بهداشت محیط مدارس

بهداشت محیط مدارس

اسلاید 1: بهداشت محیط مدارس1

اسلاید 2: تاریخچه بهداشت مدارس در ایراندر ایران تا قبل از سال 1290 شمسی مدارس به سبک مکتب خانه ای بود .در سال 1314 سازمان صحیه مدارس در وزارت معارف و صنایع مستظرفه آن زمان بوجود آمد.ودر همان سال اولین ساختمان صحیه مدارس در تهران افتتاح گردید.در سال 1315 آیین نامه بهداری مدارس در دو فصل و 21 ماده تصویب گردید. و سپس نام صحیه مدارس به بهداری آموزشگاه ها تغییر نام یافت.در سال 1348 سازمان اداره بهداری آموزشگاه های کل کشور به اداره کل بهداری آموزشگاه های کشور تغییر نام یافتدر سال 1350به منظور تربیت نیروی انسانی ،مدارس عالی بهداشت در تهران و 4 استان خراسان ،اصفهان ، آذربایجان غربی و فارس تاسیس گردید.از سال 1357 اداره کل بهداری آموزشگاه ها به اداره کل بهداشت مدارس تغییر نام یافت.2

اسلاید 3: تعریف بهداشت مدارسطبق تعریف سازمان جهانی بهداشت w.h.o بهداشت مدارس عبارت است از مجموعه اقداماتی که به منظور تشخیص ،حفظ ،ارتقاء و تامین سلامت جسمی ،روانی واجتماعی و معنوی دانش آموزان و آن دسته ازکارکنان که به نحوی با دانش آموزان در ارتباطند، به اجرا در می آید.3

اسلاید 4: ضرورت بهداشت مدارس درمدرسه دانش آموزان ودر کنار آنان معلمان و سایر کارکنان مدرسه جمعیتی کثیر را تشکیل می دهند، به علاوه پراکندگی مدارس اهمیت موضوع بهداشت مدارس را بیشتر جلوه می دهد.دسترسی به نیروی عظیمی که اولین هدف آنان آموزش و یادگیری است ،آسان است و آن هم به دلیل جمع آمدن آنان بدور هم در مکانی به نام مدرسه است.هر کدام از دانش آموزان به عنوان نماینده خانواده خود میتوانندپیام های بهداشتی را از مدرسه به خانواده انتقال دهند.تعدادی از مدارس از امکانات و تسهیلات بهداشتی برخوردار نیستند و برخی از فضاهای آموزشی استاندارد های لازم را ندارند. از این رو شناخت به موقع مشکلات و اقدام جهت رفع آنها موجب پیشرفت آموزشی در آنها خواهد شد. 4

اسلاید 5: بهداشت محیط مدرسهعبارت است از مجموعه اقداماتی که موجب می گرددمحیط آموزشگاه به گونه ای گرددکه اثر نامطلوبی بر سلامت جسمی ،روانی ،و اجتماعی دانش آموزان بر جای نگذارد.5

اسلاید 6: بهداشت محیط مدرسهبهداشت محيط مدرسه كه درفصل چهارم آئين نامه اجرايي مدارس به ان توجه شده ، از اصول اولیه بهداشت مدارس است . بدون شك يكي از مولفه هايي كه درآموزش و پرورش كودكان تاثير اجتناب ناپذيردارد محيط مادي وفيزيكي حاكم برمدرسه است .محيط مدارس بايد به گونه اي باشد تا ازهرلحاظ به نيازهاي جسمي ، رواني واجتماعي دانش آموزان پاسخ دهد . درآموزش و پرورش نوين فضاي فيزيكي به عنوان يك عامل زنده و پويا درانجام فعاليتهاي آموزشي و تربيتي دانش آموزان تلقي ميگردد. چنانچه درمدرسه آب سالم ،سرويسهاي بهداشتي ، فضاي كافي ، تجهيزات ووسايل مناسب واستاندارد ، سيستم صحيح جمع آوري زباله وفاضلاب وجود نداشته باشد و به طور كلي آسايش محيطي فراهم نشود ، به طور قطع تلاشهاي آموزش و پرورش معلمان ومربيان بازدهي مطلوب نخواهد داشت .6

اسلاید 7: وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي معاونت سلامت مركز سلامت محيط و كاروزارت آموزش و پرورش معاونت تربيت بدني و تندرستي دفتر سلامت و تندرستيآيين نامه بهداشت محيط مدارس7

اسلاید 8: (آيين نامه بهداشت محيط مدارس)اين آيين نامه در 33 ماده و 25 تبـصره در تاريـخ 84/1/16به تاييـد وزراي آمـوزش و پرورش و بهداشت درمان و آموزش پزشكـي رسيده است.اجراي آيين نامه توسط واحد هاي ذيربط آموزش و پر ورش و نظارت بر حسن اجـراي آن بر عهـده واحد هاي بهداشتـي آمـوزش و پرورش و وزارت بـهـداشت درمـان و آموزش پزشكـي است.8

