اصول تغذیه با شیر مادر

صفحه 1:
یاعد ۳ 

صفحه 2:
00 دكتر عليرضا جشنى مطلو فوق تخصص نوزادان و متخصص كودكان عضو هيئت علمى دانشكاه علوم يزشكى البرز 

صفحه 3:
مزاياي تغذیه با شیر مادربراي کودك: * تازه و سالم است و آسان هضم می‌شود. ل همواره در درجه حرارت مناسب در دسترس است. *امكان ابتلا به بيماري و خطر آلرژي را در شیرخوار کاهش می‌دهد. + تماس بدني نزديك کودك با مادرء موجب احساس آرامش و امنیت در او می شود. خر کیت تغذیه اي شیر مادر همگام با رشد کودك تغییر مي يابد. 

صفحه 4:
مزاياي تغذبه با شیر مادر براي مادر: ~ نيازي به آماده سازي شیر. شستن شيشه شیر وسرپستانك نیست. از نظر اقتصادي مقرون به صرفه است. *موجب رضایت خاطر و آرامش مي شود. *رحم مادر سريعتر به اندازه قبل از ارداري برمي گردد. اهرچه طول دوره شیردهی افزایش یابد. فوائد حاصل از ان بیشتر و موثرتر ظاهر می شود 

صفحه 5:
در مدت تغذیه انحصاري باشیر مادر. کودك نیاز به مصرف هیچگونه ماده غذایی و حتی آب ندارد زیرا: 2 با توجه به رشد فزاینده کودك تمام نيازهاي غذايي را تأمين فى کند. + بهترین و کاملترین غذا با آلرژي کمتر در مقایسه با شیر مصنوعی است. 2 حاوي آنتي باديهاي ضدباكتري و ويروسي. شامل تیتر بالاي 519۸ است. 2 انتقال جواب مثبت تست توبر کولین باشیرمادر به نوزاد احتمال انتقال 1۳]۱/17۱3۲۲۷ ,۲-0511 را مطرح میکند 

صفحه 6:
همچنین: رشد ویروس اوریون آتفولانزا, واکسینا (آبله) رتاویروس و ویروس انسفالیت 3 ژاپنی. توسط ماده اي در شیر مادر مهار مي شود. *ماکروفاژ موجود در شیر انسان (کلستروم و شیر رسیده) باعث سنتز کمپلمان, لیزوزيم و لاکتوفرین مي شود. 2 شیر مادر منبع لاکتوفرین است که يك پروتتین متصل به آهن است و تقریباً بطور طبيعي يك سوم آن با آهن اشباع مي شود و اثر مهاري بر رشد ۲-011 در روده دارد. 

صفحه 7:
همچنین: *مدفوع شيرخواراني که باشیر مادر تغذيه مي شوند 7211 كمتري نسبت به مدفوع كودكاني دارد كه با شير كاو تغذيه مي شوند. * ليباز نمك هاي صفراوي شير مادر زيارديالامبليا و انتاماباهيستولتيكا را مي كشد. *در مدت تغذيه انحصاري با شير مادر. مصرف قطره مولتي ويتامين و يا آ+د ضروري است و در شرايط بيماري مصرف دارو ويا 0195 اشكالي ندارد. 

صفحه 8:
مصرف قطره مولتي ویتامین و یا آ+د *از روز 15 بعد از تولد شروع ميشود. +روزانه 400 واحد ویتامین د موردنیاز است که با دادن 20 قطره آ + د یا 25 قطره مولتي ویتامین تامین میشود © حرف | 1د یا مولتي ویتامین تا 24 ماهگي ادامه یابد . 

صفحه 9:
موارد توصیه شده برای موفقیت در شیردهی: هر گونه برنامه تسهیلاتی که در بردارنده خدمات و مراقبت براي مادران و شیر ‎E‏ خواران است باید: 1 داراي يك سیاست تدوین شده باشد که دائما" تمام کاررکنان بهداشتي در جریان آن قرار گيرند. 2 . به تمام کارکنان . آموزش لازم براي اجراي این سیاست داده شود. 3 به تمام زنان باردار در مورد مزایا و نحوه صحیح شيردهي: اطلاعات كافي بدهد. 

