اصول پرورش طيور گوشتی

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:


صفحه 4:


صفحه 5:


صفحه 6:


صفحه 7:
> 

صفحه 8:


صفحه 9:


صفحه 10:


صفحه 11:


صفحه 12:


صفحه 13:
(۱ 

صفحه 14:


صفحه 15:


صفحه 16:


صفحه 17:


صفحه 18:


صفحه 19:


صفحه 20:


صفحه 21:


صفحه 22:


صفحه 23:


صفحه 24:


صفحه 25:


صفحه 26:


صفحه 27:


صفحه 28:


صفحه 29:


صفحه 30:


صفحه 31:


صفحه 32:


صفحه 33:


صفحه 34:
نوك جيني واكسيناسيون كوشتي 3 26 

صفحه 35:


صفحه 36:


صفحه 37:


صفحه 38:


صفحه 39:


صفحه 40:


صفحه 41:


صفحه 42:


صفحه 43:


صفحه 44:


صفحه 45:


صفحه 46:


صفحه 47:


صفحه 48:


صفحه 49:


صفحه 50:


صفحه 51:


اصول پرورش طيور گوشتي داليل پيشرفت پرورش طيور گوشتي نياز انسان ها به پروتئين حيواني محدوديت مراتع و باال بودن هزينه پرورش دام سرعت باالي رشد طيور کم بودن چربي و به همراه آن قابليت باالي هضم گوشت سفيد بيشتر بودن پروتئين گوشت مرغ نسبت به ديگر دام ها درصد پروتئين 15.7 نوع حيوان گوسفند 18.8 گوساله 19.1 ماهي 21.4 بوقلمون 20.2 مرغ گوشتي صنعت مرغداري چهارچوب اهداف صنعت مرغداري: فاکتورهاي ضروري در پرورش مرغ گوشتي: حداکثر رشد بهبود ضريب تبديل خوراک افزايش درصد الشه سالمت مرغ حفظ سالمت مصرف کننده رفاه حيوان دياگرام فرايند سيستم توليد گوشت ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ مديريت فارم مرغ مادر گوشتي نگهداري و حمل و نقل تخم مرغ نطفه دار کارخانه جوجه کشي حمل و نقل جوجه گوشتي و دريافت آن در فارم مديريت فارم جوجه گوشتي نحوه تخليه جوجه گوشتي در آخر دوره کشتار تبديل خرده فروشي مصرف کننده پرندگان مورد استفاده با هدف توليد گوشت ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ اردک غاز بوقلمون بلدرچين مرغ : .1نيمچه هاي گوشتي .2روسترها .3خروس هاي اخته شده .4جوجه هاي گوشتي سويه هاي نژاد هاي تجاري مرغ مرغ گوشتي گوشتي انواع نژاد مرغ (بر حسب جغرافيا) نژاد آمريکايي : -2به منظور ايجاد نژادهاي تجاري مرغ گوشتي -1دومنظوره -3داراي واريته هاي پليموت ،واياندوت ,رادايلندرد نژاد انگليسي : -2پوست بدن آنها بجز کورنيش سفيدرنگ -1نژاد گوشتي -3داراي واريته هاي کورنيش ,ارپينگتون ,سوسکس ,استرالوپ نژاد آسيايي : -1بدن بزرگ و استخوان بندي درشت -2وجود پر روي پاي آن ها -4الله گوش قرمز -3پوست بدن زرد رنگ (بجز النگشان سياه) -6داراي واريته هاي براهما ,کوچين ,النگشان -5تخم مرغ هاي قهوه اي نژاد مديترانه اي: نژادي تخم گذار هر يک از نژادهاي فوق خود داراي واريته هايي هستند که اين واريته ها خود شامل چندين سويه مي شوند سويه هاي تجاري مرغ گوشتي راس 53:درصد کل گله مادر گوشتي کشور هوبارد 3/7:درصد کل گله مادر گوشتي کشور کاب 20:درصد کل گله مادر گوشتي کشور لوهومن 2/9 :درصد کل گله مادر گوشتي کشور آربوراکرز6 /3 :درصد از گله مادر گوشتي کشور پترسون :در ايران محبوبيت ندارد. محيط و تجهيزات انواع سالن انواع سالن سالن هاي باز:در اين سيستم به نکات زير بايد توجه شود: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ عرض سالن حدود 8/9متر باشد واز 2/12بيشتر نشود ارتفاع سالن4.2متر ولي در مناطق گرم تا 3متر طول سالن بستگي به زمين و نيز سيستم دانخوري دارد شيب شيرواني حدود 40-30درجه باشد کف سالن اجباراً بتوني باشد سالن در جهتي قرار گيرد که بيشترين استفاده ازجريان طبيعي باد شود در مناطق بسيار گرم جهت طول سالن از شرق به غرب باشد معايب سيستم باز:زياد بودن شدت نور ورودي به سالن سالن هاي بسته :تهويه وعايق بندي اهميت فراوان دارد وعرض سالن بين2/12تا5/16متر مي تواند باشد. هوا و کيفيت آن سيستمهاي خنک کننده: سيستم خنک کننده تبخيري يا پد در مناطقي کاربرد دارد که دما کمتر از 27درجه باشد ,در ضمن اين سيستم به آب با کيفيت باال نياز ندارد. سيستم خنک کننده باد سرد سيستم ترکيب مه پاشي با روش پد آلودگي هاي عمده هوا: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ گرد و خاک آمونياک بخار آب دي اکسيد کربن منوکسيد کربن سيستم تهويه اتوماتيک توسط سنسورهاي حساس به آمونياک و Co2و رطوبت نسبي به صورت تجاري در بازار وجود دارد. تهويه سيستم تهويه در فصل زمستان : - 1در زمستان حرارت محيط سرد و رطوبت نسبي هوا باالست. - 2هواي سرد پس از ورود به سالن توسط پرندگان گرم مي شود. - 3گرم شدن هوا فوق باعث مي شود رطوبت نسبي کاهش يابد در نتيجه رطوبت بستر جذب گردد. - 4سرعت جريان هوا در سالن براي جلوگيري از کوران نبايد بيش از 12.2متر در دقيقه باشد. سيستم تهويه در فصل تابستان : - 1براي نصب اين سيستم استفاده از خنک کننده هاي تبخيري و باد سرد ضرورت دارد. -2براي آنکه در يک دقيقه تمام هواي سالن عوض شود ,سرعت جريان هوا بايستي حدود 122متر در دقيقه باشد. -3هوا با دمايي حدود 6.7درجه پايينتر از دماي محيط لز طريق خنک کننده ها وارد محيط شده و با سرعتي که در سالن جريان دارد حدود 5.5درجه ديگر نيز پرندگان را خنک مي کند. در حال حاظر سيستم هايي وجود دارد که مي توانند تمام شرايط الزم از قبيل حرارت ,سرعت جريان هوا ,خنک نمودن ,گرم کردن ,رطوبت و غيره را جهت تأمين تهويه مناسب در سالن کنترل نمايند. حرارت و رطوبت رطوبت نسبي : -1در ده روز اول پرورش 65تا 70درصد مناسب و خطر ابتال به بيماري هاي قلبي و ريوي در سنين باال را کاهش مي دهد. -2بعد از آن 50تا 70درصد مناسب بوده و کيفيت بستر را در حد مطلوب نگه داشته و نيز از توليد گرد وخاک و خشکي بيش از حد هوا جلوگيري مي کند. حرارت : درجه حرارت دوران پرورش در فاصله 5.1سانتيمتري باالي سطـح بستر و در زير اجاق مادر مصنوعي بايد در حـدود ارقــــام ذيل باشد. درجه حرارت بر حسب سانتيگراد 30.0 30.0 27.2 23.9 سن به هفته 1 2 3 4 اگر درجه حرارت پس از مرحله اول پرورش کمتر از 20درجه سانتيگراد باشد موجب مي شود که جوجه جهت گرم کردن خويش غذاي بيشتري مصرف نمايد که اين عمل نه تنها موجب افزايش وزن نشده بلکه باعث افزايش ضريب تبديل مي شود. استرس حرارتي ‏ مرغ گوشتي دماي بدن خود را به دو روش تنظيم مي کند: -1در رنج حرارتي 13تا 25درجه :دفع حرارت به صورت عمده از طريق تشعشع حرارتي و تبادل حرارت بدن با هواي سرد محيط -2در رنج حرارتي 30درجه :دفع