اسلاید 9: بايد درفاصله وموقعيت مناسبي نسبت به مراكز جمعيتي ونواحي مسكوني وآموزشي بوده درمالكيت آموزش و پرورش وداخل محدوده شهري يا روستا قرار داشته ،و امكان دسترسي به تاسيسات مانند آب ، برق ، تلفن و گاز داشته باشد . براساس مطالعات اقليمي منطقه ، درهنگام احداث ساختمان مدرسه ، رعايت نكات زيرضروري است .ماده1: محلي كه براي احداث مدرسه درنظرگرفته ميشود: 9

اسلاید 10: بايددقت شود تا محل احداث مدرسه در جوار بيمارستان ، تيمارستان ، گورستان ، زندان ، خط راه آهن ، بزرگراهها قرار نداشته و خارج از حريم كابلهاي فشارقوي برق ( هوايي يازميني ) خطوط اصلي وفرعي گازرساني ، پستهاي زميني فشارقوي ، پمپ بنزين ، محل عرضه فروش كپسولهاي گاز، انبارهاي مواد محترقه ، منفجره ، تركيبات شيميايي مانند کاغذ، پارچه ، لاستيك ،‌چوب ، الياف بافت وغيره ونيز درمسيرحوزه هاي آبريز فرعي واصلي رودخانه واقع نشود.محلي كه براي احداث مدرسه درنظرگرفته ميشود:10

اسلاید 11: محلي كه براي احداث مدرسه درنظرگرفته ميشود:باتوجه به تعيين جهت وزش باد زمين انتخابي نبايد درمسير ومجاورت عوامل آلودگيزا مانند كارخانجات صنعتي ، شيميايي ، محلهاي دفن زباله ، فاضلاب شهري ، دامداري ، مرغداري ، دباغ خانه ها ، كشتارگاهها ، كوره هاي آجرپزي ، محل انباشت كود وساير مراكزي كه به نحوي ممكن است ايجاد دود ، بو وگردوغبار نمايد قرار داشته باشد11

اسلاید 12: تبصره 1 و2تبصره 1 :درصورتيكه احداث مدرسه درنزديك محيطهاي ذكرشده درماده 1 اجتناب ناپذير و اجباری باشد، بايد حداقل 500 متربا مراكز فوق فاصله داشته باشد.تبصره 2 : در صورتی که ابتدا مدرسه احداث شده باشد سایر مراکز باید فاصله مناسب (حداقل 500 متر ) تا مدرسه را رعایت نمایند.12

اسلاید 13: یاد آوریآموزشگاه بايد در مكاني احداث شود كه دانش آموزان را از امكانات رفاهي رفت و آمد و سرويس اتوبوسراني برخوردار كند، هر چند اگر در حاشيه خيابانهاي اصلي نباشد بهتر و مطلوبتر خواهد بود . در جاهائيكه امكان استفاده از اتوبوس نيست مسير مدرسه بايد براي عبور و مرور مناسب باشد.فضاهاي كم آفتاب كه بوسيله ساختمانهاي چند طبقه و بلند اشغال شده ، محل مناسبي براي احداث مدرسه نخواهد بود.زمين اطراف ساختمان مدرسه بايد تا حد امكان خشك و مسطح بوده و نيز داراي سيستم فاضلاب باشد ، زمين شني يا گچي به علت سرعت دفع رطوبت بر ساير زمينها مزيت دارد چون خاكهاي رسي به علت كندي در جذب آب و رطوبت براي مدرسه مشكلاتي خواهد داشت ، هم چنين ديوارهاي ساختماني بايد به شيوه اي ساخته شود كه بتواند با رطوبت خارج مقابله كند.13

اسلاید 14: صداهای مزاحم در فضا های آموزشیصداهای نامطلوب و مزاحم در فضاهای آموزشی سه دسته می باشند:1- سر و صداهای ناشی از رفت و آمد وسایل نقلیه هوایی و رفت و آمد وسایل نقلیه زمینی2- سر و صدای ناشی از کارگاه های صنعتی- مراکز تجاری3- سر و صدای بازی بچه ها در فضا های باز و سایر کلاس ها14

اسلاید 15: برای کاهش سر و صدا موارد زیر پیشنهاد میشوداستفاده از در های مناسب با کیفیت بالا و کارایی مناسببستن درز ها و شکافهای زیر در عایق بندی یا ایزوله کردن منابع سر و صدا استفاده از مواد جاذب صدا برای جلوگیری از انعکاس صوتاستفاده از لاستیک برای درهای ورودی تا هنگام بسته شدن در سر و صدای کمتری تولید شود.ترمیم شکستگی شیشه ها و لقی در هاایجاد فضای سبز در مدارس و اطراف آن استفاده کمتر از بلند گو در واحد های آموزشیهم زمانی زنگ های تفریح در مدارس همجوار15

