صفحه 1:
به نام خدا
بهداشت روان
صفحه 2:
مقدمه
بيماري هاي رواني از بدو پیدایش بشر وجود داشته و هیچ فردي, از هیچ طبقه اقتصادي
اجتماعي خاصي, در مقابل آن ها مصونیت نداشته و خطري است که بشر را همواره
تهدید مي کند. خوشبختانه نهضت بهداشت رواني در نیم قرن اخیر, افکار غلط و
خرافات در مورد این بيماري ها را کنار گذاشته و نشان داده که اولا بيماري هاي رواني,
قابل پيشگيري بوده و ثانیاً در صورتي که مانند سایر بيمازي ها به موفع تشخیص داده و
تحت درمان قرار گیرند به همان نسبت از مزمن شدن و عوارض آن ها کاسته خواهد
شد. در راستاي همین عقیده, بهداشت رواني که جزئي از بهداشت عمومي محسوب
مي شود به پيگيري موارد زیر مي پردازد
* افزايش سطح بهداشت رواني از طریق ارتقاء آگاهي هاي جامعه در مورد اين بيماري
* شناسايي و تشخیص زودرس اختلالات رواني و درمان آنها
* پيشگيري از عوارض و عود بيماري و توانبخشي پیماران جسمي
* پيشگيري از بروز بيماري هاي رواني از طریق پيشگيري و درمان بيماري هاي جسمی
صفحه 3:
یکی از قدیمی ترین موضوعات به شمار آورد. زرا بیماریهای روانی
از زمانهای قدیم وجود داشته بطوری که بقراط در حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد عقیده داشته که بیماران روانی
را مانند بیماری جسمی بايد درمان کرد. تقریبا از سال ۱۹۳۰ یعنی بعد از تشکیل اولین کنگره بین المللی بهداشت
روان بود که اين رشته بصورت جزئی از علوم پزشکی درآمد و سازمانهای روانپزشکی و مراکز پیشگیری در
کشورهای مترقی یکی بعد از دیگری فعاليت خود را شروع کردند.
در سال ۱۹۳۰ اولین کنگره ge الللی بهداشت روان یا شرکت نمایندگان پنجاه کشور در واشنگتن
تشکیل شد و مشکلات روانی کشورها و سانلی از قبیل تاسیس بیمرستانها. مراکز درمان سریایی؛ مراکز
کودکان عقب مانده ذهنی و نظایر آن مورد مطالعه قرار گرفت. ولی در ۱۸ سال بعد یعنی در سال ۱۹۴۸ در سوّمين
كنكره بين المللى بهداشت روان که در ندن تشکیل شد اساس فدرمیون جهائی بهداشت روان يتيان كذارى شد و
در همان سال اين فدراسیون به عضویت رسمی سازمان یونسکو و سازمان جهانی بهداشت درآمد بطوری که اين
سازمان در ژنو تقش رهبری رسمی فدراسیون جهانی بهداشت روان را به عهده گرفت. از آن تاریخ به بعد هر سال
یک جلسه بين المللی و هر چهار سال یکبار کنگره جهانی تشکیل شده و میشود. در نتیجه تلاش و کوششهای
بيكير روز ۱۸ فروردین مطایق با هفتم آوریل روز جهانی بهداشت اعلام گردیده در سراسر جهان مسائل بهداشتی
کشورها مورد بررسی قرار میگیرد. ضمنا از مسئولین بهداشتی کشورهای مختلف خواسته شده تا برنامعهای
بهداشت روانی را جزو برنامههای بهداشت عمومی قرار دهند.
در كشور ايران نيز عليرغم أنكه از زمان محمدين زكرياى رازى و بعد. ايوعلى سينا به ييماران روائى
(ديوانكان آن زمان) توجه داشته و براى آنها از دستورات مختلف دارويى و روشهاى كوناكونى همجون تلقين
در حقیقت بهداشت روان را میتوان
صفحه 4:
استفاده میکردند. ولی بطور رسمی در سال ۱۳۳۶ برنامههای روانشناسی و بهداشت روان از رادیوی ایران آغاز شد
و حر سال ۱۳۳۸ اداره بهداشت رولتی حر اداره کل بهداشت وزارت بهداری وقت» تشکیل گردید. اگرچه از سال
رشكى در دلشگاه تهران آغاز شده بود با قبول استراتژی ۳.13.0 توسط جمهوری اسلامی
اشتی درمائی. در کشور. موضوع بهداشت روان به منزله جزء نهم خدمات اولیه
بیرقته شد و در حال حاضر نیز از موضوعات بسیار ضروری در کشور, مورد توجه قرار دارد.
صفحه 5:
تعريف بهداست روان
بهداشت روان؛ علمی است برای پهتر زیستن و رفاهاجتمعی که تمام زواای زندگی از لین لحظات
حبات جنينى نا مرك اعم از زندگی داخل رهمی: نوزادی؛ كودكى نا نوجوانى؛ بزركسالى و بيرى را در بر مىكيرد.
