ارتقای سلامت و آموزش بهداشت

ارتقای سلامت و آموزش بهداشت

اسلاید 1: اسدپور 90-13891

اسلاید 2: اللهم صل علي محمد وآله، وعافني عافيه كافيه شافيه عاليه ناميهبارخدايا بر محمد وآل او درود فرست و مرا سلامتي ده، سلامتي كه بي نيازكننده و بهبودي دهنده و بالاتر و برتر و افزون شونده باشد. امام سجاد (ع) دعاي 23صحيفه سجاديه

اسلاید 3: کارگاه توجیهیارتقای سلامت و آموزش بهداشت

اسلاید 4: سر فصلها و عناوین بحث عوامل موثر بر سلامتي (تعيين كننده هاي سلامتي)تعريف، مفاهیم و اصول ارتقای سلامتراهبرد هاي اساسي ارتقاي سلامتاجزای ارتقاي سلامت5 اولويت اقدام ارتقاي سلامت (طبق منشور اوتاوا)اهمیت، تاريخچه و تعاريف آموزش سلامتمراحل طراحی آموزش سلامت(شناسايي محيط، نيازسنجي، طراحي يک مداخله آموزشي، اجراي مداخله آموزشي، ارزشيابي و توليد اطلاعات)شرح وظايف آموزش دهندگان سلامتشرح وظايف پزشك، مراکز بهداشتی- درمانی و خانه های بهداشت در برنامه های آموزش سلامت

اسلاید 5: عوامل موثر بر سلامتي (تعيين كننده هاي سلامتي)عوامل ژنتيكي و فرديعوامل محيطيشيوه هاي زندگي مردم(رفتار)وسعت و كيفيت ارائه خدمات

اسلاید 6: تعريف ارتقای سلامت (Health Promotion) توانمند سازي مردم در شناخت عوامل تاثيرگذار بر سلامت فردي و اجتماعي و تصميم گيري صحيح در انتخاب رفتارهاي بهداشتي و در نتيجه رعايت شيوه زندگي سالم مي باشد.هر گونه ترکیب و ابتکار طراحی شده بهداشتی، آموزشی، اقتصادی، سیاسی، معنوی یا سازمانی که موجب تغییرات نگرش مثبت، رفتاری، محیطی یا اجتماعی جهت ارتقای سلامت مردم می شودارتقاي سلامت یک تعهد است در اتباط با کاهش نابرابری ها، اهمیت دادن و تمرکز بر پیشگیری، کمک به مردم برای تطابق و سازگاری با شرایط و موقعیتها، خلق محيط هاي حمايتي برای سلامت که مردم بهتر بتواننداز خودشان مراقبت کنند(WHO)

اسلاید 7: مفاهیم و اصول ارتقای سلامتقادرسازی مردم برای کنترل روی سلامتی اشان و احساس مسئولیت برای سلامتی شان به عنوان جزء مهم از زندگی روزمره اشان هم به عنوان عمل خود به خودی و هم سازماندهی شده برای سلامتنیاز به همکاری بخشهای مختلف خارج از بخش بهداشت ترکیب روشها و رویکردهای گوناگون اما مکمل، شامل: ارتباطات، آموزش، قانون، امور مالی، تغییرات سازمانی، توسعه اجتماعی و فعالیتهای خودجوش محلی در مقابل مخاطرات سلامتی.تشویق مشارکت عمومی واقعی و موثر شامل بسط و توسعه مهارتهای حل مسئله و تصمیم سازی به صورت فردی و جمعی و درگیر کردن متخصصان سلامتی درآموزش و دفاع از سلامت، به خصوص آنهایی که در مراقبهای اولیه فعالیت دارند.پرهيز از سرزنش افراد داراي مشكلپرهيز از هرگونه پيش داوري و قضاوت

اسلاید 8: راهبرد هاي اساسي ارتقاي سلامتحمايت همه جانبه Advocacyتوانمند سازي Empowerment مداخله كردن Intervention

اسلاید 9: 5 اولويت اقدام ارتقاي سلامت (طبق منشور اوتاوا)ايجاد سياست سلامت همگاني Building a healthy public policy(مدیر باید تعهد داشته باشد، هر تصمیمی که می گیرد در ارتباط با بهداست و سلامت مردم باشد) ( تصمیم هر تصمیم گیرنده ای باید در راستای سلامت باشد) (شغل، صلح، آموزش، عدا لت و برابري) خلق محيط هاي حمايتي Creating supportive environmentsتقويت اقدام جامعه(مشارکت) Strengthening community actionWe do not see things as they are; we see things as we are.ما چیزها را آنطور که هستند نمی بینیم، آنطور که می خواهیم، می بینیمتوسعه مهارت هاي فردي Developing personal skills(کار مردم برای مردم)بازنگري در خدمات بهداشتي Reorientating health services(جهت دهی مجدد خدمات بهداشتی برای کاربران) (هر کاری در بخش سلامت، سرمایه گذاری است نه هزینه)

اسلاید 10: 10Building a healthy public policyCreating supportive environmentsDeveloping personal skillsStrengthening community actionReorienting health services

اسلاید 11: ارتقای سلامت شاملپیشگیریآموزش بهداشتمحافظت از سلامتهر کدام نقش مهم و حیاتی در دستیابی به سلامتی افراد و جوامع دارد و مستقل از یکدیگر نیستند.11

اسلاید 12: 12ارتباط بین پیشگیری، آموزش بهداشت و محافظت از سلامت

اسلاید 13: 131. خدمات پیشگیریپیشگیری نخستینپیشگیری اولیه( واکسیناسیون، برنامه های ورزشی و ...)پیشگیری ثانویه( پاپ اسمیر، یافتن موارد با فشار خون بالا، برنامه های ترک سیگار و ...)پیشگیری ثالثيه(نوتواني و ...)

