آداب و رسوم نوروز در شهرهای ایران

صفحه 1:


صفحه 2:
م ۱۳-7 موضوع: آداب و رسوم نوروز در شهرهای ایران نام دبير : 521111111 كرد آورنده : على اصلانى بور نام درس : ۰:۰۰: ‏میدن < گلاس؛‎ dws ho 

صفحه 3:


صفحه 4:
ب و رسوم نوروز در يزد تدارک رسیدن نوروز از الیل اسفند ماه با خلنه تکلنی آغاز می شود. تمیز کردن خانه و شستن تمام وسایل از اعتقادات مردم این سرزمین و نشان از تغییری ‎ol fas ses‏ چیدن سفره هفت سين يكى ديكر از ‎es‏ ‏تست در للن سفره نمادهای ری نب واهم ن نمادهای تذهی ‎BAUS‏ ‏مى شود. هنكام تحويل سال افراد خانوده د دور سفره هفت سین می‌نشینند و بزرك خانواده دعاى تحويل سال را مىخواند. غذاى سنتى اين روزء سبزى يلو با كوشت است. بعد از تحويل سالء كوجكترها به ديدن بزركترها مى روند و با تبريك سال نوء از آنها عيدى مىكيرند. در اين ديد و بازديدهاء با شيرينى و شکلات از ميهمانان يذيرايى مىكنند. ديد و بازديدهاى عيد تا روز سيزدهم فروردين به طول مىانجامد. 

صفحه 5:
مردم استان یزد در روز سیزدهم فروردین به سوی باغ ها مراتع و سبزه زارها می روند و به پخت و پز غذا و شادی و تفریح می پردازند. دخترها در این روز سبزه گره می زنند و در دل آرزوی ازدواج می کنند. روز سیزده بدر برای عروس ها و دختران طلبیده (شیرینی خورده) نیز روز بسیار خوشی است؛ زیر؛ در اين روز مادرشوهر. خواهران شوهر و سایر اقوام داماد با عربونه و دایره زنگی به خلنة عروس رفته و او را برای گردش و در کردن نحسی روز سیزده. به باغ و سبزه زار می برند. 

صفحه 6:
سیزده به در در يزد زرتشتيان در شب قبل ار نوروزء زمانی که ‎eae‏ آخرین شب سال رنگ می‌بازد. ‎soos eae Le!‏ ور با كت روك ‎Rei‏ ‏سين و جيدن خوراكىهايى كه از قبل آماده کرده‌انده جشن نویوز را آغاز می‌کنند. یکی از این خوردنی‌ها.پالوده مروارید است که از وایل زمستان برای تهیه گندم و نشایستة آن دست به کار مي‌شوند. ششه (5656) با سبزه آز ضروری‌ترین لوزام سفره هفت‌سین است. از پنجة کوچک (۲۰ تا ۲۴ اسفند زنان با همکاری هم. به تهیه خوراکی‌های سنتی مانند نان شیر كماج شيرينء نان پیه پیازه حلوای سن. حلوای شکر می‌پردازند. همچنین آش هفت دونار يا حیه(0609) رااز هفت نوع غلات , حویات نهبه می‌کنند و در مراسم ‎aks‏ ای من 

صفحه 7:


صفحه 8:
داب و رسوم نوروز در تهران اشاره: نوروزء اولين روز بهار است. با آمدن نوروز جشن طبیعت آغاز می شود و طبیعت در جشن بهاری < آنقدر زیبا می شود که آدمی را مسحور خویش می کند. آن چنان که انسان از سخن گفتن باز می ملند و حرف هلیش, ناگفته. در ژرفای جانش انباریده می شود. به جای او گنجشگان پرگو سخن می گویند و زبان گنجشگان یعنی: بهار برگ, نسیم» عطر. آری با رسیدن نوروزه بهار روح حیات را بر پیکره طبیعت می دمد و جریان خون در شاهرگ هستی جاری می شود. عید نوروز: آیین ها و رسم های بسیار نیکو و ارزشمندی دارد که یادآوری آنها خللی از لطف نیست. بنابراین در اين نوشتار به برخی از اين آداب و رسوم در ایام عید نوروز رایج است. اشاره می کنیم: عید نوروز چون اعیاد اسلامی, از آداب و رسومی خاص اسلامی برخوردار است و علاوه بر آن. برخی آداب و رسوم نیکو نیز در ایام نوروز در میان مردم ایران زمین. دیده می شود در ادامه به برخى از اين آداب و رسوم اشاره می کنیم: 

