صفحه 1:
صفحه 2:
آرذت دول الْحمّاب و آن- لانجد فی زأسک مایُْذیک اب he دول
العاف بكس حشوات مام hn فانک سل باذن الم تعالی من وجَعَائر أمرت
وَالشَّقِيقَة. وَ قيلَ حَمْسَةٌ أَكْفٌ ماء حار تْبّها علی رأسک عند دُحُول plead
صفحه 3:
)١ طب و بهداشت از امام علی ابن موسی الرضا علیه السلام
شارح اين كتاب. دکتر نصیرالدین امیرصادقی ؛ پاراگراف نخست را در شرح خود ذکر ننموده ا
۲ طب و درمان در اسلام
کاظمی خلخللی موردی از ممتوعیت ر بای ورودبه حمم ذگر موده است بدین صورت که « بيش از لمن كه
به حمام داخل شوی مراقب باش تا در قسمت سر و گردن خود ناراحتی نداشته باشی . اگر چنین احساسی در
خود يافتى موقت از استحمام صرف نظر کن » و همچنین عمل ریختن آب بر روی سر را ۲۵ یار دانسته اند .
۳) طب و بهداشت در اسلام
محقق ارجمند حجناب حجت الاسلام جواد فاضل نیز در این کتاب همچون کاضمی خلخللی ممنوعیت ورود
یه حمام و ریختن ۲۵ کف آب بر روی سر را ذکر کرده اند
۳) شرح رساله ذهبیه
دکتر محمددریالیدر لین کتاب که توسط بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی در حال چاپ می
باشد . پیشگیری از بروز سر درد را منوط به خوردن ۵ جرعه از آب گرم نظیف | حمام دانسته لند و در ادامه
ریختن ۵ کف دست آب گرم را دارای همین اثر دانسته اند( رک. منبع شماره ۴)
۴ طريقة البیضاء
تویستده کتاب این بخشن را بدین صورت تزجمه کردم اند که: وفتی که اراده کردی دخول در حملم را پس هرگاه
نیافتی در سرت آنچه بتو ذیت می کند از زکام و درد سر پس شروع یکن قبل از داخل شدنت بخوردن پنچ
جرعه از آب گرم پس یه اذن خدایند سالم می شود از دردسر و درد و گفته شده که پنج کف آب گرم بر
سر بریز در وقت دخول حمام -
صفحه 4:
وهنگامی که خواستی به حمام بروی
در لین جلبا نکر قید «اذا » متوجه.عی شويم كه امام (عيهسلامبما را
در زمانی پیش از ورود به محل فیزیکی حمام انذار داده اند و...
و آن لاجد فی رأسک مايؤذيك
و مبتلا به چیزی که در سرت ترا بیازارد نشوی
با فعل شرطی زمان آینده « ین لا تج » مخاطب را مقید به اجرای
عملی می کند...
Lie عنذ خخول الما بخشس خضوات ماء حا
ل es oe
بر اساس فرهنگ لسان العرب در لين جا حسوا تبه معناى غرفه يا
کف دستمی باشد که بمنظور كرم نمودن تدريجى بدن فقط اين
مقدار آب براى كرم كردن مقدماتى بدن تجويز شده است .
صفحه 5:
نک تسم باْن ال تعالی من وجْعالرآس وا
که در این صورت به اذن خداوند از درد سر و شقیقه برحذر خواهی بود .
جمله اخبر به موضوع قبلی یعنی اکتفا به پنج کف دست آب
ارجاع شده » بدین صورت که محدود کردن آب گرم در ابتدای
ورود به حمام به تنها بنج كف دست موجب پیشگیری از بروز درد
در سر و شقبقه ها خواهد شد .
وَ قل حَمْسَةُ أَكُفْ ماء حار تصَبّها على زأسک عند دُخُول الْحَمّام.
وگفته شده که هنگام ورود به حمام پنج کف دست آبگرم بر روی سر بريزید
در انتهای این بحث امام (عبسم پنج کف دست از آب گرم را
مخصوص ریختن بر روی سر اعلام کرده اند.