اسلاید 16: ماده 2معيارمحاسبه مساحت زمين مورد نياز به منظور احداث مدرسه، تعداد دانش آموزان خواهد بود كه درآن مدرسه به تحصيل اشتغالخواهند داشت ومتناسب با دوره هاي ابتدايي ، راهنمايي ومتوسطه وبراساس سرانه بنا ومحوطه با اخذ نظرات معاونت تربيت بدني وتندرستي به لحاظ زمين هاي ورزشي مورد نياز ونيزفضاهاي بهداشتي به ازاء هردانش آموز طبق ضوابط ومعيارهاي طراحي فضاهايآموزشي وپرورشي سازمان نوسازي ، توسعه وتجهيز مدارس واستاندارد ملي 2086 موسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران خواهد بود16

اسلاید 17: یاد آوریبراي مدارس ابتدايي حداقل دو هزارمتر مربع به ازاء هر صد دانش آموز به اضافه هزار متر مربع براي هر صدنفر محصل اضافي فضا لازم است .براي مدارس راهنمايي و متوسطه ، حداقل چهار هزار متر مربع براي هر صد نفر دانش آموز به اضافه هزار متر مربع براي هر صد نفر محصل اضافي فضا لازم است .براساس معيارهاي فوق حداقل متراژ لازم به ازاء هر دانش آموز در مدرسه 6 تا 8 متر مربع خواهد بود. 17

اسلاید 18: زمین بازی و ورزش مدرسهزمين بازي بايد به قدر كافي وسعت داشته باشد كه بدون ايجاد ازدحام و برخورد ضمن بازي ، فعاليت دانش آموزان را به راحتي فراهم كند. اين شرايط با در نظر گرفتن مساحتي تقريباً معادل ده متر مربع براي هر دانش آموز مطلوب است .18

اسلاید 19: تبصره 1: براي احداث مدارس فني حرفه اي ،مدارس شبانه روزي ومدارس كارودانش حسب مورد علاوه بر زمين اشاره شده درماده 2 اين آييننامه بايد زمين كافي جهت احداث كارگاه ، آزمايشگاه اختصاصي ، فضاهاي ورزشي ، خوابگاه ، سالن غذا خوري ، آشپزخانه وانباردرنظرگرفته شود. 19

اسلاید 20: تبصره 2: تعداد طبقات مدارس براي دوره هاي ابتدايي وراهنمايي حتي الامكان دوطبقه ودرصورت ضرورت حداكثر سه طبقه وبراي دبيرستانها وهنرستانهاي فني وحرفه اي وكارودانش حداكثرچهارطبقه مجاز است .20

اسلاید 21: تبصره 3: ضوابط احداث خوابگاه ، سالن غذا خوري‌، آشپزخانه ، انبار ، سردخانه ،بوفه ، حمام سرويسهاي بهداشتي و . .. براساس آئين نامه ماده 13 قانون مواد خوراكي ، آشاميدني ، آرايشي وبهداشتي وضوابط ومعيارهاي طراحي فضاهاي آموزشي وپروشي سازمان نوسازي ، توسعه وتجهيز مدارس كشوررعايت گردد 21

اسلاید 22: تبصره 4: آيين كارمكان يابي وساختمان ، تجهيزات وبهداشت بوفه مدارس ميبايست با استاندارد 4072 موسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران مطابقت داشته باشد.22

اسلاید 23: ماده 3: لازم است نقشه هاي ساختماني مدارس وسايرفضاهاي مرتبط درمقاطع مختلف تحصيلي منطبق با معيارهاي بهداشتي و برا ساس استاندارد های موجود درضوابط طراحي فضاها ( مربوط به سازمان نوسازي، توسعه وتجهيز مدارس كشور وبند 7 استاندارد ملي ايران شماره 2086 موسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران ) طراحي شود23

اسلاید 24: ماده 4: دیوار های کلاس ديوارهاي كلاسها بايد كاملا خشك ، بدون درز،‌صاف‌وحداقل تاارتفاع كف پنجره ها ازسنگ مناسب استفاده شده وبقيه سطح ديوار مطابق با جدول رنگ فضاهاي آموزش وجداول نازك كاري رنگ آميزي گردد. وتمهيدات لازم جهت جلوگيري از انتقال صوت به كلاس مجاور انجام شود.24

اسلاید 25: رنگ فضاهای آموزشیدر مدارس رنگ فضا ها و تجهیزات آموزشی ، به دلیل شرایط سنی و روحی کودکان و نوجوانان از حساسیت بیشتری برخوردار است . زیرا این امر می تواند باعث شادابی ، نشاط ، آرامش روانی ،تحرک و تلاش دانش آموزان گردد. و فرآیند یادگیری را افزایش دهد. همچنان که میتواند زمینه کسالت خمودگی ،بی تحرکی ،عصبانیت ،اضطراب و افسردگی آنان را فراهم آورد. 25