صفحه 9:
on ‏ا‎ es oe 99) ee ce see eo el ‏كران د صرويك‎ ‏صادق(ع) نقل شده است که فرمود: هو البس انظف ثیلبک و تطیب باطیب‎ ‏طیبک» ؛ «تمیزترین لباست را بپوش وبا بهترین عطرت خود را خوشیوی ساز‎ یکی از رسوم پسنده و ارزشهای نیک عید. نظافت و خلنه تکلنی است که یکی دو هفته پیش از عید خلنه تکلتی یا رفت و روب انجام می گیرد و مجددا اثاثیه را جلبه جا می کنند و گردگیری می کنند و دوباره آنها را می چینند در واقع مردم قبل از رسیدن سال نو تحولی در زندگی خود می کنند و خانه با برای .يذيرانى از میهمانان عيد مماده می سازند 

صفحه 10:
خلنه با لباس نو بر سر سفره می ها شمع روشن می کند. پدر قرلن می خواند موقع تحویل سال نو همه اسپند دود می کنند. یکی و 8 هر كدام از اين آداب و رسومء فلسفه خاص خود را دارد؛ مادر اسيند دود مى کند برای دوری از چشم زخم حسود. با روشن كردن شمعء بر روشنلیی خانه و زندگی تاکید می شود و از خانواده بزرگ افراد خانواده می خواهند تا در سال نو خلنه آنها رابا شمع وجود يدر و مادر نورلنى كند؛ قرلّن خوانده مى شود تا در آغاز سال نو دل هابه سوی خداوند بزرگ سوق داده شود و از صاحب قرآن خواسته شود که در این سال جدید نیز یار و مددکار اهل خانه باشد. حضور ثلبت و گسترده قرلن نه تنها در سفر عید بلکه در تمام آداب اجتماعی نوروز نشار ار را بت و رات و و ‎De elo‏ ساعات تحويل سال از ‎ate‏ آداب سال تحویل است. 

صفحه 11:


صفحه 12:
"رسوم نوروز در برجستگی ابعد دینی, مذهبی و فرهنگی شهر قم شلید لين تصور را نزد برخی ایجاد کرده است که مردمان یک شهر مذهبی توجهی به آیین‌های ویژه نوروز نداشته و ندارند نگاهی به تاریخچه آیین‌های نوروزی در میان مردم قم نشان می‌دهد که چگونه قمی‌ها در دهه‌های گذشته, در ‎LS‏ حفظ و تقویت ابعاد فرهنگی و دینی این شهره توجه ویژه ای به آیین‌های نوروز داشته‌اند و از آن به گرمی هر جه تمام تر استقبال مىكردماند. مردم قم نيز مانند ديكر اقوام ايرانى و شهرها و مناطق كشورمان: آيينهاء جشن و آداب و رسوم مختلفی در مراسم های شم و شادی حود داشته اند كه ابن شهر بل نسيت به ديكر نقاط مختلف كخور متمايز و متفاوت می کند. آداب و رسوم هر ملت و جامعداى ريشه در اعتقادات؛ باورها و فرهنك لَن مردم دارد كه در كذر زمان دستخوش تغييرلتى نيز مى شود ولى بليد نسبت به حفظ و ياسداشت لين رسوم زيبا و قلبل توجه به عنوان ميراث كذشتكان خوش ذوق ارات و قمى خود حساس بود تااين زيبايها نيز به سل هلى ايندم متتقل شوم با توجه به تغییر در سبک و نوع زندگی مردم و رسوخ ن در اغلب خلنه های مردم نمی توان ن و سنن را كه ريشه در باورهای مردم دارد را نادیده گرفت و بی مهلبا در دنیای مدرن و سرد صنعتی امروز غرق شد و چشم براين همه زيبابى هتومدنانه يست واو حفظ و احياى ان سور به لحاظ ريشه. اهللى قم از نزاد آريايى هستند و از برخى اقوام ايرلنى جون عربهاء تركها و بختيارىها در اين منطقه زندگی می‌کنند. 

صفحه 13:
امروزه در مناطق شهری ؛ خانواده ها به صورت جمعی زندگی نمی کنند و فقط در مناطق روستایی و عشایری بافت خانواده ها کم و بیش هم چون گذشته بزرگ و دسته جمعی ا عشاير قم در شمال و جنوب منطقه قم در ايل هاى مختلفى جون كلكو . شاهسون « ميش مست + زند » بختيارى و قاسملو زندكى مى كنند و اين ايل ها و عشاير از مسيرهاى خاصى عبور كرده و به ييلاق و قشلاق مى روند. 5 با وجود گذشت زمان و تغییرات بسیار, عشایر و روستاییان قم همچنان بخشی از آیین های ویژه شود درايام نوروز را حفظ گرده ‎sail‏ لباس های محلی جلوه ای دیگری از فرهنگ خاص قم بوده است. ون در روستاها ‎lb geld!‏ بلند بر تن می کردند که تا رانوى آن ها می رسید و این لیاسم ها سفید کلدار بود و در زیر آن شلوار به با می کردند و این لاس ها دو جیپ دافت که در اطرافش دوخته شده بود. زن اها ميشه ختى در خانه رونتزى (جارقد) سفيدا بر شرر لیر مارد رن صورت مثلتى ا مى كردند و بر سر مى زدند و براى محكم كردن أن يا كره مى زدند يا با سنجاق أن را وصل مى نمودند. بعضی از آن ها در دو طرف سنجاق پارچه کوچک سبزی که با یکی از زیارت های ائمه یا اماب ادگان متبرک شده بود را قرار مى دادلكه 

