صفحه 1:
صفحه 2:
دفتر مدارس عالی فنی و حرفه ای
۱
كميته ى بزوهش و برنامه ريزى
Ree renee پا
بسته بندی مواد غذایی
جناب آقای انصاریان
- هاشم محمد يور بالفروش
شماره 836
صفحه 3:
صفحه 4:
: مت و
e Ie Co bd 1
تازه در ذهن ما شکل گرفته باشد .
بسته بندی می تواند عاملی برای فریب
خريداران باشد .
صفحه 5:
| bern Ure) Eero bee Wu
جنين فراكير نشده بود خطر سوء استفاده از بسته بندى نزد
مردم و مسئولان چندان مهم و واقعی به نظر نمی آمد
رشد سریع فن آوری بسته بندی در همه جای دنیا از جمله
ایران سطح کیفی کلاهبرداری به وسیله بسته بندی را آن
BES ALS پالاابردت که تلا هوا ممممصان افر دى xe
Oe ها را تشخیص
صفحه 6:
ضرورت توجه به بسته بندی مواد فدایی
ا ا ا ا ل ee
el Nace I ا ا
ee See
BS emer CSc een cape cme ecco) oa
ا ل را م زان فر وك ل
2 - دومین نکته که باعث می شود دوباره آن محصول را خریداری کنیم ۰ کیفیت
0
3 - نكته بعد مشخص بودن تاريخ توليد و تاريخ انقضاء محصول است كه به طور
ena) ا ا
ern ne mes che teen el GR Cecil dee ceeer a ial
. بدانند ۰ رفاه مصرف کننده در زمان استفاده از محصول عرضه شده است
صفحه 7:
ل ا ل ا ا ل ا را
بيردازيم مى توان به موارد زير به طور اخص اشاره نمود :
"" قدمت و فرسودكى نسبى ماشين آلات موجود در صنعت بسته
دی
يايين بودن سرعت توليد ماشين آلات در مقايسه با مشابه
خارجى
Pentre vee ا Toes)
و
جهانی
صفحه 8:
"ااكر بخواهيم به بخش كوحكى از خواسته
كنندكان با تمركز بر بسته بندى مواد
Sorts ا 1
لب
صفحه 9:
ا 0201
تولید در پیشبرد فروش
۴ اثر گذاری بی نظیر بر نحوه توزیع و فروش داخلی و خارجی با
شط عاق ola روا کر
al چیدمان و تبعیت مناسب هندسی در مکان های تولید انبارش و
py
Re ior, a
مطتى تر كين براك بام Gilad) Ean sat
ا ل ل م
و را
i
توانایی تولید انبوه و توزیع مستمر و بی وقفه در راستای برنامه
ریزی تولید کارخانجات
۴ جلوگیری از ایجاد فضای مرده در بسته بندی اولیه و ثانویه
did) ey dosed) ested, و دای
صفحه 10:
طول عمر مفید بسته
Eo 0 00000
13 قابليت جاب زنى شكيل . متنوع و فوق مدرن در حين فرآيند توليد بسته در
حداقل زمان ممكن توليد
[eran ee on اا ا
Once seen ا ges eee se Ol
FCOWnNTIPes Fae er => NN Cager a err Co eon CS Cd
۶ 17. بهداشت و ایمنی و پایداری بسته
و ۱
ine 5 قابليت كنترل نور كرمايش سرمايش ميكرواركانيم هاو كازهاى موجود در
. رح
ae ere ا ل ا لت
نتسوا
صفحه 11:
ما سر الصا
و
پرتری ally کال در پازر از آزن اند نی فد رال
بسته بندی به عنوان یک امتیاز در تجارت خود متأثر از مواردی
تیال رس 20h
eee
* عوامل فنی
* هر کدام از آنها به طور مجزا و یا در ارتباط با موارد دیگر بر نوع
و کیفیت و کمیت بسته بندی تأثیر گذار هستند .
صفحه 12:
Ce
صفحه 13:
Te ee ee) ee)
SON ESES Cae en ee Cees ne arn |
ا ا 1 eee yr Coen
سود مداوم و پیوسته رابطه مستقیم دارد . رقابت سخت
ا ا ا اك
وارد می سازند .
صفحه 14:
ل يي را(
hey pitied
و[
به طور نسبی پس از تولید بسته به صورت برچسب به آن
۱
00 esol ane es sees re
۱ epee NTC
ايجاد كرده است . در فرآيند 110/11 يك فيلم مسطح در خارج
ل ل ا
صفحه 15:
کاربرد مواد اولبه بسته بندی در مایکر وویو
و
eeey 0 با
" با توجه به افزايش روند استفاده از آون هاى مايكروويو به دلايل مختلف
ee a ا Uy peer ا ا Reva rar eee 0 Come
تكسن ررد كدان Gey ای ار ی بای سرت انااست
كه در مقابل حرارت مايكروويو مقاوم باشد . به طور كلى عكس العمل
ed لا سر ور OIE TS eh Nic aU 1
برس از نراد انيرا را عبر ی تسد و برس تشر اسوای را متیر نی
کته yy ی رای راسعتب ببس تسد ر
صفحه 16:
نست و بازرسی برای بسته بندی
۱
"" در ساخت بسته هاى جوبى از جوب هاى مختلف و محصولات جنبى متنوع
نب
ate ز تارای eal ges sale ساخت بست سای جر با
ایا ار
در ساخت بسته هاى جوبى Sy (alla Seay Lach an giver ar
اوليه جوب ٠ رطوبت و بسيارى از عوامل مختلف مى توانند اثر قابل توجهى در
ا ۱
كه درون أنها قرار مى كيرد » داراى خصوصيات ويه اى هستند و أزمون هاى
کنترل کیفیت خاصی با توجه به هدف بر روی آنها اعمال می شود؛ اد
ار و ۱۳
OCT er eee TaN 0s mane eon nN ee
دیگری تعیین می گردند .
صفحه 17:
۱ (J siti ali! g WO gab 51 9
جوبس عبار تند از :
0
belo ا
صفحه 18:
۱۳ ل re By
ار re) er
۳ See
۴ - لرزش
و(
Sep ees
* -آزمایشات آب و هوایی ( نور » غبار » بخار آب ۰ آب مایع و .۰)
صفحه 19:
1۷۲/۲ پسته بندی
MAP ec ee .
