هنری آن نیز توجه کرد .بر این اساس ،او دو مفهوم کلیدی را مطرح میکند:
:فصلهای کتاب
1
نظام آموزش مدرسfهای(رسfمی) در آمریکfا؛ بfه کجا
8
کارکردها و اشکال ارزشیابی
می رویم؟
2
برخffی مفاهیم ،تمایزات و
9
باز آفرینی سنجش در تعلیم و تربیت
تعاریف
3
ایدئولوژی های برنامه درسی
10
اشکال و کارکردهای خبرگی و نقد تربیتی
4
سfه برنامfه درسfی کfه همfه مدارس آموزش می
11
نمونه هایی از نقد تربیتی
دهند
5
آرمانها تربیتی ،اهداف و سایر تمنیات
12
نقد یک نقد تربیتی
6
ابعاد برنامه ریزی درسی
13
جمع بندی برخی نکات اساسی
7
درباره هنر تدریس
Some Concepts,
Distinctions,
And Definitions
برخی مفاهیم ،تمایزها و تعاریف
این تصویر خالقانه ،حیاتی و در
حال رشد است که در آثار این
هنرمندان پیش روی خود
میبینیم و واقعیت جدیدی که
شکل می گیرد دنیای
غیرانسانی ماشین ،نیست بلکه
دنیای پرشور تخیل است.
شود
اجرا شود
باید اجرا
که باید
ای که
دورههای
عنوان دور
به عنوان
درسی به
...برنامه درسی
...برنامه
آنچه مدارس آموزش میدهند.
یک فعالیت آموزشی خاص برنامهریزی شده
برای دانشآموزی خاص
در یک مقطع زمانی خاص.
تعبیر به مسیری که ابتدا و انتها دارد و
برای گذر از هر مرحله ،بایستی
آزمونها و موانعی سخت را پشت سر
...گfذاشت
مدرسه
تجربیات مدرسه
عنوان تجربیات
به عنوان
درسی به
...برنامه درسی
...برنامه
همه تجربیاتی که کودک تحت حمایت مدرسه دارد.
طراحی فرایند
روی کاغذ
تمرکز بر
فعالیت در
کالس درس
ناظر به
گذشته
ناظر به آینده
استعداد و
عالقه متفاوت
هر کودک
نوشتن برنامه
بعد از تجربه
کودک
تمام فعالیتها و تجربیات
کودک در تمام محیطهای
پیرامونی اعم از زمین بازی،
...راهروها و
کل طیف
مجموعه موانع
تجربیاتی که
آموزشی که
یک کودک در
کودک باید از
مدرسه دارد
روی آنها بپرد
مدرسه به عنوان یک موسسه دارای مأموریت مجموعهای از اهداف یا جهت
گیری کلی است و باید برخی از فعالیتها ،برنامهها یا وسایلی را ارائه دهد که با
کسانی که در آنجا کار میکنند و درس میخوانند درگیر شود.
طراحی و ارزیابی این فعالیتها و برنامهها همان چیزی است که ما سعی در
مقیاس و دامنه تصمیمات
GENERA
L
برنامهریزی در سطح کالن به عنوان مشخص کردن
خط مشی و اولویتهای برنامه درسی.
این نوع سیاستها برای اجرای برنامههای درون
زمانی که برنامه درسی در آن
و برای آن اتخاذ میشود
مدارس کافی نیست و فقط جهت و مرزهای
تصمیمگیریهای دیگر را مشخص میکند.
PRESEN
T
FUTURE
تصمیمهای خاص برای یک موقعیت
PARTICUL
آموزشی خاص از مواد برنامه درسی
AR
مقیاس و دامنه تصمیمات
GENERA
L
برنامهریزی در سطح کالن به عنوان مشخص کردن
نروز :خط مشی و اولویتهای برنامه درسی.
سیاست
متخصصین
سیاس و
دانشمندان
گروهی از
هایهای درون
برنامه
اجرای
تها برای
این نوع
زمانی که برنامه درسی در آن
و برای آن اتخاذ میشود
دیگری
فقطافراد
وظیفه
کنند و
مدارس می
کالن را مشخص
مرزهای
جهت و
نیست و
کافی
موادرادرسی و
های به
گیرتیها را
سیاس
است که این
مشخص میکند.
دیگر
تصمیم
فرایندهای آموزشی ترجمه کنند.
PRESEN
T
FUTURE
فرانسه:
وزیر آموزش و پرورش به خود افتخار میکند که
میداند رأس ساعت 11چه چیزی دارد به
تصمیمهای خاص برای یک موقعیت
PARTICUL
آموزشی خاص از مواد برنامه درسی
AR
دانشآموزان این کشور آموزش داده میشود.
