آداب غذا خوردن

صفحه 1:
استان خراسان جنوبی زمستان ۱۳۹۰ 

صفحه 2:
Wf al / 

صفحه 3:
سپاس ویژه خداوندی است که مخلوقات را به بهترین صورت تدییر فرمود و زمین و آسمانها را آفرید. و آب گوارا از عصاره بخارات نازل کرد و بدان وسیله دانه ها و گياهان را به وجود آورد. و روزیها و خوردنی ها را مقدر و به وسیله خوردنی ها قوای جانداران را حفظ کرد و با اطعام بندگان پاکیزه به طاعات و اعمال شایسته آنان کمک کرد. بارى , هدف خردمندان . ديدار خداى سبحان در سراى آخرت است ؛ و هيج راهى جز علم و عمل براى رسيدن به اين هدف وجود ندارد؛ از سويى مراقبت بر علم و عمل جز با تندرستى ممكن نيست ستی نيز جز با تناول كردن غذا و خوراک به مقدار حاجت در هر شبانه روز میسر نمی شود از این روست که بعضی از نياكان صالم كفته اند غذا خوردن نیز از افور دینی است. و بر اين اساس است که خداوند متعال می فرماید: کلوا من الطیبات واعلموا صالحا بنابراين هركس كه اقدام به خوردن غذا مى كند تا بدان وسيله به علم و عمل خود یاری رساند و تقوايش را تقویت کند. سزاوار نيست كه زمام نفس را رها کند و آن را همانند چهارپایان در چراگاه آزاد بگذارد تا هر جه مى خراهد بخوره پیامبر اکرم (ص ) فرمود: هملتا مرد حتی به خاطر لقمه غذایی که به طرف دهان خود و همسرش مى يرد اجر امى برف البته اين اجر و ثواب در صورتى است كه لقمه غذا رابه دستور دين ويه خاطر دين بردارد و آداب دينى را رعايت و به وظايف دينى عمل كند. 

صفحه 4:
a Cae ‏ات ا‎ آداب و وظايف بيش از غدا خوردن هفت جيز است : ۱ - حلال بودن: غذا علاوه بر حلال بودن » باید از راه حلال و موافق با سنت و پارسایی کسب و تهیه شده باشد و از راهی که در شریعت ناپسند و مکروه است فراهم نیامده باشد؛ و نيزءبر طبق هواى نفس و دغلبازى و بى بندوباری به دست نیامده باشد. زیرا خدای متعال به خوردن غذای پاکیزه یعنی حلال امر فرموده و منع از خوردن به ناحق رابه - سبب اهمیت امر حرام و بزرگداشت ارزش مال حلال - بر منع از قتل نفس مقدم داشته و فرموده است : و لا تاءكلوا اموالكم بالباطل بنابراین . در خوراک اصل آن است که پاک و پاکیزه باشد و اين خود از واجبات و اصول ديان 

صفحه 5:
در (( من لا یحضره الفقیه )) از امام صادق (ع ) به تقل از پدرانش از قول حسن بن علی (ع ) آمده است: آداب غذا عوردن دوازده چیز ان که بر هر مسلمانی واجب است آنها را بدلند چهار مورد از آنها واجب و چهار مورد مستحب و چهار مورد از ادب است ۰ 0 موارد واجب . عبارت است از معرفت » رضاء بسم اه گفتن و شکر خدا را به جا آ موارد سنت عبارت است از وضو گرفتن پیش از غذاء نشستن به پهلوی چپ خوردن غذا با سه انگشت و لیسیدن آنها و اما چهار موردی که از ادب است : خوردن غذا (در صسورت مشترک بودن ظرف غذا) از جلوی خوده کوچک برداشتن لقمه . خوب جویدن غذا و کمتر نگاه کردن به صورت دیگران مقصود از معرفت در این حدیث . اطلاع از حلال بودن و مقصود از شکر الحمدلم گفتن است گر و سپاس کامل ؛ دانست حرمت غذا و صرف کردن قوت و توان آن در راه اطاعت خداست ۰ غرض از وضو ‎al‏ گونه که در حلیث دیگری آمده است » همان شستن دست می باشد. و مقصود از خوردن با سه انگشت كن اسك اكه عون جباران ؛ كسى با در الكت نعورف عرض له بت که با بر ار مه مک توان غذا خورد. بلکه اگر با همه انگشتان غذا بخورند. بهتر و كاملتر خواهد بود زيرا در لين صورت احترام غذا بیشتر رعلیت شده است . بنابرلین تعیین سه انگشت حداقل است. یعنی با کمتر از سه انگشت نبلید غذا بخورتد. از امیرالمز منين (ع ) نقل کرده اند: آن حضرت با همه انگشتها غذا میل می فرمود. دن 

صفحه 6:
۴ - شستن دست : رسول خدا (ص ) فرمود: وضو گرفتن پیش از غذا تتگدستی را از بين مى برد و پس از آن جنون ادواری را نابود می کند و موجب سلامتی چشم می شود؛ و در رولیت دیگری آمده است : وضو پیش از غذا خوردن و پس از آن . فقر را می زداید. چون دست در ارتباط با کارهای مختلف ممکن نیست آلوده نباشد بنابراین شستن ‎OT‏ قرین پاکیرگی و فالبی است .و از طرفی حوردن طذابا فد کمی به دین » عبادت امت : بتابراین سزاوار است که پیش از غذا هر چه به منزله پاکیزگی در نماز است انجام دهند. از امام صادق (ع ) است : کسی که پیش از غذا و بعد از آن دستش را بشوید. غذا در اول و آخر با بوکت باشد و آن شخص تا وقتی که زندگی کند در گشایش و تندرستی خواهد بود و از آن بزرگوار روایت کرده اند: هرکس پیش از غذا خوردن دستش را بشوید. با حوله آن را خشک نکند چرا که تا آن رطوبت در دست باقی است همواره غذا برکت پیدا می کند. 

صفحه 7:
ین گسترده است قرار ملد که لین عمل به رفتار رسول خدا (ص ) نزدیکتر است تا بالا گرفتن غذا. وقتی که برای رسول خدا (ص ) غذا می آوردند. روی زمین می گذاشت . این کار به تواضع نزدیکتر است . اگر روی زمین ممکن نشد. روی سفرء بگذارند که یادآور سفر است و انسان به باد سفر آخرت و نیازمندی به توشه تقوا می افتد. ۳-غذا را بر سفره ای که روی ز > - ابتدا که می خواهد کنار سفره خوب بنشیند و همچنان ادامه دهد: رسول خدا (ص » بسیاری از اوقات برای غذا خوردن روی زانوهایش می نشست و پشت پاهایش بر روی زمین قرار می گرفت : و چه بسا پای راستش رابه زمین می گذاشت و روی پای چپش می نشست و می گفت :من در حال تکیه دادن . غذا نمی خورم » زیرا من بنده خدلیم همچون بندگان غذا می خورم و چون بندگان ی یم از طريق خاصه (شیعه ) از امیرالمژ منین (ع ) نقل کرده اند که فرمود: هرگاه کسی از شما کنار سفره غذا می نشیند. باید همچون بندگان بنشیند و روی زمین غذا بخورد و نباید یک پا را روی پای دیگر گذاشته . چهار زانو بنشیند که این گونه نشستن را خداوند دوست نمی دارد و صاحبش مورد خشم خداست 

صفحه 8:
۵ - از غذا نیتش آن باشد که : بدان وسیله توان اطاعت و بندگی خدا را پیدا کند. نه آن كه قصدش لذت بردن و تنعم باشد. با وجود اين ‎٠‏ تصمیم بر کم خوری داشته باشد. زیرا اگر به قصد قدرت بر عبادت غذا بخورد. مطابق نيتش عمل نکرده مگر آن که کمتر از حد سیری غذا بخورد. به سبب آن که پرخوری مانع از عبادت می شود و انسان توان ‎Gale‏ پیدا نمی کند. بنابراین لازمه این نیت در هم شکستن هوای نفس و ترجیح دادن قناعت بر فزون خواهی است رسول خدا (ص ) فرمود: آدمیزاده ؛ هیچ ظرفی را پر نمی کند که بدتر از شکمش باشد. چند لقمه ای فرزند آدم را بس است که توان او را حفظ کند. اگر نه یک سوم (ظرفیت شکم ) برای غذا و یک سوم برای آشامیدنی و یک سوم برای نفس کشیدن لازمه چنین نیتی آن است که دست به طرف غذا دراز نکند. مگر وقتی که گرسنه باشد. بنابراین یکی از چیزهایی که باید پیش از غذا خوردن وجود داشته باشد گرسنگی است . وانگهی شایسته است پیش از آن که سیر شود از غذا خوردن دست بکشد. که هرکس این کار را انجام دهد از پزشک بی نیاز باشد. 

صفحه 9:
در مصباح الشریعه از امام صادق (ع ) نقل شده است که فرمود: کم خوردن در همه حال و نزد همه اقوام پسندیده است ؛ زیرا که هم مصلحت ظاهری دارد و هم مصلحت ‎ht‏ | ۱ - به انا اما اندازه ضرورت برای برگزیدگان است و مقدار آمادگی ‏ از آن پرهیزگاران شب زنده دارء و اندازه روزی خدا داده برای متوکلان . و به مقدار رمق برای م منان ؛ و هیچ چیز برای قلب ممن زیانبخش تر از پرخوری نیست ۰ زیرا پرخوری دو پيامد دارد: یکی قساوت قلب و دیگری انگیزش شهوت . 

صفحه 10:
- به مقدار موجود از روزی و غذا راضی باشد : و در راه رسیدن به رفاه و افزون طلبی و به انتظار خورش تلاش نکند بلکه از کرامت نان آن است که با بودن آن منتظر خورش نباشد چرا که خبر در تکریم نان رسیده است از طریق شیعه . روایاتی از قول پیامبر (ص ) در کافی آمده است که فرمود: نان را محترم بشمارید. عرض کردند: یا رسول الله ! احترام نان چگونه است ؟ فرمود: وقتی که روی سفره گذاردند. نباید منتظر چیز یگری بود از پیامبر(ص ) نقل شده است که فرمود: نان را گرامی بدارید» زیرا آنچه بین عرش تا زمین است و هرچه در آن است و بسیاری از مخلوقات در راه آن کار کرده اند. از آن بزرگوار است که فرمود: پیکر آدمی بر نان استوار است 

صفحه 11:
۷ - بکوشد تا دستهای زیادی -هر چند از خانواده و فرزندان خودش باشند- به سمت غذا دراز شود: رسول خدا - صلى الله عليه و آله - فرمود؛ دسته جمعی غذا بخورید که برای شما با برکت باشد. انس می گوید: رسول خدا (ص ) هیچ گاه تنها غذا نمی خورد رسول خدا (ص ) فرمود:غذایی که چهار خخصوصیت در آن جمع باشد. کامل است از حلال باشد خورندگان زياد باشند در اول غذا بسم الله بكويند ودر آخر. حمد خدا را بجا آورند. 

صفحه 12:
در آداب غذا خوردن < در آغاز با نام خدا شرو در آخر حمد خدا را بگوید و اگر با هر لقمه یک (( بسم ال ۲) بگوید. خوب است تا میل به غذا او را از باد مدا باز ندارد. در كافى از امام صادق (ع ) نقل شده است که می گوید: رسول خدا (ص ) فرمود: وقتی که سفره پهن می شود جهار فرشته أن را احاطه مى كناد. هعين که بنده خدا (( بسم ال )) بگوید. فرشتگان به شیطان می كويند: اى فاسق ! بيرون شو كه تو را تسلطى بر ايشان نيست وقتی كه از خخوردن غذا فارع شوند و بگویند الحمدلله )) ره اينها مردمانى هستند كه خداوند به ايشان نعمت داده و شكر پر إدكارشان را به جا آوردند. و هركاه (( بسم الله )) نكويد. فرشتگان به شیطان می گویند: ای فاسق ! یر سم ات در اج دم اينها گروهی هستند که خداوند به ایشان نعمت داده ولی از پروردگارشان فراموش کردند. 