" از كازهابى به مانند دى اكسيد كرين و اكسيزن و نيتروزن و مخلوط كازها
ین در مورد تأثیر کاهش اکسیژن در محصولات شیر
CAL Dy els Fea
ee he a a,
gL aes) gees Seals eNO ats see ey
IL Sen oyna ere Cans ل ere زاين تحقيق
ee ee ديرك
TOS Oe ie ai ee ee Re
oes )22 ا Cag تر ار
clr gh WE 5 das وا زاب or ل SS
hip pip
صفحه 20:
مزایای استفاده از ۲۸
1 nee
کاهش میزان فساد و ضایعات در مواد غذایی -2
3 تازه نگهداشتن مواد غذایی بدون استفاده از افزودنی ها و پرتو دهی
4 -برداشت محصول تازه در سطوح رسیدگی قابل دلخواه مصرف کننده
eon or Ian areata ecm ۱
escapes seer yr eg rs
202650 0 ا ا CSE Poet ae oI)
Oe bem BS creel CCD CSS Nt aoe
صفحه 21:
WAN |
"" 1 محدود بودن طول عمر نكهدارى محصول بسته بندى شده در ”1/1/1 در
2 بسته بندى مواد غذايى به روش ”11/1/41 يك تكه بوده در صورت باز شدن
cane Cea Comey) ل ات اا 00
* 3 - رنگ و بافت محصول در طی تغییرات دینامیکی داخل ترکیبات تغییر می
نماید که ممکن است برای بعضی از محصولات مشکل ایجاد کند .
eb ace ecole eae Re peered cored esLS Eeal و
بود .
تا لت مرا رجالیی تسا برلف رات ست ری در ات
روش وجود دارد .
صفحه 22:
ا ا از
* اگر چه فیلم های پلاستیکی زيادى به منظور بسته بندی 1۷1/۳ به کار می روند.
تنها تعداد کمی از آنها برای بسته بندی محصولات تازه استفاده مي شود . حتی
تعداد كمترى أز انقو بذيرى مناسبي يوا #ازها در سيستم لكا FRO
eee Mee CL و ا cre ee Sees
eee na arenter crn see a) 0
فا rpg
( نسبت مصرف 02 و توليد اد اتير نسل دض مك رار لل تلمك ران
ا ا ل ل
eee ye mey O07 ۱
Fe ES ee re es pear eee pn ar cl Seep Rone Sera rm ecard OMI SER UR TT
جزیی گازهای داخل و خارج سیستم بسته بندی کنترل می شود . در سیستم بسته
بندى ايده آل » سرعت مصرف 02) در تنفس هوازى محصول برابر با سرت اكسيزن
اا ی 2 در تلفس هوازی برابر با سرعت خروج
صفحه 23:
اس
oon دی سیر
۱
ne ررد رد زمان ماندكارى آن بستكى زيادى به لايه ممانعت
ol eas ویرا عدت en Gl رخای عتک با دهای تست بای نگه داشته
شود nies i eear ep ie Pica a 7
ee Re Ree Rees ey Se
ee eee ree TTT 0
رویط كاك یا al
11 لند در بط با را اکتا ay aes
| te ۲ nyse ملنسته بابلا(
ener ere no ۱ د.بسته بندیشود .از سوی
1 ندیحرارتمیبین
ب Se rc) flrs re
صفحه 24:
" لازم به ذكر است كه علاوه بر اين كه نحوه توليد ماده نهايى
بسته بندی برای انواع شیر فرق دارد بلکه نوع ۲11۳۳
مصرفی هم متفاوت خواهد بود . 1 ۳11۳14 5۸۳16
0 در بسته بندی شیرهای پاستوریزه و 111[ و
1 5 21128 561810 در بسته بندى شير استريل
كاربرد دارد . همانطور كه اشاره شد ماده بسته بندى براى شير
لمعيل ناي متاردك الات نت به مطاف سار ددع
ات
صفحه 25:
احمصاههتا )حول
40 566 ۷۵۰۱۵ 6 ۷
۱۳۵ م ۱۵.۴ ۵و 20
40 566۱۳۰۸۰۵۱
Saray
207 0
10 eters
0000
تحمنطهه نه 00
مهو رما
فصر الا
#وتسهاووط
0
۵موزلتهنو
صفحه 26:
۱ es Oe re
۴ در کردن استیک شیر تنها مت از تصوی است محصولات
Fyre ga Penne cp oon IPT FSR Cel Cae ID
وروت نور و اکسیژن دارد . کی از جاذبه های 1۳۳71 وضوح و
5 لا
شفاف را ترجيح مى دهند . آنها مى خواهند محتويات داخل
0
ae بر امتيازات شناخته شده خوبى كه 215:1١ داراست »
6 ل قا لاحت ار ار كدر
رویز بسته بندى مى شود . اطمینان از باقی نماندن
آلودگی و نفوذ آلودگی را در محصولات لبنی فراهم می آورد .
صفحه 27:
: نستد بضدی پسته
* با توجه خاصی که سالهای اخیر به مسأّله بسیار مهم صادرات غیر نفتی
شان داده می شود . اهمیت بسته بندی و ارسال تولیدات خشکبار
ee ee ere nn ee eer ames
ميدانيم كه صادرا در معرض رقابت شديد ديكر كشورها قرار دارد كه
سالیان درازی در این زیمته فعالیت می کنند و از پيشینه و تجربه کافی
در مورد بازاريابى و جلب مشترى برخوردارند . مرغوبترين يست ه داخلى
ea ce eel سس«
يايينى عرضه شوند » سوء توجه مشتريان خارجى را جلب كرده و در
aloe ل ار ال الل ل ا له
سیرد .