حرارت به صورت عمده به صورت تبخير سطحي و له له زدن و افزايش دفعات تنفس استرس حرارتي : دفع حرارت به روش تبخير با افزايش رطوبت هوا کاهش پيدا مي کند و مرغ گوشتي به وضعيت استرس حرارتي وارد شده در اين زمان : -1افزايش درجه حرارت رکتوم -2افزايش ضربان قلب -3افزايش متابوليسم -4كاهش جذب اکسيژن توسط خون کم -5در نهايت شدت استرس باعث مرگ پرنده مي شود. عمليات فوريتي در مواجهه با استرس حرارتي -1کاهش تراکم گله - 2اطمينان از قابليت دسترسي گله به آب تازه به طور مداوم • در اين زمان قرار دادن يخ در داخل مخزن آب به کاهش حرارت آب موجود در مخزن ,در نتيجه آب لوله ها کمک کرده و از شدت استرس مي کاهد. - 3از در اختيار دادن دان در ساعات گرم روز پرهيز نماييد. -4با يک برنامه نوري مناسب باعث پراکنده شدن مرغ ها و دفع حرارت اطراف آن ها شويد. -5تأمين جريان هوا با سرعت 3متر بر ثانيه در باالي سطح پرنده. - 6خشک نگه داشتن بستر ,زيرا بستر مرطوب رطوبت نسبي را افزايش مي دهد. -7اضافه نمودن يک گرم ويتامين cبه همرام 0.3ميلي گرم آسپرين (اسيد ساليسيک) در هر ليتر آب مصرفي گله آب و آبخوري مورد نياز گله آب و اهميت آن ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ آب تقريبا ً بيش از 80درصد وزن بدن جوجه 1روزه را تشکيل مي دهد. آب بيش از 70درصد از بدن پرنده گوشتي را تشکيل مي دهد. يک پرنده گوشتي به ازاي هر کيلو افزايش وزن به حدود 4ليتر آب نياز دارد. کمبود آب ميزان رشد را کاهش مي دهد و اگر کمبود آب يا هيدراسيون به 20درصد برسد ,کشنده است. نياز آب در هواي گرم و مناطقي که پروتئين يا نمک جيره باال باشد افزايش مي يابد. اصول کلي آب مصرفي گله: بايد از لحاظ نمک هاي کلسيم (سختي آب) ,نمک و نيترات آزمايش شود. از قسمت هاي مختلف مثل چاه تا آبخوري نمونه گيري شود. آب از چاه هاي مجاز تأمين شود. در هواي گرم آب هميشه در لوله ها جريان داشته باشد. بهترين وضع براي جوجه هاي گوشتي در دست داشتن آب سالم با دماي 10تا 12درجه سانتيگراد مي باشد. انواع آبخوري و ميزان آن ميزان آبخوري مورد نياز براي 1000قطعه جوجه 4عدد تراف 2.4متري 16عدد کله قندي 8عدد به قطر آويز گرد 40Cm در ابتداي دوره پرورش ( 4روز اول) از آبخوري هاي جوجه ريز استفاده شود. در روز سه و چهار بتدريج آبخوري هاي جوجه ريز جمع آوري گردد. آبخوري ها روزانه از لحاظ ارتفاع مورد بازديد قرار گيرند. 94عدد فنجاني • 96عدد پستانکي در سالن پرورش طيور گوشتي فاصله هر جوجه از آبخوري ها در تحت هر شرايطي نبايد بيش از 2متر باشد. تراف اتوماتيک براي هر پرنده 2 ‏Cm پس از 28روزگي لبه آبخوري مساوي پشت جوجه باشد. يک گله هزار قطعه اي در هفت روزگي حدود 60ليتر آب و در 42روزگي به 280ليتر و در 70روزگي به 350ليتر آب روزانه مصرف مي کند. دانخوري و ميزان آن انواع دانخوري ‏ ‏ ‏ ‏ گرد تراف لوله اي بشقابي سيني و کاغذهاي مخصوص دان • در سالن هاي پرورش گوشتي اکثراً از لوله اي بشقابي استفاده مي شود زيرا اين دانخوري توانايي پخش دان در سرتاسر سالن را به طور يکنواخت دارد. ميزان دانخوري: در سن 5هفتگي به ازاي هر قطعه جوجه 5سانتي متر دانخوري نوع ترافي و در هفت هفتگي (سن کشتار) 7.6سانتي متر تعيين شده. ميزان دانخوري بشقابي 20درصد کمتر از نوع تراف مي باشد( .