تاثیر حمله مغول بر تمدن و فرهنگ ایران

تاثیر حمله مغول بر تمدن و فرهنگ ایران

اسلاید 1: 1بسم الله الرحمن الرحیماسلاید بعدیلغو نمایش

اسلاید 2: 2استاد گرامی: جناب دکتر مجتبویگردآورندگان:فاطمه علی پور زهرا حسن زادهبهار 90اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 3: 3موضوع:تاثیر حمله مغول بر تمدن و فرهنگ ایراناسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 4: 4مغولان: اقوام بیابان گرد در نواحی مغولستان بودند که این سرزمین دارای آب وهوای سردوخشک است و چنگیزحاکم مغولستان فردی بی رحم و ستمگر بود.حمله مغول ها به ایران در سال 166 هجریعلت:دستگیری بازرگانان مغولستان توسط حاکم شهراترار به دلیل طمع ورزی به اموال ایشان و کشتار آنها به اتهام جاسوسیاسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 5: 5نتایج حمله مغولان به ایرانیکی از زیان بارترین حملات تاریخ بودزیرا مغولان سرزمین های سبز را از بین بردند،حتی حیوانات را نابود کردند ،شهرها و روستاها را غارت کردنداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 6: 6حمله مغولان مقارن با سلسله خوارزمشاهیان در ایران همزمان با حمله مغولان سلطان محمد خوارزمشاه در ایران حکومت می کردهیچ ایستادگی در برابر مغولان نکردوبه جزیره آبسکون فرار کرد ولی پسرش سلطان جلال الدین خوارزمشاه در مقابل مغولان ایستادگی کرد ودر چندین جنگ مغولان را شکست داد اما پس از شکست از چنگیز به هندوستان فرار کرد او دوباره بعد از مرگ چنگیز خان به ایران برگشت اما توسط مردی ناشناس کشته شدو سلسله خوارزمشاه به پایان رسید اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 7: 7لشکرکشی هلاکوخان به ایرانمتصرفات چنگیز از چین تا اروپا گسترده شده بود و بین چهار پسر او تقسیم شد و آنها می خواستند دوباره به ایران حمله کنندعلت حمله دوباره مغول به ایران قیام های پی در پی مسلمانان ایران بودمقاومت اسماعیلیان در برابر مغولاناطاعت نکردن خلیفه بغداد از مغولان اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 8: 8حمله به ایران توسط هلاکوخاننوه چنگیز به نام هلاکوخان بعد از سی سال به ایران حمله کرد،اسماعیلیان را سرکوب کرد.آخرین خلیفه عباسی را به قتل رساند و سلسله عباسیان رادر سال 656هجری منقرض کرد اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 9: 9تاسیس دولت ایلخانان مغول در ایرانهلاکو مراغه را پایتخت خود قرار داد وسلسله ایلخانان را به وجود آورد از آن جایی که مغولان تحت تاثیر فرهنگ و تمدن ایران قرار گرفته بودندعادات زشت خود را کنار گذاشتند واز وزیران ایرانی ازجمله خواجه نصیر توسی ،خواجه رشیدالدین فضل الله بهره بردند.اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 10: 10پایان حکومت ایلخانان حکومت ایلخانان به دو دلیل زیر ضعیف می شود:دخالت سرداران مغول و مخالفت با وزیران ایرانیکم تجربه بودن آخرین ایلخان به نام ابوسعیداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 11: 11دوره دویست ساله مغول با اینکه یکی از ناگوارترین ادوار تاریخی ممالک اسلامی خصوصا ایران محسوب می شود باز چون دنباله قرون درخشان نهضت علمی و ادبی دوره عباسی است وهنوز اثرات شوم استیلای مغول ظاهر نشده بود در تاریخ علم وحکمت وادبیات یکی از معتبرترین دوره هاست ویک عده از بزرگترین شعرا و نویسندگان و حکمایی چون مولانا،سعدی،حافظ،عطاملک جوینی،خواجه رشیدالدین فضل الله و......