صفحه 10:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 4 به مادران كمك کند تا در نیم ساعت اول تولد به نوزادشان شیر بدهند ( 30-15 دقیقه در نیم ساعت اول) افزایش شيردهي (پس از زایمان و 2 تا 3 ماهگي) تدوام تغذیه انحصاري با شیر مادر بهبود مکیدن نوزاد بهبود ارتباط مادر و کودك و رفتارهاي مادري افزایش دماي پوست نوزاد میزان بالاتر گلوکز خون (5/1 ساعت بعد از تولد) گریه کمتر 

صفحه 11:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 5 سیگار کشیدن ونوشیدن مشروبات الكلي باید منع گردد. 6 مهم است مادران شیرده از خستگي پرهیز کنند.بهر حال مادر باید باندازه کافی ورزش کند تا شادابي لازم را داشته باشد. : 7 مکیدن نوزاد بلافاصله پس از زایمان موجب افزایش فعالیت رحم و کاهش خطر خونريزي مي شود. 8 روش صحیح شيردهي و تداوم آن به ماع مادران .«حتي آنهايي که از نوزادشان دور هستند را آموزش دهد. 

صفحه 12:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 9 به مادران اجازه داده شود که در تمام ساعات شبانه روز در كنار كود كشان باشند. * آغاز شدن سريعتر توليد شير * افزايش احتمال تداوم شيردهي ریا * افزايش تعداد دفعات شيردهي ۴ * افزایش وزن گيري کاهش احتمال سوء استفاده از کودك و بي توجهي به او * ایجاد ارتباط قوي بین مادر و کودك . 2 

صفحه 13:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 0. هم اتاقي شبانه مادر و کودك ‎١‏ * خواب آرامتر کودك بدون تأثیر روي ساعت و کیفیت خواب مادر * افزایش تعداد بار شيردهي در طول شب (3 بار) * کاهش تعداد دفعات كريه كردن كودك | " اثر احتمالي محافظت کننده در برابر سندروم مرگ ناگهاني شیرخواران مزایا 11 هیچ عاملي باندازه شادابي و خوشحالي مادر در موفقیت شير دهي مؤثر نيست. 

صفحه 14:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 2. به نوزادان هیچ غذا یا نوشیدنی به جز شیر مادر داده نشود. در صورت استفاده | از غير شير مادر: احتمال تغذيه انحصاري با شير مادر تا 6ماهگي کاهش مي يابد. خطر اسهال و سایر بیما يهاي عفوني مثل منيزيت و سپسیس نوزادي افزایش مي‌يابد. احتمال مشکل عدم تحمل شیر گاو در اواخر دوره شيرخواركي افزايش مي يابد. احتمال اقامت طولاني تر در بيمارستان افزايش مي يابد كا حتى آب نيز موجب كاهش تغذيه انحصارى با شير مادر ميشود 

صفحه 15:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 3. خوردن بعضي غذاها(مثلا توت فرنگی. گوجه فرنگي. پیاز. خانواده کلمها, شکلات. ادویه, و چاشني‌ها در مادر گاهي باعث دیسترس ومدفوع شل در نوزادميشود.ولي هیچ غذايي بايد حذف شود مگر ثابت شود که باعث دیسترس درشیرخوار میگردد. 

صفحه 16:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 4 تنظیم برنامه شیردهی بر اساس خواسته کودك: 5 افزایش احتمال تداوم تغذیه انحصاري با شیر مادر کاهش احتمال بزرگ و دردناك شدن پستانها کاهش احتمال حساس و زخم شدن نوك پستانها بهبود وزن گيري (روز پانزدهم) کاهش میزان بيلي رویین سرم (روز سوم) مزایا: 

صفحه 17:
موارد توصیه شده براي موفقیت در شيردهي: 5. برنامه از پیش تعیین شده براي شيردهي, موجب تولید و دریافت ناكافي شیر مي شود. ۷ به شیرخوار باید فرصت داده شود تا هر چقدر مي‌خواهد پستان را بمکد و د يستان را رها کند شیر طلب کند به او شیر مادر داده شود. ‎igen aes ee ae‏ وا كد ی سر سح 7 به برقراري گروههاي حمايتي در ۳ زمینه کمك شود و مادران هنگام ترخیص از بیمارستان به اين گروهها ارجاع داده شوند. 