صفحه 13:
- ۳ ل / با دست راست غذا را خورده و با نمک شروع و ختم کنند درکتاب کافی از امام صادق (ع ) رسیده است که مکروه است کسی با دست جب چیزی بخورد و یا بیاشامد و یا تناول کند. از امیرالمژ منین (ع ) است که فرمود: در آغاز غذا با نمک شروع کنید. زیرا اگر مردم منافع نمک را می دانستند هر آینه آن را بر پادزهر آزموده ‏ ترجیح مى دادند. از امام صادق (ع ) است که فرموده : ما (خوردن غذا را) با نمک شروع و با سرکه به پایان می بریم 

صفحه 14:
طلقمه را کوچک برداشته جوب بجود و تا وقتی که آن لقمه را فرو نبرده است دست به لقمه دیگر نکند, زیرا آن شتاب در خوردن است دیگر آن که هیچ خوردنی را نکوهش نکند که رسول خدا (ص ) از هیچ خوردنی بد نمی گفت ؛ اگر دوست داشت می خورد و اگر نه خودداری می کرد ؛ و هر جه در جلویش بود از آن می خورد. جز میوه که در میوه حق دارد. دست بگرداند. پیامبر (ص ) فرمود: از آنچه در جلوی توست بخور! اما خود آن حضرت در میوه دست می گرداند» در این باره پرسیدند فرمود: میوه ها یک نوع نیست . دیگر آن که از بالای بشقاب و از وسط ظرف غذا نخورد. مگر این که کم باشد. در آن صورت نان را می شکند اما با کارد آن را نمی برد و گوشت را نیز از هم جدا نمی کند که پیامبر (ص ) از آن نهی فرموده و گفته است : گوشت را به نحوی با دندان جدا کنید. و نباید روی نان قطعه گوشتی و چیز دیگری را بگذارید. مگر آن که با همان نان بخورید. 

صفحه 15:
رسول خدا (ص ) فرمود: هرگاه یکی از شما لقمه از دستش افتاد باید آن را بردارد مقدار آسیبی که رسیده به دور اندازد و نباید تمام لقمه را برای شیطان واگذارد؛ و دستش را با حوله پاک نکند مگر اين که قبلا انگشتانش را بلیسد. زيرا او نمی داند كه در کدام غذا برکت است ؛ و نباید به غذای داغ بدمده زیرا این عمل نهی مدهاست ‏ بلكه صبر كنذ تا وقنى كه حوودنش اسان شود مبادا هر چه از غذا به نظرش امرغوب بود رها کند و در کاسه فرو گذارد. بلکه آن را کنار سفره می گذارد تا به شخص دیگری امر مشتبه نشود و آن را بخورد؛ و نباید در بین غذا خوردن زیاد آب بنوشد. مگر آن که لقمه ای در گلویش گیر کرده باشد و یا براستی تشنه شده باشد. که در طب می گویند چنین آب نوشیدن مستحب است و معده را دباغی می کند. از جمله آداب غذا خوردن آن است که کنار سفره از امام صادق (ع ) نقل کرده اند که فرمود: كنار سفره ها نشست طولانی داشته باشید. زیرا آن ساعتی است که از عمرتان حساب نمی شود. 

صفحه 16:
آن است که ظرف آب را به دست راست بگیرد و بسم ال بگوید, و مک بزند نه آن که آب را به یک نفس بياشامد. نبايد آب را سر با و در حالى كه به بهلو خوابيده بنوشد زيرا بيامبر (ص ) از آب خوردن سريا نهى كرده در مكارم ‎DEN‏ از امام باقر (ع ) رسيده است كه فرمود: آب خخحوردن سر با كواراتر و سالم تر است . از امام صادق (ع ) نقل كرده اند كه فرمود: آب خوردن سربا در روز غذا را كوارا مى سازد. و آب خوردن سرپا در شب باعث زرداب می شود. و هرکس شب آب بخورد و سه مرتبه بگوید: از فرات بر تو درود باد! آب خوردن در شب به او ضرری نمی رساند. 

صفحه 17:
ابو حامد می گوید: پایین ظرف آب را ملاحظه کنید تا آب روی خودش نچکد و پیش از وشیدن آب داخحل ظرف را نگاه کند و داخخل ظرف آب آروغ نزند و در آن ندمد؛ بلکه ظرف را از دهانش با حمد خدا جدا سازد و با بسم له شروع کند. پیامبر (ص ) پس از نوشیدن آب , فرمود: خدا را که این آب را به رحمت خود. گوارا و شیرین قرار داد. نه به خاطر گناهان ماء شور و تلخ از موسی بن جعفر (ع ) نقل شده است از وی درباره حد ظرف آب پرسیدند. فرمود: حد آن این است که اگر جایی از آن شکسته از آن جا آب نخوری که جایگاه شیطان است ‏ و هرگاه از ظرفی آب بنوشی بسم الله و جون فارغ شدى , الحمدلله بگویی هر جه در بين جمع كردانده مى شود باید از سمت راست بگردانند. رسول خدا (ص ) شیر آشامیدند. ابوبکر سمت چپ او و عربی بیابانی طرف راستش و عمر در کنار او بود. عمر عرض کرد: ظرف شیر را به ابوبکر بدهید. اما پیامبر به آن عرب داد و فرمود: به ترتیب از راست آن حضرت آب را در سه نفس می آشامید و در پایان خدا را سياس مى كفت . 

صفحه 18:
مستحبات بعد از خوردن غذا: ‎١‏ - بيش از سیر شدن » از غذا دست ‏۲ - کاسه غذا را بسن ‏۳ - انگشتانش را بلیسد و پس از لیسیدن با حوله پاک کند. سپس بشوید؛ ده ریزه های غذا را جمع کند. ‎ ‎ ‏۶ - خرده بيامير (ص ) فرمود: هر كس.ريزه هاى افتاده سقرء را بخورده زندگی اش در گشایش و فرزندانش سلامت خواهند بود. ‏می گویند: بر چیدن خرده ريزه هاى غذا مهريه هاى حورالعين است ‏6 - خلال كند ‏اما آنچه از میان دندانهایش با خلال در می آورد. نبلعد و بیرون بریزد جز آنچه از پای دندانها با زبانش در می آورد. ‎١‏ - بايد يس از خلال . آب در دهانش بگردانده (مزمزه کند) ‏كه اين كار بيروى از اهل بيت (ع ) است ‎ ‎ ‎ 

صفحه 19:
اما آوردن غذا بنج دستور دارد: ۱ - زود آوردن غذا: که نوعی احترام گذاشتن به مهمان است . پیامبر (ص ) فرمود: هرکس به خدا و روز جزا ایمان دارد. باید مهمان را گرامی دارد. حاتم اصم می گوید: عجله کار شیطان است جز در پنج چیز که از جمله سنتهای رسول خداست : غذا دادن به مهمان . تجهیز میت , به شوهر دادن دختر, ادای دین و توبه از گناه . 

صفحه 20:
۲ - ترتیب خوراکیها ۱ ۹ UR pe alse ‏بهتر است كه در يابير أيه شريفه ((و فاكهة مما يتخيرون)) به مقدم‎ )) ‏داشتن میوه ؛ توجه داده شده است و بس از أن مى فرمايد: (( و لحم طير مما يشتهون..‎ آنگاه بهترین چیزی که پس از میوه . مقدم بر دیگر خوردنبهاست ۰ شت و آبگوشت است و اگر بعد از ‎Ul‏ شیرینی هم باشد که تمام غذاهای وب فراهم است . آورد. باید اول - اگر میوه هست - میوه را خداوند در توصیف غذاهای خوب می فرماید: ((و انزلنا علیکم المن و السلوی .)) (( منّ)) یعنی عسل و (( سلوی )) یعنی گوشت . گوشت را از آن رو سلوی گفته اند که جای تمام خورشها را مى كيرد و هيج یک جای آن را نمی گیرد و از این روست که پیامبر (ص )می فرماید: سرور خورشها گوشت است . سپس خدای تعالی بعد از ذکر من و سلوی می فرماید:(( کلوا من طیبات ما رزقناکم)) بنابراین گوشت و شیرینی از جمله غذاهای خوب و پاکیزه است 

صفحه 21:
۳ - از انواع غذاها بهترین آنها را مقدم بدارد زیرا هر كس مايل باشد به مقدار لازم از آن بخورد و پس از آن چیز زیادی نخورد؛ حال آن که عادت مردم مرفه آن است که اول غذاهای عادی را می آورند تا اينکه پس از آن اشتهای انسان با دیدن غذای خوب دوباره تحریک شود که اين خلاف سنت است , زیرا خود حیله ای برای پرخوری است روش پیشینیان آن بود که همه نوع غذا را با هم می آوردند و تعداد زیادی بشقاب روی سفره ‎NB‏ می دادند تا هر كس هر جه مايل است بخورد و اگر تنها یک نوع غذا موجود باشد به آنان یادآوری کند تا مهمانان به مقدار نیاز از آن برخوردار شوند و منتظر غذای بهتر نماند. ۶ - غذاهای مختلف را پیش از آنکه بتوانند استفاده کامل ببرند. برنداردتا اینکه از خوردن آنها دست شاید در آن میان کسانی باشند که به بعضی از این غذاها علاقمندتر باشند تا خوردنیهایی که بعد می آورد و هنوز می خواهند از آن بخورند و با برداشتن آنها میل آنها را در هم می شکند در حالی که آنها به سفره ای دسترسی داشته اند که گفته اند: یک غذای کامل بهتر از افزودن دو نوع غذاست . احتمال دارد که مقصود از این جمله عجله نکردن باشد و محتمل است که مقصود آن باشد که وسعت جا بهتر از افزایش دو نوع غذاست . 

صفحه 22:
۵ - به مقدار کفایت غذا حاضر کند: زيرا كمتر از مقدار لازم نقصی در جوانمردى و زياده از مقدار لازم نیز تصنم و ریاکاری است . بخصوص اگر میزبان از کسانی باشد که راضی نیست هرچه سر سفره آورده خورده شود. البته در صورت رضایت باطنی زیاد آوردن سر سفره مانعی ندارد. هر چند همه را مهمانها بر دارند و یا میزبان قصدش آن باشد که از زیامی غلای مهمانان تبرک جویف زیرا در حدیت امده است که نسبت به این مقدار زیادی محامبه نمی شود ابراهیم پن ادهم غذای زیادی سر سفره آماده کرده بود, گفتند: ای ابواسحاق ! آیا نمی ترسی که این کار تو اسراف باشد؟ ابراهیم در پاسخ گفت : در غذا (البته برای مهمان آن هم با اين نيت ) اسراف نیست . اما اگر با اين نیت باشد زیاد آوردن غذا تکلف است امام صادق (ع ) می فرماید: سه چیز است که نسبت به آنها انسان را محاسبه نکنند: غذایی که می خورد. لباسی که می پوشد و همسر شایسته ای که او را یاری و آبروی او را حفظ می کند. 