دانخوري بشقابي با قطر 38سانتي متر براي 33جوجه گوشتي کافي است. هرگز از کارتون هاي حمل جوجه براي تغذيه جوجه ها استفاده نشود. در سالن هاي پرورش گوشتي نور و سيستم هاي نوري شدت و مدت و نوع و محل نور در هر سالن پرورش مي تواند اثر مستقيم روي عملکرد و بازده گله داشته باشد شدت نور و کيفيت نور: -1به صورت فوت کندل يالوکس بيان مي شود. -2توسط حباب ها و دايمرها قابل تنظيم. -3گردوغبار بيش از حد روي المپ مي تواند تا %70از شدت و تأثير نور بکاهد. - 4وجود نور بيش از حد سبب تحريک و عصبي تر شدن پرنده ها و در نتيجه کاني باليسم مي گردد. -5شدت نور کمتر ز 0.5فوت کندل مرغ ها را براي يافتن آب و غذا دچار مشکل کرده و يکنواختي گله برهم مي خورد. -6در سالن هاي مرغداري گوشتي تجاري معموالً از المپ هاي 15تا 40وات با نور سفيد استفاده مي شود. -7المپ ها در دو رديف به فاصله حدود 5.3متر از يکديگر و در ارتفاع 5.2متر از کف سالن نصب مي گردند. برنامه هاي نوري ‏ ‏ ‏ ‏ برنامه استفاده از نور طبيعي برنامه نوري 23ساعت روشنايي و 1ساعت خاموشي برنامه نوري متناوب برنامه نوري متناوب ترکيبي با افزايش نور مطابق با افزايش سن پرنده مزاياي برنامه نوري متناوب : -1افزايش مصرف غذا -2افزايش فعاليت عضالني (جلوگيري از بروز و تشديد مشکالت مربوط به پاها) -3به حداقل رسانيدن استرس حرارتي -4افزايش بازده غذايي در حدود 5تا %10 - 5فراهم نمودن زمان بيشتر براي خوردن غذا (ايجاد امکان دسترسي به غذا براي همه پرندگان) -6کاهش هزينه انرژي و استهالک دستگاه ها (کاهش 33درصدي هزينه برق) -7کاهش تلفات به ميزان 2تا %3و نيز افزايش کيفيت الشه بستر و مديريت آن بستر و انواع آن خصوصيات يک بستر خوب : -1سبک -2اندازه ذرات آن متوسط -3قابليت جذب باال -4نرم و قابل فشرده شدن -5قابليت انتقال حرارتي کم -6داراي کمترين خاصيت جذب رطوبت هوا -7ارزان و قابل دسترس -8قابل فروش به عنوان کود -9عاري از آلوده کننده ها و فساد -10توليد کمترين گرد و خاک انواع بستر رايج : -1تراشه چوب سفيد -2کاه خرد شده (بهترين آن کاه گندم) -3خرده هاي کاغذ -4پوسته غالت -5خاک اره -6ماسه بهترين وزن را پرندگاني دارند که روي بستر خرده چوب درخت کاج و بعد از آن پوسته خارجه دانه برنج رورش يافته اند ,کمترين وزن را پرندگاني که روي خاک رس پرورش يافته اند دارا هستند کيفيت بستر عمق بستر براي طيور گوشتي حدود 5الي 8سانتيمتر مي باشد و براي بهبود کيفيت الشه تا عمق 10سانتيمتر نيز مي توان افزايش داد و بطور يکنواخت پخش گرداند. عوامل اصلي در افت کيفيت بستر: -1پايين بودن کيفيت اوليه بستر و يا نا کافي بودن آن -2طرح آبخـوري ها و چگــونگي تنظــيم آن ها -3کـيفيت بد چربي مصرف شده در دان -4زياد بودن نمک يا پروتئين جيره -5انيـتريت ناشي از بيمـاري -6تراکــــم زيـاد گــله -7رطـوبت باال -8تهويه بد فضاي مورد نياز گله فضاي مورد نياز گله بستگي دارد به: .1آب و هواي ونطقه .2نوع سالن .3سن کشتار تراکم گله: *در هر متر مربع 10قطعه *در سالن هاي