مقیاس و دامنه تصمیمات
نروز:
GENERA
گروهی از دانشمندان و متخصصین سیاستهای
L
برنامهریزی به عنوان تالش مشترک بین معلم و دانشآموز برای بهرهبرداری از فرصتهای آموزشی در حال ظهور ...
Yری
کالن را مشخص میکنند و وظیفه افراد دیگ
معلم به عنوان فراهمآورنده محیطی که در آن عالئق جدید و غیرمنتظره میتواند ظهور کند(هدف انعطافپذیر).
است که این سیاستها را به مواد درسی و
Yزشی ترجمه کنند.
فرایندهای آمو
PRESEN
T
FUTURE
نکته:
فرانسه:
دهد نیز
ارائه
خود بحثی
گیرد چه
تصمیم می
ساعت بعد
کند که
افتخاررامی
پرورش به
آموزش و
برنامهریزی درسی لزوم ًا کاری طوالنی مدت نیست .معلمی که برای یکوزیر
نشود.
خوب
ساعت 11چه چیزی دارد به
همرأس
داند
درگیر برنامه درسی است؛ حتی اگر منجر به تهیه مواد درسی با طراحی می
آن کار
افرادیدر
است
اینزمینه
دیدگاه و
شبه
بسته
شود.
Yزشکهداده م
ایآمو
کشور
آموزان
کیفیت برنامهریزی هرطور که باشد(خوب یا بد ،طوالنی یا کوتاه و ،)...دان
میکنند منجر به تصمیمات آموزشی میشود.
PARTICUL
AR
Yا ،اهداف و اقداماتی را در بر میگیرد که به
برنامهریزی دامنهای از گستردهترین انواع تصمیم گیری در مورد محتو
Yسعه برنامه درسی گرفته
Yز خدمت میکند تا تصمیمهای بسیار خاص و ویژهای که توسط متخصصان تو
میلیونها دانشآمو
میشود که به عنوان مثال به یک مشکل ریاضی یک دانشآموز خاص محدود میشود.
برنامهریزی درسی یک جنبه اجتناب ناپذیر مدرسه است.
Yاند بر اساس شرایط
برای داشتن یک برنامه آموزشی لزوم ًا نیازی به نگارش برنامه بلند مدت مکتوب نیست .معلم میتو
موجود برای روند آموزشی خود تصمیمگیری کند.
وظیفه متخصصان برنامهدرسی با توجه به این تمایزها ،شکلدهی سیاستهای آموزشی مرتبط با اهداف و محتوای
برنامههای آموزشی است تا کار با طراحی عناصر خاص.
تعریف برنامه درسی:
برنامه درسی یک موجودیت طبیعی
نیست که بشود ویژگیهای الزم و
کافی آن را یک بار برای همیشه آن
را کشف کرد ،بلکه تالش میشود
مفهومی مفید و کاربردی تدوین
شود:
برنامه درسی در یک مدرسه ،یک دوره یا یک
کالس درس را میتوان مجموعهای از
رویدادهای برنامهریزی شده در نظر گرفت
که قرار است پیامدهای آموزشی برای یک یا
چند دانشآموز داشته باشد.
برنامه درسی یک موجودیت طبیعی
نیست که بشود ویژگیهای الزم و
برنامه درسی ،مجموعهای از رویدادهای برنامهریزی شده
کافی آن را یک بار برای همیشه آن
است.
را کشف کرد ،بلکه تالش میشود
باید
کسی
شدهواست.
برنامههای درسی ،برنامه
تدوین
کاربردی
ریزیمفید
مفهومی
دارای اهدافی باشد .هرچند آن
کاری را انجام دهد که
شود:
باشد.
برنامهکلی یا
اهداف
مدرسه ،یک دوره یا یک
پراکنده یک
درسی در
تعریف برنامه درسی:
برنامه درسی باید دارای اغراض آموزشی مثبت باشد.
کالس درس را میتوان مجموعهای از
پیامد یک برنامه آموزشی باید مشخص باشد .یک برنامه
گرفت
ریزی شده در نظر
ه
برنام
رویدادهای
آموزشی باید مثمر ثمر باشد.
که قرار است پیامدهای آموزشی برای یک یا
چند دانشآموز داشته باشد.
