اپیدمیولوژی سرطان

اپیدمیولوژی سرطان

اسلاید 1: اهمیت مسئلهپيشگيري ، تشخيص و درمان سرطان ها چالش مهم جوامع امروزي مي باشند. سرطانها افراد از هر طبقه اقتصادي و اجتماعي را مبتلا مي كنند و موجب ترس و وحشت بيماران و اطرافيان آنها مي شوند. اين اختلالات چهارمين عامل مرگ در كشورهاي حوزه مديترانه شرقي، سومين علت مرگ در كشور ما و دومين علت مرگ در استان سمنان مي باشد. مرگ ناشي از سرطان ها بيش از مجموع مرگ به علت مالاريا ، سل و ايدز هستند.

اسلاید 2: سرطانها در نظام سلامت كشور ما روز به روز اهميت بيشتري پيدا مي كنند. افزايش اميد به زندگي و افزايش نسبت سالمندان، شيوع و گسترش عوامل خطر ابتلا به سرطان نظير استعمال دخانيات، تغيير در عادات غذايي و شيوه هاي زندگي، فرآيند صنعتي شدن و آلودگي هاي زيست محيطي بخشي از عواملي هستند كه مي توانند در طي 50 سال آينده موارد سرطاني را به بيش از دو برابر افزايش دهند و همين امر لزوم توجه بيش از پيش مديران نظام اجتماعي را طلب مي نمايد.

اسلاید 3: ماهيت سرطان ها نئوپلازي يك اختلال اساسا ژنتيكي در سطح سلول است كه منجر به بيش از 100 نوع بدخيمي ميشود كه ماهيت بيولوژيكي مشابهي دارند .هر سلول كه بتواند ميتوز انجام دهد؛ ميتواند دچار نئوپلازي شود. در اين ميان انكوژن ها و ژنهاي مهاري نقش مهمي ايفا ميكنند .

اسلاید 4: مهترین اتفاق سلامتی در طی چند دهه اخیرگذار اپیدمیولوژیک از بیماری های واگیر به غیر واگیر

اسلاید 5: نداشتن فعالیت بدنیرژیم غذایی ناسالمدخانيات بیماری های تنفسی مزمنمصرف الکلبیماری های قلبي و عروقيدیابتسرطانآسیب هااختلالات روانیوضعیت بیماری های غیر واگیر در جهان

اسلاید 6: نداشتن فعالیت بدنیرژیم غذایی ناسالمدخانيات بیماری های تنفسی مزمنمصرف الکلبیماری های قلبي و عروقيدیابتسرطانآسیب هااختلالات روانیوضعیت بیماری های غیرواگیر در جهان4 بیماری غیر واگیر: علت 60% مرگ ها در جهان (35 میلیون نفر)80% مرگ ناشی از بیماری های غیرواگیر در کشورهاي با درآمد پايين و متوسط رخ مي دهد.

اسلاید 7: وضعیت بیماری های غیرواگیر در جمهوری اسلامی ایراندر ایران 72 % علل مرگ، بیماری های غیر واگیر هستند80% بيماريهاي قلبي و عروقي و 40% سرطان ها با حذف عوامل خطر قابل پيشگيري هستند.

اسلاید 8: سرطان در ایران

اسلاید 9: آیا بروز سرطان در ایران بالاتر از سطح جهانی است؟ایرانجهانمیزان بروز سالیانه سرطان در ایران کمتر از متوسط جهانی است

اسلاید 10: روند بروز و مرگ و میر سرطان در جهانمرگ و میر سالیانه (میلیون نفر)بروز سالیانه و شیوع (میلیون نفر)بیش از 70% از این افزایش بروز و مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد

اسلاید 11: آیا سرطان در ایران نیز رو به افزایش است؟سال 1391 85 هزارhttp://globocan.iarc.fr/سال 1409 155 هزار

اسلاید 12: چرا سرطان رو به افزایش است؟

اسلاید 13: افزایش سن جمعیتایرانجهانسرطان ارتباط مستقیم با افزایش سن جمعیت داردمتوسط امید به زندگی 71 سالدر سال 1979: 58 سالدر سال 2012: 74 سال

اسلاید 14: شرایط شیوه زندگی و عوامل محیطی در ایرانعوامل محیطیشیوه زندگیIran STEPS Survey 2009 , WHO 2010 , World Bank

