اندازه گیری بهره وری در سازمان ها

صفحه 1:
اندازه گیری بهره وری در سازمانها استاد راهنما : دکتر سید اصفهانی تهیه کنندگان : حسن صدیقی, خبات مرادی 

صفحه 2:
‎HK‏ بهره وری در سطح ملبی: افزایش بهره وری تنها اه توسعه اقتصادی کشورها میباشد که موجب ارتقاء سطح رفاه زندكى يك ملت مى كرد ‎ ‎3K‏ پهره وری در سازمان : استغاده يهينه و مؤثرو كارآمد ازمنابع. تقليل ضايعات . كاهش قيمت تمام شده: بهبدکیفیت. ‏محيط كار و افزايش اكيزه و علاقه كاركنان به كار ‎ ‏مشتريان , اليذيرى از ‎ ‎HK‏ بهره ورى در خافه: ارتقاء يهره ورى در خانه موجببايين آمدن ضايعات. از بين رفتن اسراف و كيفيت زندكى بهتر مى شود ‏# بهره ورى فردى: استفاده بهينه از مجموعه استعدادها و توانائيهاى فرد در مسير بيشرفت زندكى ‎ 

صفحه 3:
هر شرکتی برای بهبود بهره وری بلید از سنجش و اندازه گیری عملکرد سازمان شروع کند. بدون سنجش و اندازه گیری عملکرد سازمان و بدون روشی متمرکز. سیستماتیک و تحلیلی نمی توان بهبود بهره وری را شروع کرد. 

صفحه 4:
اول و دوم سطح اول: شرکت بهره وری فراگیر DEO ۰ # دمج اسطمب )01 مدل امن #مدل سا #مدل و #مدل 0۳00 بهره ورى فراكير عوامل توليد مدل عومد سمب )0 8مدل طبه لو بهره وری جزئی 6 مدل وراه ys Khe ‏معتارهاف‎ © معیارهای عملکرد: -ماتریس هدقف 

صفحه 5:
طبقه بندی روشهای اندازه گیری و بهره وری در سطح سوم. چهارم و پنجم سطح سوم:کارگاه TPO 0۳00 ‏8مدل‎ ‏معیارهای عملکرد:‎ 000 ‏روش‎ - ‏-ماتریس هدف‎ 0608 oor: ‏همهم‎ ‎0/۳008 ‎ore 8مدل 026600 معیارهای عملکرد: - روش 90 -ماتریس هدف 058 OO? :- ‏عمجم‎ ‎0/۳009 سطح ينجم: مركز كار TPO @ #معيارهاى عملكرد: - روش 2000 -ماتريس هدف -: مه موه 0/0098 

صفحه 6:
-کارسنجی - ساعت کرنومتر -مطالعه زمان -نمونه گیری از کار 8 معیارهای عملکرد: طبقه بندی روشهای_اندازه گیری و بهره وری در سطح ششم و هفتم سطح هفتم: کار ‎TPO @‏ معیارهای عملکرد: #تحلیل رگرسیون چند متغیره #کارسنجی -ساعت کرونومتر -مطالعه زمان -نمونه گیری از کار 00 

صفحه 7:
مدل بهردوري فراكب مدل بهره ورى فراكير براى نخستين بار در سال 1979 بوسيله دكتر سومانث مطرح کرد . . = این مدل شاخصی را برای سنجش بهره وری در کل سازمان ارائه .می کند که کلیه ستاده ها و نهاده ها را در بر می گیرد مجموعه ستاده قاى قابل لعن ‎COD et Oe Da‏ = مجموعه نهاده های قابل لمس ‎W+O+PO+OO+E4+X‏ 3 1 

صفحه 8:
کت سس عناصر نهاده هايي که در مدیربت بهره وری فراگیر در نظر UL ‏#حق عضويت‎ ‏##بردازش اطلاعات‎ #ملزومات ادارى #تحقيق و توسعه 

صفحه 9:
مدل بهرهوري فراكير جامع دکتر سومان يس از تقريباً هشت سال تحقیق. مدیریت بهره وری فراكير به مدل بهره وری فراگیر جامع در سال 1987 شاخص عوامل غير قابل لمّستورشص بإفتوزى كل - (00101) شاخص بهره وری فراكير جامع 

صفحه 10:
ارزیابی بهره وری نتایج سنجش شاخص های بهره وری برای برنامه ریزی استفاده می شود. در مرحله سنجش . بهره وری از ابعاد مختلف در سطح کلی و جزئی در طی زمان مورد ارزیابی و اندازه گیری قرار می گیرد. دو روش اساسی برای سنجش بهره وری وجود دارد: روش اول: مقایسه بهره وری بين دو دوره زمانی روش دوم: مقلیسه بهره وری در یک دوره زمانی 

صفحه 11:
ارزیابی بهره وری < روش ‎Ja!‏ در ارزیلبی بهره وری از لین نوع. مقدار واقعی بهره وری كل بين دو دوره زمان مقایسه می شود. + مثلاً اگر بهره وری کلی (۲۴) در ماه فروردین 250/1 و در ماه اردیبهشت 1 باشد. در آنصورت درصد تغییرات در بهره وری کلی بین این دو ماه به صورت زیر محاسبه می شود: 0 - 00096 000096 - 00رد 

