امر به معروف و نهی از منکر
اسلاید 1: كسى كه فرمود: زن و فرزندم را به قربانگاه كربلا مىبرم تا با امر به معروف و نهى از منكر دين را زنده كنم به ابوذرهايى كه به خاطر نهى از منكر تبعيد شدند و در غربت ربذه جان دادند- به همه كسانى كه در راه گسترش معروف ها و مبارزه با منكرها جان دادند؛ مال دادند؛ زندان و شكنجه و تبعيد كشيدند و صبر كردند. اما امروز ما حتى از گفتن يك كلمه در اين راه دريغ داريم.تقدیم به
اسلاید 2: با يك نگاه گذرا به سوره مباركه والعصرمی فهمیم :بر خلاف گمان انسان كه خيال مىكند هر روز به عمرش افزوده مىشود، هر روز كه مىگذرد از سرمايه او كاسته مىشود؛ پدر بزرگها در حقيقت «پدر كوچك» هستند و نوزادها كه عمرى در پيش دارند، بيشترين سرمايهها را دارا مىباشند. به زمان سوگند كه انسان همچون يخ هر لحظه در حال آب شدن استپس در برابر به هدر رفتن عمر بايد چيزى بهتر از عمر به دست آوريم. مال و مقام و مدال بهتر از عمر نيست. آنچه بهتر از عمر ماست، ايمان و عمل صالح است (وَالْعَصْرِ انَّ اْلِانْسانَ لَفى خُسْرٍ)(الّاالْذينَ امَنوا و عَمِلواالْصالِحاتِ).
اسلاید 3: ايمان و كار نيك اگر توسعه پيدا نكند، ارزشى نخواهد داشت. بنابراين، بايد ديگران را نيز به ايمان و عمل صالح سفارش و دعوت كنيم(وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ)البته پيمودن اين راه، مشكلاتى در بر خواهد داشت؛ يعنى اگر بخواهيم مردم را به خير و معروف دعوت كنيم و از مفاسد و انحرافاتى كه دارند، باز داريم، احتمال دارد كه برخوردهاى ناگوارى پيش آيد؛ ولى به هر حال بايد با پشتكار اين راه را بپيماييم (وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ).
اسلاید 4: سيماى امر به معروفنشانه عشق انسان به مكتب استنشانه عشق انسان به مردم استنشانه تعهد و سوز و علاقه انسان به سلامتى جامعه استنشانه تولّى و تبرّى استنشانه فطرت بيدار استحضور و غياب واجبات استضامن اجراى تمام واجبات و ضامن ترك همه محرمات استگاز و ترمزى است كه ماشين جامعه را هدايت مىكندنشانه حضور در صحنه استحافظ مرزها و حقوق افراد استنشانه غيرت دينى
اسلاید 5: تمام پدران و مادران در طول تاريخ، فرزندان خود را به كارهايى واداشته و از كارهايى نهى كردهاند بنابراين، مسأله امر و نهى و تشويق و هشدار، ريشه در درون هر انسانى دارد و مربوط به زمان و مكان و يا نژاد و منطقه خاصّى نمى شود. هر مسألهاى اين گونه فراگير باشد، نشانه از فطرى بودن آن دارد.ريشههاى فطرى و غريزى امر به معروف و نهى از منكر
اسلاید 6: عكس العمل حيوانات در برابر خطرهامسأله هشدار و اخطار و يا فرياد در برابر خطرها و انحرافها، مخصوص انسانها نيست. در قرآن مىخوانيم: همين كه مورچهاى ديد حضرت سليمان با لشكرش در حركتند، فرياد زد و به ساير مورچگان گفت: به لانههاى خود برويد تا پايمال آنان نشويدحَتّى اذا اتَوْا عَلى وادِ النَّمْلِ قالَتْ نَمْلَةٌ يا ايُّها النَّمْلُ ادْخُلُوا مَساكِنَكُم لايَحْطِمَنَّكُم سُلَيمانُ و جُنُودُه و هُم لايَشْعُرونَ. نمل/ 18
اسلاید 7: و همين كه هدهد در پرواز خود از فضاى كشور سبا متوجه انحراف مردم شد و دريافت كه مردم خورشيد پرستند، نزد حضرت سليمان آمد و با ناله خود، از اين انحراف شكايت كردوَجَدْتُها و قَومَها يَسجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِن دُونِ اللّه ... نمل/ 24
اسلاید 8: ريشههاى عقلیامر به معروف و نهى از منكر يك ضرورت عقلى استكدام عاقل است كه سكوت در مقابل خطر و انحراف راپسنديده و آن را محكوم نكند؟كدام عقل است كه راهنمايى، دلسوزى، تشويق به كار خير و جلوگيرى از مفاسد را لازم نداند؟از آنجا كه دين اسلام مطابق با عقل و فطرت است، مىتوان گفت كه تمام آيات و رواياتِ امر به معروف و نهى از منكر، ما را به همين قضاوتِ روشن عقل ارشاد مىكند.