اغلب برای رفع یک مشکل آموزشی،
بصورت سنتی با اختصاص وقت بیشتر برای
رفع مشکل بصورت تکرار فرایند کار پیگیری
میشود؛ درحالی که گاهی بخاطر اشتباه در
نوع مدل مدیریت آموزشی و تعارض بین
سیاست و برنامه آموزشی با اقدام معلم
گاهی برنامه ریزی یک برنامه درسی بصورت بلندمدت با
مشخصات مشخص در مورد کابرد آن ،مانند یک پارتیتور نوشته
شده توسط یک آzهنگساز یا نقشههای یک معمار هستند .رابطه
آهنگساز و پیانیست مانند برنامهریز درسی و معلم است .در
هر مورد برنامهریزی طراحی میکند و عملکرد در چهارچوب
وجود مجموعه ای برنامه ریزی شده از مواد درسی تضمینی برای استفاده
مؤثر یا با اشتیاق در کالس نیست.
آموزش و پرورش هنجاری
• نظریه هنجاری به بیان و توجیه مجموعهای از ارزشها میپردازد.
• هدف آن ارائه یک مورد متقاعد کننده برای ارزش یک هدف یا وضعیت خاص
است.
• در تعلیم و تربیت نظریه هنجاری اهداف آموزشی معینی را بر این اساس
استدالل میکند که خود اهداف ذاتا ً ارزشمند هستند .بنابراین آموزش باید با
هدف تقویت رشد فرد باشد.
• در نظریه آموزشی به طور کلی و در نظریه برنامه درسی به طور خاص،
ایدههای هنجاری محور هستند و آموزش به خودی خود یک اتفاق هنجاری است
یعنی با تحقق اهدافی که ارزشمند تلقی می شوند.
های درسی ،تعهدات هنجاری نیز بسیار مهم است.
برنامه
وریزی
برنامه
• برای
توصیفی
پرورش
آموزش
• ایدئولوژیهای درسی نمونههایی از این گونه دیدگاههای نظری هستند.
•
تعلیم و تربیت نه مدرسه است و نه با یادگیری انسان میتواند چیزهای زیادی را
بیاموزد که از نظر شخصی و اجتماعی ناکارآمد هستند.
• عصبی شدن ترس از مردم شکنجهگر ،نژادپرست و امثال آن در هر مورد یادگیری
صورت گرفته است اما اینکه آیا فرد چنین یادگیری را نمونهای از آموزش
میداند ،بستگی به نظریه هنجاری وی دارد.
• ادعا که برخی گروهها یا افراد چنین یادگیری را آموزشی میدانند مورد مناقشه
نیست .این ممکن است درست باشد .اما ارائه چنین ادعایی بیان ارزشی آن
نیست ،بلکه توصیف یک واقعیت اجتماعی است.
• سؤال این است که آیا باید چنین اشکالی از یادگیری را آموزشی تلقی کرد؟ آیا با
توجه به نظریه هنجاری خود در مورد آموزش روان رنجور شدن یا شکنجه گر
شدن را نمونهای از آموزش میدانید؟
تجارب آموزش
تجارب عدم آموزش
تجارب آموزش نادرست
تجارب تحصیلی آنهایی هستند که به رشد فرد کمک میکنند .رشد ،نشاندهنده
گسترش هوش انسانی افزایش توانایی ارگانیسم برای تضمین معنا از تجربه و عمل
به روشهایی است که برای دستیابی به اهداف ذاتا ارزشمند است.
تجارب غیرآموزشی آنهایی هستند که به سادگی از بین رفتهاند و به هر طریقی
تاثیر قابل توجهی بر فرد ندارند.
هر روز چنین تجربیاتی وجود دارد .عادتهایی که هیچ تأثیر قابل توجهی بر رشد ما
ندارند.
تجارب نادرست آموزشی آنهایی هستند که توانایی ما را برای داشتن تجربیات بیشتر یا
کنار آمدن هوشمندانه با مشکالت در یک عرصه خاص از فعالیت خنثی یا مختل میکنند.
آموزش و پرورش هنجاری
•
•
•
•
•
•
•
•
•
نظریه هنجاری به بیان و توجیه مجموعهای از ارزشها میپردازد.
نظریه توصیفی آن دسته از گزاره ها یا مفاهیمی هستند که سعی میکنند
هدف آن ارائه یک مورد متقاعد کننده برای ارزش یک هدف یا وضعیت خاص
معموال ً از طریق قدرت پیشبینی ،رویدادهای جهان را توضیح دهند.
است.
چه میشود؟ نظریه توصیفی با توجه به علوم شاید بهترین نمونه در علوم
در تعلیم و تربیت نظریه هنجاری اهداف آموزشی معینی را بر این اساس
طبیعی باشد آنها مدلی را ارائه کردهاند که دانشمندان علوم اجتماعی سعی
استدالل میکند که خود اهداف ذاتا ً ارزشمند هستند .بنابراین آموزش باید با
کردهاند از آن الگوبرداری کنند .در علوم طبیعی است .چه اتفاقی افتاده و
هدف تقویت رشد فرد باشد.