صفحه 12:
ارزیابی بهره وری "روش دوم روش دوم برای سنجش بهره وری. مقابسه بهره وریبه طور کلی و بهره وری کل بطور خاص در یک دوره زمانی می باشد. فرض کنید شرکت پیش بینی کرده است که مقدار بهره وری کلی (۲۴) 410/1 برای ماه اردیبهشت باشد. چون مقدار واقعی (۲۴) برای اردیبهشت 375/1 بوده است. درصد تغییرات ۲۴ برای اردیبهشت چنین خواهد شد: no ۵) :6/0( < ٩۵۵36 (0096 2 9/96 - لين عدد نشان می دهد علیرغم انکه بهرهوری کل در مه آدیبهشت نسبت‌به مه فروردی 6 پیشتر بوده است. هنوز 5/2 درصد کمتر از مقدار برنامه ریزی شده و هدف بوده است . 0 4 سنجش بهره وری به روش دوم موجب می شود هدفهای زیر تحقق یابند 1- تعیین تقاوت بین بهره وری واقعی و مورد اتتظار 2. کمک به ‎ee or a ae‏ از طريق برآورد واقع اه نز از سملیح بهره وری در نو 3 دبریت را قادر می سازد در باره دلایل تحقق یا عدم تحقق 18 مطا قبلاً پیش بینی شده است, 6ه 

صفحه 13:
انواع شاخصهای بهره وری(1) بهره وری حاصل تقسیم ارزش تولید و يا ارزش افزوده یک فعالیت اقتصادی بر هزینه های بکار رفته برای تحقق یافتن لن مقدار تولید يا ارزش افزوده. در یک دوره زمانی می باشد. 

صفحه 14:
انواع شاخصهای بهره وری(2) رای ول و هه اه رسد قاف كيس خؤند. م تود حاط على ی ون ای از یی هب ود رد ره نهر یا شک رین مین د لك Seb Sane 

صفحه 15:
zal <- شاخص بهره وری سرمایه = شاخص بهره وری نیروی کار < شاخص بهره وری مواد - شاخص بهره وری انرژی 

صفحه 16:
بهر‌وري چند عامل عبارت است از حاصل کسر ارزش محصول كل با ارزش افزوده بر تعدادی از نهاده ها. بهره وری چند ‎fale‏ تنها میزان بهره وری را در ارتباط با زییر مجموعه اي از کل نهاده ها اندازه گیری می کند. مثلاً تعدادی از اين عوامل می ‎a‏ د كار أو مواد باشنت . چهره‌وري چند عامل ارزش چند عامل تولید 

صفحه 17:
بهره‌وري کل از تقسیم ارزش کل محصولات تولیدی به مجموع ارزش کلیه نهاده های مصرفی بدست می آید. ارزش محصول تولید کلی سح بيره‌وري مجموع ارزش كليّة اده هاى مصرفى = 

صفحه 18:
بهره‌وري جامع کل عبارت است از حاصلضرب شاخص بهره وری كل در شاخص عوامل غیر قابل لمس شاخص عوامل غیر قابل لمس > شاخص بهره وری کل - شاخص بهره وری جامع کل 

صفحه 19:
برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری (1) #به منظور همگون سازی نهاده های متفاوت در بهره وری کل» چند عامل را باید به واحدی مشترک یعنی ‎JL,‏ تبدیل کرد. #در صورتیکه در این محاسبه ارزش پولی را در نظر بگیریم. دشواریهایی از قبیل افزايش قیمتها و تورم وجود دارد که ‎wo‏ تواند ارزش ستاده های تولیدی و يا ارزش نهاده های مصرفی را به صورت كاذب كم و زياد نشان دهد. لذا لازم است با استفاده از شاخص های قیمت ( لاسپیرز » پاش؛ ‎are Sie ly ceed st ngs lll wae‏ 

صفحه 20:
هه = ‎(S29 Oe‏ سور برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری (2) #نکته دیگر تفاوت در کیفیت محصول در طی زمان است. برای رفع این مشکل تنها شاخص بهره وری کل جامع می تواند تغییرات کیفیت محصول را در نظر بگیرد. 