صفحه 23:
۱ خوردن غذا جهار نوع است : الف - خوردن با یک انگشت که دلیل بر نفرت و انزجار است ؛ ب - خوردن با دو انگشت که دلیل بر خودخواهی است ؛ ج - خوردن با سه انگشت که سنت است ؛ د - خوردن با چهار و پنج انگشت که دلیل بر حرص و تمایل زیاد است 

صفحه 24:
آداب غذا خوردن در ايران باستان 

صفحه 25:
در آیین ایران باستان باید در سر خوان خاموش بود و در هنگام غذا خوردن سخن گفتن شایسته نیست. در گذشته نیز مانند امروز در سر غذای روزانه چندان درنگ نمی کردند و اگر سخنی به میان می آمد نمی تن چیزی از دهان بیرون افتد. دیگر اينکه در آیین ایرانیان باستان بایستی پیش از غذا و پس از آن هر یک با آبی جداگانه دست خود را بشویند نه اینکه همه در یک تشت یا لگن دست خود پاک کنند آنچنان که در هنگام خورش در یک کاسه دست فرو نمی بردند و چند تن از یک جام نمی نوشيدند. بایستی دهان پر باشد و باچار در سحن اينها آدابى بود كه در ميان همه ايرانيان كه زرتشتى بودند رواج داشت ولى نزد برخی دیگر که به این آئین باسانی رشک میبردند تکوهیده بشمار رفعه و نوشته اند که باید بر حلاف آنها رفتار کرد تا کاری همانند زرتشتیان انجام نداده باشند!ایرانیان مانند همه مردم سرزمینهای دیگر جهان با انگشت خود غذا می خوردند (رسم با چنگال غذا خوردن از قرن یازدهم میلادی بکار گرفته شد). از دیگر آداب ایرانیان در هنگام غذا خوردن برسم گرفتن و باج گرفتن بود و همچنین پس از غذا به عنوان سپاسگزاری سخنانی می گفتند. یک قطعه کوچک پهلوی که سور سخن نامیده می شود از روزگار ساسانیان بارس ات 

صفحه 26:
ایرانیان پیش و پس از خوردن دستهای خود را در ظرفهای جداگانه میشستند.پیش از خوردن از خداوند سپاسگزاری مینمودند.در هنگام خوردن گفتگو نمیکردند. با آرامش بر سر سفره مینشستند و. در حال راه رفتن غذا نمیخوردند. باج گرفتن ایرانیان سر خوان و از هر گونه سخن پر آیین چنین بود آنگاه که برای پادشاهان ساسانی خوان می گستردند آنان باژ می گرفتند و كسى سخن نمی گفت تا آلگاه که از سر حوان بر جیزند اگر کسی دوسر خوان ناکزیر بایستی چیزی بخواهد بجای سجن بایستی به اشارت بخواهد. کیومرث نخستین کسی است که در هنگام خورش (بر سر خوان) خاموشی فرمان داد تا اینکه درین طبیعت بتواند از آن بهره بگیرد و آن خورش به تن سازگار آید. 

صفحه 27:
و رسم چنان است که اهل عجم جماعتی نان خورند یک تن زمزمه گیرد و ایشان را دعا کند و خاموش شود و مردمان نان خورند و سخن نگویند و مغان نیز سخن نگویند در وقست خوردن. از دیگر آداب ایرانیان به نقل از یک مورخ یونانی درنگ نکردن در کشیدن غذا است و اينکه دیرتر از و ور و ‎et‏ يكران بر سر غذا حاضر می شوند و همچنین هنگام راه رفتن نیز 

صفحه 28:
آداب غذا و ا هندی‌ها آداب خاصی در مصرف غذا دارند. آنان در غذا خوردن اسراف نمی‌کنند. زیرا معتقدند با افراط در غذا دچار تنبلی شده و اين امر مانع رشد فکری و جسمانی شان می‌شود. از سویی دیگر سعی می‌کنند غذای مصرفی شان به چرخه طبیعت بسیار نزدیک باشد. به همین دلیل غذاهایی چون ماهی و گوشت را که برای به دست آوردن آن باید موجود زنده‌ای را کشت و در نتیجه با خدا می دانند. باعث برهم زدن چرخه طبیعت می‌شود را مانع آرامش روح و از آداب جالبی که دارنده با دست غذا خوردن است که هیچ طبقه ی خاصی را هم شامل نمی‌شود علت این امر این است که هندی‌ها معتقدند برای غذا خوردن نباید واسطه ای وجود داشته باشد تا انرژی بين غذا و انسان در تعامل باشد. شبیه گستره جغرافیایی ایران, عادات غذایی در هر منطقه هند متفاوت است به طور مثال در جنوب (شهرهایی چون حیدر آباد. شانل و...) غذاهای تند مصرف می‌کنند. در غرب (مثل کلکته) غذای در شمال (مثل دهلی) غذای تند و روغنى. امّا در کل برخعی غذاهای مشترک را در همه مناطق هند می‌توان دید. به طور مثال «دال» که از حبوبات تشکیل شده است و معمولا آن را بر روی برنج می‌ریزند و می‌خورند. در تمام هندوستان بسیار رایج است. «دال» را با عدس لویبا و نخود می‌پزند؛ ولی هر کدام از این حبوبات به طور جداگانه پخته می‌شوند و همین باعث ننوع در غذا می‌شود. 

صفحه 29:
و اما برخی دیگر از آداب غذا خوردن : ید . حداقل نیم ساعت یرای غذا خودن .۱ وقت کافی در نظر اختصاص دهید. غذا را به شکلی رغبت انگیز و جذاب تهیه و سرو کنید, .۲ غذا را در آرامش و با آسودگی میل کنید. ,۲ قمه های خود را کوچک بردارید. لقمه ها را وب بجوید و با بزاق آغشته کنید. ۵. خلانی که جرب جریده شود تنمی از عملبات کوارش را كذرائده ‎Fees‏ ‏لقمه ها را مزه تنها بر خوردن خود متمرکز شوید. ./ 

صفحه 30:
۸ سوپ را از نوک قاشق می خورند یا از پهلوی قاشق "در هر حال نبايد قاشق سوب را به طور کامل در دهان گذاشت بلکه باید از لبه ی آن بدون هورت کشیدن سوپ را صرف كرد. ‎٩‏ اگر سر میز غذا می نشینید " آرنج هایتان باید هميشه به پهلو باشد " جه در زمان صرف غذا و چه زمان نوشیدن " هرگز ‎ ‏ان غذا آرنج هایتان را روی میز نگذارید. ‏۰ به طور روز مره برای استفاده از بطری آب یا نوشابه " باید قسمت پایین آن را بگیرید نه بالای ی را " در ضمن اگر برای کسی آب يا نوشابه مى ريزيد “ليوان را با دست بلند نکنید بلکه بطری را روی لبوان خم کنید. ‎ ‎ ‏ان نباید بیش از یک ‎ ‏یک بار تعارف نمی کنند " همچنین تقاضا کند ‎ ‎.١‏ معمولاً سوب يا آش را بيش از ! بياله سوب يا آش در بشقاب ميهمان بريزد مكر اين كه او دوباره ‎ ‎ 

صفحه 31:
بعد از صبحانه. چیزی در میانه ی روز نباید خورد. لقمه را باید کوچک برداشت و نیکو جوید. نان را با کارد تباید برید. دست را نباید پیش دیگران دراز نمود. کاسه و انگشتان باید لیسیده شوند. غذای بسیار گرم را نباید خورد و اگر غذا گرم است. در آن ندمد؛ بلکه باید بگذارد تا سرد شود سپس بخورد. غذای گرم برکت ندارد و شیطان از آن بهره مند می شود. غذا خوردن در آخر روز سیره ی پیامبران است. ترک آن موجب خرابی بدن می شود. سزاوار نیست که مومن از خانه بیرون برود در حالی که چاشت. چیزی نخورده باشد. خوردن چا موجب افزایش عزت او می شود. 

صفحه 32:
آداب بعد از غذا خوردن: هرگاه چیزی خوردی بر پشت بخواب و پای راست را بر پای چپ ‎JUS‏ خوردن آنچه از غذا بر روی زمین افتاده است شفای هر دردی است. خوردن غذاهای افتاده. فقر و درویشی را برطرف می کند و فرزندان را زیاد مى كرداند. روزی رسول خداء به خانه ی عايشه آمدند.پاره ی نانی رابر زمین دیدند. آن را برداشتند و تناول فرمودند. سپس به عايشه فرمودند: ای عاشیه! نعمت های خدا را گرامی دار. زیرا نعمت الهی که از جامعه ای گریخت. دیگر به سوی ایشان بر نمی گردد. آنچه از سفره می ریزد. مهر حورالعین است. نيم خورده ی مومن, شفای هفتاد درد است. 

صفحه 33:
نخوردن در حال سيرى: خداوند. دشمن سه چیز است: خواب بدون بیداری در شب. خنده ی بیجا و خوردن غذا در هنگام ‎Cm‏ 7 هر کس در دنیا سیرتر باشد. در آخرت گرسنه تر خواهد بود. خداوند هیچ چیز را به اندازه ی شکم سیر دشمن نمی دارد. اكر مردم؛ در غذا خوردن, میانه روی کنند. سالم تر می مانند. هر کس شکم سيرى داشت, به طغيان و فساد روی می آورد. اغلب امراض, از زیاد خوردن غلا به وجود می آید. 

صفحه 34:
نكاتى درباره آداب مودبانه غذا خوردن كه در مهمانى ها حتما بايد رعايت شوند: 

صفحه 35:
بهتر است آقا و خانم میزبان در انتهای میز نهار غذا خوری و یا در وسط میز روبروی یکدیگر ۲- زوج متاهل بايد روبروی یکدیگر و زوج نامزاد باید در کنار یکدیگر پنشیند. ۳- باید سعی شود که گروهای سنی در کنار یکدیگر بنث و جوانتر ها در سمت دیگر. به طوری که بزرگترهای فامیل در راس میز ۶- غذا باید در جهت عقربه های ساعت و از چپ به راست سرو گردد و ظروف غذا باید از سمت است مهمانها جمع آوری کرد. ۵- پیش از آن که میزبان شروع به صرف غذا نکرده نباید شروع به صرف غذا کرد. - اگر چیزی روی می تردیک ات حراهد ان را به ما بد هد خواستید و دستتان نمی رسد خودتان سعی نکنید آن را بردارید بلکه از فردی که 

صفحه 36:
۷- هنگامی که غذا خوردنتان تمام شد آداب و معشرت است. 8- براى بريدن و خرد كردن غذا چنگال را به دست چپ و کارد را با دست راست گرفته و سپس با 4- هيج كاه بيش از جشيدن غذا به آن ادويه نزنيد و اين عمل باعث بى احترامى به ميزبان و ‎-٠١‏ هيج كاه سر ميز غذا سيكار روشن نكنيد. ‎ 

صفحه 37:
۱- هنگامی که از غذا خوردن فارغ شدید دستتان را روی زانو و یا میز (مچ دست روی لبه میز) قرار دهید. هیچ گاه هنگام صرف غذا آرنج را روی میز قرار ندهید. ۲- هیچ گاه سوپ را برای اين كه سرد شود فوت نکنید. پلکه صبر کنید تا خودش خنک شود. ۳- غذاهایی که شما مجازید با دست بخورید عبارتند از : تکه نان , بلال , گوشت دنده, بال و استخوان مرغ , ساندویج , میوه های کوچک, شیرینی , سیب زمینی سرخ کرده, چیپس و پیتزا 6- هیچ گاه کارد و چنگال و قاشقی که استفاده می کنید مجددا روی میز قرار ندهید, بلکه آن را روی بشقاب بگذارید. 0 اگر قاشق یا کارد و چنگال شما به زمین افتاد آن را بردارید و به میزبان و یا پیشخدمت بدهید و تمیز آن را درخواست کنید. 

