تاثیر اسلام در معماری ایران

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:
4 پا ‎Pe ererrert‏ a ca ar ils 53 pYual * 5-5 Rope es yy! 

صفحه 4:
خلاقانه از توذه. قضاء بافت, نور, سابه مصالح, برنامه و عناصر برنامه ریزی * مانند هزینه, ساخت و فناوری است به منظور دستیابی به اهداف ‎ey‏ و عملكردى و اغلب هنرى 

صفحه 5:
۹۱ ۸ ۱ 

صفحه 6:
0 0 ا ل ا ل عمران و آبادی و آبادانی است ‎aie‏ ‏زبان فارسی پرابرهایی گوناگونی ‎U Pee‏ ل 7 0 کار» و «مهراز». مهراز». بنابراین ‎Pe Ceo) Re‏ ‎OWE Cees par Respect ore‏ ‎ery‏ سر ‎٩‏ ‏زبان لاتین نیز واژه «2۳0011601» از دو بخش 3۳601 به ‎Fey‏ ا ل ‎vcr‏ زر درست شده که کاملا همتراز با واژه مهراز می باشد. مفهوم دقيق وازه معمارى ريشه در وازه يونانى 3661512 عالااعع] به معناى ساختن ويزه دارد, ساختنى كه هذايت شده ‎wl a551 Lb ol,om 5‏ رف نت به معنای هدایت کردن و اداره کردن است. 

صفحه 7:
بخشبندی معماری معماری بومی معمارى مذهبى زی معماری نوین (مدرن) معماری واکنشی معماری ‎glaub‏ 

صفحه 8:
-جامعه اى .كه به آن طرح ‎cal dio Lu‏ ‎ee‏ ‏از اجراى طرح حمايت » می کنند و هزینه مالی ‎Beret tse BO)‏ 3-معمار یا استا ۳ که طرح را اعراء ۰ یط = e 

صفحه 9:
ا ل ا نا 2 ۳ ساير عناضر نظين يدنه .ها و اجزاء ساختمان بر مبناى آل ويب فى يابند اعلاوه بر فضای سرپوشیده داخلی , فضای ل ‎pe ENE een‏ حياط مركزى هم از اهميت فوق العاده اى برخوردار اسث الال السلا اال ا ل هموار و مسطح است و ‎SOS)‏ ‏طراحى مى شود ا ا ا ا ا ل لل ا ل رت ا ا ا ا ل ا ا ‎Cova‏ ‏ساختمان خواهد بود 6 ساختمان مجسمه نیست بلکه ایمن گاه انسان است . ‎oe Se ge‏ ره ‎vee ec DE Oe Re TRU eave gee Meee‏ = ك6 ‎rete ae‏ لي 

صفحه 10:
9 از کلام الهی , اشعار عارقانه , نقوش و بافت های هندسی و از رنگهای متنوع و ‎I‏ ‎Pry‏ اا 1 ‎BUT Ee A a a ee‏ جهاني شدنا نر درن 0۱9 حكمت عملى اسلام از بعد فلسفه هنر و زيبايى » | ساختارى جهانى و فرا زمانى و قرا مكانى و كامل را ارائه می کند . 

صفحه 11:
در يس وروة ‎aS‏ ای ی ی ۱ تفكر اسلامى به عنوان اين تفكر نات ‎Et‏ 022000 كان مسلمان ‎tT) bee UCL Bey‏ ا ‎Ti‏ .كان در آن مشهوذااست ‎A Sat a gre re i‏ هجرى نا اداسط ‎OE OS‏ ا ل ‎ES eae Pane‏ ا ا الك فضاهايي همچون تالار ستون دار کنید حاط رك ۱ ‎RING‏ ‎LT I‏ ل و ‎aR‏ ا ‎SO‏ ا ا ا ‎Pl‏ ‏الو ا ا ا ا ل ل ل صل را ل ل ل وبررسي روند تغییرات آن در طول زمان ‎i a‏ ال ‎ee ene ae ae Re eee meee‏ شود و مشخص مي شود كه بسياري از ويزكيهاي معماري ايراني. درمعماري ايران اسلامي نيز داك ات ‎S ir)‏ 0 نظر كرفتن دستورات ديني, به خوبي درمعماري مذهبي ايران جا كرفت و جزئي جدابي ۳ تابذير از آن 