هداشت روان» دانش و ری است كه به فاد كمك موكند نابا ايجاذ روثرهايى صصحيع از لحاظ روونى و عاطفى
بتوائند با محيط خود سا زكارى موده و راه حلهاى مطلوبترى را براى حل مشكلانشان wild A
صفحه 6:
تعریف سازمان جهانی بهداشت
عبارت است از قبلیت ارتباط موزون و هماهتگ یا دیگران»تنیبر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل
تضادها و تمایلات شخصی به طور متطقی؛عادلاه و مسب نتيجه أنكه منهوم بهداشت رونیعبارت خواهد بود
ناسين ود وساامت رؤنى فردى و "جتساصى: ييشسكيرى له هشال وی دما اسب و توت
ویژگیهای افرادی که از نظر روانى سالم هستند
ابن افراد نسبت به خود لمش دارئد يعنى به طور نسبتا متقولى اسان ا
Glatt را در حد واقمى, اوزيابى مىكنل» نه بيششر و ند کمتر
به خود احتراممذ اند :20ج )و کمبودهای خود را میپذرند
به حفوق ديكران احترام م ىكقارند
متوانتد به ديكران علانمند شون و أنها را دوست پدارند
مىتونشد احترام و دوستى ديكران را جلب كنند
و کفایت دازند
مىتوانتد نيازهاى زتدكى خود را برأورده سازئد و برى دشوارىهابى كد در زتدگی ها پیش مىآيد رد
yf نآ دیش Lag ole
قدرند مسئولیتهای روزمرةخود ربا om Sy لعداف معقول بش ببرقد
تحت تاتير عواطف» قرس» خضم, عشق با كناه حود بطورى قر فم ىكيخد كه زندكيشان يريشان.
چند نشانه هشدار دهنده برای ضعف روانی
احساس تكرائى دائمى
desl Jeeta ott
از دست دادن اسان تعاال روقی در بشتر اوق
بی خوابی مکور
صفحه 7:
* افسردگی و سرخوشی متناوب بصورت نائون کننده
» احساس بیعلاقگی و نتفر دائمی نسبت به مردم
*_ آثفتگی زندگی
*_عدم تحمل داتمی فرزندان
* _ همواره خشمگین و بعد دجار پشیمانی شدن
* ترسبی جهت دئمی
*_دائما حق رابه جانب خود دادن و دیگران را ناحق شمردن
* احساس درد و شکایتهای بیشمار بدنی که عّنی برای آن پیدا نمی شود.
به عقیدهدکتو منینکر اکر شخصی وجود یکی از علاتم فوق را در خود قطمی بداد بایدبه او کمک شود
صفحه 8:
جمعیتهای آسیب پذیر (اهن18 طع33) در بعداشت روان
گرچه بهداشت روان به مقیوم گنته شده. خود را در برابر تمام بیماران و همه افراد سالم متیهد میبیند
اما گروهها و جمعیتهایی تیازمندی بیشتری داشته و آسیب پذیری زیادتری از نظر بهداشت روان دارند. این
عبارتند از: بیماران و معلولین روانی. عقب ماندگان ذهنیء بیماران صرعی» سالمندان. معتادان؛ بيكارانء نيازمندا
اقتصادى. كودكان و نوجوانان. زنا أفراد بى سرهرست, زتداتيان . . . و ميهاجران.
ياردارء جدا شيده و داغديده
اهمیت بهداشت رون
پیشرفت صنمت و تکنولوژی. قدرت و تروت را افزایش داده ولی امکان زندکی یا ارامش و صلح و
اطميثان را از انسان سلب كرده و در حقيقت "كيفيت فداى كميت" شده و اعتدال و 2
بیماریهای عصبی - روائی و روان تنی. جاشین آن شده است. بطوریکه آمار نیز حکایت از فزایش شبوع
بیماریهای روانی درد و علل مختلفى را يراى اين افزايش شیوح بر شمردهند که به مهمترین آلهااشاره میکردد:
اسب کثار رفته و
علل اقوایش شیوع
© بیماریهای روا
روی هم ثياشته می شوند و احتیاح بیشتری جهت درمان سریایی, بستری شدن و
میکنند
اریهای رواتی
انی مانتد بیماریهای جسمی کشنده نیستند و در نتیجه. مبتلايان به اين نوع بيمارىها
ت بیمارستاتی پیدا
© عدم درگ از نحوه شروع و طولانی مدت بودن بيمارى در نتيجه عدم لطلاج از يبمارىء درمان به موقع
انجام نمىشود كه همين مر باعت مزمن شدن بيمارى كشته و بيمارى غيرقايل علاج م ىكردد
© عدم يرنامه صحيح و اطلاع كافى از روشهاى يبشككيرى و درماتى كه خود ياعث انياشته شدن و از
اين نوع يبماران م ىكردد.
© برحسب يرآورد سازمان جهانى بهداشت امروزه 7/۲۵ مردم جهان دچار یکی از انواع اختلالات روئی -
عصبی - رفتارى هستتد (به جز اعتياد يه مواد مخخدرء الكل و ساير موارد).
ناتوانى و از كارافتادكى (:]ئلةداة15) ناشى از بيمارىهاى روانى, اغلب شديد و طولانى است و يار سنگینی
glee ye خانواده و جاسه تحمیل میکند. بطور کلی 2۱۰/۶ بار کلی بیماریها .۶ (Global Burden
(1۳1908200 مربوط یه پیماریهای روانی است و یا محاسیه سالهای تقریبی ناتوانی در طول عمر Disability
obs cl Adjusted life years: Daly) به 7/۷۸ افزایش میباید.
