صفحه 1:
صفحه 2:
دانشگاه جامع علمی - کاربردی
مرکز آموزش علمی- کاربردی فرهنگی هنری شهرداری تهران
نام استاد: سرکار خانم مقدم
گردآورندگان : زهرا صائمی- مهناز جوادزاده - زهرا کلانتر
سال تحصیلی 06
صفحه 3:
ابعاد و زوایای بررسی ساماندهی فرهنگی
صفحه 4:
مقدمه
ساماندهی فرهنگی در ایران را از زوایای مختلفی می توان مورد بررسی و آسیب شناسی قرار داد. یکی از این زوایا. قوانین و برنامه های
فرهنگی با بهعبارتی نظام کلان خط مشی گذاری است. در اين"بعد. اصول وسیاسته ایفرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مصوب شورای
عالی انقلاب فرهنگی). قانون برنامه توسعه اقتصادی. اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (اول تاچهارم). مصوبات فرهنگی مجلس
شورای اسلامی و آیین نامه ها و رویه هایخود سازمان های فرهنگی را می توان بهعنوان خطوط مشی فرهنگیجمهوری
اسلامی ایران نام برد. همچنین از زاویه مدیریت و عملکرد سازمان ها و نهادهای فرهنگی. می توان این بررسی را انجام داد.
صفحه 5:
برنامه های فرهنگی (قوانین و مقررات)
قوانین و مقررات بخش فرهنگ بیشتر شامل:
اصول و سیاست های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران . قوانین برنامه اول. دوم. سوم و چهارم
توسعه اقتصادی. اجتماعی و فرهنگی. مصوبات مجلس شورای اسلامی. بخشنامه های دولت و
آیین نامه ها مقررات خودسازمان ها و نهاده ای فرهنگی است. در خصوص اصول و
سیاست هایفرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فصول قبل توضیحات لازم ارائه شدهاست.
در این فصل در خصوص سایر قوانین و مقررات حوزه فرهنگ. به بحث و بررسی خواهیم پرداخت.
تاکنون چهار برنامه توسعه اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی در کشورمان به تصویب رسیده است. این
برنامه ها مهم ترین اسنادی هستند که مجریان براساس آن. در بخش های مختلف دست به
اقدام می زنند و عملکرد آنها را نیز می توان براساس اهداف تعیین شده در این برنامه ها مورد
ارزیابی قرار داد. در برنامه های چهارگانه توسعه. سال های ۰۶۸-۷۳ ۰۷۴-۷۸ ۷۹-۸۳ و ۸۴-۸۸
برای بخش فرهنگ اهداف کیفی و کمی متعددی در نظر گرفته شده است. این اهداف را از زوایای
مختلف میتوان ورد بررسی و تحلیل قرار داد . در خصوص اهداف کمی, با توجه به
گزارشات موجود -رسمی و غیررسمی- می توان تا حدودی اين بررسی را بهراحتی انجام داد.
اما در خصوص اهدافکیفی این کار بسیار دشوار است. قبل از آنکه این بررسی را آغاز کنیم .
ابنتدالازم است بدانیم برنامه ها و اهصسداف بخش فرهنگ در برنامه هسای توسعه اقتصادی,
اجتماعی و فرهنگی چگونه و توسط چه سازمان ها و اشخاصی تدوین می شوند.
صفحه 6:
بررسی نظام برنامه ریزی برنامه های چهار گانه توسعه
براساس اسنادی که سازمان برنامه و بودجه منتشر کرده است. اولین برنامه های
توسعه اقتصادی. اجتماعی و فرهنگی کشور . براساس تصمیمات کمیته ها و شوراهای
مختلفی تدوین شده است که در جلسات متعدد بر روی برنامه پیشنهادی سازمان ها و
نهادهای مختلف بررسی های لازم را انجام داده و اتخاذ تصمیم کرده اند. سازمان برنامه
و بودجه (تا زسان ادغام) و سازمان مدیریت و برنامه ریزی در برنامه ریسزی
های انجام شده. محوری ترین وتأثیرگذارترین سازمان ها بوده اند . همچنین
نظام برنامه ریزی برنامه هاي چهارگانه توسعه تا حدودی شکل مشابهی دا
صفحه 7:
2 6 و2( 306 کشاهت ولفاعنع) 2 »اد
مجلس
|
هیئت وزیران
|
شوراى برنامهريزى امور اقتصادی
|
ستاد برنامهریزی
شورای تلفیق آمور اجتماعی و عمومی
|
شورای برنامهریزی فرهنگ, تربیت بدنی و توریسم
صفحه 8:
در نظام برنامه ریزی برنامه های توسعه. نهاد عالی سیاست گذار . شورای اقتصاد بوده است که اعضاء آن عبارتند از:
رئیس جمهور سازمان برنامه و بودجه. وزیر آمور اقتصادی و دارایی. رئیسب کل بانک مرکزی. وزیر صنایع. وزیر معادن
و فلزات . وزیر کشاورزی. وزیر بازرگانی. وزیر جهاد سازندگی, وزیر کار و امور اجتماعی . وزیر نفشت و
وزیر نیرو. با توجه به جایگاه محوری و اصلی این شورا در نظام تصمیم گیری و سیاست گذاری. تصمیمات و مصوبات آن از
اهمیت بالایی برخوردار بودهاست. نکته قابل توجه این است که در این شورا نماینده ای از حوزه فرهنگ حضور
ندارد. به عبارتی دیگر. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آن عضو نبوده است و این یکی از نقایصی بزرگ برنامه ریزی
برناسه های توسعه محسوب می شده است. این نقص البته از دید مسئولان ذی ربط پنهان نبوده و بیهمین
دلیل تلاش کردند تا آن را مرتفع سازند. در جلسه مورخ ۲۳/۸/۱۳۷۱ شورای برنامه ریزی امور فرهنگ, تربیت بدنی و
توریسم. تصمیمی به شرحزیر اتخاذ نمود: طی نامه ای به امضاء آقای لاریجانی از مق-ام ري است جمهوری
( آقای هاشمی رفسنجانی) درخواست گردد ترکیب شورای برنامه ریزی امور اقتصادی تغییر یافته و نام آن به شسورای
برنامه ریزی امور اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی اصلاح شود و یک نماینده بخش فرهنگ نیز در آن عضویت یابد
در سطح پایین تر از شورای اقتصاد. ستاد برنامه ریزی یا به عبارت دقیق تر. ستاد برنامه ريزى امور اقتصادى قرار دارد. اين
ستاد ۲۲ عضو داشت و تنهاعضو فرهنگی آن مدیر کل دفتر امور فرهنگ و هنر و تریست بدنی سازمان برنامه و
بودجه بوده است. این ستاد شامل چندین شورا و کمیته بوده است که در میان آنها. هيج شورا یا کمیته ای با نام فرهنگ
صفحه 9:
ردپای تصمیم گیرندگان حوزه فرهنگ را در شورای تلفیق امور اجتماعیو عمومی می توان سراغ گرا
دارای پنج زیرمجموعه بوده که یکی از آنها فرهنگ. هنر و تربيت بدنی است. اعضاء این شورا عبار تند از:
معساون امور اجتماعی» معاون امور مناطق و مجلس؛ مشاور معاونست امسور اجتماعی» مدی کل دفتر امور
فرهنگ» هنر و تربیت بدنی» مديركل دفتر امور بهداشت و درمان» مدیرکل دفتر آموزش عصومی » عالى و
تحقیقات و مسدیر کل امسورعمومی و دفاعی که همگی آنها از سازمان برنامه و بودجه بوده اند.