صفحه 12:
۱ 11 ۱ 1 ی 1 ۳ + aioe 0 pa : sd, RARE EO Te Sek ele 

صفحه 13:


صفحه 14:
اا ير ‎oo‏ ‏ای با نام خراسانی به مدت یک فرن) از ابتدای قرن ‎ee ee ele‏ ا کوتاه شدن بناها و سادگی آن ها تحت تاثیر شعار ااا ميبازد.در قرن بعد معمارى اسلامى در ايران شاهد و ۱ غزنويان و...) <مسجد جامع نائین, *مسجد جامع اصفها 

صفحه 15:
لتممو © ۳ ركه = شيوه ى رازى )قرن ينجم نا اول قرن هفتم (قرن یازده میلادی تا حمله مغول) که در شمال ایران با ساخت كنبد رك متولد ميشود و نا فرن هفتم ادامه و | به ری اس ‎ote‏ 5-00 این دوره میتوان افزايیش کیفیت مصالح؛حجیم و ‎SE yee Ue] ae‏ 1 بناها ‎Pere‏ ‎ ‎۱ ۱ ۱ 0017 ate | ata ed ‏سلجوقيان مثال: برجهاى خراقا 

صفحه 16:
و ‎sl‏ ۳3 ها ار دار هستیم.وجود دانشمندانی چون خواجه تضبر لو جمشيد كاشانى و تشكيل مجمعى با مديريت حوآ ‎Yrote) KPIs ee baget Sr anew) Oey‏ 00 میشد. (ابلخانبان و تتموریان) ۳۹ 

صفحه 17:
كك 1 صفها ‎ws‏ ‏آخرین شیوه ی ارزشمند در معماری اسلامی در ایران طهور شیوه ی اصفهانى )از اول قرن دهم ثا اواسط دوره ۳ ‎eee Ee‏ ‎ERD oat Uae eee‏ ا ‎pena‏ ‏7 سار دا د ها را داراست.رنگ فیروزه ای مورد بحت نیز در دوران حکوت تاه عباس به عنوان نماد آسمان در انديشه ى عرفانى اسلام به وقور بكار برده شد.آخرين نكن ى قابل ذكر تاثير دين برمعمارى اين دوره همجون ا ل 0 سوی روشنایی هستیم. (صفویان» افشاربه؛ زندیه و قاحارنه) 

صفحه 18:
(2S) ٩ cS Ie Cy ‏می شده و کاربردهای متعددي داشته است برای آراسنن سطو"‎ 7 ‏و‎ rare Ord Pele aS RCO cirearen = ‏معروف بودند و نام بسیار از آنها در کتیبه های بناها به بادگار ماند:‎ ‏((كاشى))‎ ‏استفاده از كاشى براى تزئين و استحكام بخشيدن به بناها از ذورة سلجوفى آغاز‎ ‏اا ا ل اا سس و‎ se ed ‏نقش عمده ای در تزئین بناهای دوره اسلامی داشت و با شیوه های متفاوت توسط‎ ‏هنرمندان کاشیکار به کار می رفت برای تزئین از کاشی های یک رنگ . هفت رنگ,‎ 17 mee era ie Om Mec r Cm ST Seat ee) ‏همانند مناره سطوح داخل دیوارها و محراب با کاشیهای مختلف تزئین می شده‎ ‏مانند مساجد گنابا گوهرشاد - مسجد کبود(تبریز) مسجد شخ لطف اله و مسجد‎ ‏امام (اصفهان)‎ )) ‏((خشت‎ ‏و‎ ‏بخشی از دیوار از خشت و بقیه از آجر بوده است. از آنجایی که مقأومت خشت در‎ ‏برابر باد و باران و برف اندک است بناهای خشتی زیادی از روزگاران گذشته باقی‎ 8 ‏نمانده است.‎ 