صفحه 9:
رتیت هت هاچ ری من ری ده تس یه
تاکید میگردد. ما آا مرگ و مرها ارزش یکسانی درند پعنی مرگ یک فرد ۸۰ ساله با مرگ یک فرد ۲۵ ساله
فرق نع كت أي شرى ك ی i Sn Sl Say gy yi lash
onl le ng Sy hag at a
إين بررسى نشان داده که در طول دو دهه أبنده بيمارهاى روانى بعنوان اولوت عمده ببداشتى كشورهاى
صفحه 10:
جهان خواهد بود. بطوری که هم اکنون از ۱۰ پیماری عمدهای که سیب نوی میشوند ۴ بیماری مربوط به
اختلالات روانی است : افسردگی یک قعبی (4۱۰/۷ اختلال خلقی دو قطبی AI) اسکیزو ۲
dna) (0m) 0(
جدول ١ - ده علت إصلى ناتونى درسطح جهان
ردیف علت فراواتى (به ميليون) | درصد
۱ | افسردگی یک قطبی 2۸ #۷
۲ ]کم خونی فقر آهن ve الع
۳ أسقوط ۳۳ اع
oF | استفادهاز الكل ۱/۸ ۳۳
corp] ۵ ۴۷ ۳/۱
۶ | افسردگی دوقطبی العا ۳
۲ ] ناهنجاریمادرزادی ۳/۵ ۳/۹
۸ |استئوآرتریت ۳۳ YIA
٩ اسکیزوفرنی ۱۳/۱ عم
Obsessive compulsive Disorders |~ ۰ |¥/-1 ۳۲
میزان شیوع اختلالات روانی در ايران در مناطتق مختلف از 4٩ تا ۳۶/ متفیر است. طبتق مطالعات» ۳ أز بيماران
رولی و 1۱/۶ جمعيت 10 سال به بالا به نحو شديدىء از لحاظ رولی با بوه و به رما جذی رونزشکی
sls دانتهاند. ۱۵/۲ از این گروه سنی بیماریهای خقیف روانی و 1/۶/۶ مسائل عاطفی مختلف داشتهاند.
صفحه 11:
أواع بيماروفاى رولى
| -یمایهای مدا وان پرشی 790)
© رون گسیخنگی(10121001:010 شا شخصيت و عدم احساس وأثنيت
٠ فسردگی-سرخوشی Shp (Mani: depres) زرف و هيعان ديد ان ار
٠ _سوءظن شدي وهذيان sepa tan Jy ly pt)
-١ بيماروهاق غبرقمله
© روا دی So یی نش نار رب نها وان دی
٠ افثالات شخميتينائى ارتجرياك لف لكيز دول كودكى
صفحه 12:
علل بیماریهای روانی
بیماریهای عضوی: آتریراسکلروز عروق مت
نرولوژیک بیماریهای غدد درونریزه بضی از بیماریهای مزمن: صرع و .-
سرطانها. بیماریهای متابولیک» برخی بیماریهای
وائت: در کدکی که در و مرش هر نو رون سینت ال لاب رون Sota ۴۰ بر یت از
کودانیست که پدر و ماد سالم داد
عوامل محیطی و اجتماعی: نگرثیهاء ننشهای عاطفی ازنوجهای اجباری: کسستگی خاوله فقن
شهرنشینی؛ صنعتی شدن جامعه: مهاجرت, عدم امنیت افتصادی, طرد شدن: از ياد رفتن: ظلم و
ساير عوامل محيطى :
© سمومى مثل جيوه oe LS متكثزء قلعء نر
+ داروهايى نظير بارييتوراتهه كريزوفولوين لكل و غيره
أى مثل كمبود ويتامين و بيريلوكسين؛ كمبود يد و غيره
٩ عفرنتها مئل سرخكه سرخجه و عفونتهاى بيرامون زليماتى كه بر تكامل مغزى
ث سرب و غير
* كمبونهاى تقذ
pe oy © هنكام تكامل عصبى
حوادث و تصادفات : اعم ازحوادث و بلاياى طبيعى و ساخته دست بشر
صفحه 13:
در سالهای اخیر مطالعات متعددی در رایطه با مذهب و اهمیّت آن در تامین بهداشت روائی در جای
چای دنا صورت گرفته است. طی مطلهای که در منطقه کارولیتای شمالی آمریکا در مورد رابطة تعلّقهای
مذهبى با افسردكى اساسى در كرودهاى مختلف مذهبى انجام شده مشخص گردیده است که در گروهی از
مسیحیان به نام بنتاكستالها كه ظاهرا رفتارهاى انزواكرايانه اجتماعى دارند شيوع افسردكى أساسى بيشتر از ديكر
كرومهاى جامعه است. طى مطالعه ديكرى در زنان مسن مبتلا به شكستكى لكن مشخص كرديد كه شيوع و
شدت افسردكى و عوارض روائى ناشى از شكستكى لكن در نی که ذاراى اعتقادات مذهبى هستند به مرائب
كمتر بوده و وضعيت حركتى بهترى در اين زنان مشاهده مىشود. ضمنا در مطالعات غربالكرى علايم افسردگی در
ذانش آموزان ديبرستانى شهرهاى مخطف كشور نيز در افراد يا درجة بالاى عقايد مثهبى و مقيّد به إنجام فرایض
دینی» میزان افسردگی به صورت معنی داری کمتر بوده که همگی اين مطالعات و بسیاری از پژوهشهای دیگر»
حاكى از تاثير ثبت وآرامبخش ایمان مذهبی متعادل همراهبانگرش بت اجتماعی د رتامين سلامت روانى وبه همراه
آ نکاهش افسردگی,میباشد.