اسلاید 14: 142. آموزش بهداشت پیشگیری(سبک زندگی)تلاشهای آموزشی برای تاثیر بر سبک زندگی جهت پیشگیری از مشکلات سلامتی و تشویق به درک خدمات پیشگیری

اسلاید 15: 153. سیاستهای پیشگیریحفظ سلامت پیشگیری کننده (پيشگيرانه) شامل فلوئور زدن به آب و بازدید از رستورانها و ...(تعهد سیاسی)

اسلاید 16: 164. آموزش بهداشت براي محافظت از سلامت (آموزش تصمیم سازان و تصمیم گیران) حفظ سلامت خود به خود ایجاد نمی شود، آموزش تصمیم سازان مهم است. متقاعد کردن نمایندگان مجلس برای اینکه قانون کمربند ایمنی اتومبیل را به تصویب برسانند و بر اجرای آن نظارت کنندتلاش جهت ایجاد یک محیط اجتماعی در راستای محافظت از سلامت

اسلاید 17: 175. آموزش بهداشت مثبتاین قسمت همه جنبه های مثبت آموزش بهداشت را در بر می گیرد و شامل تاثیرگذاری بر سلامت بوسیله کمک به افراد، گروهها یا همه جامعه برای توسعه جذابیتهای سلامت مثبت مانند مهارتهای زندگی و اعتماد به نفس می باشد

اسلاید 18: 186. محافظت از سلامت مثبتاجرای سیاست ممنوعیت کشیدن سیگار در محل کاراجرای سیاست اجباری داشتن گواهی نامه رانندگیتعهد تدارک منطقه مخصوص قدم زدن برای افراد و یا مسیر دوچرخه سواری

اسلاید 19: 197. آموزش بهداشت براي محافظت از سلامتي مثبت (حمایت سیاسي)‍افزایش آگاهی و تامین حمایت برای شاخصهای حفاظت از سلامت مثبت در میان عموم مردم و تصمیم سازان.این یک تعهد سیاسی برای سلامت مثبت است

اسلاید 20: اهمیت آموزش بهداشت از دير باز دستيابي به عمر مفيد و طولاني از روياهاي نسل بشر بوده است. اين امر منجر به استفاده از روش هاي گوناگون مداخله اي جهت کنترل بيماري ها و تامين و حفظ سلامت انسان شده است.اما تا کنون با خود انديشيده ايد که هم اينک چه روش هاي مداخله اي در سيستم سلامت کشور ما مورد استفاده قرار مي گيرد؟ قطعا معروف ترين راه مداخله استفاده از واکس ها براي پيشگيري از بيماري هاست. همچنين غربالگري و يافتن زود هنگام برخي ناخوشي ها نيز روش مداخله اي ديگري است.

اسلاید 21: اهمیت آموزش بهداشت حال اين سوال پيش مي آيد که آيا ما بر عليه کليه بيماريها واکسن و روش غربالگري موثر، سريع و مقرون به صرفه در اختيار داريم؟ جواب اين سوالات قطعا منفي است. پس راه حل ديگر براي کنترل بيمار يها چيست؟آيا تا زماني که براي تمام ناخوشي هاي بشر واکسن ساخته نشود و يا روش هاي غربالگري عملي تعريف نشود، روياي داشتن عمر طولاني و موثر محقق نمي شود؟ با نگاهي به ساير کشورهاي پيشرو مي بينيم آنها با استفاده از مهمترين و کم هزينه ترين راه مداخله اي که آموزش سلامت است، به این مهم دست یافته اند.

اسلاید 22: اهمیت آموزش بهداشت آموزش سلامت آن بخش از مراقبت های  بهداشتی است که برتاثیر عوامل رفتاری  بر سلامت تکیه نموده و با مردمی آغاز می شود که سالم بوده و علاقمند به توسعه معیارهای سلامت فردی و اجتماعی هستند و به آنها در گسترش شیوه زندگی موثر در حفظ و ارتقای سلامت کمک می کند.آموزش سلامت ترکیبی از تجارب یادگیری تسهیل کننده اتخاذ داوطلبانه رفتار سالم است که منجر به تامین، حفظ و ارتقای سلامت شده و ترکیبی از حمایت های آموزشی، ساختاری، اقتصادی و محیطی برای تعالی رفتار سالم است.

اسلاید 23: اهمیت آموزش بهداشت آموزش سلامت هرچند وظیفه ای است برای تمام مراقبین سلامت اما خود علمی است که ریشه در مجموعه ای از علوم تربیتی، رفتاری، روان شناسی، مردم شناسی، جامعه شناسی، ارتباطات، اطلاعات پزشکی و بهداشتی داشته و متناسب با توسعه این علوم و گذر دوران توسعه می یابد.و بدون اتکای به شواهد و رعایت استانداردهای آموزش سلامت، نمی توان به تاثیر آن امیدی داشت.