صفحه 14:
زاثران ‎Elo anaes eC)‏ تحويل :سال ‎eT eee‏ 0 با پخش نقل و شیرینی و گلاب . لین ایام رابه یکدیگر تبریک گفته و در نهلیت مراسم گلباران ضریح ‎ae‏ ۳ انجام فیس دهند. لين رسم در سال های گذشته هر چه قوی تر شده است بگونه ای که حرم و خیابان های اطراف آن با ایا الكت را ری سس سم لد ‏درگذشته در اعلب خانواده های زرک قمی رسم برلن بوده اسب که مراسم تجویل سال را در خانه بزرگ خاندان جمع می شدند و ساعات اولیه تحویل سال را درکنار بکدیگر با خوردن شیرینی: شكلات: کسلمهروعی شیرینی ‎colors‏ موه کندم و شاه دانه نو دادم به شادی می گذراندند. عیدی دادن از دیگر رسوم در استان قم است که اغلب با دادن پول و شیرینی به کوچکترها پاس داشته مى شود وخر #نشته جوانان و توجرانان يس زد لفت عدی ود رابه مغاره ای مي رساندند وبا عیدی خود نوشابه های لیمونادی می خریدند و روز اول عيد با درب هاى لین نوشلبه ها بازیی با عنوان ‎xs‏ لیمونادبازی! انجام دادند. روز اول عید نیز همه فامیل در خلنه پسر بزرگ جمع می شدند و در روز دوم به خلنه پسر دوم می ‏تن و تا بيايان عي مراسم عيدديدنى را به اين 1 ی گذراندند. ‎ ‏ر ‎ 

صفحه 15:
‎ce‏ نوروز در قم از زبان شعر: ‏زه بين بر واشكنه واش الوجة به ات م که دیزی بو و آشکنه و یک دیگ بزرگ ؟ ‏" انقذه یخننی و کال جوش می لافوندیم که همش بوی قونبید می مد از دهن آمون یادته " یاد هست که آنقدر آبگوشت و کال جوش می خوردیم که بوی کلم قمی از دهانمان بیرون ‎Saale‏ ‏چقده چش می مالوندیم که شب عید بیاد و دم پختک و با نون تافتون» یادته؟ ‎ ‏اب اماج مى يخديم توی غزغون یادته؟" آش آلوجه و يك مقدار زياد آش اوماج مى يختيم توى ‎ ‎ ‏يادت هست كه جقدر جشم مى مالونديم و انتظار مى كشيديم كه شب عيد بيايد تا برنج با نان تافتون بخوريم؟ 5 ‏'شباى ديكه دو جور خورد وخوراك بيشتر نبود يا كه نون با آبكوشت يا آبكوشت و نون يادته؟ يادت هست كه شب هاى قبل از عيد دو جور غذا بيشتر نبود يا نان با آبكوشت بود يا آبكوشت ‎ 

صفحه 16:


صفحه 17:
ب و رسوم نوروز در تبریز درم اسان مس ال سعی از سک سس ای این درد مهمان‌نوازی.سلحشوری . آزادمنشی مرزداری و پایبندی به عقلید مذهبی است طرز معاشرت. برخورد اجتماعی. تعارفات. طرز برگزاری جشن‌های ملی و مذهبی مثل مراسم نوروز و چهارشنبه‌سوری و سیزده‌به‌دره عید غدیر خم. میلاد مولا علی (ع ) + رسوم مهملنی و عروسی. تعزیه و عزاداری و غیره در تمامی سرزمین ایران یکسان ار می‌شود. از دیگر ویژگی‌های ایرانی در اخلاق ملی مثل مهمان‌نوازی» ادب و احترام و خوش سلوکی و حسن معاشرت در میان عموم ایرانیان ازخراسانی و آذربایجلنی و کرمانی و کرد و بلوج یکسان است . 