چگونه؟ سواالت اصلی نظریه پردازان هستند.
در نظریه آموزشی به طور کلی و در نظریه برنامه درسی به طور خاص،
وظیفه هم توضیح دادن و هم توضیح دادن مجموعه ای از پدیدهها بوده با یک
ایدههای هنجاری محور هستند و آموزش به خودی خود یک اتفاق هنجاری است
نظریه مفید می توان آینده را پیشبینی کرد .با توجه به مجموعهای از شرایط یا
یعنی با تحقق اهدافی که ارزشمند تلقی می شوند.
شرایط فرد میداند که باید چه انتظاری داشته باشد .در برخی موارد چنین
های درسی ،تعهدات هنجاری نیز بسیار مهم است.
برنامه
وریزی
برنامه
برای
توصیفی
پرورش
آموزش
نظریهای نه تنها پیش بینی بلکه کنترل را نیز ممکن میسازد اگرچه این امر
ایدئولوژیهای درسی نمونههایی از این گونه دیدگاههای نظری هستند.
همیشه محقق نمیشود.
نظریه برنامهدرسی دو نوع است که هر کدام در
دیگری نفوذ میکند:
نظریه هنجاری ،ارزشهایی را بیان میکند که برنامه آموزشی به آنها معطوف است.
نظریه توصیفی ،مفاهیم و تعمیمهایی را ارائه میدهد که در برنامهریزی برنامه مدرسه مورد توجه قرار
میگیرد.
انتشار برنامه
درسی:
•
با انتشار مواد درسی و برنامهدرسی ،اطمینانی بر استفاده از آنها نیست.
•
جریان تحصیلی ،دارای ویژگیهای ارگانیک است و بصورت مکانیکی و با استفاده
از نظام اداری بروکراتیک نمیتوان با آن مواجه شد.
•
معلمان اولویتهای خاص خود را دارند و مدارس هم به دنبال تعادل مدنظر خود
هستند.
•
ساختارها بصورت معمول با ایجاد تغییرات همراهی نمیکنند.
بهبود عملکرد آموزشی یک فرایند تطبیقی بین شخصیت کالس درس و مواد آموزشی است .در این
فرایند ،هر دو مورد دستخوش تغییر میشوند.
انتشار برنامه درسی از طریق نصب در مدرسه.
انتشار برنامه
انتشار برنامه درسی از طریق چهارچوبهای برنامه
درسی:
•
با انتشار مواد درسی و برنامهدرسی ،اطمینانی بر استفاده از آنها نیست.
درسی
استفاده
مکانیکی و
ارگانیک است و
ویژگیهای
دولتی.تحصیلی،
انتشار • جریان
مواد
کتببا و
بصورتاز
استفاده
طریق
دارایاز
درسی
برنامه
از نظام اداری بروکراتیک نمیتوان با آن مواجه شد.
درسی.
ظرفیت
از
استفاده
طریق
از
درسی
برنامه
انتشار • معلمان اولویتهای خاص خود را دارند و مدارس هم به دنبال تعادل مدنظر خود
مناطق و هستند.
معلمین.
مشارکت
انتشار برنامه درسی از طریق فرستادن معلمین و
•
ساختارها بصورت معمول با ایجاد تغییرات همراهی نمیکنند.
مشاوران برنامهدرسی به همایشها و کنفرانسهای
خاص.
خاص.
طریق
تطبیقی از
درسی
برنامه
انتشار
سیستمدر این
درآموزشی است.
تغییرمواد
کالس درس و
بین شخصیت
یک فرایند
عملکرد آموزشی
بهبود
فرایند ،هر دو مورد دستخوش تغییر میشوند.
دانشگاهی.
درسی از طریق محدودیتهای زمانی.
پذیرش برنامه
انتشار
اما در آخر:
•فرایند آموزشی آن چیزی است که معلمان در کالسهای درس انجام میدهند و
تجربه دانشآموزی است.
• برنامه درسی مانند یک قطعه موسیقی با آهنگسازی درخشان ،نیاز به تفسیر
ماهرانه و حساس و گروهی از افراد دارد که بتوانند بطور معنا داری با آنچه که
ساخته شده است تعامل داشته باشند.
•اگر هر یک از این مولفهها از دست برود ،فرایند با شکست مواجه خواهد شد.
•اگر این تعامل ضعیف باشد ،نتیجه هم ضعیف خواهد بود.
گنج خواهی در طلب fرنجی ببر
خرمن ار می بایدت ،تخمی بکار
حضرت سعدی شیرازی