معاصر با این دوره بود استیلای مغول خواهی نخواهی یک تاثیر مهم در تمدن و معارف اسلامی گذاشته و آن ارتباط یافتن ممالک شرق وغرب است.قبل از استیلای مغول بلادماورالنهروخوارزم وخراسان هر کدام از معتبرترین مراکز تعلیم وتعلم ودارای کتابخانه و رصد خانه و مدارس وعلما واهل ادب بود وهمین اوضاع در عراق و الجزیره و جنوب ایران وجود داشت.استیلای مغول تمام این مراکز را با خاک یکسان کردو از آن همه کتاب واهل علم وادب چیزی باقی نگذاشت.هجوم هلاکو به مرکز عمده کتاب وعلم یعنی الموت و بغداد را نیز به همین حال نشانه وجز قسمت کوچک از جنوب ایران وناحیه سند در هندوستان وروم ومصروشام دیگر پناهگاهی جهت علم وادب در ممالک اسلامی بجا نماند.اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 12: 12هجوم مغولان به عنوان یکی از مهمترین حادثه های تاریخ ایران ، تمامی ارکان و بنیانهای سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ان روزگاران ایران را تحت تاثیر خویش قرارداد و نقطه عطفی شد که اهمیت خود را تا به سده های اتی حفظ نمود . به عبارتی این حادثه ، نوسان و دگرگونی بسیاری را در مسیر تاریخ سبب گردید و درهر زمینه از تاریخ نقش موثر و قابل تامل ایفا نمود .چنگیزخان ، پیشوای مهاجمان مغول ، با اندیشه ای بزرگ و در عین حال ماجراجویانه و حساب شده ، جهانگیری را وجهه همت خویش ساخت و در نیل به این هدف از هیچ ابزاری فروگذارنکرد . و البته تنها چیزی که در این میان برای او اهمیت نداشت ان بود که کردار و رفتارش چه اثراتی بر جامعه های مفتوحه و مقهور خواهد نهاد . اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 13: 13 یکی از بارزترین نتایج این حمله را ایجاد تزلزل در تمدن و فرهنگ ملتهای شکست خورده باید دانست . در حقیقت ، قوم مغول که در مقام مقایسه با بسیاری از سرزمینهایی که به تحت تسلط خویش اورد ( به مانند ایران و چین ) از نظر فکری و فرهنگی چیزی نداشت ، در برخوردهای ابتدایی کوچکترین و کمترین توجهی به فرهنگ و تمدن ملتها نکرد و تمام تلاش و کوشش خویش را برای فتوحات ارضی و گسترش متصرفات مبذول داشت . در نتیجه این سرزمینها و از جمله ایران زیان بسیار دیده و در زیر دست و پای مهاجمان خرد و له گشتند . اثرات تاسف بار این واقعه به حدی بود که تا مدتی وقفه و فترت در سیر تمدن و یا بهتر است گفته شود در تمامی بنیانهایی که تمدن ایرانی بر ان بنا گشته بود پدیدار شد و پس از ان نیز هیچگاه به نحو مطلوب و به مانند گذشته جبران نشد . اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 14: 14مغولان پس از ویران ساختن ماوراءالنهر راهی خراسان شده بودند که جایگاه نشر علوم بود و از مدتها پیش از سیل بنیان برافکن تهاجم مغول ، شهرهایش ( به مانند نیشابور و مرو ) دارای مدارس معتبر بودند . اینان در خراسان نیز از هر لحاظ به ویرانگری و غارت و تاراج دست یافتند و از لحاظ علمی و اموزش بیشتر نهادهای عظیم چون مساجد و دانشگاهها(مدارس) را از بین بردند و این دانشگاههای اسلامی پس از حمله مغول دیگر هرگز به حالت اولیه خود بازنگشتند اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 15: 15اثر استیلای خانمان سوز مغول با وجود شدت ضربت وعظمت ویرانی بازدربرانداختن مشاغل علم وادب بعلت استحکام ریشه معنویات در ممالک اسلامی وعلاقه مردم به معارف بسرعت ظاهرنشدچرا که در همان زمان بزرگانی بودند که در دوره قبل از استیلای مغول تربیت یافته وبخت بد ایشان را با عصر مغول، معاصر قرار داده بود.