صفحه 18:
نوروزخوانیها بیشتر توسط "سایاچی‌ها اجراء می‌شده که در روستاها و گذر از 99 دیگر مزده رسیده بهار را می‌دادند ۱ از اوایل اسفند خانه‌تکانی آغاز می‌شود. گذشته از خانه‌تکانی می‌توان به سمنوپزی» سفره" هفت‌سین. آب چهل یاسین. دید و بازدید و سیزده‌به‌در اشاره کرد. در تمام این مراسم» آب و سبزه به‌عنوان دو نماد حضور دارند که با نشانه‌های دیگری همراه می‌شوند ۲ سمنو را زنان با وضو می‌پزند و یک شب بیرون می‌گذارند تا حضرت فاطمه (س) نقش پنجه" خود را بر آن اندزد و آن‌را تبرک سازد در سفره نوروز به‌ویژه در گذشته خوراکی‌هانی چون ماست دست نزده. برنج سفيد بخته يا خام. كوشت و غذاهائى كه اصولاً نشانه" برکت و محصول خوب باشد مى كذارند . نمادهائى مانند آينه. تخم مرغ. سمنو. سبزه. شيرنى. آب جهل ياسين نيز در کنار آن قرار می‌دهند که ترکیبی از برکت و باروری باشد . ۱ . در برخی مناطق آذربایجان شرقی, مردم كوزه يا كاسداى آب را نزد روحانى محل مىبرند و روحانى بر آن چهلبار سور ياسين مىخواند و فوت مىكند. سبس اين آب تبرك را بر كوشه و كتار خانه بدويزه بر دامها و محصولات مى ريزند و به كودكا. مى دهند. تا هم بركت و بارورى را زياد كند و هم شفا بخشد . غلاتى مانند گندم. جومیا حبوبات را چندین روز مانده به عید. سبز می‌کنند و سر سفره می‌گذارند. كر دك و بازديدها أبنذا كوجكترها به ديدن بزركترها ميروند ار ی صحرا می‌روند و سبزه‌ها را به آب می‌اندازند و به جشن و شادی می‌پردازند. و دخترها یا آرزوی ازدواج. سبزه كره مىز: از تحویل سال, مردم نخست به كورستان مي روند و سيس به ديدن بازماندكانى كه تازه عزيزى را از دست داددائد . رسم ااست که کودکان صبح روز عید. کیسه کوچکی در دست كرفته و به بازديد خانههاى اقوام بروند و صاحبخانهها نيز هائى مثل تخممرغ رنك كرده. گردوه شیرینی و كاه بول و جوراب بهآنهامی‌دهند. چند روز بع از عید نیز خوانچه‌های عیدیانه آماده می‌شود. هر خوانچه شامل پارچه, کفش. جوراب, شیرینی, برنج خام و.ء.است که برای عروس خانواده یا دختر خانواده که تازهازدواج کرده می‌فرستند. به ووستاى ديكر و شهرى به 265 

صفحه 19:
جهار آتش افروزى در جهار جهارشنبه به عدد رمزى جهار اشاره دارد. فيثاغورس عدد جهار را اصل و ریشه" طبیعت جاودان میت چهار جهت اصلی, چهار طبع انسانى. جهار عنصر حيات اشاره به امر واحدى دارد. در آثين جها جهاروجهى را مىسازند. به اين ترتيب اولين جهارشنبه منسوب به باد استد دومين خاك است. سومين أتش و جهارمين آب كه در اين سوری, عدد چهار حکایت از چهار وجه طبیعت دارد که به‌تدریج عنصر واحد طبعیت سال. مکان یا هر پدیده" زمان از یخ بستن خاک کاسته می‌شود و زمین نفس می‌کشد. صبح آغرین چهارشنبهسوری مردم بر سر آب رفته و از روی آن می‌برند و می‌خوانند آتیل ماتیل چرشنبه ( عاطل و باطل شود چهارشنبه بختیم آچیل چرشنبه ( بختم باز شود چهارشنبه آخرین چهارشنیه" اسفند با بروری طبیعت همراه است. در روستاها چهارشنبه" آخر سال را" چرشنبه‌خاتون می‌گویند و زنان بالای اجاق خوراك يزى با آرد شكل زنى زيبا را می‌کشند و زیر آن یک آینه و شانه می‌گذارند تا وقتی چرشنبه خاتون آمد سرش را شانه بزد اين رسم تأكيد ير بارور شدن زمین در آخرین روزهای اسفتد دارد. در میان مردم آذربایجان شرقی هر چهارشتبه نامی دارد . مفصل‌ترین مراسم آخرین چهارشنبه‌سوری آن است که در آن شب برنج سفید پخته و همراه با أجیل و شیرنی بر سفره قرار می‌دهند. پسران جوان و نوجوان شالی برداشته و از سوراخ بالاى بام كه محل خارج شدن دود تنور و تهویه است آنر ائین می‌ندزند صاحب‌خانه نیز مقداری آجیل و شیرینی در گوشه" سال می‌بندد تا پسر آن را بلا بکشد.اگر پسر خواهان دختر خانواده باشد. شال را با نمی 

صفحه 20:


موضوع:آداب و رسوم نوروز در شهرهای ایران نام دبیر ............. : گرد آورنده :علی اصالنی پور نام درس : مدرسه – ......کالس...... : بهار 93 آداب و رسوم نوروز در یزد تدارک رسیدن نوروز از اوایل اسفند ماه با خانه تکانی آغاز می شود .تمیز کردن خان ه و شس تن تمام وس ایل از اعتقادات مردم ای ن سرزمین و نشان از تغییری اساسی در زندگی است .چیدن سفره هفت سین یکی دیگر از ارکان اصلی این جشن است .در این سفره ،نمادهای سبزی ،آب و همچنین نمادهای مذهبی دیده می شود .هنگام تحویل س ال ،افراد خانواده دور س فره هفت س ین می‌نشینند و بزرگ خانواده دعای تحویل سال را می‌خواند .غذای سنتی این روز ،سبزی پلو با گوشت است .بعد از تحویل سال ،کوچک‌ترها به دیدن بزرگ‌ترها می روند و با تبریک سال نو ،از آن‌ها عیدی می‌گیرند .در این دید و بازدیدها ،با شیرینی و شکالت از میهمانان پذیرای ی می‌کنند .دی د و بازدیدهای عی د ت ا روز سیزدهم فروردین به طول می‌انجامد. مردم استان یزد در روز سیزدهم فروردین به سوی باغ ها ،مراتع و سبزه زارها می روند و به پخت و پز غذا و شادی و تفریح می پردازند .دخترها در این روز سبزه گره می زنند و در دل آرزوی ازدواج می کنند .روز سیزده بدر برای عروس ها و دختران طلبیده (شیرینی خورده) نیز روز بسیار خوشی است؛ زیرا ،در این روز مادرشوه ر ،خواهران شوه ر و س ایر اقوام داماد ب ا عربونه و دایره زنگی به خانة عروس رفته و او را برای گردش و در کردن نحسی روز سیزده ،به باغ و سبزه زار می برند. سیزده به در ،در یزد زرتشتیان در شب قبل از نوروز ،زمانی که تاریکی آخرین شب سال رنگ می‌بازد، بر بام خانه‌های خود آتش می‌افروزند و فردای آن روز با گستردن سفره هفت سین و چیدن خوراکی‌هایی که از قبل آماده کرده‌اند ،جشن نوروز را آغاز می‌کنند .یکی از این خوردنی‌ها ،پالوده مروارید است که از اوایل زمستان برای تهیه گندم و نشاستة آن دست به کار می‌شوند .ششه ( ) seseیا سبزه از ضروری‌ترین لوزام سفره هفت‌سین است .از پنجة کوچک ( ۲۰تا ۲۴اسفند زنان با همکاری هم ،به تهیه خوراکی‌های سنتی مانند نان شیر ،کماج شیرین ،نان پیه پیاز ،حلوای سن ،حلوای شکر می‌پردازند .همچنین آش هفت دونار یا ججه( )gegaرا از هفت نوع غالت و حبوبات تهیه می‌کنند و در مراسم مذهبی خاصی مصرف می‌کنند. آداب و رسوم نوروز در تهران اشاره :نوروز ،اولين روز بهار است .با آمدن نوروز جشن طبيعت آغاز مي شود و طبيعت در جشن بهاري خويش آنقدر زيبا مي شود که آدمي را مسحور خويش مي کند ،آن چنان که انسان از سخن گفتن باز مي ماند و حرف هايش ،ناگفته ،در ژرفاي جانش انباريده مي شود .به جاي او گنجشگان پرگو سخن مي گويند و زبان گنجشگان يعني: بهار ،برگ ،نسيم ،عطر .آري با رسيدن نوروز ،بهار روح حيات را بر پيکره طبيعت مي دمد و جريان خون در شاهرگ هستي جاري مي شود .عيد نوروز ،آيين ها و رسم هاي بسيار نيکو و ارزشمندي دارد که يادآوري آنها خالي از لطف نيست ،بنابراين در اين نوشتار به برخي از اين آداب و رسوم در ايام عيد نوروز رايج است ،اشاره مي کنيم: عيد نوروز چون اعياد اسالمي ،از آداب و رسومي خاص اسالمي برخوردار است و عالوه بر آن ،برخي آداب و رسوم نيکو نيز در ايام نوروز در ميان مردم ايران زمين ،ديده مي شود ،در ادامه به برخي از اين آداب و رسوم اشاره مي کنيم: نظافت و رعايت بهداشت و نيز پوشيدن لباس تميز و استفاده از عطر و بوى خوش در ص ورت امكان از وظايف اخالق ى و اجتماع ى نوروز است .