اسلاید 26: برای بهره وری مطلوب از رنگ باید شرایط سنی ، جنسیت استفاده کننده گان از فضا و کارکرد هر یک از فضا ها مورد توجه قرار گیرد . برای رنگ آمیزی دیوار های داخلی کلاس معمولا از رنگ های آرام نظیر کرم و بژ استفاده میشود.برای راه رو ها و راه پله ها میتوان از رنگ های سرد و آرام نظیر آبی ،سبز کم رنگ استفاده کرد.در سرویس های بهداشتی به لحاظ ویژگی فضای آموزشی ، استفاده از رنگ سفید مناسب تر است .در سالنها ،فضا های ورزشی و اماکنی که در آنها غذا صرف می شود ،میتوان از هماهنگی رنگ های گرم مانددقرمز ، نارنجی ، و زرد استفاده شود.26

اسلاید 27: ماده 5: كف كلاسها ، راهروها وپله ها بايد مقاوم ،مسطح وقابل شستشو بوده ولغزنده نباشد 27

اسلاید 28: ماده 6:سقف كلاسها بايد صاف ، بدون درز و شكاف وبه رنگ روشن باشد.28

اسلاید 29: ماده 7: تابلو كلاس درس بايد درمحلي مناسب كه نوركافي به آن ميرسد قرار داشته ودرمعرض ديد كامل دانش آموزان وبه رنگ سبز مناسب وغيربراق باشد، تا ازايجاد خيرگي براثر بازتاب نورجلوگيري گردد. فاصله تابلو كلاس درس از اولين رديف دانش آموزان نبايد از 2/20 کمتر باشد29

اسلاید 30: تابلو کلاستابلو بايد در ارتفاع مناسبي قرار گيرد به نحوي كه لبه فوقاني تخته سياه 50 سانتي متر بالاتر از شانه محصلين دبستاني و 80-70 سانتي متر بالاتر از شانه محصلين مقطع متوسطه واقع شود.30

اسلاید 31: تابلو کلاسمي بايست سكويي در زير تابلو ساخته شود تا تسلط دانش آموز بر كل كلاس امكان پذير باشد حداكثر ارتفاع سكو 20 سانتي متر است و طول و ارتفاع تابلو با توجه به مقطع تحصيلي دانش آموزان متغیر است.31

اسلاید 32: ماده 8: براي هر نفردانش آموز دركلاس حداقل بايد 1/25 مترمربع سطح درنظرگرفته شود .حداكثر ابعاد قابل قبول براي كلاس درس 8 متر طول و7 مترعرض ميباشـــــد . ارتفاع سقـــف كلاس نبايـــد از 3متركمترباشد.32

اسلاید 33: تهویه كلاس درس مي بايست داراي راههاي تهويه مناسب بوده و امكان تأمين هواي تنفسي مطبوع متناسب با تعداد دانش آموزان را داشته باشد اين فضا در مدارس ابتدايي سطح در نظر گرفته شده و فضاي لازم براي هر دانش آموز 4/5 متر مكعب است 33

اسلاید 34: ماده 9: ضوابط ارگونومي ( مناسبات فيزيكي بدن ) براي دانش آموزان دوره هاي مختلف تحصيلي بايد براساس معيارها وضوابط طراحي سازمان نوسازي مدارس ومركز سلامت محيط وكار وبند 6 استاندارد ملي ايران شماره 2086 موسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران در ساخت تجهيز ات ، منطبق باشد 34

اسلاید 35: اندازه بلندي ميز و نيمكتهااندازه و بلندي ميز و نيمكت ها به سن و قد بچه ها ،‌نوع درس يا فراگيري آنها (كلاس درس ، آزمايشگاهها ، كارگاهها ، كتابخانه ها ، كلاس نقاشي و رسم ) بستگي دارد ميز و صندلي و يا نيمكت كلاس وقتي مناسب و براي دانش آموز راحت است كه اگر وي روي نيمكت نشست كف پايش به آزادي به كف اتاق مماس شود و پشتي نيمكت يا صندلي كمي به عقب متمايل بوده و با سطح نيمكت زاويه 100 يا 105 درجه داشته باشد. بلندي ميزبايد در سطح ساعد دانش آموز قرار گيرد.35

اسلاید 36: سطح ميز و نيمكتسطح ميز و نيمكت ها بايد صاف و صيقلي و تميز باشد ولي نه براق و زنگ زده و لعاب دار ، از اين رو استفاده از چوبهاي طبيعي نسبت به مواد ديگر مزيت دارد . سطح ميز بايد شيبي ملايم با زاويه تقريبي 15 درجه از بالا به پايين داشته باشد36