اسلام آوردن ایلخانان ایران بتدبیر وزرا و عمال تاحدی خاطر مردم را فراغت بخشیده ودوره ایلخانی غازان و اولجاتیو و ابوسعیدرا نسبت به دورههای قبل بهتر کرده ولی باز این دوره هرگز نتوانسته با دورههای درخشان سلاجقه،خوارزمشاهیان وخلفای عباسی از جهت علم و ادب وفراوانی کتاب وتعدد علما و فضلای درجه اول برابری کند.از علما وفضلایی که در این دوره میتوان نام بردبه چند مورد آن اشاره می کنیم:اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 16: 161.غیب الدین سمرقندی نویسنده کتاب الاسباب والعلامات2.امام رافعی کتاب تدوین را نوشته است3.سکاکی نویسنده کتاب مفتاح العلوم4.شهاب الدین سهروردی کتاب عوارف المعارف 5.نجم الدین رازی کتاب مرصادالعباد6.خواجه نصیر الدین طوسی کتاب تطهیرالاعراق واخلاق ناصریاسلاید قبلیاسلاید بعدی

اسلاید 17: 17نثرزبان فارسی که در عهد سامانیان بتدریج نپخته واز صورت ساده خارج وداخل درمرحله تصنع و ظرافت کاریهای تلقی شده دنباله آن در عهد مغول نیز دوام یافت ودر این دوره بواسطه بعضی مقتضیات زمانی توسعه آن در مقابل نظم فارسی ونثر عربی زیادتر شدهعلل عمده ترقی نثر فارسی وکاسته شدن بازار ادبیات عرب در ممالک مشرق نسبت به دوره ال بویه وسلاجقه در دوره ایلخانان به قرار زیر است:1.بسط قدرت سلاطین فارسی زبان در آسیای مرکزی وهندوستان غربی 2.بواسطه گسیخته شدن ارتباط مستقیم مراکز علمی ماوراالنهر وخراسان وعراق با بغدادو دمشق و مصراحتیاج به تالیف کتب علمی به فارسی بیشتر شداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 18: 183.احتیاجات اداری وبی رونقی بازار عربی رواج موجب شد در عهد مغول نثر فارسی ترقی یابد4.تاریخ نویسی در عهد مغول ترقی فوق العاده یافت و علت آن چند مورد زیر است:الف:ظهور واقعه عظیمی مثل استیلای مغول که تا آن تاریخ کسی نظیر آن را ندیده بود ب:وقایعی مثل انفرادی چندین دولت بزرگ و برانداختن خلافت عباسی و قتل وعامهای پی در پیج:تشویق ایلخانان از این فن و میل آنها به زنده نگاه داشتن اخبار و یادگارهای اجدادی و قومیاسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 19: 19یکی از بزرگترین اثرات خوب استیلای مغول و تشکیل دولت واحد تاتار استقرار روابط مستقیم بین ممالک شرقی آسیا ونواحی غربی این قطعه بودواین ارتباط که حتی امروز نیز با وجود توسعه وسایل نقلیه و طرق ارتباطیه بصورت عهد مغول نیست منتج نتایج مهمی شد که اهم آن ها اختلاط دو تمدن قدیم چینی و ایرانی بود و این دو قوم که هر کدام دارای سابقه تمدنی درخشانی بودند در سایه دولت واحد مغول ورفت آمد به ممالک یکدیگر و خلطه وآمیزش با هم بسیاری از معلومات و معارف خود را به یکدیگر منتقل کردندو دوره نفوذ وتمدن چینی در ایران وسلیه ممالک اسلامی در چین شروع شد از آن جمله زبان فارسی در