صفحه 18:
آماده سازی مادر برای شیر دادن اکثریت مادران قادر به شيردهي موفق مي‌باشند بویژه اگر: *پزشکان درزمینه شیر مادر با مادر باردار صحبت کنند. + و به او اعتماد به نفس و اطمینان خاطر بدهند + حمايتهاي پس از زایمان را نیز ادامه دهند. 

صفحه 19:
برقراري و استمرار شيردهي شیر دادن هر چه زودتر بعد از زایمان شروع شود. مکیدن مکرر طفل. سلامتي, نشاط و آرامش مادر عوامل موثري در موفقیت مادر براي شيردهي است ناراحتي و نارضايتي مادر. نگراني و تشویش او بیشترین اثر را بر کاهش شیر خواهد داشت. شستشوي پستانها با آب روزي یکبار كافي است + برنامه غذايي مادر. دریافت كالري كافي, اجتناب از کاهش وزن و مصرف شیر خيلي مهم است اگر مادر به شیر حساسیت دارد مي تواند از سایر جانشین هاي شیر مثل ماست , پنیر. کشك استفاده کند و يا روزانه 1 گرم کلسیم بصورت مکمل دارويي مصرف کند. 

صفحه 20:
سس نشانه های کفابت شیر مادر خواب راحت براي 2 تا 4 ساعت بعد از شیر خوردن افزایش وزن مطلوب شیر خوار بر اساس منحني رشد دفع ادار 6 تا 8 بار به صورت كهنه كاملا" خيس در 24ساعت ( درصورتيكه شير خوار به جز شير مادر مايعات ديكري مصرف نكند) دفع مدفوع 2 تا 5 بار در روز (با افزايش سن تعداددفعات آن كم ميشود شادابي پوست. هوشياري و سلامت ظاهري شیر خوار ‎be‏ اس ‎>» ‏۴ اگر شیرخواری هر دو پستان را تخلیه کند و به خواب نرود یا خوابش سبک باشد و بعداز چند دقیقه بیدار شود و کمتر از حد طبیعی وزن بگیرد نشانه کمبود شیر است ‎ 

صفحه 21:
موارد منع شيردهي بيماري هاي مزمن و صعب العلاج مادر داروها و مواد رادیواکتیو درموردکودك . از جمله بیماریهای متابولیک که نباید شیر مادر بخورد گالاکتوزمی است. 

صفحه 22:
ضرورت‌هاي تجویز شیر مصنوعي A A A A مطلوب نبودن نمودار رشد پس از 15 روز از ملاقات اولیه و توصيه‌هاي لازم جهت شيردهي از پستان مادر بطور صحیح. چند قلويي چنانچه رشد آنان مطلوب نباشد. جدايي والدین در صورتیکه نگهداري شیرخوار بر عهده پدر باشد. فوت مادر و فرزندخواند گي 

صفحه 23:
حتما لابتلاء شیرخوار به اسها([زیاد میشود. زیرا( .الف)دستگاه گوارش شیرخوار هنوز تکامل نیافته است ب)ممکن آاست‌ماده غذايي تهیه شده, آلوده وبا در نگهدار: .آن دقت کافي نشده باشد چون‌گنجایش‌معدم ‎ae‏ ‏.الف)ممکن است جایگز, تک ید و 3 ‎ce‏ شود به .ب)رغبت شيرخوار ح)شير كمتري ترشح د)کمبود انرژي از مواهيتتنايي دريافتي در مقایسه با شیر مادر بیشترميشود که این خود سبب سوء تغذیه و عدم .رشد كافي کودك میگردد .) احتمال بروزآلرژي بیشتر میشود کمتر شود 

صفحه 24:
كمكي ن‌شیر مادر به تنهاییقادر به تامینن یازهایت غذیه ایک و پایان شش ماهگي به بعد نیست امکان دارد رشد کودك کند ‎lg‏ ‏ار توقف شود .ممكناستشيرخوار عمل‌جویدن را ياد ن گیرد(6 کاس آشنا شدناو با مزه و قولم انولع غناها به تاخیر ب یرخوار تمایليیه استفاده از غذاهاي‌جامد نداشته باشد( مین‌مسئله ممکر؛ سنسبیبی روز سوء تغذیه ولفنوشد شود( 

صفحه 25:
1)قبل و بعد از تهبه غذا دستها را بشوپید. با 3)غذاي کودك را تازه تهیه و مصرف نمایید. 4)غذاهاي پخته را به طور صحیح نگهداري کنید. 5)غذاهاي باقیمانده را قبل از مصرف حرارت دهید. 6)غذاهاي خام و پخته را مجزا نگهداري کنید. 