صفحه 21:
— بیری بهره وری - برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره 699 )3( #اتکاء بر شاخصیهای جزئی بهره وری قضاو تهای نادرست را ممکن است ایجاد کند. چون تاکید بیش از حد بر یک عامل از داه‌ها و چشم‌پوشی از ديك عوامل داده‌هاست. مثال اسلاید بعدی : 

صفحه 22:
برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری(3) ع#مثال: به عدوازمثال »تصور كنيد كه ش_كتى داراى ماشينى است كه در هس ساعت با يك ايرراتور ‎1٠٠١‏ واحد محصول را تولیدمی کندهبنابراین »بهسموری کا رگ ‎٠٠٠٠١‏ واحد محصول در هر ساعت -فرد است «حال »این ماشین ‎Sab‏ ‏ماشین‌گرران قیمت تر تعویض می‌شودهبه نحوی که اپرراتور قادر می‌شود با این ماشین گران قیمت تر ,۱۲۰۰واحد در هی‌ساعت تولید کند که افنرایش ۲۰ درصدی را درمتایسه با ماشین قدیمی باعث می‌شود.حال تصور کنید که‌هزینه‌های عملیاتی ماشین قدیم وجدید عبارتنداز 4۰ ریال در هر ساعت و ۷۳*۰ ریال در هررساعت وذرخدستمزد در هر ساعت ۵۰۰ ریال است .لذامحاسبات بهمموری کا رگ و بهرموری ماشین و بهرهوری تمکیبی‌عبارتند از؛ 

صفحه 23:
برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری(4) نوع بهره وری بهره وری کارگر بهره وری ماشین بهره وری ترکیبی 10000 “500-7 10000_ 4000 ووو فلي 5000 كند و باعث كاهش بهره ورى تركيبى از 22/2 به 85/1 شده است. هه ماشین جدید 12000 500 24 12000 6000 12000 _ 500-6000 8° تعویض ماشین. گرچه بهره وری کارگر افزايش يافته است. اما بدليل قدیم است. این امر افزایش ستاده را خنثی می 

صفحه 24:
Ee مزایای شاخصهای بهره وری جزئی 1-بسادگی قلبل فهم و در ک می باشد. 2 اطلاعات آنن بسولت قابل دسترسی است. 3- شاخصهابسادگی قلبل محاسبه می باشند. 4- ابزارهای خوبی برای تشخیص نقاط ضعف در حوزه های مورد نظر برای بهبود بهره وری است اگر همراه‌با شاخص ‎GE‏ بهره وری کل استفاده شوند. 

صفحه 25:
محدودیتهای شاخصهای بهره وری oot ‏۱-اگر به تنهایی استفاده شوند ۲- کنترل سود از طریق شاخص های‎ ‏می توانند بسیار گمراه کننده باشند و | بهره وری جزتی می تولند روشی گمراه‎ ‏منجر به اشتباهات پر هزینه گردند کننده باشد,‎ 

صفحه 26:
مزایای شاخصهای بهره وری کل عوامل تولید 1-دسترسی به اطلاعات مربوط به |2- معمولاً به سازمان از دیدگاه محاسبه این قبیل شاخصها در |اقتصاددانان نگاه می کند. سازمانها نسبتاً ساده است. 

صفحه 27:
محدودیتهای شاخصهای بهره وری کل عوامل 1- مستقیماً نمی تولند تأثیر مواد اولیه و نهاده انرژی را اندازه گیری کند. 2- روش ارزش افزوده از جایگاه یک شرکت زیاد مناسب نیست. 3- وقتی هزینه مواد. قسمت اعظمی از هزینه های کل تولید را تشکیل می دهد این شاخص ها مناسب نیستند. تولید 4- فقط نهاده های سرمایه و نیروی کار را در محاسبه شاخصها در نظر مى كيرد . 5- بدست آوردن داده هاى لازم براى هدفهاى مقايسه اى نسبتاً دشوار است. 

صفحه 28:
اا _ مزایای شاخصهای بهره وری کلی 1- همه محصولات و نهاده هلیی را که قابل کمی شدن می باشند. در نظر می گیرد. بنابرلین تصویر واقعیتر از اقتصاد شرکت را ‎gli‏ می دهد. ‎ ‎ ‏2- اگر همراه با شاخصهای جزئی استفاده شوند می توانند توجه و نكرش مديريت را به روش مؤثرى هدايت كنند. ‏3- تجزيه و تحليل حساسيت ساده تر انجام می شود. ‎ ‎ ‎ 

صفحه 29:
محدودیتهای شاخصهای بهره وری کلی 1- بدست آوردن داده ای لازم برای محاسبه آنها نسبتاً دشوار است. 2سبه مانند شاخص های بهره وری جزئی و بهره وری کل عوامل تولید. عوامل غیر قلبل لمس محصول و نهاده ها را بطور مستقیم در نظر نمی گیرد. 

صفحه 30:
مزایای شاخص بهره وری جامع کل 1- همه عولمل قلبل لمس و غیر قلبل لمس را در نظر می گیرد. 2- کلیه عوامل‌به وییه آنهلیی که غیر قابل لمس می باشند رابا توجه‌به قلبل استفاده بودن آنها را در نظر می گیرد. 3- لین شاخص روش کمی بوجود می آورد تا بتوان همه چیز از تولید تا زمانبندی فرایند قا رضلیت مشتری و دهها شاخص مهم عملکرد را بهم مرتبط سازد. 4- در ولقع لین شاخص. جلمع ترین شاخص بهره وری می باشد. 5- تصمیم گیرندگان به سادگی می توانند تأثیر تکنولوئی را بر بهره وری کل مطالعه 

صفحه 31:
محدودیتهای شاخصهای بهره وری جامع - کل - استفاده از لن نیازبه شاخص ۱ 2- استفاده از لین شاخص نیاز های بیشتری برای استفاده در ببه تولفق میان اکثربت سطوح مدل اندازه گیری دارد. مدیران در محاسبه «وزن ها» و « اولویت ها» در مدل دارد . 