صفحه 38:
7- پیش از نوشیدن مایعات لبهای خود را با دستمال پاک کنید تا جای لک چربی روی ليوان شما نمايان نشود ۷- هر گاه چیزی را سهولا روی لباس میهمان دیگری ریختید با خونسردی از وی عذر خواهى كنيد و بگذارید خود فرد و یا پیشخدمت آن را تمیز کند. خودتان اقدام به تمیز کردن لباس فرد نکنید. ۸- اگر حشره تار مو یا هر چیز دیگر را در غذای خود یافتید آن را اعلام نکنید بلکه مخفیانه آن را از غذایتان خارج کنید. هميشه در انتهاى صرف غذا از ميزبان يا آشبز تشكر كنيد و از غذا تعريف كنيد. ‎-٠١‏ هنكامى كه صرف غذا يتان يايان يافت بايد كارد و جكال خود را به صورت اريب روى بشقاب قرار دهيد و اكر هم خواستيد كه ميز را براى مدت كوتاهى ترك كنيد بايد كارد و جنكال را به صورت ‏ضربدرى روى بشقاب قرار دهيد تا ديكران متوجه شوند كه شما باز خواهيد كشت. ‎ ‎ 

صفحه 39:
4 7 0 واما سخن اخر: ۱- دقیق. منظم و کافی غذا بخورید با تنظیم حجم مناسب وعده‌ها و میان‌وعده‌های غذایی می‌توان از ابتلا به بسیاری بیماری‌های غیرواگیر که این روزها درصد کثیری از مردم گرفتار آن‌ها هستند. پیشگیری کرد. اگر می‌گویم مراقب حجم غذای خود باشید. معنی‌اش این نیست که یم غذایی سخت بگیرید. از قدیم گفته‌اند کم بخور و هميشه بح متأسفانه بیشتر ما ایرنی‌ها عادت داریم بشقاب خود را پر کنیم و از طرفی بیشتر غذاهای ما چرب و نشاسته است. از طرفی به مصرف فست‌فودها و انواع نوشابه‌های گازدار رو آورده‌ايم. مصداق بارز پرخوری‌های ما در مبهمانی‌های خانوادگی و رسمی است؛ میزبان چند نوع غذا تهیه می‌کند و ما فراموش می‌کنيم که این تدارکات برای احترام به ذاثقه متفاوت میهمان‌هاست و با به دست گرفتن بشقاب یا ‎nee ee‏ باشيم. همانطور كه در ‎bles logs‏ در بسيارى از كشورهاى غربى و حاشيه درياى مديترانه بشقاب هر فرد چه در رستوران جه در خانه و چه در میهمانی شامل مقدار قابل توجهی پروتئین کم‌چرب.کمی خوراک نشاسته‌ای و مقدار قابل توجهی سبزیجات است. در حقیقت رنگ غالب بشقاب غذایی آن‌هاء رات 

صفحه 40:
بنابراین, اولين كام در اصلاح اين علائم؛ درست نشستن. صاف نشستنء تکیه دادن, استفاده از زیرپایی هنگام نشستن و اجتناب از اضطراب‌ها خواهد بود. البته کاهش وزن نیز در افرادی که اضافه وزن دارند سبب کاهش علائم ایبن چنینی می‌شود. غذاهای نفاخ هم با توجه به ایین که در ناحیه عضلات شکمی کشش ایجاد می‌کنند علائم درد و سنگینی زیر دنده‌ها را تشدید می‌کنند بنابراين؛ توصيه مى شود هنكام غذا خوردن جه يشت ميز جه روی زمین صاف بنشینید. قوز ‎eS‏ آرام غذا بخورید و هر بار حجم کمی از غذا را مصرف کنید تا مشکلات یاد شده موجب آزارتان نشود.البته به دلیل آنکه امکان پا خوردن سفره و بشقاب‌های شده در ن وجود دارد احتمال انتقال آلودگی نیز بالا می‌رود. بنابراین توصیه می‌شود که عادت سفره انداختن رابه روی میز غذاخوری تغییر دهید تا بهداشت بیش از پیش رعایت شود. 

صفحه 41:
۲- غذا خوردن چقدر باید طول بکشد؟ یکی از عادت‌های غذایی ایتالیایی‌ها. طولانی غذا خوردن و ساعت‌ها پشت میز نشستن است. آن‌ها در حالی که با هم حرف می‌زنند غذا می‌خورند و گاهی حتی غذایشان: سرد هم می‌شود و اصطلاحاً از دهان می‌افتد. درباره این عادت غذايى بايد بگوييم که اگر غذایی تا دو ساعت هم سر میز بماند. اشکالی ندارد اما بعد از دو ساعت. در دمای معمولی بار میکروبی غذا به خصوص در منابع پروتئینی مثل گوشت و تخم‌مرغ بالا می‌رود. به همین دلیل بهتر است زمانی که صرف غذا خوردن می‌شود. ‎AS‏ ‏طولانی نباشد. لبته آهسته | خوردن. همان‌طور كه پارها در مورد آن صحبت ‎pala S‏ آثار خوبی دارد اما خیلی آهسته غذا خوردن و طولانی شدن مدت صرف غذا هم خوشایند نیست. وقتی غذا می‌خوريم. مراحل گوارش از مرحله دهانی: مری و معده شروع و مراحل هضم یکی پس از دیگری طی می‌شود بنابراین نباید آنقدر غذا خوردنمان را طولانی کنیم که بخشی از غذا در حال 

صفحه 42:
بهتر است مراحل هضم و جذب پشت سرهم باشد تا حرکات دستگاه گوارش دچار مشکل نشود. البته مدت زمان مناسب برای صرف غذاء با توجه به اینکه هضم غذا آسان است يا سنگین» کمی متفاوت خواهد بود اما باید توجه داشت که بعد از دو ساعت فرآیند فساد در غذا به خصوص در مواد پروتئینی آغاز می‌شود. در عورد حرف زدن عيأن هذا نير بايد کفت اینکه حرف ؤدن بين غذا وب است يا بن يد اين بتي دارد كه اين كار لذت غذا خوردن را بيشتر كند يا كمتر. كاهى حرف زدن هنكام غذا خوردن حالتى ۳ روانی در افراد ایجاد می‌کند و حتی هضم و جذب غذا را که وابسته به سیستم عصبی است. تحت تأثیر قرار می‌دهد بنابراین بهتر است حین غذا خوردن مشغول فعالیت دیگری نباشیم تا ايندم یار ی رای رامع 

صفحه 43:
۳- موقع غذا خوردن قوز تکندا یکی از عادات غذایی مردم تال آن است که روی زمین و به دور سفره غذا می‌خورند ابته تا چند سال بيش اكثر خانوادههاى ايرانى نيز برای نحوردن غذا چنین عادتی داشتند و لته برخی نیز هنوز هم همین روص ایس در مورد اینکه آیا نشستن و غذا خوردن روی زمین خوب است يا خیر نمی‌توان اظهارنظر کرد اما در مورد نحوء نشستن و تأثیر وضعیت بدن بر مشکلات گوارشی می‌توان گفت برخی بیماران هنگام مراجعه به پزشک از علائم درد احساس گزگز و مورمور در ناحیه زیر دنده‌ها و بالای شکم شاکی‌اند و حتی اظهار می‌کنند همین ناحیه دچار تورم می‌شود. چنین افرادی اغلب مبتلا به بیماری مهمی نیستند و صر عادات نشستن خود را دهند. احساس رده ستگییی و گزگز در ناحیه زیر دنده‌ها در بسیاری موارد به دلیل وضعیت قوز کردن ین نقستن و ماندن در یک وضعیت خاص است. بسیاری از اين افراد علاوه بر اختلال در وضعیت نشستن به علت فشارهای زیاد دچار تتش‌های روحی و اضطرابی هم هستند که توجه آن‌ها به علائم جانبی در بدن به همراه بدشکل بودن بدن یا بدشکل تصور کردن بدن سبب تشدید ناراحتی‌های یاد شده می‌شود. 

صفحه 44:
۶- چرا بعضی‌ها با دست غذا می‌خورند؟ درباره‌ی با دست غذا خوردن سودانی‌ها باید گفت صرف غذا با دست عادتی است که در گذشته در ایران نیز رایج بوده است و حتی در برخی توصیه‌های مذهبی هم به این موضوع اشاره شده است. این عادت کهن است و باید به عادت و رسوم مردم در هر منطقه‌ای احترام گذاشت. جالب است بدانید ‎ee ee ee oe‏ است. این موضوع در مورد مهاجران دیده شده که وقتی به کشورهای جدید می‌روند. نوع پوشش و حتی بر می‌کند ولی عادت‌های غذایی شان عموما تغیر نمی کند. استدلال‌هایی که برای مثبت بودن با دست غذا خوردن می‌آورند شامل این موضوع است که انسان می‌تواند بفهمد دمای غذایی که می‌خورد چقدر است. پس دهانش نمی‌سوزد. همجنين دست هم مانند قاشق و چنگال قابل شستن است. البته اگر دست تمیز نباشد ترجیحاً باید از قاشق و چنگال استفاده کرد. حتی گاهی قاشق و چنگال را می‌توان بهتر از دست تمیز کرد بنابراین روش ایمن‌تری در برا 1 5 عادت باید گفت اگر کسی می‌خواهد با دست غذا بخورد بايد توجه كند حتماً ناخنهايش كرفته شده باشند و قبل از غذاء دستها را با صابون كامل بشويد. البته باید بگویم که متخصصان هر حال با دست غذا خوردن یک عادت است و هرچه به گذشته برمی‌گردیم؛ استفاده از وسایل و یفات غذا کمتر می‌شود. همه سر یک مجمعه می‌نشستند و غذا می‌خوردند. این موضوع حتی از جنبه‌هایی خوب هم نیست زیرا آلودگی دست یا دهان می‌تواند در اثر مشترک غذا خوردن به دیگری نيز متقل شود صحبت و رفتارشان ت با دست یه برای استفاده از دست به جای قاشق و چنگال ارجحیتی قائل نیستند. به 

صفحه 45:


پيرامون آداب غذا خوردن اداره کل ورزش و جوانان استان خراسان جنوبي زمستان 1390 سپاس ويژه خداوندى است كه مخلوقات را به بهترين صورت تدبير فرمود و زمين و آسمانها را آفريد ،و آب گوارا از عصاره بخارات نازل كرد و بدان وسيله دانه ها و گياهان را به وجود آورد ،و روزيها و خوردني ها را مقدر و به وسيله خوردني ها قواى جانداران را حفظ كرد و با اطعام بندگان پاكيزه به طاعات و اعمال شايسته آنان كمك كرد. بارى ،هدف خردمندان ،ديدار خداى سبحان در سراى آخرت است ؛ و هيچ راهى جز علم و عمل براى رسيدن به اين هدف وجود ندارد؛ از سويى مراقبت بر علم و عمل جز با تندرستى ممكن نيست ،و تندرستى نيز جز با تناول كردن غذا و خوراك به مقدار حاجت در هر شبانه روز ميسر نمى شود. از اين روست كه بعضى از نياكان صالح گفته اند: غذا خوردن نيز از امور دينى است ،و بر اين اساس است كه خداوند متعال مى فرمايد :كلوا من الطيبات واعلموا صالحا. بنابراين هركس كه اقدام به خوردن غذا مى كند تا بدان وسيله به علم و عمل خود يارى رساند و تقوايش را تقويت كند، سزاوار نيست كه زمام نفس را رها كند و آن را همانند چهارپايان در چراگاه آزاد بگذارد تا هر چه مى خواهد بخورد پيام?بر اكرم (ص ) فرمود :همان?ا مرد حت?ى ب?ه خاط?ر لقم?ه غذاي?ى ك?ه ب?ه طرف دهان خود و همسرش مى برد اجر مى برد. البت?ه اي?ن اج?ر و ثواب در ص?ورتى اس?ت ك?ه لقم?ه غذا را ب?ه دس?تور دي?ن و ب?ه خاطر دين بردارد و آداب دينى را رعايت و به وظايف دينى عمل كند. آداب و وظایف پیش از غذا خوردن آداب و وظايف پيش از غدا خوردن هفت چيز است : – ۱حالل بودن: غذا عالوه بر حالل بودن ،بايKد از راه حالل و موافKق بKا سKنت و پارسKايى كسKب و تهيKه شده باشKد و از راهKى كKه در شريعKت ناپسKند و مكروه اسKت فراهKم نيامده باشKد؛ و نيKز،بر طبKق هواى نفKس و دغلبازى و بKى بندوبارى بKه دسKت نيامده باشKد ،زيرا خداى متعال بKه خوردن غذاى پاكيزه يعنKى حالل امKر فرموده و منع از خوردن بKه ناحKق را بKه -سKبب اهميKت امKر حرام و بزرگداشKت ارزش مال حالل -بر منKع از قتKل نفKس مقدم داشته و فرموده است : و ال تاءكلوا اموالكم بالباطل ... بنابراين ،در خوراك اصل آن است كه پاك و پاكيزه باشد و اين خود از واجبات و اصول ديانت است. در (( مKن ال يحضره الفقيKه )) از امام صKادق (ع ) بKه نقKل از پدرانKش از قول حسKن بKن علKى (ع ) آمده اسKت: آداب غذا خوردن دوازده چيKز اسKت كKه بر هKر مسKلمانى واجKب اسKت آنهKا را بدانKد ،چهار مورد از آنهKا واجKب و چهار مورد مستحب و چهار مورد از ادب است . موارد واجب ،عبارت است از معرفت ،رضا ،بسم اهّلل گفتن و شكر خدا را به جا آوردن موارد سKنت عبارت اسKت از وضKو گرفتKن پيKش از غذا ،نشسKتن بKه پهلوى چKپ ،خوردن غذا بKا سKه انگشKت و لKيسيدن آنها و امKKا چهار موردى كKKه از ادب اسKKت :خوردن غذا (در صKKورت مشترك بودن ظرف غذا) از جلوى خود، كوچك برداشتن لقمه ،خوب جويدن غذا و كمتر نگاه كردن به صورت ديگران مقصKود از معرفKت در ايKن حديKث ،اطالع از حالل بودن و مقصKود از شكKر ،الحمدهّلل گفتKن اسKت .شكKر و سKپاس كامKل ،دانسKت حرمKت غذا و صKرف كردن قوت و توان آKن در راه اطاعKت خداسKت ،غرض از وضKو، آKن گونKه كKه در حديKث ديگرى آمده اسKت ،همان شسKتن دسKت مKى باشKد ،و مقصKود از خوردن بKا سKه انگشKت آKن اسKت كKه همچون جباران ،كسKى بKا دو انگشKت نخورد ،غرض آKن نيسKت كKه بKا بيKش از سKه انگشKت نمKى توان غذا خورد ،بلكKه اگKر بKا همKه انگشتان غذا بخورنKد ،بهتKر و كاملتKر خواهKد بود ،زيرا در ايKن صKورت احترام غذا بيشتKر رعايKت شده اسKت .بنابرايKن تعييKن سKه انگشKت حداقKل اسKت ،يعنKى بKا كمتKر از سKه انگشKت نبايKد غذا بخورند. از اميرالمؤ منين (ع ) نقل كرده اند :آن حضرت با همه انگشتها غذا ميل مى فرمود.  - ۲شستن دست : رسول خدا (ص ) فرمود: وضKو گرفتKن پيKش از غذا تنگدسKتى را از بيKن مKى برد و پKس از آKن جنون ادوارى را نابود مKى كنKد و موجKب سKالمتى چشKم مKى شود؛ و در روايKت ديگرى آمده اسKت :وضKو پيKش از غذا خوردن و پKس از آKن ،فقKر را مKى زدايد .چون دسKت در ارتباط بKا كارهاى مختلKف ممكKن نيسKت آلوده نباشKد ،بنابرايKن شسKتن آKن قريKن پاكيزگKى و شادابKى اسKت .و از طرفKى خوردن غذا بKا قصKد كمKك بKه ديKن ،عبادت اسKت ،بنابرايKن سKزاوار است كه پيش از غذا هر چه به منزله پاكيزگى در نماز است انجام دهند. از امام صادق (ع ) است :كسى كه پيش از غذا و بعد از آن دستش را بشويد ،غذا در اول و آخر با برKكت باشد و آن شخص تا وقتى كه زندگى كند در گشايش و تندرستى خواهد بود و از آن بزرگوار روايت كرده اند :هركس پيش از غذا خوردن دستش را بشويد ،با حوله آن را خشك نكند چرا كه تا آن رطوبت در دست باقى است همواره غذا بركت پيدا مى كند.  - ۳غذا را بر سفره اى كه روى زمين گسترده است قرار دهند: كKه ايKن عمKل بKه رفتار رسKول خدا (ص ) نزديكتKر اسKت تKا باال گرفتKن غذا .وقتKى كKه براى رسKول خدا (ص ) غذا مKى آوردنKد ،روى زميKن مKى گذاشKت .ايKن كار بKه تواضKع نزديكتKر اسKت .اگKر روى زميKن ممكKن نشKد، روى سفره بگذارند كه يادآور سفر است و انسان به ياد سفر آخرت و نيازمندى به توشه تقوا مى افتد. - ۴ابتدا كه مى خواهد كنار سفره بنشيند ،خوب بنشيند و همچنان ادامه دهد: رسول خدا (ص ) ،بسيارى از اوقات براى غذا خوردن روى زانوهايش مى نشست و پشت پاهايش بر روى زميKن قرار مKى گرفKت ،و چKه بسKا پاى راسKتش را بKه زميKن مKى گذاشKت و روى پاى چپKش مKى نشسKت و مKى گفKت :مKن در حال تكيKه دادن ،غذا نمKى خورم ،زيرا مKن بنده خدايKم همچون بندگان غذا مKى خورم و چون بندگان مى نشينم . از طريق خاصKه (شيعه ) از اميرالمؤ منين (ع ) نقل كرده اند كه فرمود: هرگاه كسKى از شمKا كنار سKفره غذا مKى نشينKد ،بايKد همچون بندگان بنشينKد و روى زميKن غذا بخورد و نبايKد يKك پKا را روى پاى ديگKر گذاشتKه ،چهار زانKو بنشينKد كKه ايKن گونKه نشسKتن را خداونKد دوسKت نمKى دارد و صKاحبش مورد خشم خداست  - ۵از غذا نيتش آن باشد كه : بدان وسيله توان اطاعت و بندگى خدا را پيدا كند ،نه آن كه قصدش لذت بردن و تنعم باشد .با وجود اين ،تصميم بر كم خورى داشته باشد ،زيرا اگر به قصد قدرت بر عبادت غذا بخورد ،مطابق نيتش عمل نكرده مگر آن كه كمتر از حد سيرى غذا بخورد ،به سبب آن كه پرخورى مانع از عبادت مى شود و انسان توان عبادت پيدا نمى كند .بنابراين الزمه اين نيت در هم شكستن هواى نفس و ترجيح دادن قناعت بر فزون خواهى است . رسول خدا (ص ) فرمود :آدميزاده ،هيچ ظرفى را پر نمى كند كه بدتر از شكمش‍ باشد .چند لقمه اى فرزند آدم را بس است كه توان او را حفظ كند ،اگر نه يك سوم (ظرفيت شكم ) براى غذا و يك سوم براى آشاميدنى و يك سوم براى نفس كشيدن . الزمه چنين نيتى آن است كه دست به طرف غذا دراز نكند ،مگر وقتى كه گرسنه باشد .بنابراين يكى از چيزهايى كه بايد پيش از غذا خوردن وجود داشته باشد گرسنگى است .وانگهى شايسته است پيش از آن كه سير شود از غذا خوردن دست بكشد ،كه هركس اين كار را انجام دهد از پزشك بى نياز باشد. در مصباح الشريعه از امام صKادق (ع ) نقل شده است كه فرمود: كم خوردن در همه حال و نزد همه اقوام پسنديده است ،زيرا كه هم مصلحت ظاهرى دارد و هم مصلحت باطنى . چهار نوع از خوردنيها ستوده است : - ۱به اندازه ضرورت ؛ - ۲به قدر آمادگى ؛ - ۳به مقدار روزى خدادادى ؛ - ۴به اندازه اى كه رمقى باشد. اما اندازه ضرورت براى برگزيدگان است و مقدار آمادگى ،از آن پرهيزگاران شب زنده دار ،و اندازه روزى خدا داده براى متوكالن ،و به مقدار رمق براى مؤ منان ؛ و هيچ چيز براى قلب مؤمن زيانبخش تر از پرخورى نيست ،زيرا پرخورى دو پيامد دارد :يكى قساوت قلب و ديگرى انگيزش شهوت .  - 6به مقدار موجود از روزى و غذا راضى باشد : و در راه رسيدن به رفاه و افزون طلبى و به انتظار خورش تالش نكند ،بلكه از كرامت نان آن است كه با بودن آن منتظر خورش نباشد چرا كه خبر در تكريم نان رسيده است . از طريق شيعه ،رواياتى از قول پيامبر (ص ) در كافى آمده است كه فرمود :نان را محترم بشماريد ،عرض كردند :يا رسول اهّلل ! احترام نان چگونه است ؟ فرمود :وقتى كه روى سفره گذاردند ،نبايد منتظر چيز ديگرى بود. از پیامبر(ص ) نقل شده است كه فرمود :نان را گرامى بداريد ،زيرا آنچه بين عرش تا زمين است و هرچه در آن است و بسيارى از مخلوقات در راه آن كار كرده اند. از آن بزرگوار است كه فرمود :پيكر آدمى بر نان استوار است .  - ۷بكوشد تا دستهاى زيادى -هر چند از خانواده و فرزندان خودش باشند -به سمت غذا دراز شود: رسول خدا -صلى اهّلل عليه و آله -فرمود؛ دسته جمعى غذا بخوريد كه براى شما با بركت باشد. انس مى گويد :رسول خدا (ص ) هيچ گاه تنها غذا نمى خورد. رسول خدا (ص ) فرمود:غذايى كه چهار خصوصيت در آن جمع باشد ،كامل است : از حالل باشد خورندگان زياد باشند در اول غذا بسم اهّلل بگويند و در آخر ،حمد خدا را بجا آورند. در آداب غذا خوردن در آغاز با نام خدا شروع كند و در آخر حمد خدا را بگويد و اگر با هر لقمه يك (( بسم اهّلل )) بگويد، خوب است ،تا ميل به غذا او را از ياد خدا باز ندارد. در كافى از امام صادق (ع ) نقل شده است كه مى گويد :رسول خدا (ص ) فرمود :وقتى كه سفره پهن مى شود چهار فرشته آن را احاطه مى كنند .همين كه بنده خدا (( بسم اهّلل )) بگويد ،فرشتگان به شيطان مى گويند :اى فاسق ! بيرون شو كه تو را تسلطى بر ايشان نيست .وقتى كه از خوردن غذا فارغ شوند و بگويند: (( الحمدهّلل )) ،فرشتگان به شيطان مى گويند :اينها مردمانى هستند كه خداوند به ايشان نعمت داده و شكر پروردگارشان را به جا آوردند ،و هرگاه (( بسم اهّلل )) نگويد ،فرشتگان به شيطان مى گويند :اى فاسق ! نزديك شو و با ايشان غذا بخور ،و چون سفره را جمع كنند و حمد خدا را نگويد ،فرشتگان مى گويند :اينها گروهى هستند كه خداوند به ايشان نعمت داده ولى از پروردگارشان فراموش‍ كردند. با دست راست غذا را خورده و با نمك شروع و ختم كنند. دركتاب كافى از امام صKادق (ع ) رسيده است كه مكروه است كسى با دست چپ چيزى بخورد و يا بياشامد و يا تناول كند. از اميرالمؤ منين (ع ) است كه فرمود :در آغاز غذا با نمك شروع كنيد ،زيرا اگر مردم منافع نمك را مى دانستند هر آينه آن را بر پادزهر آزموده ،ترجيح مى دادند. از امام صادق (ع ) است كه فرموده :ما (خوردن غذا را) با نمك شروع و با سركه به پايان مى بريم . لقمه را كوچك برداشته خوب بجود و تا وقتى كه آن لقمه را فرو نبرده است دست به لقمه ديگر دراز نكند ،زيرا آن شتاب در خوردن است . ديگر آن كه هيچ خوردنى را نكوهش نكند كه رسول خدا (ص ) از هيچ خوردنى بد نمى گفت ؛ اگر دوست داشت مى خورد و اگر نه خوددارى مى كرد ؛ و هر چه در جلويش بود از آن می خورد ،جز ميوه كه در ميوه حق دارد ،دست بگرداند. پيامبر (ص ) فرمود :از آنچه در جلوى توست بخور! اما خود آن حضرت در ميوه دست مى گرداند ،در اين باره پرسيدند ،فرمود :ميوه ها يك نوع نيست . ديگر آن كه از باالى بشقاب و از وسط ظرف غذا نخورد ،مگر اين كه كم باشد ،در آن صورت نان را مى شكند اما با كارد آن را نمى برد و گوشت را نيز از هم جدا نمى كند كه پيامبر (ص ) از آن نهى فرموده و گفته است :گوشت را به نحوى با دندان جدا كنيد ،و نبايد روى نان قطعه گوشتى و چيز ديگرى را بگذاريد ،مگر آن كه با همان نان بخوريد. رسول خدا (ص ) فرمود :هرگاه يكى از شما لقمه از دستش افتاد بايد آن را بردارد ،مقدار آسيبى كه رسيده به دور اندازد و نبايد تمام لقمه را براى شيطان واگذارد؛ و دستش را با حوله پاك نكند مگر اين كه قبال انگشتانش را بليسد ،زيرا او نمى داند كه در كدام غذا بركت است ؛ و نبايد به غذاى داغ بدمد ،زيرا اين عمل نهى شده است ،بلكه صبر كند تا وقتى كه خوردنش آسان شود. مبادا هر چه از غذا به نظرش نامرغوب بود رها كند و در كاسه فرو گذارد ،بلكه آن را كنار سفره مى گذارد تا به شخص ديگرى امر مشتبه نشود و آن را بخورد؛ و نبايد در بين غذا خوردن زياد آب بنوشد، مگر آن كه لقمه اى در گلويش گير كرده باشد و يا براستى تشنه شده باشد ،كه در طب مى گويند چنين آب نوشيدن مستحب است و معده را دباغى مى كند. از جمله آداب غذا خوردن آن است كه كنار سفره زياد بنشيند .از امام صKادق (ع ) نقل كرده اند كه فرمود: كنار سفره ها نشست طوالنى داشته باشيد ،زيرا آن ساعتى است كه از عمرتان حساب نمى شود. آداب نوشيدن آب : آن است كه ظرف آب را به دست راست بگيرد و بسم اهّلل بگويد ،و مك بزند نه آن كه آب را به يك نفس بياشامد. نبايد آب را سر پا و در حالى كه به پهلو خوابيده بنوشد زيرا پيامبر (ص ) از آب خوردن سرپا نهى كرده است . در مكارم االخالق از امام باقر (ع ) رسيده است كه فرمود :آب خوردن سر پا گواراتر و سالم تر است . از امام صادق (ع ) نقل كرده اند كه فرمود :آب خوردن سرپا در روز ،غذا را گوارا مى سازد ،و آب خوردن سرپا در شب باعث زرداب مى شود ،و هركس شب آب بخورد و سه مرتبه بگويد :از زمزم و فرات بر تو درود باد! آب خوردن در شب به او ضررى نمى رساند. ابو حامد مى گويد :پايين ظرف آب را مالحظه كنيد تا آب روى خودش نچكد و پيش از نوشيدن آب داخل ظرف را نگاه كند و داخل ظرف آب آروغ نزند و در آن ندمد؛ بلكه ظرف را از دهانش با حمد خدا جدا سازد و با بسم اهّلل شروع كند. پيامبر (ص ) پس از نوشيدن آب ،فرمود :خدا را كه اين آب را به رحمت خود ،گوارا و شيرين قرار داد، نه به خاطر گناهان ما ،شور و تلخ . از موسى بن جعفر (ع ) نقل شده است :از وى درباره حد ظرف آب پرسيدند ،فرمود :حد آن اين است كه اگر جايى از آن شكسته از آن جا آب نخورى كه جايگاه شيطان است ،و هرگاه از ظرفى آب بنوشى بسم اهّلل و چون فارغ شدى ،الحمدهّلل بگويى . هر چه در بين جمع گردانده مى شود بايد از سمت راست بگردانند. رسول خدا (ص ) شير آشاميدند ،ابوبكر سمت چپ او و عربى بيابانى طرف راستش و عمر در كنار او بود .عمر عرض كرد :ظرف شير را به ابوبكر بدهيد ،اما پيامبر به آن عرب داد و فرمود :به ترتيب از راست .آن حضرت آب را در سه نفس مى آشاميد و در پايان خدا را سپاس مى گفت . مستحبات بعد از خوردن غذا: - ۱پيش از سير شدن ،از غذا دست بكشد؛ - ۲كاسه غذا را بليسد؛ - ۳انگشتانش را بليسد و پس از ليسيدن با حوله پاك كند ،سپس بشويد؛ - ۴خرده ريزه هاى غذا را جمع كند. پيامبر (ص ) فرمود :هر كس ريزه هاى افتاده سفره را بخورد ،زندگى اش در گشايش و فرزندانش سالمت خواهند بود. مى گويند :بر چيدن خرده ريزه هاى غذا مهريه هاى حورالعين است . - ۵خالل كند اما آنچه از ميان دندانهايش با خالل در مى آورد ،نبلعد و بيرون بريزد جز آنچه از پاى دندانها با زبانش در مى آورد. - ۶بايد پس از خالل ،آب در دهانش بگرداند( ،مزمزه كند) كه اين كار پيروى از اهل بيت (ع ) است . اما آوردن غذا پنج دستور دارد: - ۱زود آوردن غذا: كه نوعى احترام گذاشتن به مهمان است .پيامبر (ص ) فرمود :هركس به خدا و روز جزا ايمان دارد ،بايد مهمان را گرامى دارد. حاتم اصم مى گويد :عجله كار شيطان است جز در پنج چيز كه از جمله سنتهاى رسول خداست :غذا دادن به مهمان ،تجهيز ميت ،به شوهر دادن دختر ،اداى دين و توبه از گناه .  - ۲ترتيب خوراكيها: بايد اول -اگر ميوه هست -ميوه را بياورد كه از نظر طبى بهتر است ،زيرا زودتر هضم مى شود ،پس بهتر است كه در پايين معده قرار گيرد .در قرآن مجيد در آيه شريفه ((و فاكهة مما يتخيرون)) به مقدم داشتن ميوه ،توجه داده شده است و پس از آن مى فرمايد (( :و لحم طير مما يشتهون )) . آنگاه بهترين چيزى كه پس از ميوه ،مقدم بر ديگر خوردنيهاست ،گوشت و آبگوشت است و اگر بعد از آن ،شيرينى هم باشد كه تمام غذاهاى خوب فراهم است .آورد. من)) يعنى عسل و خداوند در توصيف غذاهاى خوب مى فرمايد(( :و انزلنا عليكم المن و السلوى ّ (( )). (( سلوى )) يعنى گوشت .گوشت را از آن رو سلوى گفته اند كه جاى تمام خورشها را مى گيرد و هيچ يك جاى آن را نمى گيرد و از اين روست كه پيامبر (ص )مى فرمايد :سرور خورشها گوشت است . سپس خداى تعالى بعد از ذكر من و سلوى مى فرمايد ((:كلوا من طيبات ما رزقناكم)) بنابراين گوشت و شيرينى از جمله غذاهاى خوب و پاكيزه است .  - ۳از انواع غذاها بهترين آنها را مقدم بدارد : زیرا هر كس مايل باشد به مقدار الزم از آن بخورد و پس از آن چيز زيادى نخورد؛ حال آن كه عادت مردم مرفه آن است كه اول غذاهاى عادى را مى آورند تا اينكه پس از آن اشتهاى انسان با ديدن غذاى خوب دوباره تحريك شود كه اين خالف سنت است ،زيرا خود حيله اى براى پرخورى است . روش پيشينيان آن بود كه همه نوع غذا را با هم مى آوردند و تعداد زيادى بشقاب روى سفره قرار مى دادند تا هر كس هر چه مايل است بخورد و اگر تنها يك نوع غذا موجود باشد به آنان يادآورى كند ،تا مهمانان به مقدار نياز از آن برخوردار شوند و منتظر غذاى بهتر نمانند. - ۴غذاهاى مختلف را پيش از آنكه بتوانند استفاده كامل ببرند ،برنداردتا اينكه از خوردن آنها دست بكشند: شايد در آن ميان كسانى باشند كه به بعضى از اين غذاها عالقمندتر باشند تا خوردنيهايى كه بعد مى آورد و هنوز مى خواهند از آن بخورند و با برداشتن آنها ميل آنها را در هم مى شكند در حالى كه آنها به سفره اى دسترسى داشته اند كه گفته اند :يك غذاى كامل بهتر از افزودن دو نوع غذاست .احتمال دارد كه مقصود از اين جمله عجله نكردن باشد و محتمل است كه مقصود آن باشد كه وسعت جا بهتر از افزايش دو نوع غذاست . .  - ۵به مقدار كفايت غذا حاضر كند: زيرا كمتر از مقدار الزم نقصى در جوانمردى و زياده از مقدار الزم نيز تصنع و رياكارى است .بخصوص اگر ميزبان از كسانى باشد كه راضى نيست هرچه سر سفره آورده خورده شود .