اسلاید 9: بنابراين، فرياد در برابر انحراف و دلسوزى براى ديگران، نه تنها مسألهاى فطرى براى انسانهاست، بلكه ريشه غريزى در حيوانات دارد؛ لذا اگر گفته شود كه انسانِ بى تفاوت از حيوان پست تر است، سخن گزافى نباشد، البته مسؤوليت همه مردم نسبت به امر به معروف و نهى از منكر يكسان نيست؛ بلكه وظيفه علما و دولتمردان از ديگران بيشتر استلَولا يَنْهاهُمُ الرَّبّانيُّونَ و الاحْبارُ عَن قَولِهِمُ اْلِاثْمَ. مائده/ 63جايگاه امر به معروف در قرآنما در ميان هر امّتى، پيامبرى را مبعوث كرديم كه مهمترين وظيفه آنان دو چيز بودامر به يكتاپرستى نهى از اطاعت طاغوتها دلیلسوره نحل، آيه 36: و لقد بعثنا فى كلّ امة رسولًا ان اعبدواالله و اجتنبواالطاغوتاولين وظيفه انبيا
اسلاید 10: نشانه بهترين امتدلیلكُنْتُمْ خَيْرَ امَّةٍ اخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْروُفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَر (آل عمران/ 110)شما بهترين امتى هستيد كه بر مردم ظاهر شدهايد؛ به شرط آنكه امر به معروف و نهى از منكر كنيدقرآن با آنكه بارها از اهل كتاب به خاطر تعصبات نابجا و تحريفهاى نامشروع و توقعات بيهوده انتقاد كرده، اما از گروهى از آنان به خاطر ايمان و تلاوت آيات الهى و امر به معروف و نهى از منكر ستايش كرده است. لَيْسُوا سَواءً مِنْ اهْلِ الْكِتَابِ امَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللَّه ... وَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ اْلآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْروُفِ و يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَر (آل عمران/ 112 و 113)امر به معروف كارى است كه خداوند انجام مىدهدانَّ اللَّهَ يَأمُرُ بِالعَدْلِ و اْلِاحْسانِ سوره نحل، آيه 90 دلیل
اسلاید 11: امر به منكر كار شيطان استالشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ و يَأْمُرُكُم بِالْفَحْشاء بقره، آيه 268 همانا كه امر به منكر كار شيطان استشرایط امر به معروف و نهی از منکر1- شناخت معروفها و منکرها2- احتمال تاثیر بدهدصاحِبُ الامرِ بِالمَعروفِ يَحتاجُ الى ان يكون عالِماً بالحَلال و الحرام»: «كسى كه امر به معروف مىكند، بايد دين شناس باشد و حلال و حرام را بداند».يعنى اصل اين است كه خلافكار از چه طريقى از كردار خود دست برمىدارد
اسلاید 12: در تحرير الوسيله امام خمينى (ره) مىخوانيم:1) اگر كلام از شخص خاصى اثر دارد و نه ديگران، امر به معروف و نهى از منكر نسبت به آن شخص واجب عينى است؛ وگرنه واجب كفايى است؛ يعنى اگر فرد يا گروهى قيام كرد، بر ديگران واجب نيست.2) اگر با اشاره، دست از خلاف بر مىدارد، برخورد شديد و بيش از اشاره كه توهين به او باشد، جايز نيست.3) اگر نهى ما از حجم گناه كم مىكند، ولى گناه را ريشه كن نمى كند، باز هم واجب است.4) اگر به خاطر نهى ما دست از گناه بزرگ بر مىدارد، ولى گناه كوچك انجام مى دهد، باز هم واجب است.5) اگر نهى مكرر مؤثر است، تكرار واجب است.6) اگر امر و نهى دسته جمعى مؤثر است، دسته جمعى واجب است.7) اگر سكوت ما سبب جرأت بيشتر گناهكاران مىشود، سكوت حرام است.8) اگر امر و نهى ما در خلافكار اثرى ندارد، ولى در ديگران مؤثر است، امر و نهى واجب است.9) اگر سكوت ما سبب وهن اسلام يا ضعف عقائد مسلمانان شود، سكوت حرام است. آنچه اسلام از ما خواسته، محو باطل و احقاق حق و منع از منكرات و سفارش به معروفهاست؛ ولى در شيوه و راه انجام آن تعبدى نيست؛ يعنى انحصارى در اينكه: به چه نحو باشد؛ در چه زمان باشد؟ با چه وسيله باشد؟ از طرف چه كسى باشد؟ به چه شكل باشد؟ و ... نيست.اسلام پاسخ همه اينها را به عقل واگذار كرده و محور و راهنماى عقل را بهترين، بيشترين و سريعترين تأثير دانسته است.