صفحه 26:
7)محل تهیه و پخت غذا را تمیز نگهدارید. ‎nite‏ را از دسترس حشرات و جوندگان دور نگه دارید. ‏9)آب پاکیزه مصرف کنید. ‏0مواد غذايي پاستوریزه مصرف کنید. ‏#از اضافه کردن هر نوع نمك,ادویه و... به غذاي ‎ar‏ زیر یکسال خودداري شود. ‏*بعد از پایان يكسالگي, کودك میتواند از غذاهاي سفره(خانوار) استفاده کند. ‎ 

صفحه 27:
SS مقوي کردن غذاي کودك ‏ يعني موادي به غذاي کودك اضافه کنیم که انرژي آنرا روغنها داراي انرژی هستند و افزودن مقدار کمي روغن به غذاي كودكي که آهسته رشد میکند نوصیه میشود.زیرا: 1)انرژي روغن نسبت به مواد غذايي دیگر بیشتر است. 2)روغن(کره,روغن زیتون,روغن مایع....)بدون اضافه كردن حجم غذا انرزي انرا بيشتر ميكند. 3)روغن باعث نرم شدن غذا ميشود. 

صفحه 28:
‎Ss 3‏ بعني موادي به غذاي کودك اضافه کنیم که پروتئین, املاح وویتامي ‎Ly‏ بیشتر میکند. ‏۲"به غذاي کودك تا حد امکان کمي گوشت اضافه كنيد و انواع حبوبات پخته شده را بعد از هشت ماهگي اضافه کنید. "به غذاي کودك تخم مرغ اضافه کنید(تا يك سالگي از دادن سفیده تخم مرغ خودداري کنید.) ‎ax”‏ غذاي کودك انواع سبزیجات سبز برگ که داراي ویتامین ‏که داراي ويتامين آ هستند اضافه کنید. “ار جوانه غلات و حبوبات نیز که منبع غني ویتامینها و املاح استفاده نماييد.براي كودكان به شكل له شده ويا جوانه اسا و ‎Leh ore ee er ee ee‏ 

صفحه 29:
فرني آرد برنج ۱ شیر: يكل یوازی ر(شیر گاو. شير پاستوریزه,-۱ شیر مادر) 2-آرد برنج : 2قاشق‌مرباخوری شكر: 3 قاشقمرباخوركة ) 

صفحه 30:
en ee 1 يي خوري با ‎E‏ ‏۳ ‎oS 0‏ =“ 9 : ۱ ۰ 2 ۱ + ‎a‏ ‎J: =‏ ‎at‏ 5 عدد ‎Al‏ ‏اد 

صفحه 31:
ليوانة/2 كاسه 2/3 حداقل 2 وعده در 100 كرم(5ق.غ) 

صفحه 32:


صفحه 33:
بوره برنح وسيب زميني سيب زميني : يك عدد : برنج : 2ق.ع > در 100 گرم(دق.غ) 7 كيلو كالري ق.غ © تادو ‎do‏ 

صفحه 34:
عدس: 31 5 #برنح:1ق.غ سیب زميني:يك عدد كوح هویج:1عدد کوچك 

صفحه 35:


صفحه 36:


دکتر علیرضا جشنی مطلق فوق تخصص نوزادان و متخصص کودکان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز مزاياي تغذيه با شير مادربراي كودك: ‏تازه و سالم است و آسان هضم مي‌شود. همواره در درجه حرارت مناسب در دسترس است. ‏امكان ابتال به بيماري و خطر آلرژي را در شيرخوار كاهش ميدهد. ‌ تماس بدني نزديك كودك با مادر ،موجب احساس آرامش و امنيت در او مي شود. تركيب تغذيه اي شير مادر همگام با رشد كودك تغيير مي يابد. مزاياي تغذيه با شير مادر براي مادر: نيازي به آماده سازي شير ،شستن شيشه شير وسرپستانك نيست. ‏از نظر اقتصادي مقرون به صرفه است. ‏موجب رضايت خاطر و آرامش مي شود. رحم مادر سريعتر به اندازه قبل از بارداري برمي گردد. ‏هرچه طول دوره شيردهي افزايش يابد ،فوائد حاصل از آن بيشتر و مؤثرتر ظاهر مي شود. در مدت تغذيه انحصاري باشير مادر ،كودك نياز به مصرف هيچگونه ماده غذايي و حتي آب ندارد زيرا: با توجه به رشد فزاينده كودك تمام نيازهاي غذايي را تأمين ميكند. ‌ بهترين و كاملترين غذا با آلرژي كمتر در مقايسه با شير مصنوعي است. حاوي آنتي باديهاي ضدباكتري و ويروسي ،شامل تيتر بااليSIgA است. انتقال جواب مثبت تست توبركولين باشيرمادر به نوزاد احتمال انتقال T-CELL IMMUNITYرا مطرح ميكند همچنين: رشد ويروس اوريون ،آنفوالنزا ،واكسينا (آبله) رتاويروس و ويروس انسفاليت Bژاپني ،توسط ماده اي در شير مادر مهــار مي شود. ماكروفاژ موجود در شير انسان (كلستروم و شير رسيده) باعث سنتز كمپلمان ،ليزوزيم و الكتوفرين مي شود. شير مادر منبع الكتوفرين است كه يك پروتئين متصل به آهن است و تقريباً بطور طبيعي يك سوم آن با آهن اشباع مي شود و اثر مهاري بر رشد E-coliدر روده دارد. همچنين: ‏مدفوع شيرخواراني كه باشير مادر تغذيه مي شوند PHكمتري نسبت به مدفوع كودكاني دارد كه با شير گاو تغذيه مي شوند. ليپاز نمك هاي صفراوي شير مادر ژياردياالمبليا و آنتاماباهيستولتيكا را مي كشد. در مدت تغذيه انحصاري با شير مادر ،مصرف قطره مولتي ويتامين و يا آ+د ضروري است و در شرايط بيماري مصرف دارو و يا ORSاشكالي ندارد. مصرف قطره مولتي ويتامين و يا آ+د ‏از روز 15بعد از تولد شروع ميشود. ‏روزانه 400واحد ويتامين د موردنياز است كه با دادن 20 قطره آ +د يا 25قطره مولتي ويتامين تامين ميشود ‏مصرف آ +د يا مولتي ويتامين تا 24ماهگي ادامه يابد . موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: هر گونه برنامه تسهيالتي كه در بردارنده خدمات و مراقبت براي مادران و شير خواران است بايد: .1داراي يك سياست تدوين شده باشد كه دائما" تمام كاركنان بهداشتي در جريان آن قرار گيرند. .2به تمام كاركنان ،آموزش الزم براي اجراي اين سياست داده شود. .3به تمام زنان باردار در مورد مزايا و نحوه صحيح شيردهي، اطالعات كافي بدهد. موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .4به مادران كمك كند تا در نيم ساعت اول تولد به نوزادشان شير بدهند ( 30-15دقيقه در نيم ساعت اول) ‏ ‏ ‏ مزايا: ‏ ‏ ‏ ‏ افزايش شيردهي (پس از زايمان و 2تا 3ماهگي) تدوام تغذيه انحصاري با شير مادر بهبود مكيدن نوزاد بهبود ارتباط مادر و كودك و رفتارهاي مادري افزايش دماي پوست نوزاد ميزان باالتر گلوكز خون ( 5/1ساعت بعد از تولد) گريه كمتر موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .5 .6 .7 .8 سيگار كشيدن ونوشيدن مشروبات الكلي بايد منع گردد. مهم است مادران شيرده از خستگي پرهيز كنند.