اسلاید 15: بار سرطان در ایرانبر اساس GDP= 6000 $، هزینه مستقیم و غیر مستقیم سرطان در ایران: 2/8 میلیون دلار (8500 میلیارد تومان)هزینه های مستقیم (درمان)سرطان: 800 میلیون دلار (2400 میلیارد تومان)جراحی: 200 میلیون دلاردارو: 400 میلیون دلار (1200 میلیارد تومان) هزینه های جانبی: 200 میلیون دلاربا سرمایه گذاری در زمینه پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان سرطان، می توان حدود 1200 میلیارد تومان در سال ذخیره کرد

اسلاید 16: علل و عوامل خطر سرطان هر چند علت عمده سرطانهاي انسان شناخته نشده است ولي موارد متعدد شناخته شده مسبوق به شواهد كافي علمي و مستندات محيطي مي باشد . برآيند برآوردهاي بi عمل آمده در خصوص سهم علل مختلف در بروز سرطانها را به شرح زير ميتوان طبقه بندي كرد:(9,10,11)تنباكو 40 -25 درصد رژيم غذايي 70-10 درصدروش هاي توليد مثل و عادت جنسي 3-1 درصد اقدامات اياتروژنيك 5-3 درصد نور خورشيد 10-2 درصد عوامل عفوني 10-1 درصد مواجهات شغلي 5 درصد

اسلاید 17: گروه هاي مهم سرطانزا عوامل شيميايي سيگار و دخانيات مواد غذايي عوامل بيولوژيك پرتوتابي ها

اسلاید 18: گروه هاي مهم سرطانزا و ويژگيهاي آنها)عوامل شيميايي(مواد شيميايي كارسينوژن ممكن از ژنوتوكسيك (مثل كرم، نيكل، كادميوم، اتيلن آمين، بنزو پيرن) يا اپي ژنتيك(نظير آزبست، تتراكلريد كربن، فنولها) باشند. تاكنون بيش از 400 نوع ماده شيميايي از ميان هزاران تركيب صناعي سرطان زا شناخته شده و توسط انجمن بين المللي تحقيقات سرطان (IARC ) طبقه بندي و در قالب منوگراف ها منتشر شده است . مواد شيميايي سرطانزا به صورت زير طبقه بندي مي شوند:(12)گروه يك: كارسينوژن قطعي براي انسان با 105 ماده خالص و تركيبيگروه A2 : كارسينوژن محتمل (Probably) براي انسان با 66 ماده خالص و تركيبيگروه B2 : كارسينوژن ممكن (Possible) براي انسان با 248 ماده خالص و تركيبيگروه 3 : غير قابل طبقه بندي به عنوان كارسينوژن با 515 ماده خالص و تركيبيگروه4 : احتمالاً براي انسان كارسينوژن محسوب نمي شود(كاپرولاكتام).

اسلاید 19: گروه هاي مهم سرطانزا و ويژگيهاي آنها )سيگار و دخانيات (دود سيگار محتوي انواع مواد شيميايي توكسيك و كارسينوژن مي باشد كه برخي از آنها جزو موارد سرطانزاهاي قوي ژنوتوكسيك محسوب ميگردند .در فاصله سالهاي 2000-1990 مرگ ناشي از دخانيات حداقل يك ميليون مورد بيشتر شده كه بيش از همه در كشورهاي در حال توسعه اتفاق افتاده است .تخمين زده ميشود كه 90 درصد موارد سرطان ريه در مردان و 70 درصد از موارد سرطان ريه در زنان ناشي از دود سيگار مي باشد.

اسلاید 20: گروه هاي مهم سرطانزا و ويژگيهاي آنها ) مواد غذايي) سرطانهاي معده، كولون، لوزالمعده، پستان، تخمدان، آندومتر و پروستات مرتبط با رژيم غذايي افراد مي باشند. براساس داده هاي اپيدميولوژيكي مصرف ماهي و گوشت دودي و نمك سود، مايكوتوكسين ها، مقادير زياد چربي و پروتئين و كمبود فيبر مواد غذايي به همراه مصرف الكل از عوامل خطر اين سرطانها محسوب ميشود.استفاده از غذاهاي فرآوري شده حاوي مواد افزودني نظير ثابت كننده ها، رنگ و طعم دهنده ها، قارچ ها و باكتريها مضاف بر آلودگي ثانويه خطر ابتلا به سرطانهاي دستگاه گوارش فوقاني را افزايش ميدهند.باقيمانده سموم آفت كش روي ميوه جات نيز از پتانسيل سرطانزايي بالايي برخوردار هستند. بزرگترين مشكل در كشورهاي در حال توسعه، احتمال آلودگي مواد غذايي با مايكوتوكسين ها و آرسنيك موجود در آب شرب مي باشد .