صفحه 32:
ل یکی از مشکلات در بهبود بهره وری در سازمانهای خدماتی این است که اندازه گیری بهره وری در سازمانهای خدماتی به نسبت کارخانه ها مشکل تر می باشد. در کارخانه ها نهاده ها و ستاده ها فیزیکی بوده و به سادگی قابل تشخیص هستند و ارزش ستاده ها به راحتی قابل اندازه گیری ‎wail‏ اما در بخش خدمات اززش ستاده ها غالبا ملموس نیست. - مثلا بازگشت امتی به یک مریض چقدر ارزش دارد؟ 

صفحه 33:
بهره وری در سازمانهای خدماتی (3) #شاخص های بهره وری در سازمانهای خدماتی معمولاً ‎CA CAD‏ . ‏/منفعت سنجیده می شود‎ ee ‎Mic‏ در یک سازمان حمل و نقل,بهره وری را می توان به صورت زیر اندازه گیری کرد: ‏هزینه اجرای برنامه سالانه شده هزینه اجرای برنامه سالانه 

صفحه 34:
ل ده برآورد نیزهای باار و رضایت پهره وری د کارخانه ها حي ارزش بازده محصول ارزش داده ها (ارزش مواد) منابع انسانی | سرمایه ای | انرژی #در اصطلاح اقتصادی, بهره وری به عنوان نسبت ستانده به داده تعریف شده است. بهره وری از این واقعیت سرچشمه مى كيرد كه هر بنگاهی ارزشهايي را از طریق فعالیتهای خود ایجاد می کند . در جریان ایجاد و افزايش ارزش, تکنولوژی و مديريت دو عامل اساسى به oe 

صفحه 35:
اژه گیری بهره ور برقراری سیستم اندازه گیری بهره وری(1) زملنی که ملاکها. معیارها و شاخص های گوناگون بهره وری انتخاب شدند پرسش مهم لین است که چگونه اطلاعات را جمع آوری و اندازه گیری کنند. برای لین کار استقراریک سیستم سنجش لازم است. در طراحی و پیاده سازی این سیستم عوامل مهمی بشرح زیر بايد معلوم شوند: (الف)- مسئوليت كل سيستم و سيستمهاى فرعى مرتبط با آن (ب) هزينه جمع اورى اطلاعات در برابر جامع بودن اطلاعات (پ) زمانبندی جمع آوری اطلاعات ee 

صفحه 36:
5 تي ی برقراری سیستم اندازه گیری بهره وری(2) زملنی که سیستم اندازه گیری و سنجش بهره وری طراحی شد باید معلوم شود اطلاعات توسط چه واحدهلیی. چه کسانی و در چه مقاطعی از زمان و در چه فرصتی جمع آوری شوند. تجزیه و تحلیل درست اطلاعات. فعالیتی بسیار مهم در فرایند تصمیم گیری و برنلمه ریزی عی باشد. شاخصیهای بدست آمده باید با استانداردهای موجود مقایسه شهند و از لین جهت مورد تحلیل قرار گیرند. مه 

صفحه 37:
منبع: کتاب "بهره وری و تجزیه و تحلیل آن در سازمانها " مولف: شهنام طاهری؛ انتشارات هستان 

صفحه 38:


به نام خدا اندازه گیری بهره وری در سازمانها استاد راهنما :دکتر سید اصفهانی تهیه کنندگان :حسن صدیقی ،خبات مرادی 1 سطوح بهره وري بهره وری در سطح ملی :افزايش بهره وری تنها راه توسعه اقتصادی کشورها می باشد که موجب ارتقاء سطح رفاه زندگی يک ملت می گردد. بهره وری در سازمان : استفاده بهينه و مؤثر و کارآمد از منابع ،تقليل ضايعات ،کاهش قيمت تمام شده ،بهبود کيفيت ،ارتقاء رضايت مشتريان ،دلپذيری از محيط بهره وری در خانه: ارتقاء بهره وری در خانه موجبپايين آمدن ضايعات ،از بين رفتن اسراف و کيفيت زندگی بهتر می شود . کار و افزايش انگيزه و عالقه کارکنان به کار بهره وری فردی: استفاده بهينه از مجموعه استعدادها و توانائيهای فرد در مسير پيشرفت زندگی. سطوح بهره وری بترتيب از پايين تا باال 2 هر شرکتی برای بهبود بهره وری بايد از س نجش و اندازه گيری عملکرد سازمان ش روع کن د .ب دون سنجش و اندازه گيری عملک رد س ازمان و ب دون روشی متمرکز ،سيس تماتيک و تحليلی نمی ت وان بهبود بهره وری را شروع کرد. 3 سطح اول :شرکت طبقه بندی روشهای اندازه گيری و بهره وری در سطح اول و دوم شرکت بهره وری فراگير 4 ‏TPM ‏TPM ‏Kendrik-creamer مدل Craig-Harris ‏Hines مدل ‏Apc’s مدل ‏MEPMM مدل بهره وری فراگير عوامل توليد مدل Kendrik-creamer مدل سطح دوم: بخش مدل ‏MEPMM ----- ‏Taylor- Davis معيارهای عملکرد: بهره وری جزئی مدل - Craig-Harrisماتريس هدف معيارهای عملکرد OFA- . طبقه بندی روشهای اندازه گيری و بهره وری در سطح سوم ،چهارم و پنجم سطح سوم:کارگاه سطح چهارم: دپارتمان ‏TPM ‏TPM مدل ‏MEPMM ______ معيارهای عملکرد: روش APCماتريس هدفOFA- معيارهای عملکرد: روش APCماتريس هدفOFA- ‏NGT:- ‏NGT :- 5 ‏TPM مدل MEPMM ______ ‏MOPI ‏NP/PMM ‏APL سطح پنجم: مرکز کار ‏MOPI ‏NP/PMM ‏APL ______ معيارهای عملکرد: روش APCماتريس هدفOFANGT :MOPI ‏NP/PMM ‏FACT ‏API طبقه بندی روشهای اندازه گيری و بهره وری در سطح ششم و هفتم سطح ششم:ماشین آالت ‏TPM ______ معيارهای عملکرد: -OFA ‏NGTکارسنجی ساعت کرنومترمطالعه زمانMTMنمونه گيری از کارMOST6 سطح هفتم: کار ‏TPM ____ معيارهای عملکرد: ‏OFA NGTتحلیل رگرسیون چند متغیره کارسنجی ساعت کرونومترمطالعه زماننمونه گیری از کارMTM- مدل بهره وری فراگير برای نخستين بار در سال 1979بوسيله دکتر سومانث مطرح گرديد . اين مدل شاخصی را برای سنجش بهره وری در کل سازمان ارائه .می کند که کليه ستاده ها و نهاده ها را در بر می گيرد مجموعه ستاده های قابل لمس مجموعه نهاده های قابل لمس = ‏O1+ O2+ O3+ O4+ O5 ‏H+M+FC+WC+E+X = TP مقصود از «قابل لمس» عواملی می باشند که جنبه مقداری داشته .و قابل سنجش و کمی باشند 7 عناصر نهاده هايي که در مديريت بهره وری فراگير در نظر قابلشوند .گرفته( می لمس) نهاده ها ساير هزينه ها انرژی مأموريت ماليات حق عضويت پردازش اطالعات ملزومات اداری تحقيق و توسعه هزينه های اداری هزينه های عمومی و ساير 8 سرمايه مواد نفت مواد خام گاز قطعات زغال سنگ خريداری آب شده برق سایر درجريان موجودی انبار موجودی نقدی حسابهلی دریافتنی اسناد دریافتنی ساير در يافتنی ها ثابت زمین ساختمان تأسیسات ماشین آالت ابزار و سایر نيروی انسانی کارگران متخصصین مدیران کارکنان اداری پس از تقريبًا هشت سال تحقيق ،مديريت بهره وری فراگير به مدل بهره وری فراگير جامع در سال 1987 يافت: گسترش وری کل = ( )CTPIشاخص بهره وری شاخص بهره شاخص عوامل غير قابل لمس × فراگير جامع شاخص عوامل غير قابل لمس با در نظر گرفتن کليه عوامل غير قابل لمس (ستاده ها و نهاده های غير قابل لمس ) مشخص و .محاسبه شده است 9 ارزيابی بهره وری نتايج سنجش شاخص های بهره وری برای برنامه ريزی استفاده می شود .