بهر حال مادر بايد باندازه كافي ورزش كند تا شادابي الزم را داشته باشد. مكيدن نوزاد بالفاصله پس از زايمان موجب افزايش فعاليت رحم و كاهش خطر خونريزي مي شود. روش صحيح شيردهي و تداوم آن به تمام مادران ،حتي آنهايي كه از نوزادشان دور هستند را آموزش دهد. موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .9به مادران اجازه داده شود كه در تمام ساعات شبانه روز در كنار كودكشان باشند. ‏ ‏ مزايا: ‏ ‏ ‏ ‏ آغاز شدن سريعتر توليد شير افزايش احتمال تداوم شيردهي افزايش تعداد دفعات شيردهي افزايش وزن گيري كاهش احتمال سوء استفاده از كودك و بي توجهي به او ايجاد ارتباط قوي بين مادر و كودك موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .10هم اتاقي شبانه مادر و كودك ‏ مزايا: ‏ ‏ ‏ خواب آرامتر كودك بدون تأثير روي ساعت و كيفيت خواب مادر افزايش تعداد بار شيردهي در طول شب ( 3بار) كاهش تعداد دفعات گريه كردن كودك اثر احتمالي محافظت كننده در برابر سندروم مرگ ناگهاني شيرخواران .11هيچ عاملي باندازه شادابي و خوشحالي مادر در موفقيت شير دهي مؤثر نيست. موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .12به نوزادان هيچ غذا يا نوشيدني به جز شير مادر داده نشود. ‏ در صورت استفاده از غير شير مادر: ‏ ‏ ‏ احتمال تغذيه انحصاري با شير مادر تا 6ماهگي كاهش مي‌يابد. خطر اسهال و ساير بيماريهاي عفوني مثل مننژيت و سپسيس نوزادي افزايش مي‌يابد. احتمال مشكل عدم تحمل شير گاو در اواخر دوره شيرخوارگي افزايش مي‌يابد. احتمال اقامت طوالني تر در بيمارستان افزايش مي‌يابد حتي آب نيز موجب كاهش تغذيه انحصاري با شير مادر ميشود موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .13خوردن بعضي غذاها(مثال توت فرنگی،گوجه فرنگي ،پياز ،خانواده كلمها ،شكالت ،ادويه ،و چاشني‌ها در مادرگاهي باعث ديسترس ومدفوع شل در نوزادميشود،ولي هيچ غذايي نبايد حذف شود مگر ثابت شود كه باعث ديسترس درشيرخوار ميگردد. موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .14تنظيم برنامه شيردهي بر اساس خواسته كودك: مزايا: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ افزايش احتمال تداوم تغذيه انحصاري با شير مادر كاهش احتمال بزرگ و دردناك شدن پستانها كاهش احتمال حساس و زخم شدن نوك پستانها بهبود وزن گيري (روز پانزدهم) كاهش ميزان بيلي روبين سرم (روز سوم) موارد توصيه شده براي موفقيت در شيردهي: .15برنامه از پيش تعيين شده براي شيردهي ،موجب توليد و دريافت ناكافي شير مي شود. به شيرخوار بايد فرصت داده شود تا هر چقدر مي‌خواهد پستان را بمكد و خود پستان را رها كند و هر موقع شير طلب كند به او شير مادر داده شود. .16به هيچ وجه پستانك يا بطري به كودك داده نشود. .17به برقراري گروههاي حمايتي در اين زمينه كمك شود و مادران هنگام ترخيص از بيمارستان به اين گروهها ارجاع داده شوند. آماده