اسلاید 21: گروه هاي مهم سرطانزا و ويژگيهاي آنها (عوامل بيولوژيك) تخمين مي زنند كه حدود 15 درصد از مجموع تمام سرطانها در سراسر جهان به علت ابتلا به بيماريهاي عفوني مي باشند . مهمترين عوامل زيست شناختي منتهي به سرطان عبارتند از ويروس هاي هپاتيت B. C ، ويروس پاپيلوماي انساني، هليكوباكترپيلوري، شيستوزوميا و ويروس HIV .هليكوباكترپيلوري يك عامل عفوني است كه به عنوان سرطانزاي تيپ يك طبقه بندي شده است. سرطان معده كه با H.P مرتبط است تنها سرطاني است كه بروز آن معمولاً با پيشرفت اقتصادي كاهش مي يابد

اسلاید 22: گروه هاي مهم سرطانزا و ويژگيهاي آنها (پرتو ها)بروز سرطان متعاقب تماس با اشعه هاي يونيزان به نوع اشعه و بافت مواجهه يافته بستگي دارد . مهمترين سرطانهاي ايجاد شده بدليل اشعه هاي يونيزان سرطان تيروئيد، لوسمي، سرطان كولون، سرطان پستان و سرطان ريه است. خطر احتمالي ابتلا به سرطان به علت تماس با اشعه رادون در منازل نيز اخيراً مورد توجه قرار گرفته است .منبع اصلي اشعه هاي غير يونيزان نورهاي مصنوعي، اشعه ماوراء بنفش آفتاب و الكترو مغناطيس طبيعي يا صناعي هستند اشعه ماوراء بنفش خورشيد با سرطانهاي پوست از جمله ملانوم بدخيم در تماس متناوب و طولاني مرتبط است.(13)

اسلاید 23: چه باید کرد؟محدودیت منابع افزایش بروز و مرگ و میرتعیین اولویت های ملیهمکاری همه ذینفعان

اسلاید 24: برنامه جامع ملي کنترل سرطان چیست؟برنامه ای است که به منظور کاهش بروز و مرگ و میر و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان طراحی می شود. با اجرای درست برنامه پس از 10 سال بروز سرطان و پس از 15 سال مرگ و میر (به میزان 15%) کاهش خواهد یافت.یعنی بعد از 15 سال: جلوی ابتلای حدود 25 هزار نفر را در هر سال می گیریمجلوی مرگ حدود 15 هزار نفر را در هر سال می گیریم

اسلاید 25: آیا واقعا می توان بروز و مرگ و میر سرطان را کم کرد؟

اسلاید 26: سطوح گوناگون پیشگیری

اسلاید 27: سطوح پیشگیری از سرطان

اسلاید 28: سطوح پیشگیری از سرطاناقدامات مهم1. مر تبط با شیوه زندگی: مالیات بر سیگار را افزایش دهیدبرکیفیت تولید محصولات غذایی نظارت کنید2. مر تبط با عوامل محیطی: نمره گذاری خودروهای آلوده کننده را در شهرهای بزرگ متوقف کنید.بودجه لازم برای توسعه حمل و نقل عمومی سالم، ايمن و سبز را تامین کنید.بر کیفیت آب آشامیدنی نظارت کنیداز بین بردن منابع خطر مرتبط با شیوه زندگی و محیط

اسلاید 29: سطوح پیشگیری از سرطانکنترل عوامل خطر شیوه زندگیکنترل عوامل خطر محیطیاقدامات مهمطراحی، استقرار و ارزشیابی بسته های سواد سلامت:1. بسته پیشگیری عمومی سرطان2. بسته پیشگیری اختصاصی سرطان ها 3. بسته تشخیص زودهنگام سرطان4. بسته باورهای نادرست

اسلاید 30: اهمیت سطح 1 پیشگیری سرطان؛ نقش مردمسهم عوامل قابل پیشگیری در مرگ و میرسهم عوامل قابل پیشگیری در بروز

اسلاید 31: سطوح پیشگیری از سرطانکنترل عوامل خطر شیوه زندگیاقدامات مهم1. پیگیری مطالبات از طریق شورای عالی سلامت و امنیت غذایی2. اجرای برنامه شناسایی گروه پرخطر از نظر سیگار، شیوه زندگی و ...گسترش برنامه تشخیص زود هنگام سرطان های پستان، روده بزرگ و دهانه رحم4. درمان بیماران در مراکز جامع و دسترسی عادلانه به خدمات5. توسعه مراقبت های حمایتی و تسکینی به منظور بهبود کیفیت زندگی