اسلاید 37: ماده10: پله هاي مشرف به پرتگاه درمدارس بايد لغزنده نبوده وبه نرده مناسب مجهز باشد37

اسلاید 38: ماده11: حداكثر ارتفاع پله در مدرسه 18 سانتيمتروحداقل عرض آن 30 سانتي متر وطول آن حداقل یک متر و 30 سانتیمترباشد.38

اسلاید 39: ماده 12: نقشه مدارس استثنايي ، طبق ضوابط واستانداردهاي موجود براي معلولين بوده وكلاسها درطبقه همكف درنظرگرفته شود.39

اسلاید 40: ماده 13: درو پنجره هاي مشرف به فضاي خارج ، براي جلوگيري از ورود حشرات بايد به توري سيمي مناسب مجهز باشند وپنجره هاي طبقات فوقاني مشرف به پرتگاه علاوه برمورد فوق داراي نرده محافظ يا كتيبه ثابت باشد. ( ازجام شيشه بزرگ استفاده نشود.)40

اسلاید 41: پنجره كلاسها به منظور استفاده از تهويه و برخورداري از نور طبيعي بايد به نحو زير نصب شود: الف – پنجره ها بايد حتي الامكان در يك سمت کلاس باشد تا از بروز خيرگي و تابش نور مقابل جلوگيري كند ، نصب پنجره هاي روبروي هم نامطلوب است چون موجب خيرگي چشم آموزگار مي شود.ب – پنجره ها بايد در يك سمت و بصورت شمالي يا جنوبي قرار گيرد تا از برخورد نور شديد به سطح ميزها و ايجاد خيرگي جلوگيري كند.41

اسلاید 42: ج – فضاي بين پنجره بايد حداقل ممكن باشد تا از ايجاد سايه در وسط كلاس جلوگيري نمايد.د- پنجره ها بايد 120 سانتي متر از كف كلاس بالاتر و تا 20 سانتي متر زير سقف ادامه يابد تا حداكثر نور را به كلاس برساند.ه – پنجره ها بايد از كركره يا سايه گير مناسبي برخوردار باشد تا تابش نور مستقيم و زياد موجب خيرگي چشم دانش آموزان نشود.و- نور پنجره ها را نبايد با نصب عكس ، دكور و عوامل نورگير ديگر كم كرد.42

اسلاید 43: ح – پنجره ها بايد چنان ساخته شود كه قسمت مياني آن ثابت و دو قسمت زير و بالاي آن متحرك باشد كه بتوان به آساني به منظور تهويه كلاس از آنها استفاده نمود تا هواي گرم و آلوده از بالا خارج و هواي سرد و مطبوع از قسمت زيرين پنجره وارد كلاس شود. 43

اسلاید 44: ماده 14: كلاس دانش آموزان خرد سال بايد در طبقات پايين تر ساختمان قرارگيرد.44

اسلاید 45: ماده 15:ايجاد هرگونه بالكن وتراس مرتبط با كلاس ممنوع است .45

اسلاید 46: ماده 16: سالن اجتماعات كارگاه ، آزمايشگاه ، مكانهاي ورزشي واتاقهاي عمومي درنقشه ساختماني مدرسه طوري منظور شود كه مزاحمتي براي كلاسهاي درس بوجود نياورد .46

اسلاید 47: ماده 17: درمدارس شبانه روزي مساحت اتاق خواب بايد مطابق استاندادهاي طراحي فضاي سازمان نوسازي ، توسعه وتجهيز مدارس ومركز سلامت محيط وكار ، براي هراتاق خواب حدود 40 متر مربع با 4 تخت دوطبقه به ظرفيت 8 نفر باشد.( برای هر نفر 5 متر مربع سطح در نظر گرفته شود.)تبصره: حداکثر تعداد افراد هر اتاق عمومی نبایستی بیش از 8 نفر باشد. 47

اسلاید 48: ماده 18: كف آزمايشگاه وسطح ميزهاي آن بايد قابل شستشو ونسبت به حرارت ومواد شيميايي وغيره مقاوم باشد.48

اسلاید 49: ماده 19: آب مورد مصرف بايد با استاندارد ملي 1053و1011 موسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران مطابقت داشته باشد.تبصره 1: در روستاهايي كه آب لوله كشي دارند بايد مدرسه به شبكه آب روستا متصل شود.تبصره 2:درمدارسي كه ازآب لوله كشي برخوردار نيستند ويا با قطع آب شبكه مواجه ميباشند . لازم است با استفاده ازمنبع آب بهداشتي ، ذخيره آب مورد نياز شرب وسايرمصارف بهداشتي با رعايت ضوابط وبراي هردانش آموز حداقل 15 ليتر در روز تامين گردد . ضمنا براي مدارس شبانه روزي حداقل ميزان آب مصرفي يكصد ليتر براي هرنفر درنظرگرفته شود.49