صفحه 14:
اولونتهای بهداشت روانی
پیشگیری و مبارزه با بیمار:
ای افسردگی؛ اسکیزوفرنی؛ زوال عقل؛ عقب ماندگی ذهنی؛ صرع و
سمیچنین میارژه يا خودکشی از اولوّتهای بهداشت روانی است. به همین دلیل به وضعیت این موارد در ایران
اشاره میکتیمت
۷- افسردگی:
زمان حداقل حدود ۵ میلیون نقر دچار این بیماری هستند.
۲- اسکیزوقوقی: وخیم ترین بیماری روانی محسوب می شود. به ویژه اين که این بیماری در سنین نوجوانی و
جواتی آغاز میکردد و در اکتر موارد سیر مزمن و مادام العمر دار شبوع این بیماری حدود 1۱ است و بتایراین
تعداد این بیماران در ایران حدود ۰/۵ میلیون
۳- زوال عقل (دماتس): با يالا رفتن سطح بهداشت عمومی و افزایش میانگین ستی جامعه تعداد موارد زوال
عقلی ید تدریج بالاعر خواحد رفت. در یکی از بررسیها شیوع این اختلال در ایران 2۰/7۵ ذگر شده است (حنود
-۱۵ هزار تفر
۶ - عقب ماتدگی ذهنی: شبوع آن حداقل ۷ درصد و تعداد میتلایان ۱/۲۰۰/۰۰۰ تفر است که حداقل 4۱۰
آنها دچار عقب ماندکی شدید هستند.
اقسردگی دو ایران حدود 1:۷ جممیت ۱۵ ساله به بالا است و بتایراین در هر مقطمی از
بر میباشد.
۵ - صوع: میتوان کفت که شیوغ بیماری صرع ذر جوامع مختلف بد طور متوسط حنود Sesh ZL) که در جوامع
در حال توسعه بیشتر از جوامع توسعه یاقته گزارش شده است. در گزارشی از یکی از من
گراندمال ۲ 2 آمده ا
1 و دککنی: اسروژه خودکشین سومین, علت:سرگ. در سین ۱۵ جا ۳ سالگی ,را به: خود اخعساین داده است و
728۵ اقرادی که اقدام به خودکشی میکنند مبتلا به بیماریهای روانی پویوه افسردگی هستند.
لق ايران شيوع صوع
صفحه 15:
اهداف بهداشت روان
بطور کلی پهداشت روانی دارای چهار هدف اصلی استد
١ - خدماتی: ارئه خدماتى استه در جهت ثامين سلامت فكر و روان أفراد جامعه بيشكيرى از لبتلا به
اختلالات روانى؛ بيماريابى» درمان سريع و بيكيرى بيماران مبتلا به اختلالات عصبى روئی به طور سریایی و یا
بستری» کمکهای مشاورای به فرادی که دچار مشکلات روانى؛ اجتماعى و یا خانولدگی شداند.
۲ - آموزشی: عبارت است از آموزش بهداشت رولیبه افرادى كه با بيماران روانى سرو کار اند و همچنین
آموزش بهداشت رونی همگائی و نا ساختن مردم جهت همکاری و استفاده از سرویسهای موجود در صورت
مواجبه ااسترسه و مشکلات رونی, ره مفاهيم و شناخت اختلالات رونیبه دست ندراان آمربهداشت در
سطوح مختلف است.
۳- پژوهشی: شامل تحقیق در زمینهپیشگیری و نیز عل نحوه شروع و درمان اختلالاتروئی, عقب ماندگی
gad أعتياد و أنواع انحرافات اجتماعى بوده كه جايكاه اين بزوهشها مىتوان در مدارس» داشكامهاء سربازخانهها
مراكز قضائى و انتظامى» كارخائمهاء درماكادهاى عمومى؛ مراكز يهداشتى درمائى و تظاير أن باشد
صفحه 16:
€ - طرح و برنامه ریزی بهداستی: شامل برنامه ریزی در باره ايجاد كسترش مراکز جامع روئیزشکی
منطقهای» مراکز بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده» مراکز کودکان استثنایی» مراکز ارائه خدمات درمانهای
روانپزشکی و ایجاد هماهنگی بین برنامههای خدماتی آموزشی و پژوهشی است.