در مرحله سنجش ،بهره وری از ابعاد مختلف در سطح کلی و جزئی در طی زمان مورد ارزيابی و اندازه گيری قرار می گيرد. دو روش اساسی برای سنجش بهره وری وجود دارد: روش اول :مقايسه بهره وری بين دو دوره زمانی روش دوم :مقايسه بهره وری در يک دوره زمانی 10 ارزيابی بهره وری – روش اول در ارزيابی بهره وری از اين نوع ،مقدار واقعی به ره وری ک ل بين دو دوره زم انی مقايسه می شود. ‌مثًال اگر بهره وری کلی ( )TPدر ماه فروردين 250/1و در ماه ارديبهشت 375/1باشد ،در آنصورت درصد تغييرات در بهره وری کلی بين اين دو ماه به صورت زير محاسبه می شود: 37 ۟ )(1x 10/0 = 100% x 100% = 10% 250/1 5/1 11 ارزيابی بهره وری–روش دوم روش دوم برای سنجش بهره وری ،مقايسه بهره وری به ط ور کلی و بهره وری کل بطور خاص در يک دوره زمانی می باشد. ‌ فرض کنيد شرکت پيش بينی کرده است که مقدار بهره وری کلی (410/1 )TP برای ماه ارديبهشت باشد .چون مقدار واقعی ( )TPبرای ارديبهشت 375/1 بوده است .درصد تغييرات TPبرای ارديبهشت چنين خواهد شد: = 100% -1)x 100% = 5/2% - 37 ۟ (1-) 5/1 )x 975/0 41 اين عدد نشان می دهد عليرغم اينکه بهره وری کل در ماه ارديبهشت نسبت به ماه فروردين %10بيشتر 0/1 بوده است .هنوز 5/2درصد کمتر از مقدار برنامه ريزی شده و هدف بوده است . سنجش بهره وری به روش دوم موجب می شود هدفهای زير تحقق يابند: ‏ -1تعيين تفاوت بين بهره وری واقعی و مورد انتظار -2کمک به فرايند برنامه ريزی بهره وری از طريق برآورد واقع بينانه تر از سطوح بهره وری در آينده -3مديريت را قادر می سازد در باره داليل تحقق يا عدم تحقق TPمطابق آنچه قبًال پيش بينی شده است ،تحقيق کند. 12 اندازه گيری بهره وری انواع شاخصهای بهره وری( )1 بهره وری حاصل تقس يم ارزش تولي د و ي ا ارزش افزوده يک فعاليت اقتصادی بر هزين ه ه ای بک ار رفته برای تحقق يافتن آن مق دار تولي د ي ا ارزش افزوده ،در يک دوره زمانی می باشد. 13 اندازه گيری بهره وری انواع شاخصهای بهره وری( )2 راهی که محصول و نهاده ها به وسيله آنها اندازه گيری می شوند ،می تواند شاخص های بسيار متفاوتی را برای اندازه گيری بهره وری به وجود آورد .در نتيجه معموًال بهره وری به يکی از اشکال زير بيان می شوند: بهره وری جزئی بهره وری کل عوامل بهره وری چند عامل بهره وری کل -بهره وری جامع کل 14 اندازه گيری بهره وری ‌ ورودي(مواد،انرژي و)... محصول مقدار محصول به يک طبقه از نهاده را گويند. نسبت ارزش يا فرايند سرمايه 15 نيروي كار = شاخص بهره وري سرمايه = شاخص بهره وري نيروی كار = شاخص بهره وري مواد = شاخص بهره وري انرژي اندازه گيری بهره وری عبارت است از حاصل کس ر ارزش محص ول کل يا ارزش افزوده بر تعدادی از نه اده ه ا. بهره وری چند عامل تنها ميزان بهره وری را در ارتباط با زير مجموعه ای از کل نهاده ه ا اندازه گ يری می کن د .مثًال تع دادی از اين عوامل می توانند نيروی کار و مواد باشند . ارزش محصول توليد شده ارزش چند عامل توليد 16 =بهره‌وري چند عامل اندازه گيری بهره وری از تقسيم ارزش کل محصوالت توليدی به مجموع ارزش کليه نهاده های مصرفی بدست می آيد. ارزش محصول توليد شدهنهاده های مصرفی = مجموع ارزش کليه بهره‌وري کلی بهره وری کل معياری است کلی که تأثير مشترک و همزمان همه نهاده ها از قبيل نيروی انسانی ،مواد ،،سرمايه ،انرژی ،و نظاير آن را در ارتباط با ميزان و ارزش توليد را درنظر می گيرد 17 اندازه گيری بهره وری عبارت است از حاصلضرب شاخص بهره وری کل در شاخص عوامل غير قابل لمس شاخص عوامل غير قابل لمس × شاخص بهره وری کل = شاخص بهره وری جامع کل اين شاخص پيچيده ترين معيار بهره وری است که مفهوم شاخص بهره وری را وسعت می بخشد .زيرا که در برگيرنده .عوامل کيفی در ارتباط با رضايت مصرف کننده است 18 اندازه گيری بهره وری برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری ()1 به منظور همگون سازی نهاده ه[[ای متف[[اوت در به[[ره وری ک[[ل، چند عامل را بايد به واحدی مشترک يعنی ريال تبديل کرد. در ص[[ورتيکه در اين محاس[[به ارزش پ[[ولی را در نظ[[ر بگ[[يريم، دش[[واريهايی از قبي[[ل اف[[زايش قيمته[[ا و ت[[ورم وج[[ود دارد ک[[ه می تواند ارزش ستاده های توليدی و يا ارزش نهاده های مصرفی را به صورت کاذب کم و زياد نش[[ان ده[[د .