از امام صادق(ع) نقل شده است كه فرمود« :و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك» ؛ «تميزترين لباست را بپوش و با بهترين عطرت خود را خوشبوى ساز يکي از رسوم پسنده و ارزشهاي نيک عيد ،نظافت و خانه تکاني است که يکي دو هفته پيش از عيد خانه تکاتي يا رفت و روب انجام مي گيرد و مجددا ً اثاثيه را جابه جا مي کنند و گردگيري مي کنند و دوباره آنها را مي چينند در واقع مردم قبل از رسيدن سال نو تحولي در زندگي خود مي کنند و خانه را براي .پذيران ي از ميهمانان عيد آماده م ي س ازند موقع تحويل سال نو همه اهل خانه با لباس نو بر سر سفره مي نشينند ،مادر اسپند دود مي کنند ،يکي از بچه ها شمع روشن مي کند ،پدر قرآن مي خواند … و هر کدام از اين آداب و رسوم ،فلسفه خاص خود را دارد؛ مادر اسپند دود مي کند براي دوري از چشم زخم حسود ،با روشن کردن شمع ،بر روشنايي خانه و زندگي تاکيد مي شود و از خانواده بزرگ افراد خانواده مي خواهند تا در سال نو ،خانه آنها را با شمع وجود پدر و مادر نوراني کند؛ قرآن خوانده مي شود تا در آغاز سال نو دل ها به سوي خداوند بزرگ سوق داده شود و از صاحب قرآن خواسته شود که در اين سال جديد نيز يار و مددکار اهل خانه باشد ،حضور ثابت و گسترده قرآن نه تنها در سفر عيد بلکه در تمام آداب اجتماعى نوروز نشان از مردم ايران زمين توجه به قرآن دارد و قرائت قرآن و بوسيدن آن در س اعات تحويل س ال از جمل ه آداب س ال تحويل اس ت. آداب و رسوم نوروز در قم برجستگی ابعاد دینی ،مذهبی و فرهنگی شهر قم شاید این تصور را نزد برخی ایجاد کرده است که مردمان یک شهر مذهبی توجهی به آیین‌های ویژه نوروز نداشته و ندارند. نگاهی به تاریخچه آیین‌های نوروزی در میان مردم قم نشان می‌دهد که چگونه قمی‌ها در دهه‌های گذشته ،در کنار حفظ و تقویت ابعاد فرهنگی و دینی این شهر ،توجه ویژه ای به آیین‌های نوروز داشته‌اند و از آن به گرمی هر چه تمام تر استقبال می‌کرده‌اند. مردم قم نیز مانند دیگر اقوام ایرانی و شهرها و مناطق کشورمان ،آیین‌ها ،جشن و آداب و رسوم مختلفی در مراسم های غم و شادی خود داشته اند که این شهر را نسبت به دیگر نقاط مختلف کشور متمایز و متفاوت می کند. آداب و رسوم هر ملت و جامعه‌ای ریشه در اعتقادات ،باورها و فرهنگ آن مردم دارد که در گذر زمان دستخوش تغییراتی نیز می شود ولی باید نسبت به حفظ و پاسداشت این رسوم زیبا و قابل توجه به عنوان میراث گذشتگان خوش ذوق ایرانی و قمی خود حساس بود تا این زیبایی‌ها نیز به نسل های آینده منتقل شود. با توجه به تغییر در سبک و نوع زندگی مردم و رسوخ آن در اغلب خانه های مردم نمی توان این آیین و سنن را که ریشه در باورهای مردم دارد را نادیده گرفت و بی مهابا در دنیای مدرن و سرد صنعتی امروز غرق شد و چشم بر این همه زیبایی هنرمندانه بست و از حفظ و احیای آن غفلت ورزید. به لحاظ ریشه ،اهالی قم از نژاد آریایی هستند و از برخی اقوام ایرانی چون عرب‌ها ،ترک‌ها و بختیاری‌ها در این منطقه زندگی می‌کنند. خانواده قمی در گذشته متشکل از پدر ،مادر ،فرزندان و پدربزرگ و مادر بزرگ خانواده بودند ولی امروزه در مناطق شهری ؛ خانواده ها به صورت جمعی زندگی نمی کنند و فقط در مناطق روستایی و عشایری بافت خانواده ها کم و بیش هم چون گذشته بزرگ و دسته جمعی است. عشایر قم در شمال و جنوب منطقه قم در ایل های مختلفی چون کلکو ،شاهسون ،میش مست ، زند ،بختیاری و قاسملو زندگی می کنند و این ایل ها و عشایر از مسیرهای خاصی عبور کرده و به ییالق و قشالق می روند. با وجود گذشت زمان و تغییرات بسیار ،عشایر و روستاییان قم همچنان بخشی از آیین های ویژه خود درایام نوروز را حفظ کرده اند. لباس های محلی جلوه ای دیگری از فرهنگ خاص قم بوده است. زنان در روستاها لباس های بلند بر تن می کردند که تا زانوی آن ها می رسید و این لباس ها سفید گلدار