اسلاید 50: تبصره3: آبخوري عمومي آموزشگاه بايد داراي شرايط زير باشد:الف - كف محوطه آبخوری قابل شستشو وداراي شيب كافي ومناسب به طرف مجراي فاضلاب باشد.ب- ديوارلبه آبخوري بايستي ازجنس قابل شستشو(نظيركاشي) بوده وداراي شيب كافي ومناسب به طرف مجراي فاضلاب باشد.ج- ديواراطراف آبخوري ازجنس قابل شستشو ( نظير كاشي ، سراميك، سنگ و ...) باشد .د- آبخوري عمومي دانش آموزان بايد باشيرهاي مناسب يا آب سردكن مجهز گردد وحداقــــل بـــراي هر 45 نفر يك شير آبخوري پيش بيني شود . ارتفاع شيرآن متناسب با سن دانش آموزان در دوره هاي مختلف تحصيلي (100-75سانتيمتر ) ازسطح زمين باشد.ه - آبخوري بايد خارج از سرويسهاي بهداشتي وبارعايت شرايط بهداشتي وبا فاصله حداقل 15 متر احداث گردد.50

اسلاید 51: ضرورت وجود توالت مناسب و بهداشتی در مدارسدفع غیر بهداشتی مدفوع ،موجب آلودگی خاک ،هواو آبهای سطحی و زیر زمینی می شود. چنین محیطی برای تغذیه ، تخم گذاری ،تکثیر حشرات و حیوانات موذی مناسب است . این موضوع به طور مستقیم و غیر مستقیم نقش موثری در انتقال بیماری های روده ای و انگلی از قبیل حصبه ،شبه حصبه و اسهال کودکان دارد. با توجه به این مسایل و آلودگی از راه مدفوع و ادرار که به سادگی به وسیله دست موجب سرایت و همه گیری بیماری های مختلف می شود؛ باید به بهداشت سرویس های بهداشتی (نظافت – تعمیر –نگهداری) دقت و توجه شود.51

اسلاید 52: به طور کلی وضعیت بهداشت عمومی در اجتماعی مانند مدارس ارتباط مستقیم با وضعیت ساختمان و شرایط بهداشتی سرویس های بهداشتی مستقر در آن دارد. عدم نظافت توالتها که موجب خودداری دانش آموزان از رفتن به توالت می شود . موجب ماندن ادرار در مثانه شده و زمینه را برای رشد و تکثیر میکروب ها آماده می کند و باعث بیماری های دستگاه ادراری – کلیوی در دانش آموزان میشود. از سوی دیگر استفاده از توالت هاه آلوده زمینه ابتلا به بیماری های واگیر در دانش آموزان را فراهم می کند.52

اسلاید 53: ماده 20:تعداد توالتها درمدرسه به ازاء هر 40 نفر حداقل يك چشمه توالت وهر60 نفر يك دستشويي درنظرگرفته شود53

اسلاید 54: تبصره 1: مشخصات بهداشتي توالتهاودستشوئيها ازنظرطراحي واجرا مطابق با موارد مندرج درماده 2 اين آيين نامه باشد.تبصره 2: ارتفاع دستشوئيها متناسب با سن دانش آموزان دردوره هاي مختلف تحصيلي (75-60 سانتيمترازسطح زمين ) باشد.54

اسلاید 55: تبصره 3: استفاده از صابون مايع دردستشوئيها ضروري بوده كه بهتراست توسط مخزن ثابت صابون مايع ولوله كشي روي دستشوئيها انجام شود.55

اسلاید 56: ماده 21: نحوه دفع فاضلاب بايستي براساس استانداردهاي موجود ازنظربهداشتي ،طراحي واجرا شود.56

اسلاید 57: تبصره1: مناطقي كه سيستم دفع فاضلاب ( اگو) ندارند. دفع فاضلاب به چاههاي جاذب ويا سپتيك تانك طبق اصول بهداشتي انجام گرفته وطرح آن بايستي طبق ضوابط ومعيارهاي طراحي فضاي آموزشي و پرورشي سازمان نوسازي ، توسعه وتجهيزمدارس كشورتهيه واجرا گردد.تبصره2:حجم سپتيك تانك يا چاه فاضلاب براساس طراحي پروژه ازنظرمعماري باتوجه به ظرفيت مدرسه محاسبه وتعيين ميگردد57

اسلاید 58: نور کلاس ها نور یکی از اصول مهم در طراحی فضاهای آموزشی و تامین آسایش بصری است . برای کارایی بیشتر دانش آموزان و رعایت بهداشت فردی و نیز ایجاد رغبت به درس خواندن در آنها باید نور کلاسها کافی باشد . نور کلاس باید به گونه ای تنظیم شود که دانش آموزان علاوه بر دید خوب از محل نشستن خود بتوانند از فاصله معین تخته کلاس را ببینند. و نور باعث چشم زدگی و خیرگی چشم نگردد. بهترین نور استفاده از نور طبیعی خورشید است که از طریق پنجره ها تامین میگردد. . در صورتی که تامین نور طبیعی امکان نداشته باشد میتوان از نور مصنوعی استفاده کرد. 58

