بهداشت مــــــادر و نـــوزاد (۲)

بهداشت مــــــادر و نـــوزاد (۲)

اسلاید 1: بهداشت مــــــادر ونـــوزاد(2)مدرس: خانم سال مهموضوع: اختلالات مایع آمنیوتیکترم 4 پرستاری روزانهدانشکده پرستاری ومامایی ساریدانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی درمانی مازندران

اسلاید 2: اختلالات مایع آمنیوتیککیسه ومایع آمنیوتیک محیطی سیال ومناسب برای جنین است

اسلاید 3: مایع آمنیوتیک چیست؟مایع آمنیوتیک ماده ای است که جنین رادر کیسه جنین احاطه کرده است .در نیمه اول بارداری مایع آمنیوتیک دارای خصوصیات مایع خارج سلولی جنین است ودر نیمه دوم بارداری تکامل عملکرد کلیوی وتکامل مورفولوژیک پوست وغشاهای مخاطی را منعکس می کند .

اسلاید 4: وظایــف مایع آمنیوتیک :1- به عنوان یک ضربه گیر جنین را در مقابل صدمات وبند ناف را در مقابل تحت فشار قرار گرفتن (در نتیجه اختلال در اکسیژن رسانی به جنین )محافظت می کند .2- جنین ورحم را از عفونت محافظت می کند .3- به عنوان یک منبع پشتیبان کوتاه مدت از مایعات ومواد غذایی عمل می کند .4- به جنین برای تنفس وتحرک کمک می کند .5- به تکامل مناسب سیستم های گوارشی , اسکلتی – عضلانی وتنفسی جنین کمک می کند .6- تامین وحفظ درجه حرارت ثابت برای جنین

اسلاید 5: مایع آمنیوتیک در کجــــا تولید می شود؟در طی شانزده هفته اول حاملگی جفت ,غشاهای آمنیوتیک , بند ناف وپوست جنین همگی مایعی تولید می کنند که همزمان با رشد جنین کیسه آمنیوتیک را پر می کند وبه تدریج مقدارش افزوده می شود تا در هفته 31-36 به هزار میلی لیتر رسیده واز آن زمان به بعد مقدارش به تدریج کم می شود.در حوالی ترم مایع آمنیوتیک شفاف ولیمویی رنگ با PH 7.1 - 7.3 است این مایع فعال بوده وروزانه حدود هزار میلی لیتر وارد کیسه آمنیوتیک وبه همان میزان خارج می شود وتشکیل ادرار را می دهد .

اسلاید 6: اندازه گیری مــــــایع آمنیوتیک :به دو روش انجام می شود.1- maximum vertical pocket (MVP) :بیشترین قطر قدامی – خلفی بزرگترین کیسه عادی از اندام جنین یا بند ناف اندازه گیری می شود که مقدار طبیعی آن 2الی 8 سانتی متر است .2- amuiotic fluide index (AFI) :در این روش رحم به چهار قسمت مساوی تقسیم می شود که در هر یک از آنها قطر قدامی – خلفی بزرگترین کیسه اندازه گیری می شود. اعداد حاصل با هم جمع شده ومقدار طبیعی آن 5الی 24 سانتی متر است .

اسلاید 7: پلی هیدرآمنـــــیوس :پلی هیدرآمنیوس عبارت است از تجمع مایع آمنوتیک بیش از 2000 میلی لیتر وAFI بیشتر از 24 سانتی متر وبیشتر در سه ماه سوم حاملگی ووجود mvp بیش تر از 8سانتی متر است .شیوع : هیدرآمنیوس در حدود 1% حاملگی ها را شامل می شود .تشخیص معمولا به طور کلینیکی حدس زده می شود و بوسیله آزمایش سونوگرافیک تایید می شود .