سازي مادر براي شير دادن اكثريت مادران قادر به شيردهي موفق مي‌باشند بويژه اگر: ‏پزشكان درزمينه شير مادر با مادر باردار صحبت كنند. و به او اعتماد به نفس و اطمينان خاطر بدهند حمايتهاي پس از زايمان را نيز ادامه دهند. برقراري و استمرار شيردهي ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ شير دادن هر چه زودتر بعد از زايمان شروع شود. مكيدن مكرر طفل ،سالمتي ،نشاط و آرامش مادر عوامل موثري در موفقيت مادر براي شيردهي است ناراحتي و نارضايتي مادر ،نگراني و تشويش او بيشترين اثر را بر كاهش شير خواهد داشت. شستشوي پستانها با آب روزي يكبار كافي است برنامه غذايي مادر ،دريافت كالري كافي ،اجتناب از كاهش وزن و مصرف شير خيلي مهم است اگر مادر به شير حساسيت دارد مي تواند از ساير جانشين هاي شير مثل ماست ،پنير ،كشك استفاده كند و يا روزانه 1گرم كلسيم بصورت مكمل دارويي مصرف كند. نشانه هاي كفايت شير مادر ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ خواب راحت براي 2تا 4ساعت بعد از شير خوردن افزايش وزن مطلوب شير خوار بر اساس منحني رشد دفع ادار 6تا 8بار به صورت كهنه كامال" خيس در 24ساعت ( درصورتيكه شير خوار به جز شير مادر مايعات ديگري مصرف نكند) دفع مدفوع 2تا 5بار در روز (با افزايش سن تعداددفعات آن كم ميشود شادابي پوست ،هوشياري و سالمت ظاهري شيرخوار اگر شيرخواري هر دو پستان را تخليه كند و به خواب نرود يا خوابش سبك باشد و بعداز چند دقيقه بيدار شود و كمتر از حد طبيعي وزن بگيرد نشانه كمبود شير است موارد منع شيردهي ‏ ‏ ‏ بيماري هاي مزمن و صعب العالج مادر داروها و مواد راديواكتيو درموردكودك ،از جمله بيماريهای متابولیک كه نبايد شير مادر بخورد گاالكتوزمي‌ است. ضرورت‌هاي تجويز شير مصنوعي ‏ ‏ ‏ ‏ مطلوب نبودن نمودار رشد پس از 15روز از مالقات اوليه و توصيه‌هاي الزم جهت شيردهي از پستان مادر بطور صحيح. چند قلويي چنانچه رشد آنان مطلوب نباشد. جدايي والدين در صورتيكه نگهداري شيرخوار بر عهده پدر باشد. فوت مادر و فرزندخواندگي خطرات زود شروع كردن غذاي كمكي 6تما6لب6تالء ش66يرخوار ب666ه ا6س6ه6ا6لز6ياد م6يشود.ز6يرا)1 ا6 ح .الف)دستگاه گوارش شيرخوار هنوز تكامل نيافته است ب)ممكن است ماده غذايي تهيه شده،آلوده ويا در نگهداري .آن دقت كافي نشده ب6اشد )2 چ6ونگ66نجاي6شم6ع6ده 6ش66يرخوار ك66م ا6س6ت .الف)ممكن است جايگزين ي6ك وعده شير مادر شود .ب)رغبت شيرخوار به مكيدن پستان كمتر شود ج)شير كمتري ترشح غذايي دريافتي در مقايسه با شير د)كمبود ان6رژي از مواد .ميشود مادر بيشترميشود كه اين خود سبب سوء تغذي6ه و عدم .رشد كافي كودك ميگردد .ه) احتمال بروزآلرژي بيشتر ميشود خطرات دير شروع كردن غذاي كمكي ونش66ير م6ادر ب666ه ت666نه6اي6يق66ادر ب666ه ت666ام6ينن66ياز6هايت666غ6ذي6ه ا6يك66ود پايان شش ماهگي به بعد نيست امكان دارد رشد كودك كند ويا ار توقف شود .