صفحه 19:
كن er Wer eae i ce Ue ATO ee kere ieee ane به كارز فلن( فمت ‎[ee‏ ۱ ((جوب)) ‎a9 000‏ ‎be Ronn Ree NC RCOIeCe welt S ew ure arg‏ 000 ان گیلان رواح ‎es An sialon Nien‏ : بودنده از چوب آنها برای با ۲ ۱ ‎erie‏ ‏5 ارك عليشاه د امامزاده صالح منا م از شيشه هاى الوان به رنكهاى سرخ .آبى , بنفش و سبز براى تامین روشنایی و ‎Re ere oe‏ گنبد خانه ها و شبستانها استفاده می شد مانند عالی قایو اصفما 

صفحه 20:


صفحه 21:


صفحه 22:


صفحه 23:


صفحه 24:


صفحه 25:
سد 0 iy ۳ سس 

تاثیر اسالم در معماری ایران استاد:سرکار خانم نجاتی گرداورنده :الیاس علی نژاد مقدمه • اسالم در اوائل قرن هفتم میالدی در سرزمین حجاز شکل گرفت و در سال 622میالدی با هجرت حضرت محمد (ص) از مکه به مدینه تاریخ اسالم آغاز و هجرت پیامبر اکرم (ص) به مبدا تاریخ اسالم مبدل شد. • هنر تمدن کهن آسیا شمال آفریقا و حتی بخشی از اروپا دگرگ7ون شد و شالوده هنرهای اسالمی که ترکیبی از هنر حکومتهای مغ7لوب با فرهنگ اسالمی بود شکل گرفت .در پرتو عوامل مشترک زبانی ،دینی ،اعتقادی و فکری ،تمدن فرهنگ اسالم واجد روحی یگانه گشت .آهنگی مستقل یافت و از ورای این یگانگی ،هنر اسالمی زاده شد. ما معماری اسالمی نداریم بلکه معماری دوران اسالم درست است چرا که اسالم مبتنی بر مجموعه ای از اصو+ل فکری و اعتقادی است که این اصول حقیقی ،کلی ،ازلی ،ابدی و غیر نسبی هستند در حالیکه مسلمانان انسان هایی نسبی بو+ده و در نتیجه آثار معماری آن ها هم نسبی و وابسته به شرایط زمان و مکان خواهد بود بنابراین بهتر است بگوئیم معماری دوران اسالم . معماری چیست؟ معماری یا مهرازی يعنی ارائه بهترين راه حل ،چه استفاده از راه‌حل‌های گذشته ،چه خلق راه‌حل جديد برای رسيدن به هر هدفی. طراحی معماری در اصل استفاده خالقانه از توده ،فضا 7،بافت ،نور ،سایه7، مصالح ،برنامه و عناصر برنامه ریزی مانند هزینه ،ساخت و فناوری است به منظور دستیابی به اهداف زیباشناختی، عملکردی و اغلب هنری ریشهء واژه ه «عمر» به معنای زبان عربی واژه «معماری» از ريش ٔ عمران و آبادی و آبادانی است و «معمار» ،بسيار آباد کننده. زبان فارسی برابرهايی گوناگونی برای آن آمده‌است مانند ‌: «واالدگر» « ،راز» « ،رازيگر» « ،زاويل» « ،دزار» « ،بانی کار» و «مهراز» .مهراز .،بنابراین از دو بخش « مه » ، به‌معنای بزرگ و «راز» به‌معنای سازنده درست شده‌است. اين واژه برابر مهندس معمار به تعبير امروزی است. زبان التين نيز واژه « »architectاز دو بخش archiبه معنای سر ،سرپرست و رئيس و tectonبه معنای سازنده درست شده که کامال ً همتراز با واژه مهراز می باشد. مفهوم دقیق واژه معماری ریشه در واژه یونانی archi- tectureبه معنای ساختن ویژه دارد ,ساختنی که هدایت شده و همراه با آرخه باشد .