اسلاید 24: تاريخچه آموزش بهداشت پيش از اواسط سَده بيستم، بيماري هاي عفوني عامل عمده بيماري و مرگ و مير بودند.اما امروزه، دلايل عمده مرگ و مير در بسياري از كشورها، بيماري هاي مزمني مانند بيماري هاي قلبي، سرطان و سكته مغزي هستند كه بر اثر جنبه هاي منفي شيوه زندگي و رفتارهاي فرد ايجاد مي شوند. عواملي مانند استعمال دخانيات، الگوهاي نامناسب تغذيه اي، نداشتن فعاليت هاي جسمي، مصرف مشروبات الكلي، رفتارهاي ناسالم جنسي و جراحات اجتناب پذير ازجمله مهمترين رفتارهاي موثر بر مرگ و مير هستند

اسلاید 25: تاريخچه آموزش سلامتدر قديم آموزش بهداشت به صورت غير رسمي بوسيله پزشكان انجام مي شد و شامل توصيه هايي بود كه به بيماران مي گرديد از نظر سابقه تاريخي سالرنو اولين شخصي بود كه چند دستور بهداشتي بصورت دستورالعمل صادر نمود ( در شب غذاي سبك بخوريد، بعد از غذا چند قدمي راه برويد )فعالیت های منظم مبتنی بر طرح ریزی در آموزش سلامت در سطح بین المللی پس از تاسیس سازمان جهانی بهداشت در سال 1948 آغاز شد که ایران نیز از کشورهای موسس آن بود.در سال 1951 دكترتوماس د. وود (Thomas D. Wood) ، برنامه اي را با عنوان Physical Education and Hygiene آغاز كرد. او در اكثر وقايع آموزش بهداشت از سال 1900 تا 1940 نقشي مهم ايفا كرد و به همين دليل، او را پدر آموزش بهداشت ناميده اند.

اسلاید 26: تاريخچه آموزش سلامتدر ایران مدتها پس از تاسیس وزارت بهداری (سال 1320) عملا فعالیت های آموزش سلامت در سطح محدودی از سال 1330 به بعد آغاز شد که در ابتدا فعالیت های آن متوجه مسایل ریشه کنی مالاریا گردید و بتدریج در طی سالهای بعد فعالیت هایی نظیر بهسازی محیط، تالیف مواد درسی و مطالب خواندنی و تهیه پوستر و بولتن را بر عهده گرفت. در سال 1340 به بعد واحد آموزش سلامت وزارت بهداری تجهیز شد و به حالت فعالتری درآمد. بالاخره در سال 1351 اداره آموزش سلامت (بهداشت) به دفتر آموزش سلامت (بهداشت) تبدیل  شده و عهده دار انجام رسالت های مربوط به آموزش سلامت در سطح کشور گردیده است.

اسلاید 27:

اسلاید 28: در مراحل اولیه ارتقای بهداشت عمومی، سالم سازی محیط و مبارزه با بیماریهای واگیر از اهداف اصلی آموزش سلامت بوده که آن هم توسط سازمان هایی که با بیماری سل مبارزه می کردند معمول گردید. همگام با تحولات علمی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان به تدریج فلسفه، اهداف و روشهای سلامت نیز دستخوش دگرگونیهای زیادتری گردید

اسلاید 29: تعاريف آموزش بهداشت 1- آموزش بهداشت تلاش مي كند فاصله ميان آگاهي و عمل را پر كند Griffiths, 1972))2- هدف آموزش بهداشت تغيير رفتارهاي زيان بخش افراد، گروه ها وجمعيت ها به رفتارهاي سودبخشي است كه بر سلامت كنوني و آتي آنان تاثيرمي گذارد Simonds, 1976) ) . 3- آموزش بهداشت عبارت است از استفاده از هرگونه تركيبي از روش هاي آموزشي گوناگون به منظور تسهيل پذيرش داوطلبانه رفتارهاي موثر بر سلامتGreen, et al., 1980)) .4- آموزش بهداشت فرايندي است كه آگاهي، انگيزه و كمك لازم را براي در پيش گرفتن و نگهداري كارهاي سالم و سبك زندگي سالم براي مردم فراهم مي آورد و هوا خواه دگرگوني زيست محيطي لازم براي آسان تر رسيدن به اين هدف است و آموزش و پژوهش تخصصي را در اين راستا به اجرا در مي آورد .

اسلاید 30: ایمنسازیمراقبت مادرانمراقبت کودکانتنظیم خانوادهدرمان بیماریهای عمومیآب سالمبهسازی محیط کنترل بیماریهای بومیتغذیهآموزش بهداشت

اسلاید 31: آموزش سلامت در واقع فرآيندي است که بين اطلاعات بهداشتي و رفتار بهداشتي پلی برقرار و در فرد ايجاد انگيزه مي کند تا آن اطلاعات را به عمل تبديل کند و بدين وسيله از رفتارهاي مضر دوري و عادات و رفتار سودمند را جايگزين آنها کند. پس چرا تاکنون آموزش سلامت نتوانسته است در گذر زمان نقش موثر خود را همچون روش هاي مداخله اي ديگر برجسته سازد؟ شايد علت آن عدم نگاه علمي به امر آموزش بوده است.