چین رواج گرفت وبسیاری از آداب ایرانی ومعارف اسلامی بین مردم چین منتشر شد ودر ایران وممالک اسلامی نیز عده ای از فضلا با آداب بودائی و زبان و خط چینی و مغولی ومعلومات علمای آن نواحی آشنا ئی یافتند چنانکه خواجه نصیر الین طوسی درذیج مراغه از اطلاعات منجمین چینی استفاده کرداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 20: 20در نقاشی و بعضی دیگر از شعب صنایع مستظرفه است که در عهد استیلای مغول بر ممالک غربی آسیا در این نواحی رونق بسیار داشته است.مذهب مانی پیغمبر ایرانی در این ایام در ترکستان شرقی رواج کامل داشتپیروان این مذهب که مخصوصا در میان مسلمین به عنوان زنادقه معروف بوده وبه ظرافت و خوش مشربی و ذوق اشتهار داشته اند علاقه مخصوصی بنمودن جنبه جمال به نقاشی داشته اند و نقاشی در مذهب مانی محترم واز لوازم این دین بوده استدر عصر استیلای مغول مخصوصا بعد از لشکرکشی هولاکو و تاسیس سلسله ی ایلخانان و توجه ایلخانان مسلمانان به بنای ابنیه و عمارات صنایع ایران بخصوص نقاشی تحت تاثیر مستقیم چین قرار گرفت و علت عمده این امر یکی آوردن هنرمندان چینی بود از چین به ایران به امر ایلخانان دیگر علاقه ی ایشان به زنده نگه داشتن آداب مغولی که حتی با وجود قبول اسلام و اقامت در ایران ویاسای چنگیزی به چشم احترام تمام می نگریستنداسلاید قبلیاسلاید بعدی

اسلاید 21: 21در نتیجه این دو امر رفت وآمد مردم ایران به چین بتدریج نقاشی سبک چینی در ایران شروع شد غیر از نقاشی یک رشته صنایع دیگر نیز در دوره مغول معمول بود که آثار هنردست استادان ایرانی در آنها کاملا نمودار است واز مشاهده ی همان ها نیز کمال توجهی را که این ملت به ظرافت کاری ونمودن جنبهی جمال وذوق را داشتند می توان دریاقت واهم این صنایع کاشی کاری و ساختن ظروف سفالی ومنبت کاری در روی در چوب ونقره در روی فلزات و بافت پارچه های معمولی و ساختن اسلحه وغیره است نسج پارچه های قدیمی که از قبل از استیلای مغول نیز در ایران رواج کلی داشت در عهد ایلخانان همچنان به حال تلقی باقی ماند بلکه رونق آن زیادتر از پیش شدنسج پارچه های ابریشمی نیز در این ایام در ایران بخصوص در گیلان و خراسان ویزد و کرمان اهمیت فوق العاده داشت و اساسا ابریشم در آن ازمنه از ثروتهای گران بها بود چنان که قسمتی از مالیات جنسی این ولایت به ابریشم تادیه می شداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 22: 22تا موقع اسلام آوردن ایلخانان ایران مغول اجساد سلاطین خود را دور از نظر عامه در محل هایی مخفی دفن می کردند وبه همین جهت محل قبر ایلخانان غیر مسلمان درست معلوم نیست ولی پس از آنکه ایشان فبول اسلام کردند مخصوصا از عهد غازان به بعد که هم اسلام ایشان قوت گرفته وهم مدت سلطنت ایلخانان مسلمانان از دوره ی ایلخانی اسلاف مسلم آن جماعت طویلتر شده به قانون مسلمین به بنای مقبره و گنبد مخصوص اقدام نمودند به علاوه برای نشان دادن تعلق خود به اسلام به انشاوتعمیر ابنیه خیر دیگر نیز از قبیل مساجد و جوامع ومدارس پرداخته و اگرچه قبل از ایلخانان مسلمان ایلخانان دیگر هم کلیسا ها و معابد بودائی در ایران ساخته بودند ولی بعدها مسلمین آثارآنها را بر انداخته و نام و نشانی از آنها به جا نگذاشته اند و به همین علل است که بیشتر ابنیه و آثاری که از دوره ی مغول باقی است از عهد غازان خان به بعد است از دوره غازان به بعد ساختن سه رشته بنا بدست ایلخانان ووزرا وامرای ایشان معمول شده است :اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 23: 231.