آرخه()arkheاز فعل آرخین()arkhin به معنای هدایت کردن و اداره کردن است. بخشبندی معماری معماری بومی معماری مذهبی ‌آرایی (محوطه معماری زمین سازی) معماری نوین (مدرن) معماری واکنشی معماری پایدار برای اجرای هر طرح معماری سه عنصر اجتماعی الزم -1جامعه ای که به آن طرح نیازمند است -2شخص یا اشخاصی که از اجرای طرح حمایت می کنند و هزینه مالی آن را متعهد شوند -3معمار یا استاد کارانی که طرح را اجراء می کنند. ویژگی های معماری اسالمی )1 )2 )3 )4 )5 )6 )7 عالوه بر ظاهری زیبا ،باطنی عمیق و انسانی و با صفا دارد اص77ل عنص77ر فض77ا در معماری دوران اس77الم مح77ل حضور انس77ان اس77ت و سایر عناصر نظیر بدنه ها و اجزاء ساختمان بر مبنای آن هویت می یابند عالوه بر فضای س7رپوشیده داخل7ی ،فضای س7رباز و س7رسبز خارج7ی یعن7ی حیاط مرکزی هم از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است س7قف مانن7د ک7ف طراح7ی نم7ی شود بلک7ه ک7ف ب7ا الهام از بس7تر طبیع7ت هموار و مس7طح اس7ت و س7قف ب7ا الهام از آس7مان الیتناه7ی و کهکشان7ی طراحی می شود س77ردر ی77ا ایوان ورودی اس77ت ک77ه چون طاق نص77رتی برای ورود انس77ان طراح7ی م7ی شود و ای7ن ب7ه منزل7ه اهمی7ت بخشیدن ب7ه انس7ان در مقاب7ل توده ساختمان خواهد بود ساختمان مجسمه نیست بلکه ایمن گاه انسان است . .در حیاط داخل7ی ،نقط7ه مرکزی آ7ب نم7ا اس7ت ک7ه س7یال تری7ن و مواج تری7ن و در عی7ن حال شفاف تری7ن و روح بخ7ش تری7ن عنص7ر طبیع7ی س7ت و از آنجا که آسمان را در دل خود دارد روح انگیز و فرح بخش خواهد بود .  9از کالم اله7ی ،اشعار عارفان7ه ،نقوش و باف7ت های هندس7ی و از رنگهای متنوع و مناسب به طور شایسته و به جا بهره برداری می کند )10ب7ه دلی7ل اص7الت بخشیدن ب7ه نیازهای فطری و نوع7ی انس7ان ه7ا و در عی7ن حال احترام ب7ه دس7تاوردهای تجرب7ی و تربیت7ی و کس7بی آنان ،قابلی7ت کامل7ی برای جهانی شدن را دارد حکمت عملی اسالم از بعد فلسفه هنر و زیبایی ، ساختاری جهانی و فرا زمانی و فرا مکانی و کامل را ارائه می کند . معماری ایران بعد از ورود اسالم در پس ورود اسالم به نقاط مختلف،تاثیراتی را بر معماری هر سرزمین میتوان مشاهده کرد.بدیهتا تفکر اسالمی به عنوان این تفکر تاثیر گذار در اسرزمین های مسلمان شده،سبب پیدایش نوعی مع7ماری که تشابه تفکر سازندگان در آن مشهود است میگردد.دوره های ارزشمند معماری اسالمی در ایران را میتوان از ابتدای قرن چهارم هجری تا اواسط دوره ی قاجار دانست بناهاي مربوط به اين دوره كه هنوز در دسترس و از لحاظ مع7ماري بسياربا اهميت مي باشند مانند كاخ هاي هخامنشي،آتشكده ها و كاخ هاي ساساني و اشكاني ،داراي فضاهايي همچون تاالر ستون دار ،گنبد ،حياط مركزي و ايوان هستند كه بعدها به نوعي در مساجد به چشم مي خورند.