اسلاید 32: نگاه علمي در امر آموزش سلامت يعني طي کردن حداقل شش مرحله در آموزش يک مطلب بهداشتي. اين شش مرحله شامل موارد ذيل است:الف) شناسايي محيطب) نيازسنجيج) طراحي يک مداخله آموزشيد) اجراي مداخله آموزشيه) ارزشيابيو) توليد اطلاعات

اسلاید 33: الف) شناسايي محيطآغاز کار با شناسايي محيط است. زماني که قصد داريم سلامت يک جامعه انساني را ارتقا دهيم بايد بدانيم خصوصيات آن جامعه چگونه است:ويژگي هاي سني و جنسیتي وضع اقتصادي، اجتماعي و فرهنگیوضع اشتغال در جامعه وضعيت جغرافياييعادات و آداب و رسوم عقايد و خرافات در جامعه اولويتهاي جامعه سطح سواد و اطلاعات پزشكي جامعه افراد با نفوذ در جامعه

اسلاید 34: ب) نيازسنجيدر مرحله دوم بايد نيازهاي آموزشي آن جامعه را استخراج کرد و در اين راه از شواهد بهره برد. اين شواهد مي تواند آمارها و شاخص ها، نتايج مشاهده مستقيم، نظريه کارشناسان و افراد خبره، خواسته هاي خود مردم در قالب اعلام نيازها و يا اعلام شکايتها، فاصله بين وضع موجود با آنچه که در بخشنامه ها و دستورالعمل ها ذکر شده و ... باشد. در عمل مي بينيم که با استفاده از شواهد نيازهاي آموزشي فراواني از نظر اطلاعات، باورها و نحوه عملکردهاي بهداشتي جامعه به دست خواهد آمد.

اسلاید 35: نيازسنجي(ادامه)از طرف ديگر آيا زمان کافي، منابع مالي و انسانی لازم را در اختیار داریم تا براي رفع کمبودهاي اطلاعات بهداشتي و يا تصحيح باورهاي غلط و رفتارهاي نادرست در حيطه بهداشت و سلامت اقدام کنیم. اگر نداريم بايد به توصيه کارشناسان امر که اولويت بندي کردن اين نيازهاي آموزشي است عمل کنيم يعني انرژي، زمان و منابع مالي و انسانی خود را بر موضوعاتي متمرکز کنيم که در حال حاضر اهميت بيشتري دارند.براي اولويت بندي کردن نيازها مي توان از معيارهايي همچون فراواني مشکل، شدت مشکل، ميزان تاثير آموزش در حل مشکل استفاده کرد.در توضيح اين سه معيار بايد گفت هرچه مشکل بهداشتي افراد بيشتري از جامعه را درگير کرده باشد و هرچه مشکل حادتر و شديدتر بوده و سلامت انسان را بيشتر با مخاطره مواجه کرده باشد و نيز هر چقدر آموزش در حل آن مشکل مؤثرتر باشد، آن موضوع يا موضوعات در اولويت آموزش سلامت قرار مي گيرد.

اسلاید 36: ج) طراحي يک مداخله آموزشيحال که اولويت هاي آموزشي ما مشخص شد بايد تعیين کنيمآموزش را به چه کساني مي خواهيم بدهيم؟آيا قصد ما افزايش آگاهي آنها نسبت به يک موضوع است؟آيا بايد نگرش و باور آنها را تصحيح کنيم؟آيا مهارت انجام يک رفتار بهداشتي را به آنها بياموزيم؟همچنين بايد با توجه به اين نکات :روش آموزش خود را انتخاب،و مطالبي را که بايد به آنها منتقل کنيم مشخص،و وسايل کمک آموزشي لازم را پيش بيني و تهيه کنيم و اگر لازم است پمفلت، کتابچه ، تراکت و يا ... را نيز تامين کنيم. در واقع بايد مداخله آموزشي خود را طراحي کنيم.

اسلاید 37: ج1) آموزش را به چه کساني مي خواهيم بدهيممادرانکودکاننوجوانانبزرگسالانسالمندانافراد ناتوان و معلولافراد با درامد کم و دارای مشکل اقتصادیاقلیت ها

اسلاید 38: ج2) محل های آموزشمدارسمحل های کارمراکز بهداشتی درمانیاجتماع

اسلاید 39: ج3) اهداف آموزش بهداشتدادن آگاهی به مردم: این هدف با آگاه سازی مردم و انتشار دانش علمی در باره پیشگیری از بیماری ها و ارتقای سلامت تحقق می یابد. اگاهی یافتن موانع پیش داوری و پندار نادرست را از بین می برد. ایجاد نگرش مثبت: هدف دوم آموزش سلامت از هدف اول مهم تر است چون تنها آگاه کردن مردم از سلامت و بهداشت کافی نیست. مردم باید علاقه مند شوند که عادات و روش زندگی خود را دگرگون سازند.رفتار سلامت: نهایت هدف آموزش سلامت تغییر رفتار و جایگزین کردن رفتا های سلامت زا در جامعه است.آموزش سلامت با بالا بردن سطح دانش و مهارت افراد به آنها کمک می کند تا در مورد سلامت خود و خانواده و جامعه ای که در آن زندگی می کنند قادر به تصمیم گیری شوند(ايجاد انگيزه در مردم جهت استفاده از خدمات بهداشتي، راهنمايي مردم براي درك احتياجات بهداشتي).