اسلاید 59: يادآوريميزان نور چه طبيعي و چه مصنوعي مي بايست متناسب با ديد دانش آموز باشد.از استفاده از نورهاي تند كه با تشعشع مستقيم منبع نوراني (تابش خورشيد در كلاس يا سيستم نوري مستقيم برق كه موجب خيرگي چشم مي شود ) اجتناب گردد.از انعكاس نورهاي تند به سطح ديوراها ، كف اتاق ، سقف اتاق ، ميز ، تابلو كلاس جلوگيري به عمل آيد تا موجب خيرگي و خستگي چشم نشود. 59

اسلاید 60: عوامل موثر در تامین روشنایی نور کلاس ها : ابعاد پنجره های نور گیر نوع تخته تدریسرنگ کلاس رنگ و شفافیت وسایل موجود در کلاس و میز و صندلی کلاس 60

اسلاید 61: ماده 22: كلاسها بايد حتي الامكان طوري ساخته شوندكه از نورطبيعي استفاده نمايند . ترجيحا پنجره ها درسمت چپ دانش آموزان تعبيه شود و سطح آنها حدود يك پنجم مساحت كلاس باشد. 61

اسلاید 62: تبصره 1: درمورد كلاسهاي شبانه ويا كلاسهايي كه اجبارا از نور مصنوعي استفاده مينمايد شدت روشنايي بايستي برابر 500 – 300 لوكس بوده و نحوه تابش طوري باشد كه ايجاد خيرگي دردانش آموزان ننمايد.ميزان نور راهروها بايستي برابر 150 – 100 لوكس وبراي رختكن ، توالت ها ودستشوييها حداقل 100- 50 لوكس درنظرگرفته شود.تبصره 2:شدت روشنايي براي كارگاههاي فني وحرفه اي درمدارس وآزمايشگاهها مطابق با معيارهاي بهداشت كار موضوع ماده 85 قانون كارجمهوري اسلامي ايران رعايت شود . 62

اسلاید 63: ماده 23: درجه حرارت مناسب جهت كلاسها بين 21-18 درجه سانتي گراد ورطوبت 60- 50 درصد ميباشد.63

اسلاید 64: تبصره :درمورد تامين گرماي كلاسها بايد ضوابط زيررعايت شود:وسايل گرمايشي بخصوص بخاريهاي گازي مدارس بايد استاندارد بوده وگازهاي حاصل از سوخت دستگاهها مولد حرارت به خارج ازكلاس هدايت شود تا حداقل اكسيژن را براي سوخت كامل مصرف كند خطر آتش سوزي وجود نداشته باشد وفضاي كلاس را بطوريكنواخت گرم نمايد.( نكات ايمني بطور كامل رعايت گردد.) .64

اسلاید 65: تامین گرماانتخاب سيستم تهويه مصنوعي بايد به نحوي باشد كه در كلاس حداكثر 6 ليتر در ساعت و در راهروها و هال 4/5 ليتر در ساعت هوا جابجا شود در مورد تأمين گرما جهت كلاس بايستي دستگاه مولد حرارت مستقيماً گازهاي حاصل از سوخت را به فضاي كلاس وارد ننمايد و حداقل اكسيژن را جهت سوختن كامل مصرف نمايد و خطر آتش سوزي نداشته و فضاي كلاس را بطور يكنواخت گرم نمايد.65

اسلاید 66: ایمنی مدارسوجود شرایط غیر ایمن در محیط مدرسه و یا خطای انسانی موجب بروز حادثه میشود . بروز حادثه از جنبه انسانی بدلیل ایجاد درد و رنج در فرد صدمه دیده و به لحاظ احساس گناه و تقصیر در فرد بوجود آورنده حادثه موجب سلب آرامش روحی و آسایش جسمی میگردد. از لحاظ اقتصادی نیز برای درمان و جبران توان از دست رفته ضرر های مالی وارد می آید . که در صورت شدت حادثه و مرگ یا معلولیت هم خانواده و هم جامعه آزردگی های روانی و زیانهای اقتصادی را متحمل میشوند. 66

اسلاید 67: ایمنی در مدارساستفاده از وسایل گرمایشی و سرمایشی و وسایل غیر استاندارد و سیم کشی و کلید پریز های نا ایمن ، انجام آزمایشات در شرایط غیر ایمن و بروز حوادث ناشی از بلایای طبیعی خطر ایجاد حوادث را افزایش میدهد . به طور کلی برای حفاظت کودکان و نوجوانان در برابر حوادث مختلف و بلایای طبیعی عوامل زیر باید مورد توجه قرار گیرد:آموزش به کودکان و نوجوانان رعایت قوانین و مقررات ایمنی در طراحی و احداث ساختمان ها67