اسلاید 13: 3- بداند شخص معصیت کار بنا دارد معصیت خود را تکرار نماید4- در امر و نهی مفسده ای نباشد مراحل امر به معروف نهی از منکرمرحله اول آن است كه انسان قلباً از اينكه معصيت خدا شود، ناراحت باشد و كار خلاف را در روح خود منكر بداند و از آن متنفر باشد.در اين مرحله، احدى معاف نيست؛ يعنى حتى افراد ناتوان و لال و نابينا و بى پول بايد قلباً از گناه متنفر باشند.
اسلاید 14: آيا امر به معروف و نهى از منكر، واجب عينى است يا كفايى؟يعنى: «آيا مثل دفن مرده است كه با اقدام بعضى، كفايت مىكند يا مثل اقامه نماز است كه بر هر فردى عيناً واجب است؟».هر كدام از نظريهها طرفدارانى دارد. در اينجا، نكاتى وجود دارد كه شايد بيان آنها مفيد باشد؛ براى مثال:1) از نظر «انكار قلبى» بر فرد فرد مردم واجب است كه قلباً از گناه متنفر باشند؛ ولى از نظر «اقدام عملى و بيانى» همين كه بعضى اقدام كنند، از ديگران ساقط مىشود. 2) اگر مراد ما از معروف، احياى تمام خوبيهاى جامعه است، بايد تمام مردم قيام كنند؛ اما اگر مراد احياى نماز، روزه، حج و ... است، اقدام گروهى كافى است. همچنين، اگر مراد از منكر برچيده شدن تمام مفاسداز تمام جامعه است، بايد تمام مردم به پا خيزند؛ درست مثل نظافت كردن كه اگر هدف ما نظافت همه خيابان ها، بازارها، مدارس، كوچهها و خانه هاست، اين كار مربوط به همه مردم مىشود؛ ولى اگر هدف ازنظافت، قسمتهاى جلو چشم و حساس است، قيام بعضى كافى است.
اسلاید 15: مرحله دوم آن است كه آمر به معروف با زبان به خلافكار هشدار دهد و به خوبيها سفارش كند.* در گفتار متانت داشته باشند.در قرآن براى بيان، تعابيرى به كار رفته از جمله:الف. كلمات، حق و دلپسند باشد؛ الَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّب فاطر/ 10در قرآن، كلمه طَيِّبَة به درختى تشبيه شده است كه ريشه آن ثابت و شاخههاى آن در فضا پخش و ميوههاى آن دائمى است. سوره ابراهيم، 24يكى از اوصاف قرآن، احْسَنُ الْحَديث است. سوره زمر، 23ب. قرآن به ما دستور داده است كه به بهترين بيان با مردم حرف بزنيمقُل لِعِبادِى يَقُولُوا الَّتى هِىَ احْسَن. سوره آسراء، 53
اسلاید 16: سخن نيكو را بايد نسبت به همه مردم مراعات كرد؛ خواهمسلمان يا غيرمسلمانقُولُوا لِلِنّاسِ حُسْناً. سوره بقره، 835. سخن منطقى باشد؛ در سراسر قرآن، كلمات برهان، بينّه بارها به چشم مىخورد؛ حتَّى از كفار مىخواهد تا اگر منطقى دارند، عرضه كنند. سخن اگر منطقى باشد، طرفداران خود را در تاريخ و در سراسر جهان جذب مىكند. حتى اگر زمانى به خاطر فشار و تهديد ابرقدرتها، خورشيد منطق پشت ابرها بماند، دير يا زود ابرهاى تعصب و لجاجت و تهديد كنار مىرود و حق، خود را نشان خواهد داد.