مساجد اوليه شبستاني همچون مسجد جامع نايين و مسجد تاريخانه دامغان ،داراي شبستان ستوندار و طاقهاي هاللي و خاگي است كه در معماري پيش از اسالم وجود داشته و مساجد متاخرتر مانند مسجد جامع اردستان و مسجد جامع اصفهان داراي عناصري از قبيل گنبدخانه،گنبد و ايوانمي باشند كه ريشه هاي آن در مع7ماري پيش از اسالم ديده مي شود.با در نظر گرفتن اين ع7ناصر معماري وبررسي روند تغييرات آن در طول زمان ،تاثير و تداوم معماري پيش از اسالم در شكل گيري معماريپس از آن ،به خوبي ديده مي شود و مشخص مي شود كه بسياري از ويژگ7يهاي معماري ايراني ،درمعماري ايران اسالمي نيز ادامه يافت ،ويژگيهايي كه با در نظر گرفتن دستورات ديني ،به خوبي درمعماري مذهبي ايران جا گرفت و جزئي جدايي ناپذير از آن گشت. تیسفون (مدائن) مقر ساسانیان شیوه خراسانی .با شروع معماری اسالمی در ایران درقالب شیوه ای با نام خراسانی به مدت یک قرن )،از ابتدای قرن چهارم هجری شمسی تا پایان قرن چهارم؛( شاهد کوتاه شدن بناها و سادگی آن ها تحت تاثیر شعار برابری اسالم هستیم که در دوره ی بعد رنگ میبازد.در قرن بعد معماری اسالمی در ایران شاهد ظهور شیوه ای دیگر است (صفاریان ،طاهریان، غزنویان و)... ‏مسجد جامع نائین، ‏مسجد جامع اصفهان شیوه رازی شیوه ی رازی )قرن پنجم تا اول قرن هفتم (قرن یازده میالدی تا حمله مغول) که در شمال ایران با ساخت گنبد رک متولد میشود و تا قرن هفتم ادامه میابد.شیوه ی رازی گرچه از شمال ایران آغاز میگردد،منسوب به ری است.از ویژگی های معماری این دوره میتوان افزایش کیفیت مصالح،حجیم و یکپارجه شدن دیوارها و بازگشت شکوه پارتی بناها نام برد سامانیان :مثال :آرامگاه اسماعیل سامانی }} غزنویان[[مثال :برج گنبد قابوس سلجوقیان مثال :برج‌های خراقان شیوه آذری .دوره ی بعد که سه قرن به طول می انجامد)از اول قرن هفتم تا اول قرن دهم (شیوه ی آذری است که ابتدا درزمان حکومت ایلخانیان ،وسپس با حکومت تیموریان ادامه میابد.دراین دوره شاهد طاق های تیزه دار به جای طاق های مازه دار قبل از اسالم هستیم.وجود دانشمندانی چون خواجه نصیر طوسی و غیاث الدین جمشید کاشانی و تشکیل مجمعی با مدیریت خواجه نصیر،که تلفیق ریاضی و هنر را در پی داشت،هندسی شدن بناها را ازین پس موجب میشد( .ایلخانیان و تیموریان) :سلطانیه، ارگ تبریز، مسجد جامع ورامین، مسجد گوهرشاد، ‏مسجد بی‌بی خانم در سمرقند، مقبره عبدالصمد اصفهانی، ‏گور امیر، مسجد جامع یزد، منارجنبان شیوه اصفهانی آخرین شیوه ی ارزشمند در معماری اسالمی در ایران ظهور شیوه ی اصفهانی )از اول قرن دهم تا اواسط دوره قاجاریه(.کمال این دوره را میتوان در زمان حکومت شاه عباس صفوی دانست.که ویژگی های انحصاری شهرسازی،شیوه ی ساخت و ساز و استفاده از آمود ها را داراست.