بود و در زیر آن شلوار به پا می کردند و این لباس ها دو جیب داشت که در اطرافش دوخته شده بود. زن ها همیشه حتی در خانه روسری (چارقد) سفید بر سر داشتند و چارقد را به صورت مثلثی تا می کردند و بر سر می زدند و برای محکم کردن آن یا گره می زدند یا با سنجاق آن را وصل می نمودند. بعضی از آن ها در دو طرف سنجاق پارچه کوچک سبزی که با یکی از زیارت های ائمه یا امامزادگان متبرک شده بود را قرار می دادند. مردم قم از گذشته در هنگام تحویل سال به همراه زائران از سراسر کشور در حرم حضرت معصومه (س) حضور می یابند و با خواندن دعای تحویل ،سال جدید را آغاز می کنند و در لحظه تحویل سال با پخش نقل و شیرینی و گالب ،این ایام را به یکدیگر تبریک گفته و در نهایت مراسم گلباران ضریح دهند. ی م انجام را ر مطه این رسم در سال های گذشته هر چه قوی تر شده است بگونه ای که حرم و خیابان های اطراف آن با شود. ی م ه مواج مردم ابقه س ی ب ازدحام درگذشته در اغلب خانواده های بزرگ قمی رسم بر آن بوده است که مراسم تحویل سال را در خانه بزرگ خاندان جم ع می شدن د و س اعات اولیه تحوی ل س ال را درکنار یکدیگر ب ا خوردن شیرینی، شکالت ،کس مه(نوع ی شیرین ی محل ی) ،میوه ،گندم و شاه دان ه ب و داده ب ه شادی م ی گذراندند. عیدی دادن از دیگر رسوم در استان قم است که اغلب با دادن پول و شیرینی به کوچکترها پاس داشته می شود و در گذشته جوانان و نوجوانان پس از دریافت عیدی ،خود را به مغازه ای می رساندند و با عیدی خود نوشابه های لیمونادی می خریدند و روز اول عید با درب های این نوشابه ها بازیی با دادند. ی م انجام لیمونادبازیˈ ˈدر عنوان روز اول عید نیز همه فامیل در خانه پسر بزرگ جمع می شدند و در روز دوم به خانه پسر دوم می رفتن د و ت ا پایان عی د مراس م عیددیدن ی را ب ه ای ن شک ل م ی گذراندند. آیین نوروز در قم از زبان شعر: ˈ دیزه پهن پز و اشکنه و آش آلوچه یه منجاب اماج می پخدیم توی غزغون یادته؟ˈ یادت هست که دیزی پهن و اشکنه و آش آلوچه و یک مقدار زیاد آش اوماج می پختیم توی یک دیگ بزرگ ؟ ˈ انقذه یخننی و کال جوش می الفوندیم که همش بوی قونبید می مد از دهن آمون یادته ˈ یاد هست که آنقدر آبگوشت و کال جوش می خوردیم که بوی کلم قمی از دهانمان بیرون می آمد؟ چقده چش می مالوندیم که شب عید بیاد و دم پختک و با نون تافتون ،یادته؟ یادت هست که چقدر چشم می مالوندیم و انتظار می کشیدیم که شب عید بیاید تا برنج با نان تافتون بخوریم؟ ˈشبای دیگه دو جور خورد وخوراک بیشتر نبود یا که نون با آبگوشت یا آبگوشت و نون یادته؟ یادت هست که شب های قبل از عید دو جور غذا بیشتر نبود یا نان با آبگوشت بود یا آبگوشت با نان؟ آداب و رسوم نوروز در تبریز مردم آذربایجان مردم ى اص یل هس تند .از جمل ه خص لت‌هاى این مردم مهمان‌نوازی،سلحشوری ،آزادمنشی ،مرزدارى و پایبندى به عقاید مذهبى است طرز معاشرت ،برخورد اجتماع ی ،تعارفات ،طرز برگزارى جشن‌هاى مل ى و مذه بى مثل مراسم نوروز و چهارشنبه‌سورى و سیزده‌به‌در ،عید غدیر خم ،میالد موال على (ع ) ، رسوم مهمانى و عروسی ،تعزیه و عزادارى و غیره در تمامى سرزمین ایران یکسان مى‌شود. اجراء از دیگر ویژگى‌هاى ایرانى در اخالق ملى مثل مهمان‌نوازی ،ادب و احترام و خوش سلوکى و حسن معاشرت در میان عموم ایرانیان ازخراسانى و آذربایجانى و کرمانى و کرد و بلوچ یکسان است . آئین‌ها و جشن‌هاى ملى: نوروزخوانى‌ها بیشتر توسط ‘سایاچى‌ها’ اجراء مى‌شده که در روستاها و گذر از روستائى به روستاى دیگر و شهرى به شهرى دیگر ،مژده رسیده بهار را مى‌دادند . از اوایل اسفند خانه‌تکانى آغاز مى‌شود .