اسلاید 8: دلایل افزایش بیش از حـــــــد مایع : 1- دیـــــــــــــــــابـــــــت مـــــــــادر 2- ماکروزومی یا حاملگی چندقلویی 3- ناهنجـــــــــاری های جنـــــــــینی

اسلاید 9: عـــــــوارض وخطـــــــــرات : - اتساع زیاد رحم وپارگی پرده ها - زایمان زودرس وخونریزی پس از زایمان - افزایش فشار داخل شکمی - کاهش ظرفیت تنفسی - انسداد گوارشی یا ادراری وافزایش ریسک عفونت ادراری - مرگ ومیر پری ناتال بین 15 الی 30 % به علت نواقص همراه با زایمان ,اختلالات کروموزومی , پارگی زودرس پرده ها و حوادث بند ناف .

اسلاید 10: تــــــشخیص :بزرگ شدن رحم به همراه اشکال در لمس اجزا کوچک جنین وشنیدن صدای قلب معمولا اولین یافته بالینی هیدرآمنیوس است .در موارد شدید دیواره رحم آنقدر سفت است که لمس هیچ قسمتی از جنین مقدور نیست .از سونوگرافی ورادیوگرافی می توان در تشخیص کمک گرفت .درمـــــــــان :در حدود 50 %موارد به خصوص در موارد خفیف مشکل خودبخود حل می شود چنانچه تنگی نفس یا درد شکم وجود دارد یا حرکت کردن مشکل می باشد بستری کردن بیمار ضروری است.استراحت مطلق وتسکین بیمار تا حدودی وضعیت را تحمل پذیر می کند ولی به ندرت روی مایع تاثیر می گذارد در صورتی که مایع خیلی زیاد باشد ویاسبب ناراحتی زیادی شود پزشک ممکن است بااستفاده از روشی به نام آمنیوسنتز درمانی مقداری از مایع را خارج کند

اسلاید 11: الیگوهیــــــدرآمنیــــــوس :در موارد نادر ,حجم مایع آمنیونی بسیار پایین تر از حد طبیعی است وگاهی اوقات تنها به چند میلی لیتر محدود می گردد. در الیگوهیدرآمنیوس اندکس مایع آمنیونی کمتر یا مساوی 5سانتی متر است . به طور کلی الیگوهیدروآمنیوس در اوایل حامگی کمتر ایجاد می شود ومعمولا پیش آگهی بدی داردGagnon وهمکارانش در سال 2002 دریافتند که نارسایی مزمن شدید جفتی ,سبب کاهش درحجم مایع آمنیونی می شود بدون این که کاهشی در تولید جنینی ایجاد گردد .

اسلاید 12: شروع زود هنگام الیگوهیدرآمنیوس :الیگوهیدرآمنیوس تقریبا همیشه با انسداد دستگاه ادراری جنین یا آژنزی کلیوی جنینی مشاهده می شود , بنابر این آنوری تقریبا نقش اتیولوژیک در چنین موارد ی دارد . تراوش مزمن مایع از شکافهای موجود در پرده ها حجم مایع آمنیونی را به شدت کاهش می دهد.

اسلاید 13: پیــــش آگـــــــهی :پیامد جنینی در موارد شروع زود هنگام الیگوهیدرآمنیوس بد است وبا وجود 50% مرگ ومیر همراه است .از سوی دیگر چسبندگی های بین آمنیون واندام های جنین ممکن است منجر به ناهنجاری های شدید شود .وقتی که میزان مایع آمنیونی ناچیز است هیپوپلازی ریوی شایع است .

اسلاید 14: الیگوهیدرآمنیوس در اواخر حاملگی :حجم مایع آمنیونی به طور طبیعی بعد از هفته35 کاهش می یابد .اداره کردن الیگو هیدروآمنیوس در اواخر حاملگی بستگی به وضیعت کلینیکی دارد .در یک حاملگی عارضه دار شده با الیگوهیدرآمنیوس ومحدودیت رشد جنینی به دلیل عوارض همراه ,مراقبت دقیق جنینی مهم است وزایمان به دلایل مادری وجنینی توصیه می شود .

اسلاید 15: عــــوارض :- فشرده شدن بند ناف حین لیبر- اندکس 5 سانتی متر یا کمتر همواره با افزایش 5 برابر میزان زایمان سزارین همراه است .- افزایش 50 % افت متغیر صدای قلب در طی لیبر - خطر دفع مکونیوم غلیظ درمـــــــان :شامل آمنیوانفوزیون محلول کریستالوئید جهت جایگزینی مایع کاهش یافته است .