رنگ فیروزه ای مورد بحث نیز در دوران حکوت شاه عباس به عنوان نماد آسمان در اندیشه ی عرفانی اسالم به وفور بکار برده شد.آخرین نکته ی قابل ذکر تاثیر دین برمعماری این دوره همچون معماری دوران کلیسا شاهد ویژگی های مشابه مانند حرکت از تاریکی به سوی روشنایی هستیم( .صفویان ،افشاریه ،زندیه و قاجاریه) ‏چهل ستون، ‏عالی قاپو، ‏مسجد آقابزرگ، ‏کاشان، ‏مسجد شاه، مسجد شیخ لطف الله، مصالح معماری اسالمی در ایران (( گچ )) در تمام ادوار ازگچ بدلیل ارزان قیمت بودن و زود سفت شدن در معماری استفاده می شده و کاربردهای متعددی داشته است برای آراستن سطوح داخل بناها نوشتن کتیبه ها تزئین محرابها و ...از گچ استفاده می شده است. اهمیت گچ بری در بناهای اسالمی به حدی بود که هنرمندان این رشته به ((حصاص)) معروف بودند و نام بسیار از آنها در کتیبه های بناها به یادگار مانده ((کاشی)) استفاده از کاشی برای تزئین و استحکام بخشیدن به بناها از دوره سلجوقی آغاز شد و در طی قرون متمادی بویژه در عهد تیموری و صفوی به اوج رسیده کاشی نقش عمده ای در تزئین بناهای دوره اسالمی داشت و با شیوه های متفاوت توسط هنرمندان کاشیکار به کار می رفت برای تزئین از کاشی های یک رنگ ،هفت رنگ، معرق در دوره سلجوقی و ایلخانی تیموری و صفوی استفاده می شد بخشهایی از بنا همانند مناره سطوح داخل دیوارها و محراب با کاشیهای مختلف تزئین می شده مانند مساجد گناباد،گوهرشاد – مسجد کبود(تبریز) مسجد شیخ لطف اله و مسجد امام (اصفهان) ((خشت )) از مصالح معمول در معماری است در دوره اسالمی یا تمامی بنا از خشت بوده یا بخشی از دیوار از خشت و بقیه از آجر بوده است .از آنجایی که مقاومت خشت در برابر باد و باران و برف اندک است بناهای خشتی زیادی از روزگاران گذشته باقی نمانده است. ((سنگ)) در معماری اسالمی از سنگ برای کار در شالوده ،بدنه ،فرش کردن کف و تزئین بنا استفاده می شد بهره گیری از سن تقریبا در سراسر ایران مرسوم و متداول بوده برای ساختن کتیبه سنگهای گوناگونی چون سنگ سیاه سنگ آهک ،سنگ مرمر به کار می رفت مانند کاروانسرای مرند و کتیبه های مسجد میدان کاشان ((چوب)) استفاده از چوب برای ساختن در ،پنجره،صندوقهای ضریح ،ستونها و تیر سقف و چهارچوب از ویژگیهای معماری اسالمی است که در ناحیه مازندران و گیالن رواج بیشتری داشته است درختهای تبریزی ،سپیدار ،چنار ،کاج و گردو از جمله درختهایی بودند ه از چوب آنها برای بخشهای گوناگون بنا استفاده می شده است .مسجد جامع ورامین ارگ علیشاه در تبریز امامزاده صالح مناری از این نمونه های هستند. ((شیشه)) از شیشه های الوان به رنگهای سرخ ،آبی ،بنفش و سبز برای تامین روشنایی و تزیین در و پنجره و قابهای گنبد خانه ها و شبستانها استفاده می شد مانند عالی قاپو اصفهان الل+هم عجل لولیک الفرج