گذشته از خانه‌تکانى مى‌توان به سمنوپزی ،سفره ٔ هفت‌سین ،آب چهل یاسین ،دید و بازدید و سیزده‌به‌در اشاره کرد .در تمام این مراسم ،آب و سبزه به‌عنوان دو نماد حضور دارند که با نشانه‌هاى دیگرى همراه مى‌شوند . سمنو را زنان با وضو مى‌پزند و یک شب بیرون مى‌گذارند تا حضرت فاطمه (س) نقش پنجه ٔ خود را بر آن اندازد و آن‌را تبرک سازد . در سفره نوروز ،به‌ویژه در گذشته خوراکى‌هائى چون ماست دست نزده ،برنج سفید پخته یا خام ،گوشت و غذاهائى که اصو ًال نشانه ٔ برکت و محصول خوب باشد مى‌گذارند .نمادهائى مانند آینه ،تخم‌مرغ ،سمنو ،سبزه ،شیرنی ،آب چهل یاسین نیز در کنار آن قرار مى‌دهند که ترکیبى از برکت و بارورى باشد . در برخى مناطق آذربایجان شرقی ،مردم کوزه یا کاسه‌اى آب را نزد روحانى محل مى‌برند و روحانى بر آن چهل‌بار سوره ٔ یاسین مى‌خواند و فوت مى‌کند .سپس این آب تبرک را بر گوشه و کنار خانه به‌ویژه بر دام‌ها و محصوالت مى‌ریزند و به کودکان مى‌دهند ،تا هم برکت و بارورى را زیاد کند و هم شفا بخشد .غالتى مانند گندم ،جومیا حبوبات را چندین روز مانده به عید سبز مى‌کنند و سر سفره مى‌گذارند. در دید و بازدیدها ابتدا کوچکترها به دیدن بزرگترها مى‌روند و این دیدارها تا سیزده نوروز ادامه مى‌یابد و در روز سیزده همه به صحرا مى‌روند و سبزه‌ها را به آب مى‌اندازند و به جشن و شادى مى‌پردازند .و دخترها با آرزوى ازدواج ،سبزه‌ گره مى‌زنند .پس از تحویل سال ،مردم نخست به گورستان مى‌روند و سپس به دیدن بازماندگانى که تازه عزیزى را از دست داده‌اند . رسم است که کودکان صبح روز عید ،کیسه ٔ کوچکى در دست گرفته و به بازدید خانه‌هاى اقوام بروند و صاحب‌خانه‌ها نیز چیزهائى مثل تخم‌مرغ رنگ کرده ،گردو ،شیرینى و گاه پول و جوراب به آنها مى‌دهند .چند روز بعد از عید نیز خوانچه‌هاى عیدیانه آماده مى‌شود .هر خوانچه شامل پارچه ،کفش ،جوراب ،شیرینی ،برنج خام و…است که براى عروس خانواده یا دختر خانواده که تازه ازدواج کرده مى‌فرستند. چهارشنبه‌سورى: چهار آتش افروزى در چهار چهارشنبه به عدد رمزى چهار اشاره دارد .فیثاغورس عدد چهار را اصل و ریشه ٔ طبیعت جاودان مى‌داند. چهار جهت اصلی ،چهار طبع انسانی ،چهار عنصر حیات اشاره به امر واحدى دارد . در آئین چهارشنبه‌سوری ،عدد چهار حکایت از چهار وجه طبیعت دارد که به‌تدریج عنصر واحد طبعیت ،سال ،مکان یا هر پدیده ٔ چهاروجهى را مى‌سازند .به این ترتیب اولین چهارشنبه منسوب به باد است .دومین خاک است ،سومین آتش و چهارمین آب که در این زمان از یخ بستن خاک کاسته مى‌شود و زمین نفس مى‌کشد .صبح آخرین چهارشنبه‌سورى مردم بر سر آب رفته و از روى آن مى‌پرند و مى‌خوانند : آتیل ماتیل چرشنبه ( عاطل و باطل شود چهارشنبه بختیم آچیل چرشنبه ( بختم باز شود چهارشنبه آخرین چهارشنبه ٔ اسفند با بارورى طبیعت همراه است .در روستاها چهارشنبه ٔ آخر سال را ‘ چرشنبه‌خاتون’ مى‌گویند و زنان باالى اجاق خوراک‌پزى با آرد شکل زنى زیبا را مى‌کشند و زیر آن یک آینه و شانه مى‌گذارند تا وقتى چرشنبه خاتون آمد سرش را شانه بزند. این رسم تأکید بر بارور شدن زمین در آخرین روزهاى اسفند دارد .در میان مردم آذربایجان شرقى هر چهارشنبه نامى دارد . مفصل‌ترین مراسم آخرین چهارشنبه‌سورى آن است که در آن شب برنج سفید پخته و همراه با آجیل و شیرنى بر سفره قرار مى‌دهند. پسران جوان و نوجوان شالى برداشته و از سوراخ باالى بام که محل خارج شدن دود تنور و تهویه است آن‌را پائین مى‌اندازند . صاحب‌خانه نیز مقدارى آجیل و شیرینى در گوشه ٔ سال مى‌بندد تا پسر آن را باال بکشد.اگر پسر خواهان دختر خانواده باشد ،شال را باال نمى‌کشد. با تشکر از توجه شما 20