صفحه 28:
: صنصعت کنسرو و ماهی تون
فرآیند تهیه کنسرو ماهی تون بطور سنتی با انجماد زوائی کامل ماهي توسط هوا یا آب
اتام می شون شین ماهی تسیل شکمی سده ربهمطور بت ان راتکه تکه کردم
cas Ste ce Ney SP) رت رت ۱9
سردخانه برده می شوند و مدت زمان طولانی برای تمیز کردن ؛ پخت و سرد سازی
ا ا SON
ا 5
و ی
زار ی رای ات ار ال را ره
ماهی متجمد در کیفیت نهاتی تولید و محصول بسیار مهم است . بابراین کنترل کامل
Be eee Sere ee te) ree nS ee. ee ee
تا
اد
نمايد .
ند انجماد زدائى در مقايسه با فرآيندهاى بخت. و سرد سازى نسبتا
صفحه 29:
اصول بايه در طراحى بسته بندى
ل ا ۱[
كرد:
"" روشى براى حفاظت محتويات بسته
"" عامل موثرى بر قيمت كذارى محصول
"" بازاريابى كه ويزكيها, و مزاياى محصول را تبليغ مى كند.
00 a es
صفحه 30:
طراحى بسته بندى در دنياى امروز
امروزه بسته بندى ها تابع صرفه اقتصادى و سهولت در حمل و نقل مى
alle, ou cenh ل ل کار Gi
هستند. بسته بندی های امروزی باید با
7
هر واحد تولید (محصول) به بسته بندی تعلق بگیرد, علاوه بر این بسته
بندی از نظر خریدار رایگان و جزء منافع او به حساب می آید. در واقع
بسته بندی باید دارای ظاهری زیبا بوده , محتویات درونش را حفاظت
کند و قابلیت چیدمان در حالت عمده وقرارگیری بر روی پالتهای
استاندارد را داشته باشد و در نهات رویقفسه ها فروشکاه بای
لازم را داشته باشد.
۱ ence
صفحه 31:
بسته بندى كار بردى
۴ انواع تیوبهای انعطاف پذیر
۷
اکسترود , از پلاستیک به روش اکسترود و کواکسترود CO
6 و از مواد لایه بندی شده ساخت . هر یک از اين
روشها تیوبی با خواص کاربردی متفاوت ایجاد می کند.
صفحه 32:
شکل بطری
مبحثی که در این بخش در خصوص شکل های مختلف بطری
می آید عمدتا با توجه به دبه ها و بطریهای پلاستیکی تنظیم
شده است , هر جند توضيحات كلى در خصوص شكل بطرى به
طور يكسانى در مورد بطريهاى شيشه اى نيز مصداق دارد.
صفحه 33:
بسته بندی برای صادر ات
00
ee ee را
ell egy ee er ee زر ركذ بالك ارك بس
بندى كالاهاى صادراتى بايد به كونه اى طراحى شوند كه
شور مقصد, با آداب و فرهنگ رايج مردم آن كشور هماهنكى داشته باشند."
را تار ا ار ری
Nee ed ا ا ا تا ا fe Soe ee tree
۳
|
ca Nes ent ES es es Ce et coo ا ل
به شمار می رود.
صفحه 34:
نقش استه بندی در صادر ات
و
ما ارت ری را ار بای
بت آمروزی است. پژوهش موسسه انگلیسی << بونایتد بیسکوتیس
>> نشان مى دهد كه از مطالعات خرده فروشى مشاهده كالا در قفسه
فروشگاه و خرید در یک نگاه 42 درصد و دیگر روش ها 6 درصنه فروش
را باعث می شود.
با این وصف بسته بندی مناسب سهم بسزایی در فروش کالا دارد زیرا که
م ا ا ا ا ۳
جذاب به خرید می پردازند.
در درا بت رفتی تدای سراتی ترس ب بااردای معرت ر
کرک ری درا تربار ی رات اه ری
صفحه 35:
واکس 1611۷
میان زا خر هنگ های مختلف فوراقابل تشخیص است . شهرت
4 ل وی موی ش قرمز و سفید
celgien eee ene es ار
نشانه هاى بسته بندى در جهان تبديل شده است . اين كميانى در
| در رال مزر بای دردی [ 0
ی فان که رس از مزر نمی تملك أن رأا به قل See
نيوزلندى اش نامكذارى كرد اكنون محصولاتش در 130 كشور جهان
yb ge Sap
در بر ساسا ار رات oot A al hr ترا ار
عهده خرید پاپوش های جرمی گران قیمت برآیند, مورد اهمیت قرار
گرفته ,با ظهور قرن بیستم روشهای تولید واکس کفش گسترده و
رتم ede tee UL رس رد"
صفحه 36:
فوطی اسپری
۳
قرارگرفته باشد مربوط به قرنهای طولانی بوده است. به هرحال
تكنولوزى اسيرى ابتدا در نروز در سال 1929 ابداع شد و در
د oy alles cacti ار ل
توسه بعد كاملا نوينى را در كستره بسته بندى امكان يذير كرد.
صفحه 37:
Se ی
۱
جهره هاى شاخص جهان همواره اعتراف كرده اند كه از طراحى
Pe ا ال ا 0
ک کات لا لت برس ا عبت ترحیت ای رارسرل الست ری
آن را به عنوان یکی از شناخته شده ترین ظروف البته با
بكاربرى بسته بندى روى زمين تحسين كرده است.
صفحه 38:
"" دكتر رابين راسينكى در سال 1951 كميانى تترايك را به عنوان شاخه
فرعى كميانى آکرلوند و a ا eexie 000
ييشرفت و توسعه به سطحى از توانايى در فناورى دست يافت كه قادر
بود بسته بندی هایی را برای در برگرفتن مایعات با حجم کم در پاکت
jon OM PFS ل 0
ee scg IP ere Top MUSOU re Cy pe Cea
woe 100 لیتر برای بسته بندی خامه در سوئد در دس زود
etra تی اقدام بود. کارتن, های استرلیزه ای که تتراپک از آن
ae eee Rey eas) erie 00
و موم استريل و موثرى ۳ IEEE pen ener ere ee
Fone recto ane me cee ene eel ea
ميان آشيزخانه انكليسى ها جايكاه ماندكارى را از آن خود كرده است.