صفحه 10:
شورای برنامه ریزی فرهنگ و تربیت بسدنی در هنگسام تسدوین برنامسه دوم توسعه؛ دارای هشت عضو بوده است که عبارتند از:
۱- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
۳- ریاست سازمان تربیت بدنی؛
۳-ریاست سازمان صدا و سیما:
۴- مدیرکل دفتر فرهنگ و ارشاد اسلامی سازمان برنامه و بودجه به عنوان دبیر شورا؛
۵- سه نفر متخصص در امور بخش به انتخاب اعضا ء شورا (مدیر دفترطرح و برنامه ریزی فرهنگ و ارشاد اسلامی . مشاور
رئيس سازمانتربيت بدنى و قائم مقام صدا و سيما)؛
۶- یک نفر نماینده بخش خصوصی به انتخاب اعضاء شور (معساون بنیادرئیس سازمان سياحتى و مراكز تفريحى بنياد مستضعفان)؛
نکته قابل توجه در خصوص اعضاء شورای برنامه ریزی فرهنگ و تربیست بدنی و توریسم. انتخاب معاون بنیاد مستضعفان . به
عنوان نماینده بخش خصوصی است و این امر نشانگر آن است که در نظام برنامه ریزی برنامه دوم نه تنها اهمیتی به بخش
خصوصی داده نشده است؛ بلکه جایگاه اندک آن نیز در عمل توسط بخش دولتی تصاحب شده است.
شورای برنامه ریزی فرهنگ. تربیت بدنی و توریسم دارای سه کمیته بانام های کمیته تخصصی برناسه ریزی فرهنگ و
توریسم. کمیته تخصصی برنامه ریزی صدا و سیما و کمیته تخصصی برنامه ریزی تربیت بدنی و ورزش بوده است.
صفحه 11:
ودیف أسمت در کمیته
لام ونم حاوادگي لهادمتبوع لسمت در نهاد
9 أمدير دفت له یز
1 أقاي فوعلم رئيس زارت فرهنگ و ارشاد ير دفتو طرح و برنامه ريزي
۳ دبیر کمیته أكارشناس دفتر فرهنك. هنر و تربیت بدني
2 آقاي زماني زنوزي لسازمان برنامه و بودجه؛ ی
١ 3 آقاي مسجد جامعي عضو وزارت فرهنگ و ارشاد معاون آمور فرهنگي
4 آقاي سبح oa ارت فرهنگ و ارشاد أنعاون امور يزوهث
225 آقاي ستاريان أعضو زارت فرهنگ وارشاد أكارشناس دفتر طرح و برامه ريزي
6 آقاي ad he آرت فرهنگ و ارشاد عات الجر ني
7 آقاي شرمتزاده oa أمازمان ميراث فرهنكي. سا
8 آفاي پولني أعضو أمازمان تبليغات اسلا و
أكانون يرورث. ودكانو توجوانا
Sa ع نون برورش فكري كودكانو نوجوانان ون
توضیح: افراد زیر برحسب مورد در جلسات کمیته برنامه
ك نفربرحسب موردز دستگاه ريزي فرهنگ و توریسم حضور داشتهاند.
ور أث تفر برحسب مورا دستگاههاي a يزي فرهنک و توریسم حضور داشتها
پوشش
1 آقاي وطن دوست اعضو أمازمان خبرگزاری ج..۱: مد بر طرح و برنامه
2 __آقاي علیمحمدي | لسازمان مدارك فرهنگي انقلاب.
3 __آقایمقلفری فرد عضو آسازمان حج و زیارت أمدير روابط عمومي
آقاي حجت الاسلام كي أحلون سازمان آوقاف و أدورخيرية
پر آفاي م گيوي ore a أون سازمان اوقاف و امورخيري
آمدیر دفتر برنامهريزي و
صفحه 12:
اهداف بخش فرهنگ در برنامه اول توسعه (۱۳۶۸-۱۳۷۲)
در برنامه اول توسعه اقتصادی. اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامیایران ۲۲ هدف کیفی, ۴
استراتژی, ۱۰ سیاست کلی و ۱۰ هدف کمی برای حوزه فرهنگ در نظر گرفته شده است. اين اهداف
1- پرورش و تعالی انسان با ارزش های والا و جهان شمول اسلامی:
۲- بازیافت دقیق معارف و مفاهیم ارزشی. فرهنگ و هنر اسلامی و نشر و تبلیغ آن در ایران و
جها
۳- تقویت روحیه ملى. تشویق و ارتقاء حس احترام به قانون و حقوقانسان و حفظ آزادگی او و
تعمیق و گسترش حس وظیفه شناسی وایثار در جامعه؛
۴- ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی براساس ایمان و تقوی و مبارزه با کلیه مظاهر
فساد و تباهی:
۵- بالابردن آگاهی های عمومی در همه زمینه ها؛
۶- تقویت روحیه بررسی و تتبع و ابتکار در تمام زمینه های علمی. فرهنگی و اسلامی؛
۷- ایجاد زمینه های مساعد برای مشارکت عامه مردم در امور اجتماعی:
صفحه 13:
اهداف شماره ۴ الی ۸ مستخرج از قانون اساسی هستند.
۸-توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین همه مردم؛ 7
٩-بهبود کمی و کیفی آغبار و امور تحقیقاتی در سه بخش تولید. گردآوری و
۰-بهبود شاخصهای کیفیت در بخش؛
های فرهنگی و هنری و رونق فرهنگی در جامعه:
۲-توسعه, تقویت و اعتلای فرهنگ مکتوب و روابط فرهنگی در کشور, به عنوان مهم ترین عوامل گسترش فرهنگ:
,سعه و اعتلای هنر کشور و تحکیم جایگاه اجتماعی آن:
۴-حفاظت. احیا و معرفی میراث فرهنگی کشور و آثار و ارزش هسای فرهنگی انقلاب و دفاع مقدس و بهبسود و گسترش پژوهش در ایسن زمینه:
یت روابط. مبادلات و همکاری های اسلامی و بین المللی در جهت نشر و تبلیغ معارف اسلامی. صدور فرهنگی انقلاب و انتقال مناسب
دستاوردهای سازنده فرهنگی از دیگر کشورهای جهان به داخل کشور؛
۶-گسترش و بهبود بررسی ها و ت ادی فرهنگی و بین المللی و حراست از زبان فارسی و توسعه تحقیقات کاربردی در امور فرهنگی به عنوان پشتوانه
اصلی کلیه فعالیت ها و برنامه ها؛
۷-توسعه و اعتلای پژوهش. آموزش . رشد و پرورش استعدادها و خلاقیتهای فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان؛
۸-کمک به تبیین صحیح مفاهیم توسعه (اعسم از توسعه فرهنگی. اقتصادی. صنعتی. بهداشتی. کشاورزی, علمی و..۰) در جامعه؛ -۱٩ گسترش و پوشش
مطبوعات خبری و بهبود نشریات فرهنگی وعلمی در جهت اعتلاء آگاهی های عمومی و تحکیم پیوندهای اسلامی و ملی:
۰- بهبود نظام توليد و توزیع روزنامه. مجله و كيفيت مطالب آنها: 1
سعه و تقویت حوزه های علمیه و مدارس دینی کشور و مدارسزیرپوشش آنها در خارج از کشور:
۲-توسعه و بهبود حراست از موقوفات. ترویج سنت نبوی وقف و اسورخیریه و گسترش فرهنگ و حل معضلات اجتماعی.