اسلاید 40: ج3) اهداف آموزش بهداشت(ادامه)در آموزش سلامت تعالی رفتار های سالم در جامعه اعم از سلامت محوری در رفتار و نگرش سیاستمداران، ارتقای سلامت در برنامه ریزی های محلی و رفتار های سلامت گرایانه در آحاد مردم دنبال می شود.هدف آموزش سلامت قرار دادن سلامت به عنوان یک ارزش اجتماعی، تشویق مردم در استفاده صحیح از خدمات بهداشتی و آگاه کردن آنها از نیاز های خود و الویت بندی آنها و جلب همکاری و مشارکت آنها برای رسیدن به جامعه سالم و سلامت جامعه است.اموزش سلامت تقاضای استفاده از مراکز بهداشتی را درطول زندگی افراد کاهش داده و موجب افزایش زندگی برای سالها خواهد شد. بنابر این می تواند در کاهش تقاضا و هزینه های خدمات درمانی بسیار موثر باشد.دیدگاه آینده نگرانه آموزش سلامت بر رویکرد مکتب اصالت نشاط اهمیت آموزش سلامت را به عنوان یک رویکرد برای توانمند سازی مردم و جوامع در برخورداری از یک زندگی باکیفیت و پرنشاط نشان می دهد.

اسلاید 41: اهداف آموزش بهداشت از ديد سازمان جهاني بهداشتاطمينان از اينکه مردم سلامتي را بعنوان چيزي ارزشمند بپذيرندمجهز کردن افراد به دانش‌ها و مهارت‌ها و نفوذ در گرايش‌های آنها در جهت حل مسائلفراهم کردن شرايط لازم جهت رشد خدمات بهداشتي

اسلاید 42: ج4) محتواي آموزش بهداشت1- زيست شناسي انسان 2- تغذيه 3- بهداشت ( فردي، اجتماعي، زيست محيطي و ... ) 4- مراقبت از سلامت خانواده 5- مبارزه با بيماريهاي واگير و غير واگير 6- بهداشت رواني 7- پيشگيري از سوانح 8- آگاه كردن مردم جهت به كار گيري خدمات و ...

اسلاید 43: د) اجراي مداخله آموزشيارايه آموزش طبق يک اصول استاندارد هدف بعدي است. يعني طبق برنامه ريزي انجام شده آموزش ارايه شود، محل آموزش از نظر متناسب بودن وسعت با تعداد شرکت کنندگان و نيز سرمايش، گرمايش و نور کنترل شده باشد.در بيان مطالب از روش هاي گوناگون و متنوع استفاده و تمامي شرکت کنندگان در جلسه مشارکت داده شوند. از روشهاي مناسب جهت يادگيري بيشتر و جلب توجه حاضران استفاده و با زبان خود آنها با ايشان ارتباط برقرار کنيم. زمان جلسه را کوتاه در حد 30 تا 40 دقيقه تنظيم و به طور مرتب به نکات مهم مطلب اشاره و از وسايل کمک آموزشي در دسترس مانند لوح سفيد و يا پوستر هاي چند نظري به خوبي استفاده کنيم.

اسلاید 44: د1) آموزش بهداشت به عنوان مداخله گر در 1- كاهش رفتارهاي منفي (غلط ) بهداشتي 2- جلوگيري از افزايش رفتارهاي منفي (غلط ) بهداشتي 3- افزايش رفتار مثبت ( صحيح ) بهداشتي4- جلوگيري از كاهش رفتار مثبت ( صحيح ) بهداشتينقش دارد

اسلاید 45: د2) روش هاي آموزش بهداشت1- آموزش مستقيم يا رو در رو - آموزش انفرادي (پزشک با مددجو و ... )- آموزش گروهي ( بحث گروهي، سخنراني، پانل، سمپوزيوم، سمينار، فوروم، سخنراني، كارگاه و ... ) 2- آموزش غير مستقيم با استفاده از وسايل ارتباط جمعي ( راديو، تلوزيون، روزنامه و مجلات، پوستر، پمفلت، جزوات آموزشي و ... )

اسلاید 46: د3) روشهاي آموزش بهداشتالف- روشهاي مورد استفاده جهت آموزش مفاهيم تازهرسانه هاي چاپي (جزوه، كتاب، نشريه، داستان، نمايش نامه و ...) سخنراني، نمودارها، فلو چارت، پوستر، نوارهاي شنيداري، نوارهاي ويدئو، گزارش مورد(CASE REPORT)ب- روشهاي مورد استفاده جهت آموزش به منظور افزايش مهارت فراگيرروشهاي توضيحي، نمايش عملي، ايفاي نقش، نوارهاي شنيداري، تصويري، حل مسئلهج- روشهاي مورد استفاده جهت آموزش به منظور تغيير نگرش و ارزشها در فراگير روشهاي توضيحي، بازديد از فيلد، گردشهاي علمي، ايفاي نقش، مطالعات موردي، نوارهاي شنيداري و تصويري، بحثهاي گروهي و ...