زليخا به تهمت و تهديد و تردستى و قدرت، يوسفِ پاكدامن را ناحق به زندان انداخت، امّا پس از چند سال ناچار شد با صراحت اعلام كند كه حق با يوسف است. 6. سادهگويى؛7. پرهيز از شوخى و تحقير؛8. مختصر و مفيدگويى؛9. استفاده از كلمات عاطفى، نرم و محبّتآور؛قرآن، انبيا را برادر مردم معرفى مىكند و اين تعبير، بهترين اهرم براى جذب مردم است. ما اگر كسى را كه خلافى انجام مىدهد، با كلمات: برادرم! خواهرم! صدا بزنيم، توفيق بيشترى خواهيم داشت.الانَ حَصْحَصْ الْحَقّ. (يوسف/ 51)اذْ قالَ لَهُمْ اخُوهُمْ صالِح. (شعرا/ 142)
اسلاید 17: در قرآن، ناسزاگفتن حتَّى به مشركين نهى شده است؛ زيرا آنان نيز ممكن است به مقدسات ما ناسزا بگويند؛لاتَسُبُّوا الَّذينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّه عَدْواً» سوره انعام، 108«فارغاً من خاصّة نفسه»: «او بايد گرفتار نفس خود نباشد». اگر حرفى مىزند و يا گامى بر مىدارد، براى اصلاح جامعه و رضاى خدا باشد و نه سختى ديگران و يا مطرح كردن خود.»«ناصحاً للخلق»: «او بايد خيرخواه مردم باشد و انگيزه او، سوز درونى و غيرت دينى باشد.»«رحيماً رفيقاً بهم»: «او بايد با مردم مهربان و رفيق باشد و تا ضرورت پيش نيايد، خشونت نكند.»«داعياً لهم باللطف»: «او بايد با لطافت ومحبت مردم را به كار خير دعوت كند.»«حسن البيان»: «گفتارش نيكو باشد.»«عارفاً بتفاوت اخلاقهم»: «او بايد بداند كه هر كس خلق و خويى دارد و با هر كس بايد طور خاصى سخن گفت.»«بصيراً بمكر النفس»: «او بايد از حيلههاى نفسانى آگاه باشد» تا مبادا در قالب امر به معروف و نهى از منكر به اهداف شومى كشيده شود.
اسلاید 18: «صابراً»: «اگر در راه امر به معروف و نهى از منكر ضربهاى ديد، مأيوس نشود و پشتكار داشته باشد.»«لا يكا فيهم و لا يشكو منهم»: «اگر از مردم آزارى ديد، انتقام نگيرد و شكايتى نكند.»«لا يستعمل الحميه»: «در كار خود تعصب قومى و قبيلهاى نداشته باشد.»«لا يغتاظ لنفسه»: «غيظ او براى نفس نباشد»، بلكه براى خدا و كار زشت باشد. حدیث بحار ج97ص83
اسلاید 19: كسى كه امر به معروف مىكند، بايد از رشد و كفايت خاصى برخوردار باشد.در امر و نهى شرط سنى وجود ندارد امر و نهى را از نزديكان شروع كنيد. در نهى از منكر، ابتدا از بزرگترين منكرات نهى كنيد در امر و نهى، مردم را به كرامت و شخصيت خودشان متوجه سازيد در نهى از منكر، گاهى بايد يك نفر در برابر گروهى قرار گيرد در امر و نهى با شيوه سؤال، وجدانها را بيدار كنيد. در امر و نهى، قاطعيت و صراحت داشته باشيد.