استراتژی
-تأكيد بر احياء. رشد و تسری فرهنگ و ارزش هسای اسلامی در روابسط اجتماعی و اعتلاء آگاهی های عمومی با عنایت به حفظ همبستگی ملی و رعایت
تنوع وجوه منطقه ای و بومی و اطلاعات مخاطبان
کسترشیمبادلت و سمكارى هاى بين لملی یت همبستگی اسلامی در جهان و انتقا
به کشور؛
همگاني کردن فعالیت هاي فرهنگی و پرهیز از تفکر دولتي کردن امورفرهنگي با تأکید بر سیاست هاي نظارتي و هدا
صفحه 14:
سیاست های کلی
۱- اولویت دادن به کودکان و نوجوانان و اقشار و مناطق محروم دربرنامه های فرهنگی و هنری داخل کشور:
۲- اولویت دادن به کشورها و مجامع اسلامی و ایرانیان در برنامه هایفرهنگی و هنری خارج از کشور؛
۳- اولویت دادن به آموزش و نیروهای انسانی. پرورش استعدادها و خلاقیت ها و نیز طرح های حمایتی در
مجموعه برنامه های فرهنگی وهنری؛
9- جلو كبرى از كافش شاخص نسبت فارفيت هاى موصود به جمعيست كشوره
۵- هدایت سرمایه كذارى ها و مشاركت هاى مردمى در جهت تأميننيازهاى عمده بخش؛
۶- سازماندهی و ترویج بازار محصولات فرهنگی و هنری و سازماندهی وبهره برداری از امکانات فرهنگی دستگاه
هاى دولتى غير فرهنكى؛
- بازسازى. نوسازى و تجهيز ظرفيت هاى موجود و بهره بردارى حداكثراز آن. به همراه بهره كيرى از در آمدهاى
حاصل در بخش؛
۸- سازماندهی و هماهنگی تشکیلا:
گذاریها؛
. برنامه ها و فعالیت ها با عنایست به تمرکز در برنامه ریزی و سیاست
صفحه 15:
ا
اهداف کمی و برنامه ها و سیاست های اجرایی ۱ |
۱- پژوهش. حفظ احیاء و معرفی میراث فرهنگی کشور؛
۲- گسترش فرهنگ و هنر؛
۳- انجام فعالیت های فرهنگی بین المللی؛
۴- پرورش و رشد استعدادهای فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان؛
۵- خدمات اداری؛
۶- خبرگزاری؛
-٩ اداره و نظارت بر موقوفات و اماکن مذهبى.
صفحه 16:
فرهنگ در برنامه دوم توسعه (۱۳۷۴-۱۳۷۸)
قانون برنامه پنج ساله دوم توسعه اقتصادی. اجتماعی و فرهنگی جمیهوری
اسلامی ایران. برخلاف سایر قوانین توسعه کشور. اهدا ف و
برنامه های فرهنگی کشور را به صورت مجزا در یک بخش و يا فصل
مشخص ذکر نکرده است. با این حال از مطالعه کل این قانون می توان مواد
و تبصره های مربوط به بخش فرهنگ را استخراج کرد. برنامه دوم توسعه.
۶ هدف کلان و کیفی رادر نظر داشته است که ۲ هدف آن به صورت
مشخص به بخش فرهنگ مربوط می شود. این اهداف عبارتند از:
۱- رشد فضایل براساس اخلاق اسلامی و ارتقاء کمی و کیفشی
فرهن گعمومی جامعه؛
۲- هدایت جوانان و نوجوانان در عرصه های ایمان مسذهبی.
فرهنگ خودی. خلاقیت. علم هنر. فن و تربیست بدنی و مناسبات
انسانی. خانوادگی و اجتماعی, همچنین مشارکت در صحنه های
فرهنگی, اجتماعی. سیاسی و اقتصادی.
صفحه 17:
برای تحقق اهداف فوق ۳۲ خط مشی در نظر گرفته شسده کسه ۱۸ خسطمشی برای هدف اول و بقیه برای هدف دوم بسوده اسست.
اين خط مشى ها عبارتند از:
-١ معرفى و ترويج شخصیت. اخسلاق. افكار و آثار حضرت امام خمينى(ره)؛
۲- سازماندهی و سیاست گذاری هماهنگ در امر فعالیت هسای فرهنگی ودر زمینه های اخلاقی و معنوی جامعه؛
۳- افزایش کمی و کیقی تولید و پخش برنامه های صدا و سیما به عنواندانشگاه عمومی کشور
۴-کسترش آموزش های مستقیم در زمینههای اخلاقی و معنوی. با توجه به نیاز گروه های مختلف سنی. به ویژه نسل جوان و نوجوان ونیازهای هر
منطقه:
۵ -گسترش فرهنگ و ارزش کار, و شایستگی های فردی و اجتصاعی برمبنای مشارکت عمومی:
۶-پرورش روحیه مسئولیت پذیری , نظم و انضباط. تعاون عصومی وهمبستگی اجتماعی؛
۷-تشکل و سازماندهی مناسب در تمامی ارگان هاء سازمان ها و نهادهای موجود که به نحوی در امور سیاست گذاری. تصمیم گیری و اجرای تبلیغاتی -
فرهنگی کشور فعالیت دارند؛
۸-گسترش فرهنگ قناعت و صرفه جویی. دوری از تجمل گرایی و اسراف و تبذیر در بخش های عمومی و خصوصی . و ارائه الگوهای مناسب زندگی؛
-٩ واگذاری فعالیت های اجرایی, فرهنگی . هضری . ورزشی ب دم وتقویت مشارکت عمومی با توجه به سیاست گذاری و نظارت دولت؛
۰- پرورش روحیه همبستگی ملی. احترام به قانون و ارزش های انقلاب اسلامی. حفظ قداست خانواده و تقویت روحیه مسئولیت پذیری ومشارکت در
امور سیاسی و اجتماعی؛
۱-همگانی کردن ورزش و گسترش فعالست های تر بست بدنی, به خصوص بین جوانان به منظور پرورش جسم و روح و پربارکردن اوقات فراغت عموم
۲-توجه ویژه به برنامه ریزی ها و اختصاص امکانات به مسائل تربیست بدنی» و پرکردن اوق ۰
۳-مشارکت بیشتر زنان و بانوان در امور اجتماعی. فرهنگی. آموزشی و اقتصادی با حفظ شئونات خانواده و ارزش هسای متعالی شخصیت اسلامی زن؛
كليه امكانات و دستكاه هاى ذى ربط در جهت ريشه كنى اعتياد. مبارزه با مفاسد اجتماعى و تهاجم فرهنگی؛
۵-تلاش برای شناخت ترفندهاء ابزارها و شیوه های تهاجم فرهنگی دشمن و برنامه ریزی برای مقابله جدی با آن؛
صفحه 18:
۱۶-توجه به سازماندهی و توسعه فعالیت مساجد به عنوان پایگاه هسایرشد فضایل اخلاقی و ارزش های معنوی؛
۷-تقدم پرورش بر آموزش در امور سیاست گذاری. برنامه ریزی و اجرادر سطوح مختلف آموزشی و کل جامعه؛
۸-استمرار کمک های مستقیم دولت به بخش فرهنگ. و تقویت وتوسعه آ
٩-تقویت تفکر و گرایش های اسلامی. ایمان مذهبی و ترغیب به عملصالح و تشویق به انجام فرایض دینی و تعظیم شعاثر مذهبی؛
۰-ترویج رفتار مناسب فردی. خانوادگی و اجتماعی و مبارزه با رواجالگوهای ناهنجار رفتاری ناشی از تراوش فرهنگی بیگانه
۱- معرفی ابعاد گوناگون سیره اهصل بیست (علسیهم الصلوه والسلام) به عنوان الگوهای متعالی رفتار فردی و اجتماعی؛
۲- ارتقاء بینش اعتقادی و سیاسی در زمینه اماست و رهبری جامعسهاسلامی؛
۳- اهتمام به امر پرورش روح خلاقیت. نوآوری در زمینه های علمی, فرهنگی و هنری؛
۴- برنامه ریزی برای کشف و پرورش استعدادهای درخشان و برجسته . و هدایت آنها در زمینه های مورد نیاز کشور و جلوگیری از فرار
مغزها؛
۲۵- آگاه ساختن جوانان نسبت به مواریث غنی فرهنگی. اسلامی و ملسی و مبارزه با روحیه حقارت و از خود بیگانگی در برابر فرهنگ
ee
۶- تقوبت حس خوداتکایی و اعتصاد به نفس و اغتنام فرصت های شغلی؛
۳۷- خوانی؛
۸- شناساندن دشمنان داخلی و خارجی و تقویت روح مقاومت در برابر تهاجم فرهنگی. مفاسد اجتماعی و بزهکاری؛
۹- برنامه ریزی برای استفاده مطلوب از اوقات فراغت؛
۰- توجه لازم به سلامت جسم. نشاط روح . حفظ شادابی و تسراوت جوانی ازطریق توسعه ورزش همگانی؛
۳۱- ترغیب نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده با تسهیل شرایط. تصدیل توقعات. کاهش تشریفات و آگاهی نسبت به روش ها و
معیارهای شرعی در انتخاب همسر و حقوق خانواده؛
۲- ایجاد زمینه های لازم جهت مشارکت فعال جوانان در امور سیاسی , اجتماعی و اقتصادی و تقویت روحیه تعاون و مسئولیت پذیری.