بسته با تهويه قوي تا 15قطعه *در هر متر مربع 22/34کيلو گرم وزن زنده واکسيناسيون در گله نوک چيني گوشتي واکسيناسيون و نوک چيني واکسيناسيون: .1برنامه خاصي براي گله هاي گوشتي وجود ندارد .2با صالحديد دامپزشک محلي از واکسن بيماري هاي شايع در منطقه استفاده ميشود .3اين بيماري ها ميتوانند نيوکاسل برونشيت عفوني و گامبورو باشند. براي تنظيم برنامه واکسيناسيون به چگونگي وضعيت سالمت گله وبرنامه هاي واکسيناسيون قبلي و ميزان آنتي بادي گله مادري بايد توجه شود. نوک سوزي: براي جلو گيري از عارضه همديگر خواري ايجاد استرس فراوان و کاهش مصرف غذا در سالن هاي باز مخصوصا در فصول گرم سال الزم ميشود در سالن هاي بسته بامديريت نور از کاني باليسم جلو گيري مي شود. بهترين زمان براي نوک سوزي 6روزگي است ولي در هچري انجام مي شود. شرايط تحويل جوجه ‏ .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 آمادگي جهت تحويل جوجه: ضد عفوني کردن تمام قسمت ها و وسايل فارم پخش بستر به طوريکنواخت قرار دادن وسائل در جاي خود تنظيم درجه حرارت و رطوبت نسبي سالن به طور ثابت حد اقل 24 ساعت قبل از ورود جوجه ها فعاليت سيستم تهويه به صورت بهينه اطمينان از قابل در دسترس بودن آب و دان براي تمام جوجه ها توضيع سيني هاي حاوي دان کرامبل بدون گردوخاک در سالن تحويل جوجه: .1تخليه سريع جوجه ها از کارتن هاي حمل در اطراف منابع حرارتي .2آمار گيري و وزن کشي .3خارج کردن کارتن هاي حمل از سا لن .4رها کردن جوجه ها به حال خود براي مدت 2-1ساعت .5بررسي گله از لحاظ دسترسي به آب و دان دستگاه گوارش طیور بازگشت تغذيه برنامه هاي اصلي تغذيه جوجه هاي گوشتي : .1شامل دو جيره: .1پيش دان اشکال دان جوجه گوشتي : .1 دان آردي :درصورت عدم دسترسي به دان کرامبل حداکثر تا دو هفته در اختيار گله قرار مي دهند. .2 دان کرامبل :جوجه گوشتي را مي توان از آغاز تا پايان با اين دان تغذيه کرد. .3 پلت :جوجه ها از دو تا سه هفتگي به بعد قادر به تغذيه از پلت خواهند بود. • جوجه ها اين شکل دان را بر دان هاي ديگر ترجيه مي دهند. .2رشد .1آغازي .2شامل سه جيره: .2رشد .3پاياني احتياجات طيور ويتامين ها و عوارض کمبودشان در جيره ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ويتامين :Aکاهش رشد ,ضعف ,الغري ,کاهش مقومت بدن در برابر بيماري ها, خشکي و کوري چشم ويتامين :Dکاهش رشد ,نرمي استخوان ,ضعف پا ويتامين :Eکاهش رشد ,کاهش مقاومت بدن در برابر بيماري ها ,آنسفالوماالسي تغذيه اي و ديستروفي عضالني ويتامين :K3خونريزي زير جلدي و ايجاد اختالل در رشد و نمو ويتامين B1و :B2کاهش رشد و عدم تحمل در برابر استرس حرارتي ,فلج پا ويتامين :B3آماس مخاط دهان و زبان ,رشد ناکافي پرها ,درماتيت ناحيه سر و پا ,تورم زانو ,پرانتزي شدن پاها ويتامين B5و :B6کاهش رشد ,کاهش مقاومت بدن در مقابل بيماري ها و عوامل استرس زا ,ايجاد ضايعات جلدي در پوست ناحيه پا ,رشد ناقص استخوان ها چربي در جيره طيور چربي در الشه : ‏ ‏ ‏ ‏ تأمين ظاهر جالب الشه باال بردن کيفيت گوشت نامطلوب بودن مقدار زياد آن شکل اصلي چربي ذخيره شده در بافت هاي طيور تري