صفحه 17:
پیشگیری از بیماریهای روانی
۱- پیشگیری اولیه (سطح اول)
پیشگیری اؤليه عيارت است از كليه اقداماتى كه منجر يه جلوكيرى از بروز بیماری میشود. مثل واكسيئاسيون
در طب عمومى. بيشكيرى اؤليه در روانيزشكى به دليل جند عاملى بودن اتبولوزى بيمارىها به سادكى امكان يذير
oil ays eel Gul Gs gee ew Lg eas جليمة و يويزة: فصان انيه يقير جر هرايز
اختلالات رواتی از طریق مهار و کنترل تاهنجاریهای ژنتیکی, ورنتی. محیطی و خانوادگی است. در حالیکه کلیه
فزاد چلمبه روم هذف را تتخیل می دخثفه اخناف زیر یطور اختصاضی قو امن مرجله قيال Sa ASUS
١ تاثير شرايط محيطى و الودكىهاى زيست محيطى. شرايط اجتماعى و اقتصادى ير سلامت روا
- نقش عوامل زتتيكى در يروز اختالالات رواتى
- بى آمدهاى اجتماعى ازدواجهاى خويشاوندى, زودرس و ازدواج يا افرد حامل و ناقل ژن مسوب
ازتياط بين وضميت رواتى» در دوران باردارى و سلامت روان كودك يس از تولد
۵ - نیازهای انسانی در مراحل مختلف رشد ازجمله طفولیت. كودكى. توباوكى. توجواتى: مباتسالى و
سالمندی
۶- تقض اولیء و محیط خانواده در سلامت روان کودکان و نوجوا
۷- نحوه روياروبى يا عوامل اصطراب انگیز محیطی و اجتماعی
اهداف فوق از راههای زیر قابل حصول است :
۱- لام تحقیقات سیب شناسی یه منظور کشف نقش حوامل ژنتیکی» محیطی و خانوادگی در تخریب
سلامت روائی افراد در جاممه
- همكارئ نين تخصصى يا متخصصين زشتدهاى مختلف و همکاری بین یخشی با ارگانهای ذیریط
۳ آموزش همکانی بهداشت روانی کلیه اقشار
۴ - همکاری مستمر یا رهیران مذهیی و سیاسی مردم
۵ - مشاورههای خانوادگی و فردی و گروهی
صفحه 18:
۶ جلب همکاری و تشویق افراد جامعه در بهره برداری مطلوب از خدمات بهداشت روان
همانگونه که قبلا نیز شاره شد براساس مطلعات انجام شده در دانش آموزان شهرهای تههران, کرج؛ یزد
و اردکان, مشخص شده است که مذهبی بودن دانش آموزان و خانودههای آنان رابطك معکوس و معنی
داری با پروز افسردگی دار و بنبراین توچه به عقاید منوی و باورهای مذهبی و التزام به احکام دینی در
فضای فرهنگی جامعه و خانوادهها نقش اساسی در پیشگیری اولیه افسردگی و به دنال آن تامین
سلامت روانى دارد و به طور قطع يكى از سازوكارهاى اين بديده جملة روح افزلى ذل أرام كيرد به ياد
خدای مهم از یه شريفه قرأن cog cab ail Sy YI میباشد.
صفحه 19:
پیشکیری قانویه (سطح دوم)
حدف اصلی در این مقطع جلوگیری از عوارض اختلالات روانی در افراد جامسه يا تشخيص يه موقح.
رس و پیگیری منظم میباشد.
انتظار مى رود اهداف زیر در این سطح پیشگیری یرآورده شود :
۱ - بیماریایی یه منظور تشخیص سریع و به موقع علایم غیرسادی و یا رقتارسای نامتعادل در افراد
۲- درمان قوری» ژودرس و کامل» جهت رفح علایم سیک اختلالات در یین افراد شناسایی شده
۳ - درمان تکهدارنده یه منظور پیشکیری از بازکشت عوارض اختلالات تا حصول کامل بهبودى در بين
افراد آسیب دیده جاممد
۴- پیشگیری از یروز علایم شدید در بین افراد میتلا و ایجاد سازگاری بین آنها و خانواده
۵ - جلوگیری از یالا رفتن میزان عود و حفعات یستری
ع ارائه خدمات مراقيت.
درمان ستاسب و
اهداف فوق از رادهاى زير قابل حصول مى باشد :
۱ - أموزش جهره به جهره اقراد جاممه در خصوص نقش بيكيرى يه خصوص بيكيرى الزامى در موارد
سایکوز و صرع
۲ - شناساین افراد در مدارس, غانوادهها و مححل کار آنها جهت تشخیص و درماتی به موقع
۳ - ارانه خدمات درماتی مناسب و به موق از طریق فراهم آوردن امکانات و شرایط لازم (فوریتهاء
سرپایی و یستری)
۴ - همکاری بین تخصصهای مختلف یهداشتی درمائی
۵ - آموزشهای لازم در جهت حذف یاورهای شلط و تعصبات نادرست مردم و اصلاح نگرش, دانش» و
مهارت آنپها در خصوص تفسیر و تعبیر اختلالات رواتی, انتخاب درمان و تحوه برخورد با بسماران روانی.
در خانواده, مدرسه, محل کار و اجتماع.