ل[[ذا الزم اس[[ت ب[[ا اس[[تفاده از شاخص های قيمت ( السپيرز ،پاش ،فيش[[ر و نظ[[اير آن) نوس[[انات قيمت را حذف کرد. 19 اندازه گيری بهره وری برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری()2 نکته ديگر تف[[اوت در کيفيت محص[[ول در طی زم[[ان است .برای رفع اين مشکل تنه[[ا ش[[اخص به[[ره وری ک[[ل ج[[امع می توان[[د تغي[[يرات کيفيت محص[[ول را در نظر بگيرد. 20 اندازه گيری بهره وری برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری()3 اتکاء بر شاخصهای جزئی بهره وری قضاوتهای نادرست را ممکن است ايجاد کند .چون‌ تاكيد بيش‌ از حد بر يك‌ عامل‌ از داده‌ها و چشم‌پوشي‌ از ديگر عوامل‌ داده‌هاست‌ .مثال اسالید بعدی : 21 اندازه گيری بهره وری برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری()3 مثال: ك اپراتور 10000واحد محصول‌ را ت با ي ‌ ت كه‌ در هر ساع ‌ به‌ عنوان‌مثال‌ ،تصور كنيد كه‌ شركتي‌ داراي‌ ماشيني‌ اس ‌ ك ت .حال‌ ،اين‌ ماشين‌ باي ‌ ت -فرد اس ‌ ي كارگر 10000واحد محصول‌ در هر ساع ‌ توليدمي‌كند،بنابراين‌ ،بهره‌ور ‌ ت تر 12000،واحد در ي كه‌ اپراتور قادر مي‌شود با اي ‌ن ماشين‌ گران‌ قيم ‌ ض مي‌شود،به‌ نحو ‌ ت تر تعوي ‌ ماشين‌گران‌ قيم ‌ ي ث مي‌شود.حال‌ تصور كنيد كه‌هزينه‌ها ‌ ش 20درصدي‌ را درمقايس ‌ه با ماشي ‌ن قديمي‌ باع ‌ ت توليد كند كه‌ افزاي ‌ هرساع ‌ ت ت ونرخ‌دستمزد در هر ساع ‌ ت و 6000ريال‌ در هرساع ‌ عمليات ‌ي ماشين‌ قدي ‌م وجديد عبارتنداز 4000ريال‌ در هر ساع ‌ ي تركيبي‌عبارتند از: ي ماشين‌ و بهره‌ور ‌ ت بهره‌وري‌ كارگر و بهره‌ور ‌ ت .لذامحاسبا ‌ 500ريال‌ اس ‌ 22 اندازه گيری بهره وری برخی نکات در باره استفاده از شاخص های بهره وری()4 نوع بهره وری ماشين قديم بهره وری کارگر 10000 ‏20 500 بهره وری ماشين بهره وری ترکيبی 10000 ‏2.5 4000 10000 ‏2.22 500 4000 ماشين جديد 12000 ‏24 500 12000 ‏2 6000 12000 ‏1.85 500 6000 همانطوريکه مشاهده می شود با تعويض ماشين ،گرچه بهره وری کارگر افزايش يافته است .اما بدليل آنکه هزينه های عملياتی ماشین جدید بيشتر از ماشين قديم است .این امر افزایش ستاده را خنثی می کند و باعث کاهش بهره وری ترکیبی از 22/2به 85/1شده است. 23 اندازه گيری بهره وری مزايای شاخصهای بهره وری جزئی -1بسادگی قاب ل فهم و در ک می -4ابزارهای خوبی برای تش خيص باشد. نقاط ضعف در حوزه های مورد نظر -2اطالع ات آن بس ولت قاب ل برای بهبود به ره وری اس ت اگ ر همراه با شاخص های بهره وری کل دسترسی است. -3شاخصهابسادگی قابل محاسبه استفاده شوند. می باشند. 24 اندازه گيری بهره وری محدوديتهای شاخصهای بهره وری جزئی -2کنترل سود از طريق شOOOاخص های -1اگر به تنهايي استفاده شوند می توانند بسيار گمراه کننده باشOOند و بهره وری جزئی می تواند روشی گمراه کننده باشد. منجر به اشتباهات پر هزينه گردند 25 اندازه گيری بهره وری مزايای شاخصهای بهره وری کل عوامل توليد -1دسترسی به اطالعات مرب وط ب ه -2معم وًال ب ه س ازمان از دي دگاه محاس به اين قبي ل شاخص ها در اقتصاددانان نگاه می کند. سازمانها نسبتًا ساده است. 26 اندازه گيری بهره وری محدوديتهای شاخصهای بهره وری کل عوامل توليد -1مستقيمًا نمی تواند ت أثير م واد اولیه و -4فقط نهاده های سرمایه و ن یروی نهاده انرژی را اندازه گيری کند. کار را در محاسبه شاخص ها در نظ ر -2روش ارزش افزوده از جايگاه يک شرکت می گیرد . زياد مناسب نيست. -5بدس ت آوردن داده ه ای الزم ب رای -3وق تی هزین ه م واد ،قس مت اعظمی از هدفهای مقایسه ای نسبتًا دشوار است. هزینه های کل تولید را تش کیل می ده د این شاخص ها مناسب نیستند. 27 اندازه گيری بهره وری مزایای شاخصهای بهره وری کلی -1همه محصوالت و نهاده هایی را که قاب ل -2اگ ر هم راه ب ا شاخص های ج زئی کمی شدن می باش ند ،در نظ ر می گ یرد .