اسلاید 47: د4) مخروط تجارب دیلیادگیرندگان کم سن از قاعده مخروط و با نزدیک شدن به راس آن سن آنها افزایش می یابد.نمادهای کلامیعلائم،ارقامموادشنیدار ضبط شدهتصاویر ثابتفیلمهای متحرکتلویزیون آموزشیگردش علمیبه نمایش گذاشتنبازسازی موقعیتهانقش بازی کردنتجارب تجسم

اسلاید 48: د5) اصول آموزش بهداشتقابل قبول بودن (Credibility) ادراك جامعيت علاقه خاك، دانه و برزگرمشاركتانگيزشتقويت يادگيري از طريق عمل كردن (Learning by doing)از دانسته به نادانسته الگو بودن (Setting on example )روابط انساني خوببازخورد (Feedback)رهبران جامعه

اسلاید 49: 12. ارتباطات خوب انساني (Good human relation)تبادل اطلاعات و احساسات، بين مردمي بهتر رخ مي‌دهد كه ارتباطات خوبي داشته باشنددوستانه بودن و حسن روابط فردي مهم تر از تخصص فني استارتباط با مردم با زبان خود آنها و نه با كلمات نامتناسب با سطح سواد و فرهنگ مردم( دوستانه بودن و حسن روابط فردي مهم تر از تخصص فني است)

اسلاید 50: 70%ارتباطات مااشتباه فهميده مي شوند و يا اشتباه تفسير مي شوند. (در يك فرهنگ و با يك زبان)

اسلاید 51: 14. نقش رهبران (Leaders)ما از كساني بيشتر مي آموزيم كه آنها را بيشتر قبول داشته باشيماستفاده از نقش معتمدين محلي در آموزشرهبران محلي، ريش سفيدان، آموزگاران يا سياست مداران و ...

اسلاید 52: مبانی آموزش بهداشتآموزش سلامت جزیی جدایی ناپذیر از سلامت عمومی و زیر بنای توسعه و ارتقای سلامت است. آموزش سلامت یک نیاز فردی و اجتماعی در زندگی بوده و برای هر کسی لازم و ضروری است. آموزش سلامت جریانی مستمر و پویا بوده و در هر زمانی متناسب با نیازها و مقتضیات آن باید مورد توجه قرار گیرد.آموزش سلامت فرآیندی تعاملی بین فرد با خود، فرد با دیگران، فرد با جامعه، و بالعکس می باشد.آموزش سلامت در تعامل با مجموعه فرهنگ ها، باورها، ایده ها، افکار و سنت های اجتماعی، مبانی رفتار سالم و سلامت بخش و تعدیل و کنترل عوامل و رفتارهای مخاطره آمیز را طراحی و تدارک می بیند.آموزش سلامت شیوه اقناع افراد و جوامع در جهت اتخاذ و انجام رفتارهای سالم است . آموزش سلامت ترکیبی از علوم پزشکی، تعلیم و تربیت، جامعه شناسی و روانشناسی است.  آموزش سلامت مثل آموزش دانشجویان رشته های پزشکی و پیر پزشکی نیست، بلکه فرآیندی ارتباطی و مشارکتی است که جریان خودآگاهی، خودتنظیمی و خود رهبری گروه مخاطب را تسهیل و تداوم می بخشد.  زیربنای آموزش سلامت، اصول و تئوری های تعلیم و تربیت، یادگیری و روانشناسی اجتماعی استآموزش سلامت زمانی موفق است که مبتنی بر عوامل تاثیر گذار بر سلامت ( سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی )  طراحی شود.

اسلاید 53: ه) ارزشيابيپس از اجراي برنامه آموزشي بايد مدت زماني را به افراد شرکت کننده فرصت داد تا نسبت به اصلاح باورها و رفتارهاي بهداشتي مورد نظر اقدام کنند و پس از اين مدت بايد آموخته هاي افراد را ارزشيابي کرد. در واقع بايد بفهميم آيا برنامه آموزشي ما اثر مطلوب را در افزايش آگاهي و اطلاعات آموزش گيرندگان و تصحيح باورها و رفتارهاي نادرست ايشان در رابطه با آن موضوع آموزشي داشته است يا افراد همچنان همان ميزان آگاهي، همان باورهاي قديمي و رفتارهاي نادرست را حفظ کرده اند. ارزشيابي به ما کمک مي کند اثربخشي کار خود را پيدا کنيم و نقاط قوت خود را براي آموزش هاي آتي تقويت و نقاط ضعف خود را بپوشانيم.

اسلاید 54: ارزشيابي در آموزش بهداشتتعريف: تعيين ارزش يا مقدار موفقيت در نيل به هدفهاي تعيين شده ارزشيابي يكي از اساسي ترين بخشهاي هر يك از برنامه هاي آموزش بهداشت مي باشد.ارزشيابي ما را در تعيين آثار و نتايج برنامه ها، نقاط ضعف و مثبت آنها و نيز بررسي فرايند مورد استفاده در جهت تغييرات مورد نظر كمك مي كند. منظور از ارزشيابي، مطالعه اي است درباره ي اينكه يك برنامه به هدفهاي مورد نظر رسيده است يا خير.معمولا نتايج برنامه هاي بهداشتي آني نيست از اين رو ارزشيابي آن، كار نسبتا مشكلي است

اسلاید 55: سوالات مورد نظر :هدف از ارزشيابي چيست ؟چه چيز مورد ارزشيابي قرار گيرد ؟ چه كسي بايد ارزشيابي شود ؟ چه كسي بايد ارزشيابي را انجام دهد؟ ارزشيابي چگونه باید انجام شود ؟چه موقع بايد ارزشيابي انجام شود؟

اسلاید 56: اهدف از ارزشيابي چيست ؟ارزشيابي براي تعيين حيطه عمل و عملكرد برنامه ها بكار گرفته مي شود(تعيين نيازهاي بهداشتي).ارزشيابي براي تعيين نقاط قوت و ضعف برنامه بكار گرفته مي شود.ارزشيابي براي تعيين دسترسي به اهداف (نتايج و تغييرات مورد نظر) برنامه ها بكار گرفته مي شود.