علاوه بر اهداف و خط مشی های فوق. در برنامه توسعه دوم و در زیرمجموعه ماده واحده این برنامه.
صفحه 19:
چندین تبصره به بخش فرهنگ مربوط می شوند. این تبصرهها و محتوای اصلی آنها به صورت زیر است:
تبصره ۵۵- هصاهنگی در تبیین. تنظیم. تدریس و اشاعه افکار. آثار و آرمان های حضرت امام خمینی(س) و معرفی شخصیت
برجستهایشان در داخل و خارج کشور؛
تبصره ۵۶- رشد فعالیت های فرهنگی و مقابله با تهاجم فرهنگی؛ تبصره ۵۷- ایفاء نقش فعال در مجامع فرهنگی و خبری جهان؛ تبصره
۵۸- ارتقاء سطح علمی و کارآرایی دست اندر کاران برنامه های فرهنگی. هنری و ورزشی؛
تبصره ۵۹- تولید و تأمین برنامه های تلویزیونی . و توسعه و بهره بسرداری از شبکههای تلویزیونی شهرستان ها:
تبصره ۶۰- پربارکردن اوقات فراغست دانش آموزان و بالشدگی نسل جوانکشور
صفحه 20:
اهداف بخش فرهنگ در برنامه سوم توسعه(۲) (۱۳۷۹-۱۳۸۳)
۱-گسترش عدالت اجتماعی و فراهم کردن امکان استفاده عادلانه اقشارمختلف جامعه از کالاها و خدمات فرهنگی؛ ورزشی و هنری به منظور ایجاد تعادل و
کاهش نابرابری ها (ماده 0۵۵:
۲-استفاده از توانمندی های شوراهای اسلامی شهر و روستا در انجام امور دینی و فرهنگی (ماده 0۵۶:
۳-اهتمام ویژه به حل مسائل جوانان, اعتلا و رشد نسل جوان کشور واستفاده بهینه از استعدادها و توانایی های این نسل (ماده 0۵۷): ۴- زمینه سازی برای
ایفای نقش مناسب زنان در توسعه کشور و تقویست نهاد خانواده (ماده 0۵۸:
۵- اعتلاء معرفت دینی و قرآنی و بهره گیری از اندیشه های والای حضرت امام خمینی(ره) و رهنمودهای مقام معظم رهبری. حضرت آیست ... خامنه ای, در
تحکیم مبانی فکری ارزش های نقلاب اسلامی و فرهنگ جهاد و شهادت در جامعه به ویژه در جوانان و نوجوانان (ماده 0۵۹: ۶- گزارش های پژوهشی,
پایان نامه ها و نرم افزارهای چندرسانه ای به عنوان »اثر« مشمول مفاد قانون حمایت حقوق موّلفان و محققان و هنرمندان مصوب ۱۱/۱۰/۸۴ می شود
(ماده ۱۶۰)؛
۷- بازسازی سینماها و مجتمع های فرهنگی. همچنین ساخت سینماها و مجتمع های فرهنگی جدید و تالارهای نمایش در شهرهایی که بیش از پانزده هزار
نفر جمعیت دارند (ماده 01۶۱؛
پژوهش ها
۸- شناخت تحولات فرهنگی جامعه. افزایش کارایی دستگاه های فرهنگی. ساماندهی مجموعه فعالیت های موّثر بر فرهنگ عمومی جامعه و
اعمال نظارت مستمر بر فعالیت های فرهنگی (ماده ۱۶۲):
٩-گسترش فضاهای مذهبی و مساجد (ماده ۱۶۳):
۰-خرید ارز از گردشگرانی که به ايران مى آيند و تأمين ارز آنها به هنكام خروج (ماده (FF
١-حفظ و حراست از ميراث فرهنكى كشور (ماده ه8()؛
۲-مرمت و احیاء بافت ها و بناهای تاریخی (ماده 1۶۶):
۳-تحقق رهنمودهای مقام معظم رهبری دایر به جهت دهی رسانه هابه سمت سالم سازی فضاهای عمومی در جهت رشد آگاهی ها. فضای لاخلاقی. اطلاع
رسانی صحیح و تحقق سیاست های کلی برنامه سوم توسعه کشور (ماده ۶۷):
۴-واریز عوارض ناشی از وارد و تولید کسردن گیرنده های تلویزیسونی رنگی به در آمد عمومی جهت تولید و تأمین برناصه های تلویزیسونی وتوسعه و
بهره برداری از شبکه های تلویزیونی شهرستان ها (ماده 1۶۸).
صفحه 21:
اهداف بخش فرهنگ در برنامه چهارم توسعه (۱۳۸۴-۱۳۸۸)
۱- رونق اقتصاد فرهنگ. افزایش اشتغال, بهبود کیفیت کالا و خدمات. رقابت پذیری. خلق منابع جدید. توزیع عادلانه محصولات و خدمات
فرهنگی. ایجاد بستر مناسب برای ورود به بازارهای جهانی فرهنگ وهنر و تأمین فضاهای کافی برای محصولات فرهنگی (ماده ۱۰۴)؛
۲- استفاده از توانمندی های شوراهای اسلامی شهر و روستا در انجام امور دینی و فرهنگی, بازسازی سینماها و مجتمع های فرهنگی. ساخت
سینماها و مجتمع های فرهنگی جدید و تالارهای نمایش درشهرهایی که بیش از ۰۰۰/۱۵۰ نفر جمعیت دارند. همچنین
تعریفشاخص های فرهنگی و تولید اطلاعات مربوط به آنها و اندازه گیری تحولات شاخصهای مزبور (ماده ۳(6۱۰۵)؛
۳- تعمیق ارزش ها. باورهاء فرهنگ معنویست و حفظ هویست اسلامی - ایرانی. اعتلاء معرفت دینی و توسعه فرهنگ قرآنی (ماده 0۰۶؛
۴- گسترش فضاهای مذهبی و مساجد . ضمن حفظ اصل ساماندهی ساخت و ساز. احیاء. تعمیر و تجهیز مساجد ازطریق مشارکت های
مردمی و شورا های شهری و روستایی (ماده ۴2/۱۰۷):
۵- تزنده و نمایان نگهداشتن اندیشه دینی و سیاسی و سیره عملی حضرت امام خمینی(ره) و برجسته کردن
معیاراساسی در تمام سیاست گذاری ها و برنامه ریسزی ها و تسری آن درمجموعه ارکان نظام (ماده ۱۰۸)؛
۶- حفظ و شناساندن هویت تاریخی ایران و بهره گیری از عناصر ومولفه های هویت ایرانی به ویژه زبان فارسی (ماده ۱۰۹)؛
۷-رویج فرهنگ صلح. مفاهمه. عدم خشونت و همزیستی مسالمت آمیسزمیان ملت ها در مناسبات بین المللى و تحقق كفتكو ميان فرهنك ها و تمدن
ها (ماده ۱۰
۸- تقویت نقش زنان در جامعه و توسعه فرصت ها و گسترش سطحمشارکت آنها (ماده 4011
a یت جایگاه جوانان در جامعه و اهتمام ویژه به اعتلا و رشد و تعالی نسل جوان (ماده ۱۱۲)؛
۰- تجلی و توسعه مفاهیم و نمادهای هویت اسلامی و ایرانی در ساختار سیاسی, اقتصادی. اجتماعی و علمی و نیز تعامل اثربخش ميان ايران
فرهنكى. تاریخی, جغرافیایی و زبانی با رویکرد توسعه پایدار (صاده۱۱۳):
آن به عنوان یک
صفحه 22:
بزوهش ها
-١ اهتمام ملى در شناسايى . حفاظقت. بزوهش. مرمت,. احيا. بهره بردارى و معرفى ميراث
فرهنكى كشور و ارتقاء توان كردشكرى. توليد ثروت و اشتغال زايى و مبادلات فرهنكى در كشور (ماده ۱۱۴):
17- حفظ و حراست از ميراث فرهنكى و مرمت و احياء بافت ها و بناهای تاریخی فرهنگی (ماده HOUND
یدآورندگان آثار فرهنگی و هنری. امنیت شغلى اصحاب فرهنگ و هنر. و مطبوعات و اهل
» همچنین بسترسازی برای حضور بین الملسی در عرصه های فرهنگی و هنری و تنظیم مناسبات و
روابط میان اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با اسورفرهنگی و هنری.