اس تفاده ش وند می توانن د توج ه و بنابراین تصویر واقعی تر از اقتصاد شرکت را نگ رش م دیریت را ب ه روش م ؤثری نشان می دهد. هدایت کنند. -3تجزیه و تحلیل حساسیت ساده تر انجام می شود. 28 اندازه گيری بهره وری محدودیتهای شاخصهای بهره وری کلی -1بدست آوردن داده ای الزم برای -2به مانند شاخص های بهره وری محاسبه آنها نسبتًا دشوار است .ج زئی و به ره وری ک ل عوام ل تولید ،عوام ل غ یر قاب ل لمس محص ول و نه اده ه ا را بط ور مستقیم در نظر نمی گیرد. 29 اندازه گيری بهره وری مزایای شاخص بهره وری جامع کل -1همه عوامل قابل لمس و غير قابل لمس را -4در واقع این شاخص ،جامع ترین شاخص بهره وری می باشد. در نظر می گيرد. -2کلیه عوامل به ویژه آنهایی که غیر قاب ل -5تصمیم گیرندگان به س ادگی می توانن د لمس می باشند را با توجه به قابل اس تفاده تأثیر تکنولوژی را بر بهره وری کل مطالع ه کنند. بودن آنها را در نظر می گیرد. -3این شاخص روش کمی بوجود می آورد تا بتوان همه چیز از کیفیت تولید تا زمانبندی فرایند تا رضایت مشتری و دهه ا ش اخص مهم عملکرد را بهم مرتبط سازد. 30 اندازه گيری بهره وری محدودیتهای شاخصهای بهره وری جامع کل -1استفاده از آن نیاز به شاخص -2استفاده از این شاخص نیاز های بیشتری برای استفاده در به توافق میان اکثریت س طوح مدیران در محاسبه « وزن ها» مدل اندازه گیری دارد. و « اولویت ها» در مدل دارد . 31 اندازه گيری بهره وری بهره وری در سازمانهای خدماتی ()2 يکی از مشکالت در بهبود بهره وری در سازمانهای خدماتی اين است ک[[ه ان[[دازه گ[[يری به[[ره وری در سازمانهای خدماتی به نسبت کارخانه ها مشکل تر می باشد .در کارخانه ها نهاده ها و ستاده ها ف[[يزيکی بوده و به سادگی قابل تشخيص هستند و ارزش ستاده ها به راحتی قابل اندازه گ[[يری ان[[د .ام[[ا در بخش خدمات ارزش ستاده ها غالبًا ملموس نيست .مثًال بازگشت سالمتی به يک مريض چقدر ارزش دارد؟ 32 اندازه گيری بهره وری بهره وری در سازمانهای خدماتی ()3 شاخص های بهره وری در سازمانهای خدماتی معموًال برحسب نسبت هزينه /منفعت سنجيده می شود . مثًال در ي[[ک س[[ازمان حم[[ل و نق[[ل،به[[ره وری را می ت[[وان ب[[ه صورت زير اندازه گيری کرد: افزايش ساالنه در مسافر -گيلومت هزينه اجرای برنامه ساالنه 33 ميزان بنزين صرفه جويي شده هزينه اجرای برنامه ساالنه اندازه گيری بهره وری برآورد نيازهای بازار و رضايت مشتری ارزش بازده محصول بهره وری در کارخانه ها فرايند تبديل مديريت تکنولوژی ارزش داده ها (ارزش مواد) منابع انسانی /سرمايه ای /انرژی در اصطالح اقتصادی ،بهره وری به عنوان نسبت س[[تانده ب[[ه داده تعريف شده اس[[ت .به[[ره وری از اين واقعيت سرچش[[مه می گيرد که هر بنگاهی ارزشهايي را از طريق فعاليتهای خود ايجاد می کند .در جريان ايجاد و افزايش ارزش ،تکنول[[وژی و مديريت دو عامل اساسی به شمار می رود . 34 اندازه گيری بهره وری برقراری سیستم اندازه گیری بهره وری()1 زمانی که مالکها ،معیارها و شاخص های گوناگون بهره وری انتخاب شدند پرسش مهم این است که چگون ه اطالع ات را جم ع آوری و اندازه گيری کنند .برای این کار استقرار یک سیستم س نجش الزم است .در طراحی و پیاده سازی این سیستم عوامل مهمی بشرح زیر باید معلوم شوند: (الف) -مسئولیت کل سیستم و سیستمهای فرعی مرتبط با آن (ب) هزينه جمع آوری اطالعات در برابر جامع بودن اطالعات (پ) زمانبندی جمع آوری اطالعات 35 اندازه گيری بهره وری برقراری سیستم اندازه گیری بهره وری()2 زمانی که سیستم اندازه گیری و سنجش بهره وری طراحی شد باید معلوم شود اطالعات توسط چه واحدهایی ،چ ه کس انی و در چ ه مقاطعی از زمان و در چه فرصتی جمع آوری شوند. تجزیه و تحلیل درست اطالعات ،فع الیتی بس یار مهم در فراین د تصمیم گیری و برنامه ریزی می باشد .شاخصهای بدست آمده باید با استانداردهای موجود مقایسه شوند و از این جهت مورد تحلیل قرار گیرند. 36 منبع :کتاب ”بهره وری و تجزيه و تحليل آن در سازمانها“ مؤلف :شهنام طاهری؛ انتشارات هستان 37 38