صفحه 6:
خب ۱7
۳ افزایش دمای خون جاری در رگهای پوست
گرما ca افزایش دمای پوست
spi گیرنده های موجود در پوست
صفحه 7:
عبور خون گرم شده از مغز تحریک هیپوتالاموس ص سیستم عصبی خودکار جهت کاهش دمای بدن
صفحه 8:
افزایش تعداد تنفس جهت دفع حرارت در هوای بازدمی
راههاى كاهش دماى بدن افزایش برون ده قلبى بمنظور افزايش خون در حال عبور از يوست
افزايش ترشح عرق
صفحه 9:
خب ۱7
بالاتر بودن سرعت افزایش برون ده قلبی نسبت به سرعت اتساع عروق پوستی
افزایش فشار مکانیکی به مویرگهای تمام بدن
وارد آمدن فشار بیش از معمول به مویرگهای CSU 1 و بروز سر درد(با احتمال خونریزی در موارد خاص).
صفحه 10:
ولى در دستورات حضرت امام رضا(عليه السلام) 8
)١ نوشيدن آب كرم در ابتداى ورود به حمام
موجب افزايش دماى بخش هسته اى بدن و تأثير بر سريعتر بر
هيبوتالاموس ولتساع سريعتر عروق يوستى خواهد شد .
صفحه 11:
خب ۱7
۲) ریختن پنج کف دست آب بر سر
تأثير بر دو مركز از مراكز 1111611011[ 4377]611017610115 exe
سرعت بخشيدن به افزليش دماى خون و تأثير هر جه سريعتر بر
هیپوتالاموس .۰ يبش از افزايش برون ده قلبى (031010
00 0))خواهد شد .
مراکز Arteriovenous Junction »
الف) پاها(ساق و پشت پل
ب) لاله گوشید
Laws a ج)
حمام
بررسی خواص و مراقبت اولیه در
از رساله طبی امام رضا
(علیه السالم)
َو ِإذَا َأَر ْدَت ُد ُخ وَل اْلَح َّم اِم َو َأْن الَتِج َد ِفى َر ْأِس َك ماُيْؤذيَك َ ،فاْبَد ْأ ِع ْن َد ُد ُخ وِل
اْلَح َّم اِم ِبَخ ْم ِس َح َس واِت ماٍء حاٍّر َفِإَّنَك َتْس َلُم ِبِإْذ ِن اِهَّلل َتعالى ِم ْن َوَج ِعالَّر أِس
َو الَّش قيَقِة َ .و قيَل َخ ْم َس ُة َأُك ِّف ماٍء حاٍّر َتُص ُّبها َع لى َر ْأِس َك ِع ْن َد ُد ُخ وِل اْلَح َّم اِم .
َ و اْع َلْم َأَّن َتْر كيَب اْلَح َّم اِم َع لى َتْر كيِب اْلَج َس ِد ِ .لْلَح َّم اِم َأْر َبَع ُة َأْبياٍت ِم ْث ُل َأْر َب ِع
َط باِئٍَع َ .أْلَبْي ُت اَأْلَّو ُل :باِر ٌد ياِبٌس َ ،و الِراب :يناّثٌد َر ْط ٌب َ ،و الُثلاّث :حاٌّر َر ْط ٌب َ ،و الِباّرُع .
حاٌّر ياِبٌس .
)1طب و بهداشت از امام علی ابن موسی الرضا علیه السالم
شارح این کتاب ،دکتر نصیرالدین امیرصادقی ؛ پاراگراف نخست را در شرح خود ذکر ننموده است.
)2طب و درمان در اسالم
کاظمی خلخالی موردی از ممنوعیت را برای ورود به حمام ذکر نموده است بدین صورت که « پیش از آن ک ه
به حمام داخل شوی مراقب باش تا در قسمت سر و گردن خود ناراحتی نداشته باشی ،اگر چ نین احساس ی در
خود یافتی موقتًا از استحمام صرف نظر کن » و همچنین عمل ریختن آب بر روی سر را 25بار دانسته اند .
)3طب و بهداشت در اسالم
محقق ارجمند حجناب حجت االسالم جواد فاضل نیز در این کتاب همچون کاضمی خلخ الی ممن وعیت ورود
به حمام و ریختن 25کف آب بر روی سر را ذکر کرده اند .