صفحه 23:
دستگاه های متصدی و مجری امور فرهنگی در برنامه های توسعه کشور
قانون برنامه اول توسعه ٩ دستگاه عمده دولتی را به طور مستقیم دست اندرکار اجرای بخش فرهنگی برنامه
دانسته است . اما درعین حال درمقدمه بخش فرهنگ متذکر شده است: بار اصلی فرهنگ سازی بر عهده مردم
اط و مشارکت سودمند دولت و مردم بهره می گیرد.
مسئولیت دولت. نه آفرینش فرهنگ: بلکه فراهم آوردن امکانات و موجبات فرهنگ اندوزی و فرهنگ آفرینی ی درواقع
تسهیل فرهنگ سازی و مبادلات فرهنگی است؛ زیرا فرهنگ میراث و دستاوردی همگانی است(6).
این دستگاه ها و سازمان ها عبارتند از:
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان های تابصه آن (خبرگزاریجمهوری اسلامی ایران. سازمان حچ و
اوقاف و امور خیریه. سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و
ارشاداسلامی). سازمان میراث فرهنگی کشور. سازمان تبلیغات اسلامی. کانون پسرورش فکسری
کودکان و نوجوان ان و موژسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. همچنین این قانون. در بخش فرهنگ از
انجمن آثار و مفاخرفرهنگی نیز یاد کرده و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایسران را در بخشی مجزا ذکر کرده است.
در سایر برنامه های توسعه, از دستگاه های متولی و مجری فرهنگ به طور مشخص نامی به میان نیامده است؛ هرچند در
پاره ای موارد. برحسب ضرورت از برخی سازمان ها با ذکر نام یاد شده است. به عنوان مثال . در برنامه دوم توسعه. از
صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و مساجد به عنوان نهادهای فرهنگی نام برده شده و یا در برنامه های سوم و چه ارم
از برخى مؤسسات نظير مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمینی (ره) به عنوان دستگاهی فرهنگی اسم به میان آمده است.
است و از ۱
صفحه 24:
ارزیابی برنامه ها و اهداف بخش فرهنگ در برنامه های توسعه
برنامه های توسعه کشور در بخش فرهنگ دارای نقاط ضعف و قوت متعددی هستند که در ز
١.اهداف كي ‘
به يارهاى از آنها اشاره مى شود:
ه براى بخش فرهنك در برنامه هاى توسعهكشور بسيار كلى. مبهم و متعدد . اكرجه از اين ابهام و كلى بودن در
برنامه های اخیر تاحدودی کاسته شده است. مروری اجمالی بر برخی از اهداف کیفی تعیین شده در برنامه اول. نظیر »پسرورش وتعالی انسان « »رشد فضایل
اخلاقی« »مبارزه با کلیه مظاهر فساد وتباهی« »صدور فرهنگی انقلاب« »گسترش فرهنگ و حل معضلات اجتماعی« و غیره نشانگر نوعی آرسان گرایسی
در تدوین برنامه هایبخش فرهنگ است. برنامه هایی که احتمالا باید در طول چهار سال محقق شوند. این موضوع در مورد برنامه های دوم و تا حدودی
سوم وچهارم نیز مصداق دارد.
پژوهش های
۲.در بسیاری از موارد. میان اهداف کیفی و کمی. هماهنگی و سنخیت لازم وجود ندارد. قسمت عمده ای از اهداف کمی که در برنامه اول برای بخش
فرهنگ در نظر گرفته شده است. نظیر احداث و تکمیل۱۱۱ باب کتابخانه عمومی. اجرای ۲۰ دوره آموزشی ادبی و انتشاراتی آزاد. انتشار ۲۹۰ عنوان
جزوه و پوستر در تیسراژ ۰۰۰/۰۰۰/۱ نسخه. برگزاری ۹۸۰ نمایشگاه و مجمع فرهنگی داخلی و بین المللی. آموزش کلاسیک انواع رشته های هنر ۰۰۰
احداث مجتمع های سینمایی ۵ باب. احیا و تعمیر ۱۶۴۰ بنای تاریخی. اجرای ۲۸۰۰ طرح پژوهشی در زمینه میراث فرهنگی. فراهم آوردن زمینه
بازدیسد ۵ ۰۰۰/۰۰۰/۳ نفر از موزه ها و اماکن تاریخی. تأسیس فرهنگستان زبان فارسی. تجهیز. تقویت و توسعه ۲۰ کتابخانه در خارج کشور تأسیس
٠١ مركز انتشاراتى بين المللسی. انجام آموزشهای آزاد فرهنگی و هنری برای ۰۰۰/۰۰۰/۳ نفر. تأسیس و تجهیز ۴۰ مرکز ومجتمع فرهنگی و هنری,
ساخت دستگاه های فنی خبری, ایجاد ۱۴ دفتر خارج از کشور جهت اخبار و مطبوعات. تشکیل ۲۰ حوزه هنری در سراسر کشور. انتشار ۳۰۰ عنوان کتاب و
تولید ۸۰ فیلم. شناسایی ۱۸۰۰۰ مورد وقف ناشناخته و مواردی از این قبیل. اصولاً ارتباط چندانی با برنامه های کیفی ندارند و هیچ الزام منطقی وجود
ندارد که اگر اهداف کمی محقق شوند, اهداف کیفی نیز محقق خواهند شد. لذا اگر اهداف کمی به عنوان شاخص هایی برای تحقسق اهصداف کیفی وسنجش
آنها در نظر گرفته شده باشند. لما رتبط ین دو به خ ببی درک نشده است. بررسی آمارهای منتشر شده از سوی دولت. به صورت گزارش های
i رسال و با آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار اسران (مندرج در سالنامه های آماری). نشان می
شده در قانون برنامه های اول. دوم و سوم محقق شده |
همان گونه که گفته شد, تحقق اهداف کمی نمی تواند تضمین کننده تحقق اهداف كيفى باشد؛ زيرا اصولاً اهداف کمی در راستای اهداف
کیفی تعریف نشده و ارتباط منطقی با آن ندارد. به همین دلیل,برخی از صاحب نظران چنین نتیجه گرفته اند: »حتی اگر اهداف کمی ده برابر نیز بیش
از پیش بینی برنامه تحقق می یافت . لزوساً اهداف کیفی محقق نمی شد
صفحه 25:
۳.تفاوت های قابل ملاحظه ای به لحاظ صوری و شکلی در چهار قانون برنامه توسعه مشاهده می شود. این تفاوت ها از آن جهت اهمیت دارند که به
برداشت های متفاوت از اهداف منجر می شوند. در قانون برنامه اول. تعداد قابل توجهی اهداف کیفی در نظر گرفته شده است. برخى از اين اهداف.