البته در صورت رضايت باطنى زياد آوردن سر سفره مانعى ندارد ،هر چند همه را مهمانها بر دارند و يا ميزبان قصدش آن باشد كه از زيادى غذاى مهمانان تبرك جويد ،زيرا در حديث آمده است كه نسبت به اين مقدار زيادى محاسبه نمى شود. ابراهيم بن ادهم غذاى زيادى سر سفره آماده كرده بود ،گفتند :اى ابواسحاق ! آيا نمى ترسى كه اين كار تو اسراف باشد؟ ابراهيم در پاسخ گفت :در غذا (البته براى مهمان آن هم با اين نيت ) اسراف نيست .اما اگر با اين نيت باشد زياد آوردن غذا تكلف است . امام صادق (ع ) می فرماید :سه چيز است كه نسبت به آنها انسان را محاسبه نكنند :غذايى كه مى خورد، لباسى كه مى پوشد و همسر شايسته اى كه او را يارى و آبروى او را حفظ مى كند. يكى از بزرگان گويد :خوردن غذا چهار نوع است : الف -خوردن با يك انگشت كه دليل بر نفرت و انزجار است ؛ ب -خوردن با دو انگشت كه دليل بر خودخواهى است ؛ ج -خوردن با سه انگشت كه سنت است ؛ د -خوردن با چهار و پنج انگشت كه دليل بر حرص و تمايل زياد است . آداب غذا خوردن در ایران باست"ان در آیین ایران باستان باید در سر خوان خاموش بود و در هنگام غذا خوردن سخن گفتن شایسته نیست. در گذشته نیز مانند امروز در سر غذای روزانه چندان درنگ نمی کردند و اگر سخنی به میان می آمد نمی بایستی دهان پر باشد و بناچار در سخن گفتن چیزی از دهان بیرون افتد .دیگر اینکه در آیین ایرانیان باستان بایستی پیش از غذا و پس از آن هر یک با آبی جداگانه دست خود را بشویند نه اینکه همه در یک تشت یا لگن دست خود پاک کنند آنچنان که در هنگام خورش در یک کاسه دست فرو نمی بردند و چند تن از یک جام نمی نوشیدند. اینها آدابی بود که در میان همه ایرانیان که زرتشتی بودند رواج داشت ولKی نزد برخی دیگر که به این آئین باستانی رشک میبردند نکوهیده بشمار رفته و نوشته اند که باید بر خالف آنها رفتار کرد تا کاری همانند زرتشتیان انجام نداده باشند!ایرانیان مانند همه مردم سرزمینهای دیگر جهان با انگشت خود غذا می خوردند (رسم با چنگال غذا خوردن از قرن یازدهم میالدی بکار گرفته شد). از دیگر آداب ایرانیان در هنگام غذا خوردن برسم گرفتن و باج گرفتن بود و همچنین پس از غذا به عنوان سپاسگزاری سخنانی می گفتند .یک قطعه کوچک پهلوی که سور سخن نامیده می شود از روزگار ساسانیان به ما رسیده است. ایرانیان پیش و پس از خوردن دستهای خود را در ظرفهای جداگانه میشستند.پیش از خوردن از خداوند سپاسگزاری مینمودند.در هنگام خوردن گفتگو نمیکردند .با آرامش بر سر سفره مینشستند و .در حال راه رفتن غذا نمیخوردند. باج گرفتن ایرانیان سر خوان و از هر گونه سخن پرهیختن در آیین چنین بود. آنگاه که برای پادشاهان ساسانی خوان می گستردند آنان باژ می گرفتند و کسی سخن نمی گفت تا آنگاه که از سر خوان بر خیزند اگر کسی درسر خوان ناگزیر بایستی چیزی بخواهد بجای سخن بایستی به اشارت بخواهد. کیومرث نخستین کسی است که در هنگام خورش (بر سر خوان) خاموشی فرمان داد تا اینکه درین هنگام طبیعت بتواند از آن بهره بگیرد و آن خورش به تن سازگار آید. و رسKم چنان اسKت که اهKل عجKم جماعتKی نان خورنKد یک تKن زمزمKه گیرد و ایشان را دعKا کنKد و خاموش شود و مردمان نان خورنKKد و سKKخن نگوینKKد و مغان نیز سKKخن نگوینKKد در وقKKت خوردن. از دیگKر آداب ایرانیان بKه نقKل از یک مورخ یونانKی درنKگ نکردن در کشیدن غذا اسKت و اینکه دیرتKر از دیگران بر سر غذا حاضر می شوند و همچنین هنگام راه رفتن نیز از خوردن پرهیز می کردند. آداب غذا خوردن در هند : هندى‌ها آداب خاصى در مصرف غذا دارند ،آنان در غذا خوردن اسراف نمى‌كنند ،زيرا معتقدند با افراط در غذا دچار تنبلى شده و اين امر مانع رشد فكرى و جسمانى‌ شان مى‌شود. از سويى ديگر سعى مى‌كنند غذاى مصرفى‌شان به چرخه طبيعت بسيار نزديك باشد .به همين دليل غذاهايى چون ماهى و گوشت را كه برای به‌دست آوردن آن بايد موجود زنده‌ای را كشت و در نتيجه باعث برهم زدن چرخه طبيعت می‌شود را مانع آرامش روح و نيايش با خدا مى‌ دانند. از آداب جالبی که دارند ،با دست غذا خوردن است که هيچ طبقه‌ ی خاصKی را هم شامل نمی‌شود ،علت اين امر این است که هندى‌ها معتقدند براى غذا خوردن نبايد واسطه‌اى وجود داشته باشد تا انرژى بين غذا و انسان در تعامل باشد. شبيه گستره جغرافيايي ايران ،عادات غذایی در هر Kمنطقه هند متفاوت است به طور مثال در جنوب (شهرهايى چون حيدر آباد ،شانل و )...غذاهاى تند مصرف مى‌كنند ،در غرب (مثل كلكته) غذاى شيرين و در شمال (مثل دهلى) غذاى تند و روغنى. ا ّما در كل برخى غذاهاى مشترك را در همه مناطق هند مى‌توان ديد. به طور مثال «دال» كه از حبوبات تشكيل شده است و معموالً آن را بر روى برنج مى‌ريزند و مى‌خورند، در تمام هندوستان بسيار رايج است« .دال» را با عدس لKوبيا و نخود می‌پزند؛ ولى هر كدام از اين حبوبات به طور جداگانه پخته مى‌شوند و همين باعث تنوع در غذا مى‌شود. و اما برخی دیگر از آداب غذا خوردن : وقت کافی در نظر بگیرید .حداقل نیم ساعت برای غذا خودن 1. اختصاص دهید. غذا را به شکلی رغبت انگیز و جذاب تهیه و سرو کنید2. . غذا را در آرامش و با آسودگی میل کنید3. . .4لKقمه های خود را کوچک بردارید. لقمه ها را خوب بجوید و با بزاق آغشته کنید.5 . غذایی که خوب جویده شود نیمی از عملیات گوارش را گذرانده است. لKقمه ها را مزه مزه کنید6. . تنها بر خوردن خود متمرکز شوید7. .  .8سوپ را از نوک قاشق می خورند یا از پهلوی قاشق ٬در هر حال نباید قاشق سوپ را به طور کامل در دهان گذاشت بلکه باید از لبه ی آن بدون هورت کشیدن سوپ را صرف کرد. .9اگر سر میز غذا می نشینید ٬آرنج هایتان باید همیشه به پهلو باشد ٬چه در زمان صرف غذا و چه زمان نوشیدن ٬هرگز تا پایان غذا آرنج هایتان را روی میز نگذارید. .10به طور روز مره برای استفاده از بطری آب یا نوشابه ٬باید قسمت پایین آن را بگیرید نه باالی بطری را ٬در ضمن اگر برای کسی آب یا نوشابه می ریزید ٬لیوان را با دست بلند نکنید بلکه بطری را روی لیوان خم کنید. .11معموالْ سوپ یا آش را بیش از یک بار تعارف نمی کنند ٬همچنین میزبان نباید بیش از یک ! پیاله سوپ یا آش در بشقاب میهمان بریزد مگر این که او دوباره تقاضا کند بعد از صبحانه ،چیزی در میانه ی روز نباید خورد. لقمه را باید کوچک برداشت و نیکو جوید. نان را با کارد نباید برید. دست را نباید پیش دیگران دراز نمود. کاسه و انگشتان باید لیسیده شوند. غذای بسیار گرم را نباید خورد و اگر غذا گرم است ،در آن ن َ َدمد؛ بلکه باید بگذارد تا سرد شود ،سپس بخورد .غذای گرم ،برکت ندارد و شیطان از آن بهره مند می شود. غذا خوردن در آخر روز ،سیره ی پیامبران است .ترک آن موجب خرابی بدن می شود. سزاوار نیست که مومن از خانه بیرون برود در حالی که چاشت ،چیزی نخورده باشد .خوردن چاشتی موجب افزایش عزت او می شود. آداب بعد از غذا خوردن: هرگاه چیزی خوردی ،بر پشت بخواب و پای راست را بر پای چپ گذار. خوردن آنچه از غذا بر روی زمین افتاده است ،شفای هر دردی است .خوردن غذاهای افتاده ،فقر و درویشی را برطرف می کند و فرزندان را زیاد می گرداند. روزی رسول خدا ،به خانه ی عایشه آمدند.پاره ی نانی رابر زمین دیدند .آن را برداشتند و تناول فرمودند. سپس به عایشه فرمودند :ای عاشیه! نعمت های خدا را گرامی دار .زیرا نعمت الهی که از جامعه ای گریخت ،دیگر به سوی ایشان بر نمی گردد .آنچه از سفره می ریزد ،مهر حورالعین است. نیم خورده ی مومن ،شفای هفتاد درد است. نخوردن در حال سیری: خداوند ،دشمن سه چیز است :خواب بدون بیداری در شب ،خنده ی بیجا و خوردن غذا در هنگام سیری. هر کس در دنیا سیرتر باشد ،در آخرت گرسنه تر خواهد بود .خداوند هیچ چیز را به اندازه ی شکم سیر، دشمن نمی دارد. اگر مردم ،در غذا خوردن ،میانه روی کنند ،سالم تر می مانند .هر کس شکم سیری داشت ،به طغیان و فساد روی می آورد .اغلب امراض ،از زیاد خوردن غذا به وجود می آید. نکاتی درباره آداب مودبانه غذا خوردن که در مهمانی ها حتما باید رعایت شوند:  -۱بهتر است آقا و خانم میزبان در انتهای میز نهار غذا خوری و یا در وسط میز روبروی یکدیگر بنشینند. -۲زوج متاهل باید روبروی یکدیگر و زوج نامزاد باید در کنار یکدیگر بنشیند. -۳باید سعی شود که گروهای سنی در کنار یکدیگر بنشینند به طوری که بزرگترهای فامیل در راس میز و جوانتر ها در سمت دیگر. -۴غذا باید در جهت عقربه های ساعت و از چپ به راست سرو گردد و ظروف غذا باید از سمت راست مهمانها جمع آوری کرد. -۵پیش از آن که میزبان شروع به صرف غذا نکرده نباید شروع به صرف غذا کرد. -۶اگر چیزی روی میز خواستید و دستتان نمی رسد خودتان سعی نکنید آن را بردارید بلکه از فردی که نزدیک است بخواهید آن را به شما بدهد.  -۷هنگامی که غذا خوردنتان تمام شد هیچ گاه بشقابتان را به سمت جلو هل ندهید .