صفحه 20:
-بيشكيرى ثلثه (سطع سؤم]
هدف اصلی, پیشگیری از تدلوم اختلالات روانى مزمن در بين مبتلايان و كاهش ناونیهای فردی»
اجتماعی شغلى و خلوادى ناسى از أن م باشد برأى دستيابى به ابن هدف رعايت موارذ زير الزامى أسث ؛
١ شناسايى مبتلايان به اخلالات روانى مزمن
see JS خمايث از تیال شناخنه شده به منظور جلوگیری از عوارض احتمالى نائس ١
خودکشی, اعتيادء فرار از منزلء فحشاء و سایر اتحرافات اجتماعی؛ با درگیر ساختن خانوادمها و سایر
مراجع key?
۴ اقدامات عملی برای
نى مبتلايان از طريق كاريابى: حمايث مالى و اشتغال در مراگزنیمه وفت
۶- آموزش خانوادهها در نحوه برخورد با بیماران خود و مسئولیت يذيرى أنها نسبت به بيماران.
صفحه 21:
تاریخچه خدمات بهداشت روان
برای خدمات بهداشت روان در ایران» میتوان چهار دوره قایل شد. دوره اول كه نا سالهای ۱۳۲۰ ادامه
یافت و دارالمجانینها با شرایط بسيار نامناسب در تهران» همدان» شیراز و اصفهان وجود داشتند. دوره دوم از
سالهای ۱۳۲۰ یعنی هنگامیکه دانشکده پزشکی در کشور تاسپس, و روانپزشکی به عنوان شاخهای از طب مدرن
منظور شدء آغاز گردید. تاسیس بیمارستانهای دانشگاهی جدید و تدریجاً ایجاد و رشد دپارتمانها و بیمارستانهای
روانپزشکی و آموزش دستیاری روانپزشکی در سالهای ۱۳۴۰, حدافل در شهرهای بزرگ, منجر به بهبود
مراقبتهای ارائه شده برای بیماران روائپزشکی شد.
در سومین دوره که سالهای ۱۳۵۰ را شامل میشد. تلاشهایی در جهت دستیابی به مراقبتهای
بهداشت روان جامع» توسط انجمنی برای توانبخشی معلولین و خدمات" بهداشت روان جامعه صورت گرفت. اين
امر توسط اولین معاونت وزارت بهداشت و تامین اجتماعی انجام شد. وزارت متبوع» اقدام به یک سری
پژوهشهای همهگیرشناسی و تاسیس تعدادی بیمارستان و مراکز روانپزشکی جدید در نقاط مختلف کشور نمود و
آغاز به آموزش سطح بندی شده در رواتپزشکی و روانپرستاری کرد. این برنامههای آموزشی و تحقیقاتی. پس از
انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷, در انستیتو روانپزشکی تهران ادغام شد. چهارمین دوره از مهر ماه ۰۱۳۶۵
هنگامیکه برنامه ملی بهداشت روان (1۳۸۸۲8) توسط یک تيم جند رشتهاى (Multidisciplinary) از
متخصصین طرح و توسط دولت پذیرفته شد آغاز گردید. استراتژی اصلی؛ ادغام فعالیتهای جدید در یک سیستم
مراقبتهای بهداشتی alg! کارآمد بود.
صفحه 22:
ادغام بهداشت روان در سیستم مراقبتهای بهداشتی اوّلیه
از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۹ یک پیش مطالعه (۵00:057 ۳101 موفق در شهرگُرد و شهرضا در مرکز جمهوری
اسلامی uly! انجام شد که نشانگر افزایش قابل ملاحظه دانش بهداشتکارها و بهبود مهارتهای بیماریابی در
مقایسه با مناطق شاهد بود متعاقب آن, حرکتهایی در کشور صورت گرفت که منجر به گسترش سریعتر برنامه
شد. برخی عوامل که منجر به این تسریع شدند عبارت بودند از:
۴ _ایجاد واحد سلامت روان در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
* اعلام بهداشت روان به عنوان نهمین جزء مراقبتهای بهداشتی اولیه
*_ تشکیل کمیته مشورتی بهداشت روان کشوری که اعضای آن عمدتاً اعضای هیئت علمی دانشکدههای
پزشکی بودند.
*_تهیه آییننامههای آموزشی برای تمام سطوح ارائه بهداشت (۱۳۶۷)
* _بازنگریها و کارگاهها در باره برنامه کشوری (۱۳۷۰) و متدولوژی تحقیقات بهداشت روان (۱۳۷۲)
*_بزرگداشت سالانه هفته بهداشت روان در مهر ماه از سال ۱۳۶۴
از طریق کارگاههاه سمینارها و کنفرانسها
ارنقاء آگاهی عمومی در مورد بهداشت روان از طریق رسانهها.
*_ارتقاء آگاهی سایر کارکنان بهداشت
صفحه 23:
بهداشت روان شیهری
گسترش سریع شهرنشینی نیاز به توجه به مناطق شهری را ضروری می سازد. ۳136 در مناطق شهری
چندان قوی نیست. بهورز تنها در مناطق روستایی فعالیت دارد و در مناطق شبهری بخش خصوصی که گرایش
جامعهنگر مناسبی تدارد. قدرت زیادی را دارا میباشد.