اصولاً کیفی نیستند اما بااین وجود . در ردیسف اهدافکیفی ذکر شده اند. به منظور تحقق این اهداف. تعدادی اهداف کمی و همچنین سیاست هایی
که در اصل باید اهداف کمی را به اهداف کیفی پیوند می داد. پیش بینی شدند. قانون برنامه دوم. تفاوت هایی باقانون برنامه اول داشست. اولاً
فاقد اهداف کمی بود؛ هرچند در پیوست های لایحه این برنامه. از اهداف کمی هم نام بسرده شد و دربررسی عملکرد سالانه بخش های مختلف.
اين اهداف مورد توجه قراركرفت. ثانيً. اهداف كلان كيفى و كمى به صورت جداگانه ذکر گردید و بر حسب بخش ها و زیربخش ها تفکیک تشد و اینک»
چه تعداد ازاین اهداف فرهنگی محسوب می شوند. بیشتر به دریافت پژوهشگر ازماهیت اهداف بستگی دارد(۱۰).
قانون برنامه سوم و چهارم توسعه کشور به لحاظ شکلی , به یکدیگرشباهت دارند و در هر دو آنهاء اگرچه اهداف به صورت مجزا ومشخص
و با عناوین کیفی و کمی مشخص ن شده اند. اما اهداف کیفی و کلان با تیتر مشخص ذکر و اهداف خُرد و کمی در زیرمجموعه آنها قرار داده شده اند. .
۴. به نظر می رسد تداوم و استمرار لازم در پیگیسری اهصداف. به خصوص اهداف کیفی. در برنامه های توسعه مشاهده نمی شود . به
استثنایبرنامه چهارم که ۵ ماده و یک بند از مواد و بندهای قانون برنامه سوم در آن تکرار و بر پیگیری آنها تأکید شده است. در مجموع نصی تسوان
اهدافی را مشخص کرد که در هر چهار برنامه ذکر و بر تحقق آنها درتمامی برنامه ها تأکید شده باشد. این موضوع از آن جهست دارای اهمیت
است که اهداف کیفی به خصوص اگر از جنس فرهنگ باشند. سال ها تحقق آنها به طول می انجامد و اصولاً ییاز به زمان طولانی دارند. شاید دلیل
اینکه در برنامه های توسعه کشور اهداف مشخصی به صورت مستمر پیگیری نمی شود. تغییر فضای حاکم بر پرنامه ریزی است که با تغییسر حکومست
ها و ترکیب نمایندگان مجلس تغییرمی یابد. موضوعات جدید و متفاوتی به عنوان مسئله و هدف مطرح می شوند و برنامه ریزان توجهی به
اصول و سیاست های فرهنگی کشور (مصوب ۱۳۷۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی) نمی کنند . اگرچه این نکته بدان معنا نیست که اهداف تعیین شده
در برنامه های توسعه باید عیناً تکرار شوند. بدیهی است گنجاندن اهداف جدید با توجه به تحولات و شرایط جدید جامعه. جزء الزامات برنامه
ریزی است اسابحث این است که اهداف مشخصی نیز باید در بخش فرهنگی برنامه های توسعه به صورت مستمر پیگیسری شوند.
متأسفانه . عدم استمرار در برنامه ها و فقدان نگرش بلندمدت به پدیده های فرهنگی . به تصمیمات انفعالی و زودگذر در جامعه ایران منجر شده است
صفحه 26:
۵. اهداف تعیین شده برای بخش فرهنگ در برنامه های توسعه. علاوه بر آنکه کلی و مبهم هستند. با واقعیت ها و توانمندی های کشورمان نیسزهماهنگی و
سازگاری کمتری دارند. برخی از محققان حتی معتقدذ نامه ریزی فرهنگی در ايران تخیلی | زیرا در برنامه ریسزی ها . محدودیت های
احتمالی در شیوه های عمل. در میان مدت و درازمدتبه صورت یک عامل عمده در نظر گرفته نمی شود و اصولا نظامی برای کشف این محدودیت ها وجود
ندارد. یکی از مقتضیات برنامه ریزی فرهنگی تخیلی. مشکل نهادی است. براساس این نوع برنامه ریزی . جریان برنامه ریزی نیز به تبع آن شکل
نهادینه پیدا نمی کند. کارکرداصلی برنامه ریسزی توسعه فرهنگی آن است که هدفمند بودن وعقلانیت برنامه را در یک دوره طولانی تضمین کند.
لذا برنامه ریزی توسعه باید نهادی شود. نهادینه بودن . برنامه ریزی و سیاست ها راپیش می برد. اما جلوی انتخاب سیاست های نادرست را
ز این هدفمندی و عقلانیت است
نکته قابل توجه دیگر در اين خصوص آن است که آنچه در عمل اتفاق می افتد. در بسیاری از زمینه ها متفاوت از آن چیزی است که در برنامه ها
پیش شده است. به عنوان مثال. تقریباً در هر چهار قانون برنامه توسعه. یکی از اهداف عمده. پرهیز از دولتی شدن امور مربوط به بخش فرهنگ
بود. اما آنچه در عمل اتفاق افتاده است. دولتی شدن بخش فرهنگ است. در قانون برنامه اول و دوم. دولت برای تقوست بخضش خصوصی فعال
در اسرفرهنگ. رونق بازار کالاها و خدمات فرهنگی. تقویت استقلال اقتصادی این بخش و افزایش کمی و کیفی تولیدات فرهنگی . پرداخت AGL
به بخش فرهنگ را در دستورکار خود قرار داد و در طول ده سال, بیش از ۱۰۰۰ میلیارد ریال به صورت مستقیم و غیرمستقیم در بخش فرهنگ
هزینه کرد؛اما نحوه پرداخت این یارانه ها به گونه ای بود که به نظر نمی رسد اهداف اصلی از پرداخت يارانه تحقق یافته باشد . در خلال ایسن دو
برناسه. دستگاه هسای اجرایی جدید با اهداف نو و نانوشته به دستگاه های اجرایی موجود در بخش فرهنگ اضافه شدند و علاوه بر آنکسه موجب
گسترش دوباره کاری ها وموازی کاری ها شدند, اعتبارات اندک بخش فرهنگ نیز بین تعداد بیشتری ازدستگاه های اجرایی توزیع شدِ
صفحه 27:
سازمان ها و نهادهای فرهنگی
تحقق اهداف و برنامه های فرهنگی هر کشوری. مستلزم داشتن دستگاه ها و نهادهای اجرایی کار آمد است. بدون سازمان ها و نهادهای فرهنگی کار آمد
و اثربخش. تحقق هیچ برنامه ای حتی اگر در مطلوب تسرین شکل آن تدوین شده باشد. میسر نخواهد شد. برای آنکه بتوانیم علت عدم تحقق
برس سس رتست سین بر برنافه ها و قوانين بغش فرهتخه بايدسازمان ها و تهادهاى فرهتكي را نيز مسورد برونسى السراو
دهیم. لذا در این بخش, ابتدا سازمان ها و نهادهای فرهنگی موجود در اسران را شناسایی خواهیم کرد. سپس نحوه مطالعه اثربخشى و
کارایی آنها را سورد بحث وبررسی قرار خواهیم داد و درنهایت نقاط ضعف و اشکالات آنها را به بحث خواهیم کشید.