م6مكنا6س6تش66يرخوار عملج6ويدنرا ي66اد ن66گيرد)2 6تش6نا ش66دناو ب666ا م6زه و ق66وا6م ا6نوا6ع غ6ذا6ها ب666ه ت666اخ6ير ب666ي كنا6س آ6 66يرخوار ت666ماي6ليب666ه ا6س6تفاد6ه از غ6ذا6هايج6امد ن66دا6ش6ته ب666اشد)4 مينم6سئله م6مكنا6س6تس66ببب666روز س66وء ت666غ6ذي6ه وا6ف6تر6شد ش66ود)5 ده قانون طاليي بهداشت غذاي كودك )1قبل و بعد از تهبه غذا دستها را بشوي6يد. )2غذا را خوب بپزيد. )3غذاي كودك را تازه تهيه و مصرف نماييد. )4غذاهاي پخته را به طور صحيح نگهداري كنيد. )5غذاهاي باقيمانده را قبل از مصرف حرارت دهيد. )6غذاهاي خام و پخته را مجزا نگهداري كنيد. :ادامه ده قانون )7محل ت6هيه و پخت غذا را تميز نگهداريد. )8غذاها را از دسترس حشرات و جون6دگان دور نگه داريد. )9آب پاكيزه مصرف كنيد. )10مواد غذايي پاستوريزه مصرف كنيد. ‏از اضافه كردن هر ن6وع نمك،ادويه و ...به غذاي كودك زير يكسال خودداري شود. ‏بعد از پايان يكسالگي،كودك ميتواند از غذاهاي سفره(خانوار)استفاده كند. مقوي كردن غذاي كودك يعني موادي به غذاي كودك اضافه كنيم كه انرژي آنرا بيشتركند. روغنها داراي انرژي هستند و افزودن مقدار كمي روغن به غذاي كودكي كه آهسته رشد ميكند توصيه ميشود.زيرا: )1انرژي روغن نسبت به مواد غذايي ديگر بيشتر است. )2روغن(كره،روغن زيتون،روغن مايع).....بدون اضافه كردن حجم غذا انرژي آنرا بيشتر ميكند. )3روغن باعث نرم شدن غذا ميشود. مغذي كردن غذاي كودك يعني موادي به غذاي كودك اضافه كنيم كه پروتئين،امالح وويتامين آنرا بيشتر ميكند. ‏به غذاي كودك تا حد امكان كمي گوشت اضافه كنيد و انواع حبوبات پخته شده را بعد از هشت ماهگي اضافه كنيد. ‏به غذاي كودك تخم مرغ اضافه كنيد(تا يك سالگي از دادن سفيده تخم مرغ خودداري كنيد). ‏به غذاي كودك انواع سبزيجات سبز برگ كه داراي ويتامين ث و آهن هستند اضافه كنيد. ‏به غذاي كودك انواع سبزيجات زرد ونارنجي(كدو حلوايي،هويج كه داراي ويتامين آ هستند اضافه كنيد. ‏از جوانه غالت و حبوبات نيز كه منبع غني ويتامينها و امالح هس استفاده نماييد.براي كودكان به شكل له شده و يا جوانه آساب فرني آرد برنج ش66ير :ي66كل66يوا6نپ666ر(ش66ير گ66او ،ش66ير پ666اس6تور6يزه1-، ش66ير م6ادر) -2آرد ب666رن6ج 2 :ق6اش6قم6رباخور6ی 3ش66كر 3 :ق6اش6قم6رباخور6ی ) ل66يوا6ني66اكاس6ه 1/3 حداقل 2وعده در 100گرم( 6ق.غ ) ك66يلو ك66ا6لري135 گ66رم پ666رو6ت6ئين4/5 آرد برنج:يك قاشق مربا خوري ‏شكر:نصف قاشق مربا خوري ‏شير:نصف ليوان ‏بادام 5:عدد شير برنج 1ب666رن6ج 2:ق66اش6قغ6ذا6خور6ی 2ش66كر 3 :ق66اش6قم6رباخور6ی ش66ير:ي66كل66يوا6نپ666ر3- ل66يوا6ن2/3 ك66اس6ه 2/3 حداقل 2وعده در 100گرم(5ق.غ) 90 كيلو كالري 3 گرم پروتئين پوره سيب‍زميني سيب زميني :يك عدد متوسط كره :يك قاشق مرباخوري شير5:ق.غ يا نصف استكان ق66اش6قغ6ذا خ6ور6ي– ح6دا6ق6ل 1و6عده 6 در 100گرم(حدود 5ق.غ) 123كيلو كالري انرژي 3/8گرم پروتئين پوره برنج وسيب زميني سيب زميني :يك عدد كوچك برنج 2 :ق.غ كره 1:ق .م ق.غ 8 ت666ا دو و6عده1 6 در 100گرم(5ق.غ) 123كيلو كالري 2/5گرم پروت6ئين سوپ سبزي ‏عدس1:ق.غ ‏برنج1:ق.غ ‏سيب زميني:يك عدد كوچ ‏هويج1:عدد كوچك ‏جعفري 20:گرم ‏گوشت ماهيچه 35:گرم گ66رم 100 ك66يلو ك66ا6لري47/5 گ66رم پ666رو6ت6ئين3/1 ويتامين ها امالح كته تخم مرغ ق.غ – 1ت666ا دو و6عده 8برنج 2:قاشق غذا خوري 100گرم( 6-5ق.غ) كره 1:ق.م 145كيلو كالري زرده تخم مرغ :يك عدد 4گرم پروتئين با تشکر از توجه شما