بنای آبادیها وشهرهای ییلاقی و قشلاقی یا تعمیر قری و آبادیهای سابق مثل تعمیر اوبان و تسمیه آن به شهر اسلام و بنای محمود آباد وغان وتجدید قسمتی از عمارت ری2. ابنیه مذهبی و مدارس و عمارات خیریه مثل بنای دارالسیاده وخانقاه نجف وابنیه خیریه شنب غازان به اراین ایلخانان و بنای مسجد ذوالکفل وابنیه خیریه سلطانیه3.مقابر و گنبدها یعنی گنبد شنب غازان مقبره این ایلخانان ودو گنبد سلطانیه مقبره اولجاتیو و ابوسعیداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 24: 24در واقع اگر مغولان می توانستند همه جای ایران را مشابه ماوراءالنهر و خراسان به کرات لگدکوب سم ستوران خویش سازند و تلی از ویرانه ها بنا نهند ، دگر هیچ اثری از علم و ادب باقی نمی ماند . اما ناتوانی انان در این کار و مهمتر از ان هوشیاری حاکمان برخی نواحی و همچنین بیداری برخی رجال دانشمند و در ضمن گرایش یافتن خوانین مغول به فرهنگ ایرانی – اسلامی مانع از وقوع چنین فاجعه ای گشت . اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 25: 25در یک کلام در پی حمله، علما و فضلا را همه جا جمیعا مانند گوسفند ذبح کردند ، کتابخانها و کتابخوانهامغول علم ودانش رو به افول نهاد و نشانی از فرهنگ و ادب به جای نماند . این افول دانش به حدی محسوس و چشمگیر بوده است که قزوینی در مقدمه خود بر تاریخ جهانگشای سیمای کلی فرهنگ و ادب ان روزگاران را چنین توصیف می دارد : « در میان ان کشمکشها و تلاطم امواج فتن ... مراکز علم و ادب خراب شد و مخازن صنعت و ثروت خراب گشت، و از اقل نتایج و ار اهون اثار استیلای مغول برایران آن بود که علم وادب در ان سرزمین در عهد ایشان به منتهی درجه انحطاط و تنزلی که ادبیات یک مملکت ممکن است بدان درجه رسد رسید ، و کسانی که اندکی به علوم و ادبیات اسلامیه اشنا باشند تفاوت درجه فاحشی را که مابین کتب و تالیف قبل از استیلای مغول و کتب و اثار بعد از ان نمایان است البته ملاحظه کرده اند . »اسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 26: 26از سوی دیگر ، گریز بسیاری از دانشمندان و فضلا را از مهمترین موانع در جهت جلوگیری از انحطاط و نابودی کامل دانش وادب ان زمان ایران می توان برشمرد . به عبارت دیگر « نویسندگان و دانشمندان گریختند تا در مناطقی که تلخی شکست را کمتر چشیدند پناه جویند و ان قسمت از میراث فرهنگی که نتوانستند با خود نجات دهند محکوم به فنا گردید. » نتیجه انکه ، اثار علمی بسیاری در تهاجم مغولان نیست ونابود گردید و این ادعا با توجه به عظمت و سرعت ویرانگری های مغولان و با در نظر گرفتن مسئله یک یا چند نسخه ای بودن کتابها در ان روزگاران کاملا موجه می باشداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 27: 27منابع و ماخذ1.تاریخ مغول- تالیف عباس اقبال آشتیانی -چاپ موسسه امیر کبیر2.سایت آفتاب 3.سایت رشداسلاید بعدیاسلاید قبلی

اسلاید 28: 28با تشکر از زحمات دکتر مجتبوی و همکاران محترمه اسلاید اولاسلاید قبلیپایان نمایش