در یک پیش Study) adie 1104) بجای بهورز از داوطلبین محلی استفاده شد. این تجربه محدود بود
و تیاز به گسترش و حمایت دارد. به نظر میرسد در مناطق شیهری طرحهای جایگزین دیگری بتواند به صورت
پیش طرح انجام شود. متالی از چنین طرحی میتواند ایجاد مناطق تحت پوشش در اطراف بیمارستانهای
دانشکاهی با سرویسهای روانیزشکی باشد. در این زمینه, تعدادی تجربیات پژوهشی مقدماتی در کشور انجام شده
اما تیاز یه پیش طرحهای بیشتری میباشد. امکان درکیر کردن 300 ها و بخش خصوصی نیز باید مد نظر باشد.
در آینده. احتمال دارد ارائه خدمات بهداشت روان در شهرهای بزرکتر» شكل ناهمكون ترى به خود بكيرد. اين
تکته قابل پذیرش است. اما برنامه بهداشت روان مناطق شهری باید اهداف مشخصی را دتبال کند و این امر از
طریق هدایت. هماهتگ سازی و تقویت به این فعالیتهای متمایزء لمکان پذیر
ارتقاء بهداشت روان
گرچه در طرح اصلی برنامه کشوری بهداشت روان ۱۳۸8۶ استراتژیهایی برای
یک سطلح عمومی منظور شده, ولی ما در حال حاضر به طرحهای اختصاصی بیشتری جهت ارتقاء بهداشت روان
نیاز داریم. پیش از این تلاشهایی در جهت افزایش آگاهی عمومی و بهبود نگرش جامعه به بهداشت روان؛
صورت گرفته بود. از سال ۱۳۶۴ آخرین هفته مهر ماه را به بهداشت روان اختصاص دادند که بزرگداشت آن در
کشور برگزار ميشود. بمتوان متال» در طی هفته بهداشت روان در سال ۱۳۸۰ ۳۳۵ کردهمایی و سمینار بهداشت
روان و ۴۱۰۰ جلسه آموزشی برگزار شد و اخبار گستردهای در خللال هقته از رادیو تلویزیون و سایر رسانهها بخش
شد. چنین فعالیتهایی باید در جهت اهداف تعیین شده تری شکل داده شوند که در برگیرنده کل جامعه و
کروههای در معرض خطر ویژه با ابزارهای لازم یرای فایق آمدن بر شرایط پراسترس, یاشد که این خود به طور
خیرمستقیم اقدلمات حاصل از بهداشت روان را بهنود می بخشند.
صفحه 24:
سوء مصرف مواد
بدلیل عادت مصرف ترياک که از دربز در ایران وجود داشته است؛ هميشه فشار زيادى از طرف سياست
گذاران برای راهکارهای کاهش عرضه مطرح بوده است. در سالهای ۱۳۶۰, فالیتهای کاهش تقاضا به تفع
کاهش عرضه نادیده گرفته شد. كليه فعلیتهای جاری در زمینه کاهش تقاضاء از سالهای ۱۳۷۰ شروع شده
است. سابقً از ديدكاه قانونى» استفاده از مود تها یک رم بوده و هيج امكانى براى درمان وجودنداشت. در تیجه
بازداشتگاهها ممو از مصرف کنندگان مواد بود هنكاميكه مشخص شد جنين راه كارى موثر نيسته اولين برنامه
مّی در زمینه کاهش تقاضا در سال ۱۳۷۳ آغاز يكار كرد. در همين سالء أولين درمانكاه سرپایی در یک مرکز
بهداشت دولتی شروع به کار کرد. همزمان یک گروه خودیار متادان گمنام siasi L (Narcotics Anonymous)
کمی عضو آغاز به کار کرد. که در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰۰ عضو دارد.
همچنین قریب به ۱۳۰ درمانگاه سرپایی و ۲۰۰ تخت برای درمان معتادین در مراکز بهداشت دولتی در
سترس است. در همان زمان بسیاری از بازآموزیها و کارگههای آموزشی برای پزشکان» پرستاران و مددكاران
اجتماعى براساس احداف كاهش تقاضا بركزار شد. این همه. در کار تسیل قوانين که توسط وزارت بهداشت,
درمان و آموزش پزشکی انجام شد؛ منجر به درگیر شدن صدها پزشک در درمان مصرف کنندگان مواد شد. خط
مشیهای متعددی برای درمان مصرف کنندگان مواد توسط مراجع بهداشتی مختلف منتشر شده است. تخمین زده
میشود که تنها در مراکز دواتی؛ سالانه حدود ۶۰۰۰۰ مصرف کننده مواد پذیرفته میشوند.
صفحه 25:
پراساس اطلاعات جاری در زمینه مصرف مواد در کشور, تخمین زده میشود که ۱/۵ میلیون فرد وایسته
ابه مواد وجود دارتد.