)3شرح رساله ذهبیه
دکتر محمددریاییدر اين کتاب که توسط بنیاد پژوهشهای اس المی آس تان ق دس رض وی در حال چاپ می
باشد ،پیشگیری از بروز سر درد را منوط به خوردن 5جرعه از آب گرم ]نظی ف[ حمام دانس ته ان د و در ادام ه
ریختن 5کف دست آب گرم را دارای همین اثر دانسته اند( ر.ک .منبع شماره )4
)4طريقة البيضاء
نویسنده کتاب این بخش را بدین صورت ترجمه کرده اند که :وقتی که اراده کردی دخول در حمام را پس هرگاه
نیافتی در سرت آنچه بتو ذیت می کند از زکام و درد سر پس شروع بکن قب ل از داخ ل ش دنت بخ وردن پنج
جرعه از آب گرم پس به اذن خداوند سالم می شود از دردسر و درد شقیقه و گفته شده که پنج کف آب گرم ب ر
سر بریز در وقت دخول حمام ...
َو ِإذا َأَر ْد َت ُد ُخ وَل اْلَح َّم اِم
وهنگامی که خواستی به حمام بروی
در اين جا با ذکر قید « اذا » متوجه می شویم که امام (عليه الس6666الم)ما را
در زمانی پیش از ورود به محل فیزیکی حمام انذار داده اند و...
َو َأْن الَتِج َد ِفى َر ْأِس َك ماُيْؤ ذيَك
و مبتال به چیزی که در سرت ترا بیازارد نشوی
با فعل شرطی زمان آینده « َو أن ال َتِج َد » مخاطب را مقید به اجرای
عملی می کند...
َفاْبَد ْأ ِعْنَد ُد ُخ وِل اْلَح َّم اِم ِبَخ ْم ِس َح َس واِت ماٍء حاٍّر
هنگام ورود به حمام با پنج کف آب داغ آغاز کن
بر اساس فرهنگ لسان العرب در این جا حسوات به معنای غرف666ه یا
کف دست مي باشد که بمنظور گرم نمودن تدریجی بدن ،فق66ط این
مقدار آب برای گرم کردن مقدماتی بدن تجویز شده است .
َفِإَّنَك َتْس َلُم ِبِإْذِن اِهَّلل َتعالى ِمْن َو َج ِعالَّر أِس َو الَّش قيَق ِة
که در این صورت به اذن خداوند از درد سر و شقیقه برحذر خواهی بود .
جمله اخیر به موضوع قبلی یعنی اکتفا به پنج کف دست آب
ارجاع شده ،بدین صورت که محدود کردن آب گرم در ابتدای
ورود به حمام به تنها پنج کف دست موجب پیشگیری از بروز درد
در سر و شقیقه ها خواهد شد .
َو قيَل َخ ْم َس ُة َأُك ِّف ماٍء حاٍّر َتُص ُّبها َع لى َر ْأِس َك ِعْنَد ُد ُخ وِل اْلَح َّم اِم .
وگفته شده که هنگام ورود به حمام پنج کف دست آبگرم بر روی سر بریزید.
در انتهای این بحث امام (عليه السالم) پنج کف دست از آب گرم را
مخصوص ریختن بر روی سر اعالم کرده اند.
باالتر بودن سرعت افزایش برون ده قلبی نسبت به سرعت اتساع عروق پوستی
افزایش فشار مکانیکی به مویرگهای تمام بدن
وارد آمدن فشار بیش از معمول به مویرگهای بافت مغز و بروز سر درد(با احتمال خونریزی در موارد خاص)
ولی در دستورات حضرت امام رضا(علیه السالم)
) 1نوشیدن آب گرم در ابتدای ورود به حمام
موجب افزایش دمای بخش هسته ای بدن و تأثیر بر سریعتر بر
هیپوتاالموس واتساع سریعتر عروق پوستی خواهد شد .
)2ریختن پنج کف دست آب بر سر
تأثیر بر دو مرکز از مراکز Arteriovenous Junctionجهت
سرعت بخشیدن به افزایش دمای خون و تأثیر هر چ---ه سریعتر ب---ر
هیپوتاالموس ،پیش از افزایش برون ده قلبی (Cardic
)Outputخواهد شد .
مراکز Arteriovenous Junctionبدن
الف) پاها(ساق و پشت پا)
ب) الله گوشها
ج) کف دستها