اسلاید 16: پارگی زودرس کیسه آب :PROM : در پارگی زودرس کیسه آب دو اصطلاح rupture of membranes preterm , premature rupture of membranes وجود دارد که اصطلاح اول به معنی پاره شدن کیسه آب قبل از 38 هفته واصطلاح دوم به پاره شدن کیسه آب در هر زمانی قبل از شروع مراحل زایمانی گفته میشود .منظور از پارگی زودرس کیسه آب اصطلاح اول می باشد که عامل مهمی در مرگ ومیر وایجاد عوارض برای مادر ونوزاد می باشد.

اسلاید 17: علت PROM :علت اصلی آن ناشناخته است , ولی عوامل زیر در ایجاد آن دخالت دارد :- عفونت های واژن وسرویکس - فیزیولوژی غیر طبیعی پرده ها - مقاربت - ناهنجاری های جنینی - پایین بودن موقیعت های اجتماعی – اقتصادی - تحریک پذیری رحم - کشیده شدن غشاها - حالاتی که در ارتباط با حجم افزایش یافته رحم هستند (پلی هیدرآمنیوس وحاملگی های چندقلو )

اسلاید 18: عـــــــوارض : - زایمان زودرس - سپتی سمی بعد از زایمان- شایعترین عارضه بالینی آشکار در حاملگی های توام با PROM قبل از هفته 37 , سندرم زجرتنفسی ( RDS ) است .- هیپو پلازی ریوی - پرولاپس بندناف - کوریو آمنیونیت

اسلاید 19: تشخیص : تشخیص PROM بر ذکر شرح حال , خارج شدن مایع از واژن واثبات وجود مایع آمنیوتیک در واژن استوار است.در بیمارانی که وارد مرحله زایمان نشده اند چه قبل از ترم وچه در زایمان ترم دست معاینه کننده به دلیل خطر عفونت ومعمولا فاصله زمان طولانی بین معاینه وتولد نباید وارد واژن شود . معاینه با یک اسپکولوم استریل ممکن است تجمع مایع در طاق خلفی مهبل رانشان دهد .مشاهده مستقیم نشت مایع از دهانه گردنه رحم تشخیص پارگی غشارا تایید می کند.

اسلاید 20: با اقدامات ذیل می توان تشخیص رااثبات نمود : 1- تســــــــــت فـرن 2- تســــت نیترازین 3- آمنیـــــوسنتـــــز

اسلاید 21: درمان بر اساس سن حاملگی :1- اگر سن حاملگی بیشتر از 36 هفته باشد تا 12 ساعت به مادر فرصت داده واگر علائم شروع زایمان وجود نداشت ,در صورت عدم وجود کنترااندیکاسیون مامایی بری تجویز اکسی توسین , القای زایمان را به وسیله اکسیتوسین آغاز کنید .2- اگر سن حاملگی 34تا36 هفته باشد و وزن جنین 2000 الی 3000 گرم باشد مانند سن حاملگی بالای 36 هفته اقدام کنید .3- اگر سن حاملگی 26 الی 34 هفته باشد ودیسترس جنینی وکوریوآمنیوتیت وجود نداشته باشد , بیمار را تحت نظر بگیرید و به بیمار استراحت مطلق بدهید وعلائم حیاتی را هر 4ساعت چک کنید .WBC بیمار را هر روز چک کنید .تجویز آدرنوکورتیکواستروئید جهت تکامل ریه لازم است.

اسلاید 22: اقدامات پرســـــتاری :- بستری - NPO - سرم - کنترل علائم حیاتی به خصوص درجه حرارت - سونوگرافی - کشت ترشحات سرویکس - آنتی بیوتیک تراپی - تعیین میزان دیلاتسیون وافاسمان سرویکس - مشاهده ریزش مایع از سوراخ سرویکس به وسیله مانورهای والسالوا وسرفه

اسلاید 23: تهیه کنندگانمحسن فتحیرضــــا عالیشاهمجتبی یولی زادهزید حبیب زاده اسـبومجید محمدی بورخـیلی آبــــــان 87