برخی مطالعاتی که تاکنون در خصوص سازمان های فرهنگی ایران صورت گرفته اند. این سازمان ها را از زوایای مختلف به چندین دسته تقسیم
بندی نموده اند. احمدی گرجی در تحقیقی که برای شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۳ انجام داده است. دستگاه های فرهنگی جمهوری
اسلامی ایران را به سه نوع تقسیم کرده است:
-١ نوع اول. دستگاه های فرهنگ محور. که مخاطبین عام دارند؛
۲- نوع دوم. دستگاه های فرهنگ محور با مخاطبین خاص؛
۳- نوع سوم. دستگاه هایی که مأموریت فرهنگ محوری ندارند. اما به کارهای فرهنگی نیز می پردازند.
در تقسیم بندی ایشان. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» سازمان تبلیغات اسلامی. سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. دفتر تبلیغات حوزه
علمیه قم و سازمان فرهنگی و هنری شهرداری به عنوان سازمان های نوع اول شناخته می شوند و سازمان ملی جوانان. حوزه هنری. کانون پسرورش
فکری کودکان و نوجوانان, سازمان دانش آموزی. کانون فرهنگی و هضری و مساجد جزء سازمان های نوع دوم محسوب شده و وزارت آموزش و
پرورش . سازمان تربیت بدنی. آموزش عالی (دانشگاه ها) و دانشگاه آزاد به عنوان سازمان هایی از نوع سوم به حساب می آیند(۸۴.
صفحه 28:
در تقسیم بندی ایشان. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان تبلیغاتاسلامی. سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. دفتر تبلیغات حوزه
علمیه قم و سازمان فرهنگی و هنری شهرداری به عنوان سازمان های نوع اول شناخته می شوند و سازمان ملی جوانان. حوزه هنری. کانون پرورش
فکریکودکان و نوجوانان. سازمان دانش آموزی, کانون فرهنگی و هضری و مساجدجزء سازمان های نوع دوم محسوب شده و وزارت آموزش و پسرورش +
سازمان تربیت بدنی. آموزش عالی (دانشگاه ها) و دانشگاه آزاد به عنوان سازمان هایی از نوع سوم به حساب می آیند(۸۴.
در تحقیق دیگری که توسط صالح اولیاء انجام شده است . دستگاه های فرهنگی براساس معیارهای زیر به چندین دسته طبقه بندی شده اند:
۱- سطوح مدیریت فرهنگی: بر این اساس دستگاه های فرهنگی به دو دسته راهبردی (شامل شورای عالی انقلاب فرهنگی. کمیسیون فرهنگی
مجلس. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان تربیست بدنی. سازمان مدیریت و برنامه ریزی) و اجرایی تقسیم شده اند؛
۲- تخصیص بودجه؛
زمینه فعالیت يا مأموریت اصلی در بخش فرهنگ؛
۴- حوزه های فرهنگی کشور(۱۵)؛
سازمان های فرهنگی در ایران را می توان براساس معیارهای دیگری نیزتقسیم بندی کرد. در اين تحقیق. ما با معیار اهداف و وظایف مدون در قانون
تشکیل هر دستگاه و عملکرد آنها در مدت فعالیتشان آنها را به سه دسته تقسیم بندی خواهیم کرد.
۱- سازمان ها و نهادهای سیاست گذار؛
۲- سازمان ها و نهادهای مجری:
۳- سازمان ها و نهادهای ناظر.
صفحه 29:
دستگاه های فرهنگی کشور بر حسب نوع فعالیت :
دستكاه ها .و سازمان هاى. فرهنكى
بت کر
شورای عالی انقلابفرهنگی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سازمان تبلیغات اسلامی صدا و سیمای
جمهوری اسلامی ایران
یت ی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی
سازمان صدا و سبمای جمهوری اسلامی ایران
سازمان خبرگسزاری جمهوری اسلامیایران
سازمان اوقاف و امورخیریه سازمان میراث فرهنگی
سازمان ایرانگردی و جهانگردی
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سازمان حج و ز
سازمان ملی جوانان
سازمان فرهنگی و هتری شهرداری بنی اد حف ظ و نش ر آرزش
های دفاع مقدس
تبلیغات اسلامی
دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم ستاد امر به معروف و نهی از
منکر ستاد آقامه نماز
فرهنگستان زبان 6 کتابخانه ملی
شورای هماهتگی تبلیغات اسلامی مسسه تنظیم و نشسر
آثار امام خمينى(ره)
سازمان فرهنك و ارتباطات اسلامى نهاد نمايندكى مقام معظم
رهبرى درداتشكاه ها
نيروى مقاومت بسيج
مركز رسيدكى به امور مساجد دفتر امور مشاركت بانوان
ارت
دستگاهاو سازمانهای فرهنگی ناظر
شورای عالی انقلاب فرهنگی نهاد
رهبری
شورای نظارت بر صدا و سیما
صفحه 30:
چند نکته در خصوص این تقسم بندی قابل توجه است:
۱. اهداف و وظایف برخی سازمان ها به گونه ای است که نمی توان آنها را به طور مشخص در یکی از دسته بندی های مذکور جای داد . به
عبارت دیگر, برای برخی سازمان ها وظیفه سیاست گذاری. اجرایی و نظارتی با هم درنظر گرفته شده است و لذا تقسیم بندی آنها بسیار
مشكلاست؛
۲. برخی نهادها و دستگاه های فرهنگی بزرگ به چند سازمان کوچک تبدیل شده از
سازمان است. به دلیل اهمیت این سازمان ها. آنها را به طور مجزا ذکر نمودهایم:
۳ اسامی برخی نهادها و مسسات نظیر مژسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) از آن جهت ذکر شده اند که در قسوانین و برنامه
های فرهنگی براساس اهداف تعیین شده برای آنها اهمیست ویژه ای قائل شده اند و با اسم از آنها یاد شده است؛
۴. عده ای از صاحب نظران. در تقسیم بندی های خود برخی از سازمان ها. نظیر سازمان تربیت بدنی را به عنوان سازمانی فرهنگی ذکر نموده
اند؛ درحالیکه در تقسیم بندی مذکور - براساس تعریفی که در گذشته ازفرهنگ به عمل آمد - امر ورزش در حیطه فرهنگ جای نگرفته است.
لذا سازمان تربیت بدنی به عنوان سازمان فرهنگی شناخته نشده است.
با توجه به آنچه گذشت. به نظر می رسد به دلیل عسدم شفافیت قوانین ومقررات مربوط به حیطه وظایف و اختیارات سازمان ها و نهادهای
فرهنگی در ایران. تقسیم بندی مذ کور نمی تواند. تقسیم بندی دقسق و جامعی باشد. لذا ضرورت دارد تا اين تقسیم بندی را براساس
معیارهای دیگری تکمیل نماییم.
رو طبقه بندی دیگری را می توان براساس تلفیق معیارهای مختلف به دست آورد. این معیارها عبار تند از
نظیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که شامل چندین
۱- آیا فرهنگ. هدف و محور اصلی فعالیت های آنها را تشکیل می دهد؟
Crt)
LT-1 وظیفه اصلی آنها در حوزه فرهنگ. سیاست گذاری است یا وظایف اجرایی و نظارتی دارند؟ (سیاست گذار. مجری و ناظر)
۳- آیا مخاطبین آنها قشر خاصی از جامعه هستند یا کل افراد جامعه؟ (عام و خاص)
صفحه 31:
براساس معیارهای فوق ۱۲گونه سازمان فرهنگی را می توان
شناسایی کرد
و به ترتیب اولویت و اهمیت آنها را مورد بررسی قرار داد.
از اين ۱۲ گونه . ۶ گونه آن ب
رای این تحقیق دارای اهمیت است که در جدول زیر به آنها
اشاره شده است.