صفحه 39:
بسته بندى بويل اين بى
۱
SH JES Sb سا تشر رت رال چا سیر سا ردیر
C25) lee sos esl, gl ise a, Oaks
AEA G25 G55 B39 ار لس لامر قا
بحد ار خارج تردن از ae hs deeds ded elo 2e5 55
CS Ne SO al Sea corel Bd DO acer رس
همه مزیت قیمت آن نیز کم می باشد . تمامی این خواص به وسبله
J) ac gible) tb gis SH) امنا she
صفحه 40:
Cold can , hot Can پسته بندی
مشکلات مربوط به بسته بندی مواد غذایی برای نیروهای نظامی هميشه مد نظر بوده
رار ناجل ب 2 ی ری ly ee
aoe ی Veer),
Ee Oe eed berries ore Rp ely ee ies
ce roerl ne kta carci eves coment ese SS ts by
شده حرارت لازم برای گرم نمودن یا سرد کردن محتوای قطوی رافراهم اورده
cern ERE See aC Ie eT eel It SS aD ail ۱[
مى باشئد , بسته بندى كرده اند كه با فشار انكشت به كف ليوان , سيستم كرمازا
Soe محتوا لبران را كرتو اناد سرت ب تند أبن ارت الررزد
تحت عنوان 0 ace 0
صفحه 41:
بسته بندی یک این باکس
اين بسته ها سه نوع مى باشند . درنوع اول كيسه در داخل جعبه رها
است. این نوع معمولا طی ساخت بسته و عملیات پرکردن تولید می
شود.
Se ee a Oe ae 2
19 EN ni atop cee | cee pT
eed RC ees oes
yore Clan ty
کیسه ها خاصیت دوخت پذیری توسط حرارت را داشته و با بسته شدن
ised كرف در بالاو بذك جك ابس Bes Mia cals
اه
a بلکه برای بسته بندی مایعاتی نظیر آب , میوجات نیز کاربرد
دارند.
صفحه 42:
* اصول بستهبندی موادغذایی تألیف: سید حسین میررنظامی ضیابی
"" تكنولوزى بستهبندى مواد غذايى تأليف: ناص صداقت
" كنسرو سازى تألین: مهندس رسول پایان
دفتر مدارس عالی فنی و حرفه ای
آموزشکده ی کشاورزی نیشابور
کمیته ی پژوهش و برنامه ریزی
پژوهش تحقیقی درس اصول کاربرد رایانه در صنایع غذایی
:عنوان
بسته بندی مواد غذایی
:استاد راهنما
جناب آقای انصاریان
:گرد آورندگان
محمد رضا ابراهیمی – محمد جمالیان – هاشم محمد پور بالفروش
بهار 86
شماره 856
:مقدمه
:مقدمه
آن چه در این جا می خوانید فکری نیست که
تازه در ذهن ما شکل گرفته باشد .
بسته بندی می تواند عاملی برای فریب
خریداران باشد .
شاید در سالهای گذشته که بسته بندی در کشور ما این
چنین فراگیر نشده بود خطر سوء استفاده از بسته بندی نزد
مردم و مسئوالن چندان مهم و واقعی به نظر نمی آمد
رشد سریع فن آوری بسته بندی در همه جای دنیا از جمله
ایران سطح کیفی کالهبرداری به وسیله بسته بندی را آن
قدر باال برده که تنها و تنها متخصصان امر می توانند تخلف
ها را تشخیص دهند .
ضرورت توجه به بسته بندی مواد غذایی
وقتی محصوالت مشابه مصرفی و یا صادراتی هر یک از کشورهای پیش رفته و یا در
حال توسعه و حتی برخی از کشورهای جهان سوم را مشاهده کنیم ،به نکات ذیل
برخورد می کنیم :
1ـ اولین نکته ای که فورًا جلب توجه کرده و ما را به خرید آن کاال وامی دارد ،
ظاهر عالی بسته بندی است که رفاه و راحتی مصرف کننده را در نظر گرفته است .
2ـ دومین نکته که باعث می شود دوباره آن محصول را خریداری کنیم ،کیفیت
عالی و تازه و سالم بودن محصول درون بسته بندی است .
3ـ نکته بعد مشخص بودن تاریخ تولید و تاریخ انقضاء محصول است که به طور
واضح بر روی بسته بندی ها درج می شود .
4ـ چهارمین نکته که تولید کنندگان باید ضمن مراعات ،آن را وظیفه برای خود
بدانند ،رفاه مصرف کننده در زمان استفاده از محصول عرضه شده است .
اگر بخواهیم در یک نگاه به مشکالت صنعت بسته بندی کشور
بپردازیم می توان به موارد زیر به طور اخص اشاره نمود :
قدمت و فرسودگی نسبی ماشین آالت موجود در صنعت بسته
بندی
پایین بودن سرعت تولید ماشین آالت در مقایسه با مشابه
خارجی
ظرفیت های پایین صنعت بسته بندی
باال بودن هزینه های بسته بندی در کشور نسبت به متوسط
جهانی
اگر بخواهیم به بخش کوچکی از خواسته
ها و انتظارات مصرف کنندگان و تولید
کنندگان با تمرکز بر بسته بندی مواد
غذایی بپردازیم باید دید که به چه مواردی
توجه کرد ؟
تطابق تکنیکی و کمک به سیاست های استراتژیک ( راهبردی )
تولید در پیشبرد فروش
اثر گذاری بی نظیر بر نحوه توزیع و فروش داخلی و خارجی با
حفظ عوامل اساسی مورد نظر تولید کننده و مصرف کننده
چیدمان و تبعیت مناسب هندسی در مکان های تولید انبارش و
توزیع
سهولت در تولید
منطقی تر شدن بهاء تمام شده در سیکل اقتصادی
مقاومت شیمیایی بسته در مقابل محصول و تأثیرات متقابل آنها
مقاومت در برابر عوامل محیطی
توانایی تولید انبوه و توزیع مستمر و بی وقفه در راستای برنامه
ریزی تولید کارخانجات
جلوگیری از ایجاد فضای مرده در بسته بندی اولیه و ثانویه
رعایت قوانین و استاندارد های بین المللی و داخلی
• طول عمر مفید بسته
• امکان استفاده مجدد از بسته برای سایر کاالها و اهداف
13قابلیت چاپ زنی شکیل ،متنوع و فوق مدرن در حین فرآیند تولید بسته در
حداقل زمان ممکن تولید
.14قابلیت بازاریابی و شستشوی
.15اثر زیبایی در فروش و تقویت رضایتمندی مصرف کنندگان
.16قابلیت درج مناسب و تأثیر گذار اطالعات و عالیم روی بسته
.17بهداشت و ایمنی و پایداری بسته
.18قابلیت طراحی و جاسازی کارت اطالعات در بسته
.19قابلیت کنترل نور گرمایش سرمایش میکروارگانیم هاو گازهای موجود در
هوا
قابلیت تنوع در طراحی و سایر موارد از جمله شفافیت قابلیت خمش و
خمیدگی جهت جلوگیری از آسیب مقاومت در ضربات و اصطکاک لرزش و لغزش
شکنندگی
:عوامل مؤثر بر بسته بندی مواد غذایی
همانطور که ذکر شد بسته بندی به عنوان یک مزیت برای
حفظ برتری و ادامه بقا کاال در بازار از آن استفاده می شود ،اما
بسته بندی به عنوان یک امتیاز در تجارت خود متأثر از مواردی
ذیل می باشد :
عوامل اقتصادی
عوامل فنی
هر کدام از آنها به طور مجزا و یا در ارتباط با موارد دیگر بر نوع
و کیفیت و کمیت بسته بندی تأثیر گذار هستند .