اسلاید 57: چه چيز مورد ارزشيابي قرار گيرد ؟ارزشهانيازهامحتواي برنامههدفهااستراتژي ها و فنون مديريتفرايند و ساخت برنامه هامحيط كارفرايند ارزشيابي

اسلاید 58: چه كسي بايد ارزشيابي شود ؟ ارباب رجوع و مشتري(رضايت)مربيان و كاركنانمديران و سرپرستانگروههاي مختلف مردم

اسلاید 59: ارزشيابي چگونه باید انجام شود ؟نظرات ارباب رجوع و مشتريمشاهده تغييراتمقايسه با استانداردها

اسلاید 60: چه موقع بايد ارزشيابي انجام شود؟ 1- فرايند (PROCCESS E) 2- اثر (IMPACT E ) 3- نتیجه يا برايند(OUTCOME E )

اسلاید 61: و) توليد اطلاعاتدر مرحله نهايي بايد اطلاعاتي را از اين مداخله آموزشي توليد کنيم که چگونه محيط را شناسايي و نيازها را استخراج و اولويت بندي کرده و چگونه آموزش را طراحي و به اجرا در آورديم و نتيجه ارزشيابي کار چه شد؟ در واقع پس از بررسي منظم و ارزيابي ويژگي هاي جلسه آموزشي و آثار آن اطلاعاتي توليد مي شود که قابل استفاده توسط افراد علاقه مند به بهبود يا اثر بخشي بيشتر آن مداخله هستند.

اسلاید 62: نتيجه گيريوقتي آموزش سلامت مؤثر است که براي آن زمان صرف شود و با اطلاعات دقيق از محيط، نيازهاي آموزشي، استخراج و اولويتبندي شود و هر اولويت آموزشي بسته به گروه هدف آن براي اجرا طراحي و سپس اجرا شود و پس از اجرا با فاصله زماني مناسب از نظر تاثير گذاري و مفيد بودن، ارزشيابي و نتايج آن به اطلاعات لازم براي آينده و ديگران تبديل شود.در صورت پيروي از اين روند از طريق آموزش مي توان بسياري از مشکلات بهداشتي را برطرف و در نهايت به ارتقای سلامت جامعه نايل آمد.

اسلاید 63:

اسلاید 64: شرح وظايف آموزش دهندگان سلامتمسئولیت های آموزشی Education Responsibilitiesمسئولیت های ارتباطی Communicational Responsibilitiesمسئولیت های اطلاعاتی Informational Responsibilities64اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 65: 1. مسئوليت هاي آموزشي شاملالف) ارزیابی نیازهای فردی و اجتماعی برای آموزش سلامتب) برنامه ریزی موثر برنامه های آموزش سلامتج) اجرای برنامه های آموزش سلامتد) مدیریت برنامه های آموزش سلامته) ارزشیابی تاثیر برنامه های آموزش سلامت65اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 66: الف) ارزیابی نیازهای فردی و اجتماعی برای آموزش سلامت شامل جمع آوری داده های مرتبط با سلامت در مورد محیط های اجتماعی و فرهنگیشناسایی عوامل رفتارهای تقویت کننده یا مانع شونده سلامتتشریح نیازهای آموزش سلامت بر اساس داده هاتحلیل عوامل موثر بر یادگیری افراد ، گروهها و مخاطبین66اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 67: ب) برای برنامه ریزی موثر برنامه های آموزش سلامت باید مراحل زیر انجام شودجلب حمایت همه جانبه نهادهای مختلف جامعه و افراد کلیدیرعایت چارچوب و توالی منطقی طراحی برنامه های آموزش سلامتتنظیم اهداف مناسب و قابل اندازه گیری برنامهطراحی برنامه های اموزشی منطبق با اهداف اختصاصی برنامهترویج برنامه های آموزش سلامت با استفاده از تئوری های بازاریابی اجتماعی67اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 68: ج) اجرای برنامه های آموزش سلامت شاملانتخاب مهارت های موردنظر در اجرای برنامه های آموزش سلامتانتخاب بهترین روش ها ورسانه های مناسب با توجه به شرایط آموزش گیرندگانپایش فرایندهای آموزشیارزشیابی کارآیی انواع روش ها و فنون قابل استفاده در برنامه های طراحی شده68اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 69: د) مدیریت برنامه های آموزش سلامت نیازمند توجه به موارد زیراستمدیریت بودجه و منابع مالیمدیریت منابع انسانیرهبری سازمانی69اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 70: ه) ارزشیابی برنامه های آموزش سلامت شاملشناسایی روشهای ارزشیابی برنامه های آموزش سلامتاجرای طرح های ارزشیابی برنامهتفسیر نتایج ارزشیابی برنامهنتیجه گیری از آموخته های حاصل از ارزشیابی برای بهبود برنامه ریزی های بعدی70اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 71: 2. مسئوليت هاي ارتباطي شاملالف) هماهنگی در تامین خدمات آموزش سلامتب) مرتبط ساختن نیازها ، دغدغه ها و منابع  آموزش سلامت با چالش های سلامتج) ارتقای حرفه آموزش سلامت71اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 72: الف) تهیه طرح هماهنگی تامین خدمات آموزش سلامت، نیازمند انجام مراحل زیر است :تعیین زمینه های مشترک بین خدمات آموزش سلامت با سایر بخش های توسعه تسهیل همکاری بین افراد و کارکنان در سطوح مختلفهماهنگی درون بخشیتنظیم شیوه های کاربردی همکاری بین بخشی72اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 73: ب) مرتبط ساختن نیازها، دغدغه ها و منابع آموزش سلامت با چالش های سلامتمرتبط ساختن نیاز ها، دغدغه ها و منابع آموزش سلامت با چالش های سلامت موجب توسعه فرصت های مشارکت درون و بین بخشی آموزش سلامت در مداخلات سلامت خواهد شد . این کار نیازمند انجام مراحل زیر استتفسیر مفاهیم ، مقاصد و تئوری های آموزش سلامتحمایت از برنامه ریزی متکی بر داده های نیازسنجی برای آموزش سلامتانتخاب تکنیک ها و روش های برقراری ارتباط برای ارایه اطلاعات بهداشتیتقویت ارتباط بین ارایه دهندگان مراقبت بهداشتی73اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 74: 3. مسئوليت هاي اطلاعاتي شاملانجام وظیفه کارشناس آموزش سلامت به عنوان فردی کلیدی و مرجع در زمینه اطلاعات آموزش سلامتاستفاده از اصول و روشهای مناسب تحقیق در آموزش سلامت74اسدپور مرداد ماه 90