اسلاید 32: گروه های هدف و مخاطبان برنامهمردم به ويژه نوجوانان و جوانانبیماران و خانواده هاسیاستگذاران و مجریان خارج حوزه سلامتسیاستگذاران و مجریان حوزه سلامت

اسلاید 33: پیام های كليمردمسرطان قابل پیشگیری است.سهم شما از علل قابل پیشگیری مرگ ناشی از سرطان، 50 تا 70 درصد است. روش هاي خودمراقبتي براي پيشگيري اوليه از سرطان را بشناسيد.علایم هشداردهنده سرطان را بشناسید. هر چه سرطان زودتر تشخیص داده شود، درمان پذیر تر است. زندگی روانی, معنوی و اجتماعی سالم تر، یعنی ابتلای کمتر به سرطان؛ خود و دیگران را دوست بدارید.شما برای تامين، حفظ و ارتقاي سلامت خود، خانواده و اطرافیان مسولیت فردي، خانوادگي و اجتماعی دارید. باورهای نادرست را کنار بگذارید و به دیگران امید بدهید: دست کم نیمی از سرطان ها درمان پذیرند. سرطان بیماری سنین بالاست، اما گاهی زمینه ارثی شروع سرطان را جلو می اندازد. سن سرطان در ایران پایین تر نیست، جمعیت جوان ما بیشتر است.

اسلاید 34: پیام هاي كلينوجوانان و جوانانسرطان قابل پیشگیری است.اولین پک سیگار، شما را به دنیای دود وارد می کند؛ دنیایی که پیدا کردن راه خروج از آن دشوار است. با مصرف قلیان، غول درون شیشه را بیرون نکشید.چه خوب است که در دور همی های دوستانه، نشانی از دود نباشد.به جای مصرف فست فودها، از خانواده بخواهید غذاهای سالم پرانرژی برای تان آماده کنند. بد نیست گاهی به مادرتان استراحت بدهید، چرا شما یک غذای سالم برای همه درست نمي كنيد؟در برنامه روزانه زندگی خود حتی چند دقیقه هم شده ورزش كنيدچقدر خوب است گاهي شما برنامه ورزشی دسته جمعی برای خانواده بچینید.

اسلاید 35: پیام های كليبیماران و خانواده هاسرطان مساوی مرگ نیست.سرطان بیماری مسری نیست.جراحی باعث پخش شدن سرطان نمی شود.اطلاع از تشخیص وضع بیمار را بد نمی کند، اگر بیمار شما دوست داشت بیشتر بداند، او را از اين حق محروم نکنید.سرطان تقدیر نیست، دنبال مقصر نگردید.درد جزیی از سرطان نیست.با خودمراقبتي و اميد مي توان سرطان را نیز به زانو در آورد.شاید ابتلا به سرطان، آغازی دوباره باشد.

اسلاید 36: پیام های كليسیاستگزاران خارج حوزه سلامتمالیات بر خرده فروشي سیگار را تا 70 درصد افزایش دهید.بر کیفیت تولید و توزيع محصولات غذایی نظارت کنید.بر سلامت و ايمني خودروهای داخلی نظارت کنید.بر توليد، توزيع و مصرف سوخت در كشور نظارت كنيد.بودجه لازم برای توسعه حمل و نقل عمومی سالم، ايمن و سبز را تامین کنید.بر کیفیت آب نوشیدنی نظارت کنید.آلاينده هاي سرطان زا را رصد و مديريت كنيد.

اسلاید 37: پیام های كليسیاست گزاران حوزه سلامتپیشگیری موثرترین و مقرون به صرفه ترین شیوه مبارزه با سرطان است، آن را در اولویت قرار دهید.برنامه های تشخیص زودهنگام و نظام ارجاع را فراموش نکنید.با کیفیت ترین خدمات را در مراکز جامع سرطان ساماندهي كنيد.مراقبت های حمایتی و تسکینی را براي بیماران فراهم كنيد. آموزش، حمايت و احترام به حقوق بیماران را تقويت كنيد.دسترسی عادلانه به خدمات را براي تمام مردم به ويژه بيماران فراهم كنيد.

اسلاید 38: شاد و تندرست و موفق باشید