بسته بندی
مهم ترین فاکتور در تولید و فروش ،
در سال های اخیر افزایش بازاریابی برای کاالهای مورد
نیاز مشتری و طراحی سیمای ظاهری بسته بندی با
سود مداوم و پیوسته رابطه مستقیم دارد .رقابت سخت
و مشتریان مشکل پسند فشار زیادی را بر تولیدکنندگان
وارد می سازند .
( IMLلیبیل های داخل قالب ) و طراحی
در یک مرحله
در گذشته ،محصوالت با یک فرآیند چاپ تزیین می شدند که
به طور نسبی پس از تولید بسته به صورت برچسب به آن
افزوده می گردید ،نتیجه تحقیقات در سال های اخیر
تکنولوژی پیشرفته ای را جایگزین آن کرده است که فاز
جدیدی در فرآیند تزریق قالب برای این گروه از محصوالت
ایجاد کرده است .در فرآیند IMLیک فیلم مسطح در خارج
و پشت قالب در تزریق قالب قرار می دهند .
کاربرد مواد اولیه بسته بندی در مایکروویو
استفاده از آونهای مایکروویو یکی از مهم ترین فاکتورها در پیشرفت
بسته بندی می باشد .
با توجه به افزایش روند استفاده از آون های مایکروویو به دالیل مختلف
از جمله سرعت حرارت دهی مواد غذایی بسته بندی شده ،تولید
کنندگان مواد غذایی به فکر استفاده از بسته بندی های جدیدی انداخت
که در مقابل حرارت مایکروویو مقاوم باشد .به طور کلی عکس العمل
مواد اولیه بسته بندی در مقابل امواج مایکروویو سه گونه است :
برخی از مواد امواج را عبور می دهند ،برخی دیگر امواج را منعکس می
کنند و بعضی امواج را جذب می کنند .
تست و بازرسی برای بسته بندی
1ـ کنترل بسته های چوبی
در ساخت بسته های چوبی از چوب های مختلف و محصوالت جنبی متنوع
چوبی با خواص مختلف استفاده می شود .با توجه به این که چوب یک ماده
بیولوژیکی و دارای خواص متنوع است ،لذا ساخت بسته های چوبی با
استحکام و مقاومت های مشخص و از پیش تعیین شده ،بسیار مشکل است .
در ساخت بسته های چوبی ،کج کوبیدن میخ ،عیب کوچک ساختار مواد
اولیه چوب ،رطوبت و بسیاری از عوامل مختلف می توانند اثر قابل توجهی در
کیفیت و استحکام بسته ایجاد کنند .بسته های چوبی با توجه به نوع کاالیی
که درون آنها قرار می گیرد ،دارای خصوصیات ویژه ای هستند و آزمون های
کنترل کیفیت خاصی با توجه به هدف بر روی آنها اعمال می شود؛ مثًال
انتظاراتی که از بسته های حمل ماشین آالت سنگین در مقایسه با بسته های
حمل میوه و عوامل محیطی ،حمل ونقل ،قوانین انبار و عوامل بی شمار
دیگری تعیین می گردند .
ویژگی ها و ابعاد کنترل کیفیت بسته های
:چوبی عبارتند از
ـ خصوصیات مکانیکی
ـ خصوصیات فیزیکی
ـ خصوصیات شیمیایی
آزمایش های مهمی که بر روی بسته های
:پر انجام می دهند عبارتند از
ضربه افقی ،عمودی و ضربه توسط بسته دیگر
ـ لرزش
ـ مقاومت به فشار
ـ تغییر شکل
ـ آزمایشات آب و هوایی ( نور ،غبار ،بخار آب ،آب مایع و ) ...
بسته بندی MAP
استفاده از روش MAP
از گازهایی به مانند دی اکسید کربن و اکسیژن و نیتروژن و مخلوط گازها
استفاده می شود .همچنین در مورد تأثیر کاهش اکسیژن در محصوالت شیر
خشک مطالبی ذکر شده است که مطابق زیر می باشد
شیر خشک بدون چربی و نوشابه های محلول پودر شده در اندازه های
جزعی بسته بندی می شوند 10قوطی در شرایطی که اکسیژن اتمسفر آن
کاسته شده بود در یک زمان مورد بررسی قرار گرفتند .هدف از این تحقیق
تعیین حساسیت و کیفیت تغذیه ای محصوالت شیر خشک شده در زمان
فروش می باشد .در ده قوطی تست شده تنوع زیادی در اکسیژن فضای
رویی وجود داشت .کیفیت درز قوطی کیفیت با حساسیت و ویتامین ( Aاز
قوطی 6تا 10به طور کلی دارای کمبود ویتامین بودند ) همه از فاکتورهای
مؤثر بودند.