اسلاید 20: مرحله سوم آن است كه اگر بيان اثر نكرد، با قدرت جلو خلاف گرفته شود.نقش قدرت در امر به معروفدر آيه 41، سوره حج مىخوانيم: كسانى كه هر گاه به آنان قدرت و امكان داديم.اقامه نماز مىكنند و زكات مىپردازند و امر به معروف و نهى از منكر مىكنند. الَّذينَ انْ مَكَّنّاهُم فِى اْلَارضِ اقامُوا الصَّلوةَ و اتَوالزَّكاةَ و امَرُوا بِالْمَعرْوفِ ... (حج/ 41)از اين آيه معلوم مىشود كه مسأله امر به معروف و نهى از منكر تنها يك موعظه عاجزانه در برابر خلافكار نيست؛ بلكه مأموريتى از موضع قدرت است. بدون قدرت نمىتوان از بسيارى از منكرات و بويژه منكرات بين المللى جلوگيرى كرد. در قرآن مىخوانيم: اگر طايفهاى از مسلمانان دست به تجاوز بزنند، وظيفه ديگران است كه با قدرت جلو او بايستند تا به امر خدا، بازگردد و دست از طغيان بردارد. فَانْ بَغَتْ احْداهُما عَلَى اْلُاخْرى فَقاتِلُوا الَّتى تَبْغى حَتَّى تَفىءَ الى امْرِ اللَّه (حجرات/ 9)اگر در جامعه قدرت نباشد، احكام الهى مثل حدود و ديات و قصاص اجرا نمىشود.
اسلاید 21: گروه ويژهاز ميان شما، گروهى بايد دعوت به خير و امر به معروف و نهى از منكر كنند وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ امَّةٌ يَدْعُونَ الىَ الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْروُفِ وَ يَنْهَونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون (آل عمران/ 104)
اسلاید 22: وظایف این گروه حسابِ اين گروه از حسابِ وظيفه عمومى جداست. اين دسته بايد با قدرت و امكانات وارد عمل شوند و جلوى منكرات را بگيرند؛ براى مثال، اگر ماشينى در خيابان يك طرفه بر خلاف مسير حركت كند، دو وظيفه وجود دارد يكى وظيفه عموم رانندگان است كه تخلف او را با بوق و چراغ به او مىفهمانند؛ و يك وظيفهاى هم پليس دارد كه او را جريمه مىكند.وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ امَّةٌ يَدْعُونَ الىَ الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْروُفِ وَ يَنْهَونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون (آل عمران/ 104)رابطه توحيد با امر به معروف و نهى از منكرپيامبر اكرم (ص) فرمود: «كلمه لاالهَ الَّااللَّه عذاب الهى را از انسان دور مىكند؛ به شرط آنكه اين كلمه مبارك مورد تحقير و استخفاف قرار نگيرد.»مردى از پيامبر عزيز پرسيد: «چگونه ممكن است كلمه توحيد مورد استخفاف قرار گيرد؟!»فرمود: «اگر گناهان علنى انجام گيرد و كسى گناهكار را نهى نكند و او را تغيير ندهد، به توحيد اهانت شده است. ميزان الحكمه، ج 6، ص 266
اسلاید 23: رابطه نبوت با امر به معروف و نهى از منكردر سوره اعراف، در شرح وظايف پيامبر اكرم مىخوانيم: مردم را امر به معروف و نهى از منكر مىكند يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَر (اعراف/ 157)رابطه امامت با امر به معروف و نهى از منكرامام حسين (ع)، هدف از قيام خود را چنين مىفرمايد: آيا نمى بينيد به حق عمل نمى شود و از باطل جلوگيرى به عمل نمى آيد الا تَرون ان الحق لا يعمل به و ان الباطل لا يتناهى عنه.امر به معروف در روايات1- پيامبر اكرم (ص) فرمود: آمران به معروف، خليفه خدا در زمين هستند من امر بالمعروف ونهى عن المنكر فهو خليفه الله فى ارضه (تفسير نمونه، ج 3، ص 38)2- مسلمانى كه امر به معروف نكند، بى دين است بحار، ج 97، ص 86
اسلاید 24: 3- حضرت على (ع) فرمود: نهى از منكر، به خاك ماليدن بينى فاسقان استمن نهى عن المنكر ارغم انوف الفاسقين (غرر الحكم)4- امام باقر (ع) كسى كه جلو منكر را نگيرد، همانند كسى است كه مجروحى را در كنار جاده رها كند تا بميرد كنز، ج 3، ص 170 5- اگر گزندهاى را ديدى كه به سوى انسان خفتهاى مىرود، ولى فرياد نكشيدى، در قتل او شريكى. مستدرك، ج 12، ص 184 6- امام صادق (ع) : كسى كه گناه را آشكارا انجام دهد، دين خدا را ذليل و دشمنان خدا را دلشاد كرده است مستدرك، ج 12، ص 184 7- امام صادق (ع) : اگر مردم در برابر منكر سكوت كنند، قهر خدا همه را با هم خواهد گرفت
اسلاید 25: التماس دعا
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.