اسلاید 68: ماده24: كليه مراكز آموزشي مشمول اين آئين نامه بايد مجهز به وسائل اعلام واطفاء حريق بوده واز نظرطراحي بايستي پيش بيني هاي لازم جهت تامين راههاي ورودي وخروجي اضطراري باتوجه به ظرفيت مدرسه وتعداد طبقات به عمل آيد .اين راهها بايستي با علائم ويژه با رنگ سبز مشخص گردد تا محل فرار اضطراري مشخص گردد.68

اسلاید 69: تبصره 1:حداقل دوراه فرار براي مواقع اضطراري كه ازهرنقطه داخل ساختمان قابل روئيت باشد، لازم است وبايستي امكان تخليه ساكنين در كوتاه ترين زمان ميسر گردد واجزاء سازه اي مسيرهاي فرار درمقابل حريق مقاوم باشند.تبصره 2: اصول طراحي سازه هاي ايمني مدارس طبق استاندارد ملي 4571 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران رعايت گردد.69

اسلاید 70: ماده25: كليه كلاسها ، راهروها ، قسمتهاي اداري ، خوابگاه ، ناهارخوري ، آشپزخانه ، توالت ودستشويي ، محوطه سالن ورزشي ، كارگاه وآزمايشگاه بايد داراي زباله دان بهداشتي درب دار، ضد زنگ باظرفيت وتعداد مناسب باشند وروزانه تخليه وبه موقع شستشو وتميز گردند.70

اسلاید 71: ماده 26: وجود هرگونه حوض وحوضچه درمحوطه مدارس ممنوع است .71

اسلاید 72: ماده27: ديوارها وكف كارگاه وآزمايشگاه بايستي از جنس مقاوم وقابل شستشو ( كاشي ، سراميك ، موزائيك ، موزاييك و . . . ) باشد وكف لغزنده نبوده وداراي شيب مناسب به طرف كف شوي باشد.تبصره 1: آزمايشگاه وكارگاه بايستي مجهز به دستشويي وصابون مايع باشد.تبصره 2: آزمايشگاه وكارگاه بايد داراي دستگاه تهويه متناسب با حجم سالن جهت تهويه هوا باشد.تبصره3: دستورالعمل ايمني كار درآزمايشگاه وكارگاه مطابق باماده 85 وتبصره 1 ماده 96 قانون كار جمهوري اسلامي ايران ودستورالعمل ايمني كاردرآزمايشگاه وكارگاه حسب مورد تهيه ودرمحل مناسب وقابل رويت نصب گردد72

اسلاید 73: ماده 28:هرمدرسه بايستي داراي اتاق خدمات بهداشتي مجهز به تجهیزات كامل جهت انجام فعاليتهاي بهداشتی و تغذيه اي ( معاينات بهداشتي درماني دانش آموزان شامل بيماريابي،‌بينايي سنجي ، شنوايي و پايش رشد- آموزش بهداشت وتغذيه به كاركنان و دانش آموزان كمكهاي اوليه درمواقع بروز حادثه و . . . ) باشد.73

اسلاید 74: ماده29: براي هر 15 مدرسه همجوار ، يك مدرسه كه مركزيت دارد مدرسه پايگاه سلامت دانش آموزان درنظرگرفته شود .درمدرسه پايگاه سلامت ، فضايي به مساحت حداقل 30 متر مربع ( شامل سه اتاق) جهت انجام معاينات تخصصي دانش آموزان باكليه لوازم وتجهيزات مورد نياز اختصاص داده شود .74

اسلاید 75: ماده 30: درهرمدرسه بايد به ازاءهردانش آموز5/. مترمربع فضاي سبز درنظرگرفته شود.75

اسلاید 76: ماده 31:به منظور جلوگيري از ايجاد گردوغباردرمحيط مدرسه، محوطه مدرسه بايد با آسفالت يا بتون كف و نظاير آن مفروش گردد.76

اسلاید 77: ماده 32: كليه مراكز آموزشي اعم از پيش دبستان ، دبستان ، مدرسه راهنمايي ، دبيرستان، مراكز پيش دانشگاهي ، مدارس فني وحرفه اي وكارودانش مرتبط با آموزش وپرورش وامثال آن مشمول اين آيين نامه ميباشد.77

اسلاید 78: ماده33: اخذ صلاحيت بهداشتي جهت احداث وتاسيس مدرسه طبق قانون ماده 13 مواد خوردني ، آشاميدني، آرايشي وبهداشتي ازسوي مركز سلامت محيط وكار وزارت بهداشت ، درمان وآموزش پزشكي لازم اجرا است .78

اسلاید 79: موفق باشید79