مزایای استفاده از MAP
1ـ افزایش طول عمر نگهداری مواد غذایی با حفظ خواص کیفی آن
2ـ کاهش میزان فساد و ضایعات در مواد غذایی
3ـ تازه نگهداشتن مواد غذایی بدون استفاده از افزودنی ها و پرتو دهی
4ـ برداشت محصول تازه در سطوح رسیدگی قابل دلخواه مصرف کننده
5ـ کاهش هزینه های حمل و نقل با افزایش طول عمر نگهداری و حمل
آنها به وسیله قطار یا کشتی
6ـ تولید محصول برش داده شده آماده برای مصرف
7ـ صرفه جویی در انرژی ( مانند عدم استفاده از فرآیند حرارتی و برودتی )
معایب استفاده از MAP
1ـ محدود بودن طول عمر نگهداری محصول بسته بندی شده در MAPدر
مقایسه با محصول منجد شده
2ـ بسته بندی مواد غذایی به روش MAPیک تکه بوده در صورت باز شدن
درب بسته بندی کل ماده غذایی از حالت MAPخارج می شود .
3ـ رنگ و بافت محصول در طی تغییرات دینامیکی داخل ترکیبات تغییر می
نماید که ممکن است برای بعضی از محصوالت مشکل ایجاد کند .
4ـ مواد اولیه بسته بندی مصرف با مشخصات خاص و معین هزینه برخواهد
بود .
5ـ احتماًال فعالیت میکروارگانیسم ها برای محصوالت بسته بندی در این
روش وجود دارد .
ویژگی های فیلم بسته بندی
اگر چه فیلم های پالستیکی زیادی به منظور بسته بندی MAPبه کار می روند،
تنها تعداد کمی از آنها برای بسته بندی محصوالت تازه استفاده می شود .حتی
تعداد کمتری از آنها نفوذپذیری مناسبی برای گازها در سیستم MAPدارند .از
آنجایی که میزان O2در بسته بندی MAPنوعًا از 21درصد مربوط به محیط به
5ـ 2درصد در داخل بسته بندی کاهش می یابد ،اما احتمال این خطر وجود دارد
که co2از 30درصد در محیط به 19/16درصد در داخل بسته بندی برسد
( نسبت مصرف O2و تولید co21:1در نظر گرفته شده ) زیرا سطوح co2برای
اغلب سبزیها و میوه ها مضر است ،باید از فیلمی استفاده شود که قادر به خروج
co2بیشتری نسبت به O2ورودی باشد .نفوذپذیری co2باید 5ـ 3برابر
نفوذپذیری O2در پالستیک ها ،ضخامت و سطح جانبی فیلم و گرادیان فشارهای
جزیی گازهای داخل و خارج سیستم بسته بندی کنترل می شود .در سیستم بسته
بندی ایده آل ،سرعت مصرف O2در تنفس هوازی محصول برابر با سرت اکسیژن
ورودی است و سرعت تولید co2در تنفس هوازی برابر با سرعت خروج
co2است .
بسته بندی شیر
نوع بسته بندی شیر بستگی به نوع شیر دارد ،برای شیر پاستوریزه در انتخاب نوع
بسته محدودیتی وجود ندارد .زمان ماندگاری آن بستگی زیادی به الیه ممانعت
کننده ندارد ،زیرا مدت زمان کوتاهی در جای خنک با دمای نسبتًا پایین نگه داشته
می شود .اما بسته بندی شیر UHTنیاز به یک الیه ممانعت کننده در برابر نور
دارد تا از ورود نور که باعث تخریب شیر می شود ،جلوگیری شود .
HDPEتنها ماده بسته بندی است که برای هر سه نوع شیر به کار می رود .شیر
UHTتنها ماده بسته بندی است که برای هر سه نوع شیر به کار می رود .شیر
UHTمی تواند در بطری ساخته شده از پلی اتیلن با دانسته باال ( ) HDPEبا
ساختار extrusionـ coسه الیه ای که الیه میانی سیاه رنگ است و مانع
عبور نور می شود ،بسته بندی شود .از سوی دیگر از آنجایی که شیر استریل بعد از
بسته بندی حرارت می بیند بنابراین بسته باید نسبت به عملیات حرارتی مقاوم
باشد .
الزم به ذکر است که عالوه بر این که نحوه تولید ماده نهایی
بسته بندی برای انواع شیر فرق دارد بلکه نوع HDPE
مصرفی هم متفاوت خواهد بود SABIC HDPE B .
6246در بسته بندی شیرهای پاستوریزه و UHTو
SABIC HDPE B 5421در بسته بندی شیر
استریل کاربرد دارد .همانطور که اشاره شد ماده بسته بندی
برای شیر استریل باید مقاومت باالیی نسبت به عملیات حرارتی
داشته باشد .
Milk type
Shelf life
Heat treatment
4ـ
40 sec 750،15 ـc 72ـ
UHT
6 months at ambient
temperature
20 sec 1500،4 ـc 135ـ
Sterilised
9 months at ambient
temperature
40 sec 1200،10 ـc 110ـ
Pasteurised
7 days at <80c
بسته بندی شیر در بطری های PET
پر کردن اسپتیک شیر تنها قسمتی از تصویر است .محصوالت
لبنی در بسته بندی های پالستیکی شفاف نیاز به محافظت از
ورود نور و اکسیژن دارد .یکی از جاذبه های PETوضوح و
شفافیت آن است .برای بسیاری محصوالت مشتریان ظروف
شفاف را ترجیح می دهند .آنها می خواهند محتویات داخل
ظرف را ببینند .
عالوه بر امتیازات شناخته شده خوبی که PETداراست ،
انتظار می رود که نوشیدنی های ساخته شده از شیر که در
ظروف PETبسته بندی می شود ،اطمینان از باقی نماندن
آلودگی و نفوذ آلودگی را در محصوالت لبنی فراهم می آورد .
:بسته بندی پسته
با توجه خاصی که سالهای اخیر به مسآله بسیار مهم صادرات غیر نفتی
نشان داده می شود .اهمیت بسته بندی و ارسال تولیدات خشکبار
داخلی به صورت بهداشتی و مناسب بیش ار پیش جلوه می نماید .