انواع سازمان هاى فرهنكى براساس معيار نوع و
محور فعاليت ها و مخاطب
۹ | حاف ۱
سازمان های فرهنگ محور ٠ شوراى عالى انقلاب فرهنكى. وزارت فرهنك و اراد اسلامی» صدا
سياست كذار بامخاطيان عام ٠ و سيماى جمهورى اسلامى اييران. سازمان تبليغات اسلامى.
دفتر تبلیغات اسلامی
سازمان های فرهنگمحور | سازمان ملسی جوانان »وزارت علسوم. تحقيقات و فناورى.
سیاست گذار بامخاطبان خاص وزارت آموزش و پرورش, سازمان فرهنگ و ارباطات اسلامی
سازمان هاى فرهنكمح ور ١ سازمان فرهنگی و هنری شهرداری . بنیاد حفظ ونشسر ارزش
مجرى ب امخاطبان عام | هاى دفاع مقدس؛ سازمان میسراث فرهنگی, سازمان
ایرانگردی و جهانگردی.
سازمان های فرهنگ محور | سازمان حج و زیارت. سازمان خبرگزاری جمه وریاسلامی ایبرانء
مجری با مخاطبان خاص | كانون برورش فكرى كودكان و نوجوانان. مؤسسه تنظسيم
و نشر آثار امام خمينى(ره). سازمان اوقاف و
امورخيريه . نهاد نمايندكى مقام معظم رهبرى در دانشكاه هاء
نیرویمقاومت بسیچ. مركز رسيدكى به أمور مساجد. دفتر امور
سازمان های قرهنى محور شوراى عالینقلاب فرهنگی. نهاد رهبرى
نناظر با مخاطبان عام
سازمان های فرهنگ | شورای نظارت بر صدا و سیما |
مور ناظر با
مخاطبین خا
صفحه 32:
شش کونه سازمان دیگر نیز می توان شناسایی کرد که فرهنگ. محوراصلى فعاليت هاى آنها نيست؛ بلكه
فعالیت های فرهنگی بخشى از فعاليت هاى آنها را تشکیل می دهد. به دلیل آنکه پرداختن به تمامی این سازمان
هابرای موضوع این تحقیق ضرورتی ندارد. از پرداختن به آنها خودداری می شود.
دستگاه های فرهنگی کشور را براساس معیار دیگری نیز می توان تقسیم بندی کرد و آن اعتبارات
است؛ یعنی دستگاه يا سازمانی را میتوان فرهنگی قلمداد نمود که در ردیف های بودجه به عضوان
دستگاه فرهنگی شناخته شود و براساس آن از کمک های مالی دولتسی (اغلب در ردیف های اعتباری ذیل
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) برضوردار شود . فهرست ایسن دستگاه ها را می توان در جدول زیر مشاهده
کرد.
صفحه 33:
ردیف
10
عنوان دستگاه
شوراي عالي انقلاب
Aas
وزارت فرهنك و ارشاد
اسلامي
سازمان اوقاف و امور
خیریه
سازمان حج و زیارت
دفتر تبلیفت اسلانی
حوزهعلمیه قم
سازمان تبلیفات اسلامي
حوزه هنري سازمان
تبلیغتاسلامي
شوراي هماهنگی
مرکز خدمات
حوزههاي علمیه
حوزه هاي علمیه خواهران
رلیف.
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
دستگاه های فرهنگی کشور براساس معیار برخورداری از اعتبارات دولتی (۱۳۵۷-۱۳۷۶)
عنوان دستگاه
انجمنهاي اسلامي دانش أموزي و ١ كر,
دانشجويي
ستاد اقامه نماز 11
سازمان ملي جوانان 12
فرهنگستان زبان و ادبیات فارسي
13
دفتر امور مشاركت بانوان 14
سازمان صدا و سيماي جمهوري ۰ 15
اسلاميايران هو
کتابخانه و مرکز اسناد مجلس 17
شوراي اسلامي
18
سازمان اسناد ملي ایران 19
کانون هاي فرهنكي بسيج
20
21
ستاد عالي نظارت بر
كانونهاي فرهنكيو :1 22
مساجد
:وهش هاى فرهنكى و اجتماعى
اشوراي عالي حوزه علميه قم
سازمان فرهنگ و
ارتباطاتاسلامی
مجمع جهاني تقريب
مذاهباسلامي
مجمع جهاني اهل بیت
مرکز خدمات حوزه علمیه قم
مرکز مدیریت حوزه علمیه قم
. مرعني تجقي
مرکز جهاني علوم اسلامي
دانشگاه مذاهب اسلامي
موسسه تنظیم و نشر آثار
امامخميني (ره)
کتابخانه ی
کتابخته ملي
استاد امر به معروف و نهي
ازمنكر
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
45
بنياد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس
سازمان ميراث فرهنكي كشور
جهاد دانشكاهي
شوراي گسترش زبان فارسي
آستان قدس حضرت امام رضا (ع)
شوراي فرهنگ عمومي
سازمان مدارك فرهنگي
ستاد منطقه 2غرب کشور
کانون پرورش فكري کودکان و نوجوانان
سازمان ايرانگردي و جهانگردي
مرکز رسيدگي به امور مساجد.
فعاليتهاي فرهنگي وزارت آموزش و
پرورش
صفحه 34:
پی نوشت های فصل اول
۱ مستندات برنامه دوم توسعه اقتصادی. اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. جلد هفتم. سازمان برنامه و بودجه. جاب اول. ۱۳۷۲ ص 1۵۱.
۲. مجموعه برنامه سوم توسعه اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی جمهوری | سلامی ایران.اداره کل تدوین و تنقیح قوائین و مقررات ریاست جمهوری,
جاب اول. ۱۳۷۹.
۳. ماده ۱۰۵ قانون برنامه چهارم توسعه در واقع شامل مواد ۱۵۶ و ۱۶۱ و بند اللف ماده
۲ قانون برنامه سوم توسعه می باشد که توسط قانون گذار بسرای دوره برنامه چه ارمتنفید شده است.
۴ این ماده نیز تنفیذ ماده ۱۶۳ قانون برنامه سوم بوده است.
۵ این ماده تنفید مواد ۱۶۵ و ۱۶۶ قانون برنامه سوم توسعه بوده است.
۶. قانون برنامه اول توسعه اقتصادی. اجتماعی و فرهنگی. سازمان برناسه و بودجه» چاپاول, ۱۳۷۲
۷ همان.
ان
۸. مستندات برنامه دوم توسعه اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. جلد یازدهم. سازمان برنامه و بودجه. چاپ اول. ۱۳۷۳ صص
1
٩ حسینی. سید احمد. بررسی تحلیلی برنامه اول و دوم توسعه در بخش فرهنگ و مقایسه آن با برنامه سوم توسعه کشور از حیث واقع بینی و
شماره ۰۴۲ دی ماه ۰۱۳۸۱ ص ۴۱.
۱۱. صالحی امیری, سید رضا و اسماعیل کاووسی, بررسی علسل فقدان پوی ایی درسازمان های فرهنگی و آموزشی كشور. مجله راهبرد.
شماره ۴۲ سال ۱۳۸۵ ص NO
۲ محمدی, مجید. در آمدی بر جامعه شناسی و اقتصاد فرهنگ در ایران امروز. تهران: نشر قطره. چاپ اول. ۱۳۷۷ صص ۰۲۳۲-۲۳۳
۳. حسینی, سید احمد. همان. ص ۴۱.
۴ احمدی گرجی, حسینعلی. طرح تحقیقاتی تعیین چکونگی بررسی و آسیب شناسیدستگاه های فرهنگی,
فرهنگی, ۰۱۳۸۳
1۵. اولیا. محمد صالح. و همکاران. طرح تدوین مبانی ارزیابی عملکرد سازمان هایفرهنگی. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
زمستان ۱۳۸۴.
خانه شورای عالی انقلاب