اسلاید 75: شرح وظايف پزشك در برنامه آموزش سلامت نيازسنجي آموزشي منطقه تعيين اولويت هاي آموزشي با توجه به مشکلات و معضلات بهداشتي و نيازسنجي بعمل آمده آشنايي با شيوه هاي آموزش به مردم بصورت مشارکتي  آموزش به پرسنل در خصوص شيوه هاي آموزشي به مردم جلب مشارکت مردم و هماهنگي بين بخشي در اجراي برنامه هاي آموزشي  پايش، نظارت و ارزشيابي فعاليت هاي آموزشي به منظور ارتقاء کيفيت برنامه هاي آموزشي  آموزش چهره به چهره در هنگام معاينه بيماران و مشاوره براي حل مشکلات  نظارت مستمر بر فعاليت هاي آموزشي کاردانان و بهورزان جهت رفع نواقص و بهبود کيفيت آموزش نظارت و کنترل آمار فعاليت هاي آموزشي و ارسال بموقع به مرکز بهداشتي درماني

اسلاید 76: شرح وظايف مراكز بهداشتي درماني در آموزش سلامت تعيين و مشخص نمودن وضعيت موجود در زمينه مسائل و مشکلات بهداشتي منطقه و اولويت بندي آنها و مشخص کردن سهم آموزش در هر مشکل   نيازسنجي آموزشي از نيروهاي تحت پوشش مرکز و نيازسنجي از مردم منطقه  بررسي باورها، ارزش ها و عادات مردم در خصوص مسائل بهداشتي و برنامه ريزي براي رفع عادات غلط  برنامه ريزي آموزشي بر اساس تعيين اولويت بندي مشکلات بهداشتي منطقه  تهيه جدول زمان بندي آموزشي ( جدول گانت ) اجراي برنامه هاي آموزشي با روش نوين و متناسب با مخاطب در منطقه تحت پوشش  نظارت و ارزشيابي در اجراي برنامه هاي آموزشي نظارت بر شيوه هاي آموزشي که توسط خانه هاي بهداشت ارايه مي شود با توجه به گروه مخاطب تقويت مشارکت مردمي در برنامه ريزي ، اجرا و ارزشيابي مسايل سلامت توانمند کردن شوراهاي بهداشتي و اسلامي در راستاي جلب مشارکت مردم در امر سلامت  افزايش آگاهي و نگرش و توانمندسازي مردم به منظور تصميم گيري صحيح و مسئوليت در قبال سلامتي خودشان و همکاري با بهورز در زمينه آموزش هايي که از حيطه بهورز خارج است

اسلاید 77: شرح وظايف خانه هاي بهداشت در آموزش سلامتمشخص نمودن مسايل و مشکلات بهداشتي روستاي اصلي و قمر تعيين اولويت هاي بهداشتي  برنامه ريزي آموزشي در راستاي اولويت هاي بهداشتي تهيه جدول زمان بندي شده آموزشي (گانت )  آشنايي با شيوه هاي مختلف آموزش و اجراي برنامه هاي آموزشي با توجه به گروه مخاطب تشکيل گروههاي رسمي و غير رسمي جهت آموزش ها جلب مشارکتهاي مردمي براي فعاليت هاي بهداشتي تشکيل شوراهاي بهداشتي با افراد کليدي روستا