میدانیم که صادرا در معرض رقابت شدید دیگر کشورها قرار دارد که
سالیان درازی در این زیمنه فعالیت می کنند و از پیشینه و تجربه کافی
در مورد بازاریابی و جلب مشتری برخوردارند .مرغوبترین پست ه داخلی
اگر با بسته بندی غیر بهداشتی و ظاهر مناسب و مواد پوششی با کیفیت
پایینی عرضه شوند ،سوء توجه مشتریان خارجی را جلب کرده و در
بساط عرضه جای خود را به محصوالت صادراتی دیگر کشورها خواهند
سپرد .
:صنعت کنسرو و ماهی تون
فرآیند تهیه کنسرو ماهی تون بطور سنتی با انجماد زوائی کامل ماهی توسط هوا یا آب
انجام می شود .سپس ماهی تخلیه شکمی شده و به منظور پختن ،آن را تکه تکه کرده
و درون سبد می ریزند بسیاری اوقات ماهیان یک یا دو روز پیش از فرآوری به بیرون
سردخانه برده می شوند و مدت زمان طوالنی برای تمیز کردن ؛ پخت و سرد سازی
اولین و آخرین ماهی سپری می شود .
مشکال ت ذکر شده فوق باعث کیفیت نامرغوب تولید و کاهش بازده می شود .
مضافا اینکه برای نگهداری مواد اولیه ،انجماد زدائی و تخلیه شکمی پیش از پخت به
فضای زیادی نیاز داریم مطالعات و آزمایش ها ثابت کرده است که انجماد زدائی صحیح
ماهی منجمد در کیفیت نهائی تولید و محصول بسیار مهم است .بنابراین کنترل کامل
این فرآیند بسیار الزم و مهم است .پس برای داشتن دید کاملی از وضعیت مواد اولیه
کارخانه الزم است ماهی را بر اساس اندازه درو ن سردخانه قرار دهیم .در این صورت
است به بخش تدارکات می تواند بهترین مواد اولیه را برای تولید روزهای تولید انتخاب
نماید .
به عنوان مثال فرآیند انجماد زدائی در مقایسه با فرآیندهای پخت و سرد سازی نسبتا
زمان بر می باشد .
اصول پایه در طراحی بسته بندی
طراحی بسته بندی را از چهار منظر مختلف می توان بررسی
کرد:
روشی برای حفاظت محتویات بسته
عامل موثری بر قیمت گذاری محصول
بازاریابی که ویژگیها ,و مزایای محصول را تبلیغ می کند.
بخشی از خود محصول
طراحی بسته بندی در دنیای امروز
امروزه بسته بندی ها تابع صرفه اقتصادی و سهولت در حمل و نقل می
باشند .قیمت ,زمان و مکان مناسب تعیین کننده اقتصاد بازار آزاد
هستند .بسته بندی های امروزی باید با توجه به استانداردهای بین
المللی طراحی و تولید شوند .زیرا باید حداقل سهم قیمت تمام شده در
هر واحد تولید (محصول) به بسته بندی تعلق بگیرد ,عالوه بر این بسته
بندی از نظر خریدار رایگان و جزء منافع او به حساب می آید .در واقع
بسته بندی باید دارای ظاهری زیبا بوده ,محتویات درونش را حفاظت
کند و قابلیت چیدمان در حالت عمده وقرارگیری بر روی پالتهای
استاندارد را داشته باشد و در نهایت روی قفسه های فروشگاه ایستایی
الزم را داشته باشد.
بسته بندی کاربردی
انواع تیوبهای انعطاف پذیر
تیوبهای انعطاف پذیر را می توان از فلز به روش ضربه –
اکسترود ,از پالستیک به روش اکسترود و کواکسترود (CO-
) extrudeو از مواد الیه بندی شده ساخت .هر یک از این
روشها تیوبی با خواص کاربردی متفاوت ایجاد می کند.
شکل بطری
مبحثی که در این بخش در خصوص شکل های مختلف بطری
می آید عمدتًا با توجه به دبه ها و بطریهای پالستیکی تنظیم
شده است ,هر چند توضیحات کلی در خصوص شکل بطری به
طور یکسانی در مورد بطریهای شیشه ای نیز مصداق دارد.
بسته بندی برای صادرات
بسته بندی ,لباس یک کاالست و بسته بندی آبروی یک کاالست و بسته بندی زیبا
و شکیل موجب عالقه و محرک نیاز و بسته بندی زشت و نامناسب سرکوب کننده
تقاضاست .بسته بندی در ارتباط مستقیم با اخالق و روحیات یک ملت است .بسته
بندی کاالهای صادراتی باید به گونه ای طراحی شوند که:
" در کشور مقصد ,با آداب و فرهنگ رایج مردم آن کشور هماهنگی داشته باشند".
یکی از بزرگترین مشکالت در صادرات کاالهای مصرفی ,میوه ها ,تنقالت ,کاالهای
بهداشتی و روزمره ,مشکل بسته بندی مناسب و همخوان باسلیقه و نیاز مصرف
کنندگان در بازار هدف است.
بازاریابی دیگر یک دایره یا یک شعبه حقیر در ساختار سازمانی شرکتها نیست بلکه
در سطح معاونت و مدیرعامل و از حوزه های استراتژیک واحدهای بازرگانی و تولیدی
به شمار می رود.
نقش بسته بندی در صادرات
تبلیغات از ابزار اصلی بازاریابی است و بسته بندی حلقه تکمیل کننده
زنجیر تبلیغت است .بسته بندی اهمیت فزاینده ای از نفوذ به بازارهای پر
رقابت امروزی است .پژوهش موسسه انگلیسی << یونایتد بیسکوتیس
>> نشان می دهد که از مطالعات خرده فروشی مشاهده کاال در قفسه
فروشگاه و خرید در یک نگاه 42درصد و دیگر روش ها 6درصد فروش
را باعث می شود.
با این وصف بسته بندی مناسب سهم بسزایی در فروش کاال دارد زیرا که
معموًال نیمی از مشتریان با مشاهده محصول در بسته بندی مناسب و
جذاب به خرید می پردازند.
در طراحی بسته بندی کاالهای صادراتی ,توجه به بازارهای مصرف ,
قدرت خرید مردم در این بازارها و فرهنگ و سلیقه آنها ضروری است.