گليسيريد است • 95درصد از تري گليسيريد نام برده از طريق دان و بقيه از طريق سنتز در بدن بدست مي آيد. هرچه چربي الشه افزايش يابد آب آن کاهش مي يابد چربي در جيره : معموالً حاوي 5تا 6درصد چربي مي تواند تا 8درصد نيز حاوي چربي باشد پروتئين در جيره جوجه گوشتي پاياني ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ نياز جوجه ها به پروتئين کل اهميت ندارد نياز روزانه جوجه هاي گوشتي به تک تک اسيدهاي آمينه حائز اهميت است سن و جنس جوجه ها در احتياجات آن ها به پروتئين موثر است پروتئين جيره رابطه مستقيم با انرژي جيره دارد جيره جوجه ها در دو هفته اول زندگي بايد حاوي 24درصد پروتئين بعد از هفته دوم پروتئين جيره کاهش يافته تا هفته هفتم به 19درصد مي رسد 1.0 0 رشد 1.2 0 پيش دان 1.44 اسيد آمينه درصد آرژنين گليسين +سرين 1.0 0.7 0 0 1.50 1.0 0.8 0 5 1.20 ليزين 0. 0.3 38 2 0.50 متيونين 0. 0.6 72 0 0.93 متيونين +سيستئين 0. 0.32 تريپتوفان 0.1 مواد معدني و مکمل هاي غذايي در جيره مواد معدني .1 .2 .3 .4 .5 منگنز :باعث افزايش رشد ساختار اسکلتي بدن آهن و مس :فقدانشان ايجاد کم خوني در طيور روي :عدم حضور اين عنصر در جيره باعث کاهش رشد ,پوسته شدن پاها و سايش و پرها مي گردد کلسيم :نقش در ساختار اسکلتي بدن طيور سلنيوم :کمبود آن باعث رشد ,ديستروفي عضالني ,آنسفالوماالسي و ورم زير جلدي مي شود مکمل هاي غذايي .1 .2 .3 .4 .5 .6 آنتي بيوتيک ها کوکسيديواستات آنتي اکسيدان مواد مطبوع کننده گزانتوفيل شن تغذيه نيمچه ها ,روسترها و خروس هاي اخته شده ‏ • تغذيه نيمچه هاي گوشتي: در سرتاسر دوره از پيش دان با 23تا 24درصد پروتئين و 3190 کيلوکالري انرژي توصيه مي شود ‏ • تغذيه روسترها: تا هفته نهم مانند جوجه گوشتي تغذيه مي شوند و بعد از آن جيره هايي با انرژي باال و پروتئين کم تغذيه مي شوند ‏ • تغذيه خروس هاي اخته شده: 4تا 5هفته پيش دان جوجه گوشتي را مصرف و سپس تا حدود 12تا 13 هفتگي جيره اي حاوي مواد خشبي زياد را مصرف و بعد از آن از يک جيره پر انرژي استفاده مي کند تخليه و گرفتن جوجه ها تخليه جوجه ها : .1 .2 .3 .4 .5 برگشت برنامه نوري به 23ساعت نور و1ساعت تاريکي 7روز قبل از تخليه منع مصرف هر گونه آنتي اکسيدوزدر دان مصرفي گله 5روز قبل از تخليه قطع مصرف دام 8تا 10ساعت قبل از عمل آوري الشه قطع مصرف گندم 2روز قبل از ارسال به کشتارگاه گرفتن جوجه ها : .1 .2 .3 .4 • جمع آوري کل مسائل موجود در کف سالن درست قبل از آغاز گرفتن طيور استفاده از نور آبي يا قرمز ضعيف پن بندي سالن هاي با طول زياد گرفتن مرغان گوشتي از ناحيه ساق هر دو پا هرگز اين کار از ناحيه گردن انجام نشود منابع ومواخذ .1 .2 .3 .4 .5 اصول نگهداري وپرورش اردک (دکتر هادي سياح زاده) راهنماي کامل پرورش طيور (دکتر محسن فرخوي) راهنماي مديريت پرورش جوجه هاي گوشتي سويه راس (دکتر اللهيار براري) اصول علمي وعملي پرورش طيور(دکتر جواد پوررضا) مباني پرورش طيور(دکتر حسن اوحدي نيا) 6.POULTRY NUTRITION HANDBOOK ‏Dr.JOHN D.UMMERS ‏Dr.STEVEN LEESON ‏www.wpsa.ir ‏www.ipiran.com ‏www.skhass.org ‏www.aviagen.com