۱ ۱۹ درصد قرار
اک شاینجرین ماده مضرفی با ۳۷ درضد منباشد و پس از آن حشیش و هزوکین یه تزتیب با
اند یکین ستی مصرف "تندکان مود ۳۳ سال است. در حاليكه مياتكين سثى شروع موا
۲ سالگی است. درصد مصرف کنندگان تزریقی مود ۲٩ میباشد و عجیب نیست که ۶۳ از اراد لوده با 111۷ و
Od camer je AIDS ايزا ضايع يتصرف saath aig ale
کرچد برنامههای درمانی تصویب تده جاری تامل رزیمهای جایکزین تمیتوند. اما استراتژیهای
کاهش آسیب به زودی در برخى زتدانها اغازمیشوند. با وجه بهپیشگیری اوله. هم اکنونبرنمههای متعددی
در سطح جاممه در حال اجرا هستند کذ غالب ها شامل مشارکت مدارس هستد. همچنین. رسانهها بطور
كستردهلى عليه مصرف مواد مىجتكند و يك طرح اولیه برای ارزابی امکان ادغام یک برنمه پیشگیری از
ape VIE! مصرف مواد در سیستم 3116 در دست اجرا است.
بهداشت روان در بلایای طبیعی
جمپوری اسلامی ایران در معرض زمین لرزه و سیل قراردارد.بلایای طبیس موجب شمار بسیاری
تاتوتی و مرک میشوند و سالاته حسارات اقتصادی زیادی بد بار مى آورقد.
هقی Leyes متسد همم رگد ورس Gliese
بلاياى طبيعى يوده است. در حال حاضر جنين حوادتى منبع قابل ترجه استرس برای بزمندگان است و سیب
إشكى ميشود اخيرا اليتهاى مشترت وز
عوارض پایرجا و جدی روا
وزارت کشور و جسیت هلال احمر منجر یه یک سری برنامههای وايسته به سلامتء مشتمل بر بهداشت روان
متعاقب يك مطالعه جامع كه تایر مواجهه با زمین لرزه بر سلامت روان و ارزیابی نازهای بازماندگان و
جات یافتگان را متخص کرده يود یک برنامه ملی مداعلات بهداشت روان در باذیای طبیمی طرح شده است.
متون آموزشی تهیه شد و ازلین گروه امداد گران مطایق با آن آموزش داده شدند: به کارگیری طرح در مطح وسیع
در مقیاس سالهای آتی انتظار میرود.
صفحه 26:
مشارکت بین المللی
از سالهای ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ جمپوری اسلامی ایران در همکاریهای منطقهای و بین المللی در حوزه
رونبزشکی نوین و بهداشت روان مشارکت داشته است. در اایل سالهای ۱۳۳۰ اولین مشاور 13830 از کشور
بازدید کرده و گزارش نمود که معدود سرویسهای موجود نیاز یه توسعه دارند. انجمن رونبزشکی جهانی یک
گردهمایی منطقهای در اوایل سالهای ۱۳۵۰ در تهران برگزار کرد. حمچنین در خلال اين دهه. انجمن تواتبخشى
معلولین. همکاریهای بین المللی گستردهای را با 110130 و تعدادی از دتشکدهها انجام داد. علاوء بر آن بسیاری
أز روانيزشكان ايرانى براى مطالعه به كشورهاى مختلف در ارپا و شمال آمریکا فتد.
در ده ۶۰ یک کنگره بین الللی رونپزشکی توسط انجمن روانبزشكان ایران در شیرازبرگزار شد. در
سال ۱۳۶۴. مشاور منطقهای ۱۷110 در بهداشت روان شرق مدیترانه. از کشور بازدید کرد که در طی آن طرح
اولیه برنامه کشوری بهداشت روان ايران توسط یک کمیته کشوری آماده شد. از آن پس جمهوری اسلامی ایران
یک عضو فعال کلیه فعالیتهای منطقهای و برخی فعالیتهای جهانی برای توسعه بهداشت روان بوده است.
در سال ۱۳۶۶ یک گردهمایی داخلی در مورد توسعه برتمههای بهداشت رولن در اصقهان برگزار شد سه
گردهمایی داخلی دیگر نیز جهت ارزیبی نیازها (4۱۳ بیشگیری از خودکشی (۱۳۷۹). و پیش بینی داروهای
اساسی (۱۳۷۹)» در تهران برگزار شد. برنامه کشوری بهداشت روان ایران دوبار توسط تیم کارشناسی WHO
ارزيابى شده و اكنون در سطح بين المللى بعنوان يكى از موفقترين تجارب ادغام بهداشت روان در 16( شتاخته
شده استه
در سالهاى اخيرء كارشناسان بهداشت روان
ايران در تعدادى از فعاليتها که توسط 17130 حمایت میشد. در
صفحه 27:
کشورهای مختلف منطقه شرکت کردند و در کنر همکاران خود در اين کشورها در توسه بهداشت روان موثر واقع
yp Syl fad onsets همه در تن در سل ۱۳/۵ بد کرنامانجمهوری
اسلامى ابران و باكستان ين دوره را بركزار كردند كه در طى أن ٠١ بزشك در اففانستان أموزش لاه شلئد.
placid مشابه نيز در جمبورى يمن و سودان انجام شد كه أخرين أنها مشاوره با سودان در سال 114٠ توسط
همکار مرخوممان دکتر داود شاه محمدى بود.
خلاصه
توسه بهداشت روان در جمهوری اسلامی ایران با توجه ویژه به الغام بهداشت روان در سیستم
مراقبتهاى بهداشتى أوليه شرح داده شده است. دستاوردهایی که ناکنون حاصل شده است و حبطه نيازها مورد
بحث وقع شده است.