این عمل خالف آداب و معشرت است. -۸برای بریدن و خرد کردن غذا چنگال را به دست چپ و کارد را با دست راست گرفته و سپس با چنگال آن چیزی را که می خواهید ببرید محکم نگه دارید و با چاقو آن را ببرید سپس چنگال را به دست راست منتقل و میل کنید. -۹هیچ گاه پیش از چشیدن غذا به آن ادویه نزنید و این عمل باعث بی احترامی به میزبان و آشپز است. -۱۰هیچ گاه سر میز غذا سیگار روشن نکنید.  -۱۱هنگامی که از غذا خوردن فارغ شدید دستتان را روی زانو و یا میز (مچ دست روی لبه میز) قرار دهید .هیچ گاه هنگام صرف غذا آرنج را روی میز قرار ندهید. -۱۲هیچ گاه سوپ را برای این که سرد شود فوت نکنید .بلکه صKبر کنید تا خودش خنک شود. -۱۳غذاهایی که شما مجازید با دست بخورید عبارتند از :تکه نان ,بالل ,گوشت دنده ,بال و استخوان مرغ ,ساندویچ ,میوه های کوچک ,شیرینی ,سیب زمینی سرخ کرده ,چیپس و پیتزا. -۱۴هیچ گاه کارد و چنگال و قاشقی که استفاده می کنید مجددا روی میز قرار ندهید ,بلکه آن را روی بشقاب بگذارید. -۱۵اگر قاشق یا کارد و چنگال شما به زمین افتاد آن را بردارید و به میزبان و یا پیشخدمت بدهید و تمیز آن را درخواست کنید.  -۱۶پیش از نوشیدن مایعات لبهای خود را با دستمال پاک کنید تا جای لک چربی روی لیوان شما نمایان نشود. -۱۷هر گاه چیزی را سهوال روی لباس میهمان دیگری ریختید با خونسردی از وی عذر خواهی کنید و بگذارید خود فرد و یا پیشخدمت آن را تمیز کند .خودتان اقدام به تمیز کردن لباس فرد نکنید. -۱۸اگر حشره تار مو یا هر چیز دیگر را در غذای خود یافتید آن را اعالم نکنید بلکه مخفیانه آن را از غذایتان خارج کنید. -۱۹همیشه در انتهای صرف غذا از میزبان یا آشپز تشکر کنید و از غذا تعریف کنید. -۲۰هنگامی که صرف غذا یتان پایان یافت باید کارد و چنگال خود را به صورت اریب روی بشقاب قرار دهید و اگر هم خواستید که میز را برای مدت کوتاهی ترک کنید باید کارد و چنگال را به صKورت ضربدری روی بشقاب قرار دهید تا دیگران متوجه شوند که شما باز خواهید گشت. واما سخن آخر: -1دقیق ،منظم و کافی غذا بخورید با تنظیم حجم مناسب وعده‌ها و میان‌وعده‌های غذایی می‌توان از ابتال به بسیاری بیماری‌های غیرواگیر که این روزها درصد کثیری از مردم گرفتار آن‌ها هستند ،پیشگیری کرد .اگر می‌گویم مراقب حجم غذای خود باشید ،معنی‌اش این نیست که رژیم غذایی سخت بگیرید .از قدیم گفته‌اند کم بخور و همیشه بخور! متأسفانه بیشتر ما ایرانی‌ها عادت داریم بشقاب خود را پر کنیم و از طرفی بیشتر غذاهای ما چرب و پرنشاسته است .از طرفی به مصرف فست‌فودها و انواع نوشابه‌های گازدار رو آورده‌ایم .مصداق بارز پرخوری‌های ما در میهمانی‌های خانوادگی و رسمی است؛ میزبان چند نوع غذا تهیه می‌کند و ما فراموش می‌کنیم که این تدارکات ،برای احترام به ذائقه متفاوت میهمان‌هاست و با به دست گرفتن بشقاب یا بشقاب‌هایی ،به سمت میز غذا هجوم می‌بریم و تالش می‌کنیم از همه نوع غذایی در بشقاب خود داشته باشیم .همان‌طور که در فیلم‌ها دیده‌اید ،در بسیاری از کشورهای غربی و حاشیه دریای مدیترانه ،بشقاب هر فرد چه در رستوران ،چه در خانه و چه در میهمانی شامل مقدار قابل‌توجهی پروتئین کم‌چرب،کمی ل توجهی سبزیجات است .در حقیقت رنگ غالب بشقاب غذایی آن‌ها، خوراک نشاسته‌ای و مقدار قاب ‌ سبزاست. بنابراین ،اولین گام در اصKالح این عالئKم ،درسKت نشسKتن ،صKاف نشسKتن ،تکیه دادن ،اسKتفاده از زیرپایی هنگام نشسKتن و اجتناب از اضطراب‌هKا خواهKد بود .البتKه کاهKش وزن نیز در افرادی که اضافKه وزن دارند سKKبب کاهKKش عالئKKم این چنینKKی می‌شود .غذاهای نفاخ هKKم بKKا توجKKه بKKه این که در ناحیه عضالت شکمKی کشKش ایجاد می‌کننKد عالئKم درد و سKنگینی زیر دنده‌هKا را تشدید می‌کنند. بنابراین ،توصیه می‌شود هنگام غذا خوردن چه پشت میز چه روی زمین صKاف بنشینید ،قوز نکنید ،آرام غذا بخورید و هKر بار حجم کمKی از غذا را مصKرف کنید تKا مشکالت یاد شده موجKب آزارتان نشود .البتKه بKه دلیل آنکه امکان پKا خوردن سKفره و بشقاب‌های چیده شده در آKن وجود دارد احتمال انتقال آلودگKی نیز باال می‌رود .بنابراین توصKیه می‌شود که عادت سKفره انداختKن را بKه روی میز غذاخوری تغییر دهید تKا بهداشت بیش از پیش رعایت شود.  -2غذا خوردن چقدر باید طول بکشد؟ یکی از عادت‌های غذایی ایتالیایی‌ها ،طوالنی غذا خوردن و ساعت‌ها پشت میز نشستن است .آن‌ها در حالی که با هم حرف می‌زنند غذا می‌خورند و گاهی حتی غذایشان سرد هم می‌شود و اصطالح ًا از دهان می‌افتد. درباره این عادت غذایی باید بگوییم که اگر غذایی تا دو ساعت هم سر میز بماند ،اشکالی ندارد اما بعد از دو ساعت ،در دمای معمولی بار میکروبی غذا به خصوص در منابع پروتئینی مثل گوشت و تخم‌مرغ باال می‌رود .به همین دلیل بهتر است زمانی که صرف غذا خوردن می‌شود ،خیلی طوالنی نباشد .البته آهسته غذا خوردن ،همان‌طور که بارها در مورد آن صحبت کرده‌ایم ،آثار خوبی دارد اما خیلی آهسته غذا خوردن و طوالنی شدن مدت صرف غذا هم خوشایند نیست .وقتی غذا می‌خوریم ،مراحل گوارش از مرحله دهانی ،مری و معده شروع و مراحل هضم یکی پس از دیگری طی می‌شود بنابراین نباید آنقدر غذا خوردنمان را طوالنی کنیم که بخشی از غذا در حال هضم باشد و بخشی دیگر تازه در حال وارد شدن به معده. بهتر است مراحل هضم و جذب پشت سرهم باشد تا حرکات دستگاه گوارش دچار مشکل نشود .البته مدت زمان مناسب برای صرف غذا ،با توجه به اینکه هضم غذا آسان است یا سنگین ،کمی متفاوت خواهد بود اما باید توجه داشت که بعد از دو ساعت فرآیند فساد در غذا به خصوص در مواد پروتئینی آغاز می‌شود. در مورد حرف زدن میان غذا نیز باید گفت اینکه حرف زدن بین غذا خوب است یا بد ،به این بستگی دارد که این کار لذت غذا خوردن را بیشتر کند یا کمتر .گاهی حرف زدن هنگام غذا خوردن حالتی ناخوشایند از نظر روانی در افراد ایجاد می‌کند و حتی هضم و جذب غذا را که وابسته به سیستم عصبی است ،تحت تأثیر قرار می‌دهد بنابراین بهتر است حین غذا خوردن مشغول فعالیت دیگری نباشیم تا سیستم عصبی مراحل هضم را به خوبی انجام دهد.  -3موقع غذا خوردن قوز نکنید! یکی از عادات غذایی مردم نپال آن است که روی زمین و به دور سفره غذا می‌خورند البته تا چند سال پیش اکثر خانواده‌های ایرانی نیز برای خوردن غذا چنین عادتی داشتند و البته برخی نیز هنوز هم همین روش را می‌پسندند. در مورد اینکه آیا نشستن و غذا خوردن روی زمین خوب است یا خیر نمی‌توان اظهارنظر کرد اما در مورد نحوه نشستن و تأثیر وضعیت بدن بر مشکالت گوارشی می‌توان گفت برخی بیماران هنگام مراجعه به پزشک از عالئم درد ،احساس گزگز و مورمور در ناحیه زیر دنده‌ها و باالی شکم شاکی‌اند و حتی اظهار می‌کنند همین ناحیه دچار تورم می‌شود. چنین افرادی اغلب مبتال به بیماری مهمی نیستند و صرف ًا باید عادات نشستن خود را تغییر دهند .احساس درد ،سنگینی و گزگز در ناحیه زیر دنده‌ها در بسیاری موارد به دلیل وضعیت قوز کردن حین نشستن و ماندن در یک وضعیت خاص است .بسیاری از این افراد عالوه بر اختالل در وضعیت نشستن به علت فشارهای زیاد دچار تنش‌های روحی و اضطرابی هم هستند که توجه آن‌ها به عالئم جانبی در بدن به همراه بدشکل بودن بدن یا بدشکل تصور کردن بدن سبب تشدید ناراحتی‌های یاد شده می‌شود.  -4چرا بعضی‌ها با دست غذا می‌خورند؟ درباره‌ی با دست غذا خوردن سودانی‌ها باید گفت صرف غذا با دست عادتی است که در گذشته در ایران نیز رایج بوده است و حتی در برخی توصKیه‌های مذهبی هم به این موضوع اشاره شده است. این عادت کهن است و باید به عادت و رسوم مردم در هر منطقه‌ای احترام گذاشت .جالب است بدانید که عادات خیلی دیر تغییر می‌کنند و دیرترین عادتی که قابلیت تغییر دارد ،عادت در زمینه غذا خوردن است .این موضوع در مورد مهاجران دیده شده که وقتی به کشورهای جدید می‌روند ،نوع پوشش و حتی صحبت و رفتارشان تغییر می‌کند ولی عادت‌های غذایی‌شان عموماً تغییر نمی‌کند. استدالل‌هایی که برای مثبت بودن با دست غذا خوردن می‌آورند شامل این موضوع است که انسان می‌تواند بفهمد دمای غذایی که می‌خورد چقدر است ،پس دهانش نمی‌سوزد .همچنین دست هم مانند قاشق و چنگال قابل شستن است .البته اگر دست تمیز نباشد ترجیحاً باید از قاشق و چنگال استفاده کرد. حتی گاهی قاشق و چنگال را می‌توان بهتر از دست تمیز کرد بنابراین روش ایمن‌تری در برابر با دست غذا خوردن به حساب می‌آید .اما درباره این عادت باید گفت اگر کسی می‌خواهد با دست غذا بخورد باید توجه کند حتماً ناخن‌هایش گرفته شده باشند و قبل از غذا ،دست‌ها را با صابون کامل بشوید .البته باید بگویم که متخصصان تغذیه برای استفاده از دست به جای قاشق و چنگال ارجحیتی قائل نیستند .به هر حال با دست غذا خوردن یک عادت است و هرچه به گذشته برمی‌گردیم ،استفاده از وسایل و تشریفات غذا کمتر می‌شود .همه سر یک مجمعه می‌نشستند و غذا می‌خوردند .این موضوع حتی از جنبه‌هایی خوب هم نیست زیرا آلودگی دست یا دهان می‌تواند در اثر مشترک غذا خوردن به دیگری نیز منتقل شود.