واکس KIWi
در میان زبانها و فرهنگ های مختلف فورًا قابل تشخیص است .شهرت
آن به دلیل KIWIقوطی سنتی واکس کفش سرپوش قرمز و سفید
قوطی است که سمبل پرنده کیوی است .کیوی نیز به یکی از نمادها و
نشانه های بسته بندی در جهان تبدیل شده است .این کمپانی در
استرالیا در سال 1906به پیشگامی مردی اسکاتلندی به نام رامسی
تاسیس شد .او که پس از سالروز تاسیس کمپانی آن را به نام همسر
نیوزلندی اش نامگذاری کرد اکنون محصوالتش در 130کشور جهان
فروخته می شود.
در قرن نوزدهم استفاده از واکس کفش برای طبقاتی که می توانستند از
عهده خرید پاپوش های چرمی گران قیمت برآیند ,مورد اهمیت قرار
گرفته ,با ظهور قرن بیستم روشهای تولید واکس کفش گسترده و
پیشرفته تر بود تا جایی که معموال در دسترس بود.
قوطی اسپری
پی بردن به ضرورت تولید یک اسپری از مایعی که تحت فشار
قرارگرفته باشد مربوط به قرنهای طوالنی بوده است .به هرحال
تکنولوژی اسپری ابتدا در نروژ در سال 1929ابداع شد و در
دهه 1940به موقعیت تجاری بزرگی دست یافت .این موقعیت
توسه بعد کامال نوینی را در گستره بسته بندی امکان پذیر کرد.
بطری شیشه ای کوکا کوال:
روسای جمهور ,مدیران بلند پایه ,ستارگان سینما و بسیاری از
چهره های شاخص جهان همواره اعتراف کرده اند که از طراحی
نماو نشانه این دهه ( )Andy Warholبطری شیشه ای
کوکاکوال لذت برده اند .طبق توصیف "اندی وارهول است" ,وی
آن را به عنوان یکی از شناخته شده ترین ظروف البته با
بکاربری بسته بندی روی زمین تحسین کرده است.
تتراپک
دکتر رابین راسینگ در سال 1951کمپانی تتراپک را به عنوان شاخه
فرعی کمپانی آکرلوند و راسینگ تاسیس کرد .به دنبال تقریبا 10سال
پیشرفت و توسعه به سطحی از توانایی در فناوری دست یافت که قادر
بود بسته بندی هایی را برای در برگرفتن مایعات با حجم کم در پاکت
های مقوایی بسیار استرلیزه شده به بازار عرضه کند.
در سپتامبر 1952تولید به شکل کارتن هرم چهار وجهی با گنجایش
100میلی لیتر برای بسته بندی خامه در سوئد در دست Clasic
Tetraتجارتی اقدام بود .کارتن های استرلیزه ای که تتراپک از آن
استفاده کرد چند الیه پیشرفتی چشمگیر محسوب می شد و شرایط مهر
و موم استریل و موثری را برای کارتن ها فراهم می کرد ,در سال 1955
کارتن هایی با گنجایش 300میلی لیتر و به عنوان محصولی آشنا در
میان آشپزخانه انگلیسی ها جایگاه ماندگاری را از آن خود کرده است.
بسته بندی بویل این بک
این بسته بندی عالوه بر محافظت ماده غذایی در برابر میکروارگانیزم ها
مانع نفوذ رطوبت و انتقال گاز میشود ,شفاتف بوده و با ماده غذایی کامال
سازگاری دارد ,می توان هوای ان را تخلیه و تحت حرارت آن را دوخت
کرد ,وزن سبکی داشته و هئگام انبار کردن به فضای کمتری احتیاج
دارد ,تحت شرایط انجماد هم استحکام دراب جوش بعد از خارج کردن از
فریز می باشد و هنگام جوشیدن در اثر انبساط داخل نمی ترکد ,با این
همه مزیت قیمت آن نیز کم می باشد .تمامی این خواص به وسیله
خواص آشنایی لفاف های پلی استر امکان پذیر است.
بسته بندی Cold can , hot can
مشکالت مربوط به بسته بندی مواد غذایی برای نیروهای نظامی همیشه مد نظر بوده
و از تهیه بسته هایی که عالوه برخاصیت محافظت کنندگی ,سهولت مصرف و آماده
کردن مواد غذایی تحت شرایط نامساعد را داشته باشد.
حایز اهمیت می باشد .لذا بسته بندی خاص ,برای ارتش و سربازان طراحی شده که
در موقع باز کردن درب آن سیستم شیمیایی که جدا از ماده غذایی است فعال شده
حرارت الزم برای گرم نمودن یا سرد کردن محتوای قطوی رافراهم اورده .
اخیرًا درکشورهای اروپایی قهوه را در لیوان های پالستیکی که دارای سیستم گرمایی
می باشند ,بسته بندی کرده اند که با فشار انگشت به کف لیوان ,سیستم گرمازا
فعال شده و قهوه محتوای لیوان را گرم و اماده مصرف می کند .این ظروف امروزه
تحت عنوان Hotpackبه بازار عرضه می شوند.
بسته بندی بک این باکس
این بسته ها سه نوع می باشند .درنوع اول کیسه در داخل جعبه رها
است .این نوع معموال طی ساخت بسته و عملیات پرکردن تولید می
شود.
در نوع دوم قسمت کف یک کیسه در داخل کف جعبه یا کارتن چسب
زده شده در نوع سوم کیسه با استحکام زیاد به دیواره های کارتن به
صورت جزیی از دیواره به فرم ورق یا تیوپ در آخرین مراحل ساخت
کارتن اضافه میشود.
کیسه ها خاصیت دوخت پذیری توسط حرارت را داشته و با بسته شدن
لبه های کارتن در باال و پایین بسته ایمنی مناسب را پیدا می کند.
این نوع بسته ها نه تنها برای مواد غذایی پودری و خشک استفاده
میشود بلکه برای بسته بندی مایعاتی نظیر آب ,میوجات نیز کاربرد
دارند.
منابع
اصول بسته بندي موادغذايي تأليف :سيد حسين ميرنظامي ضيابري
تكنولوژي بستهبندي مواد غذايي تأليف :ناصر صداقت
كنسرو سازي تأليف :مهندس رسول پايان