صفحه 1:
به نام یزدان بخشاینده
صفحه 2:
تاریخچه آب انبار
از ربا دشتهاي وه اران» با
ام ۳ يور 8
as ل ا ارت
رها خوده دهها کیلومتر قنات حفر
. أنها در کذار ساخت قناتها و"
متع ب pian ge a
۳۹ اي به مصرف رساندن آنها در
gods سل این ترجه لته اد
براي تحلق ای مساله» «آبانبار» را
ن گذاشته اند
صفحه 3:
دلایل جمعآوري و نگهداري آب در آبانبارها
را ميتوان به صورت زیر دسته بندي
:کرد
الف) تبخیر شدن آب در اثر تماس مستقیم
با گرماي خورشید و جریان هوا
ب ) فاسد شدن آب در هواي آزاد
ج) گرم شدن آب به علت تابش نور
خورشید
صفحه 4:
: انواع آبانبارها از نظر نوع عملکرد و ارکان
آلنبار هايخصوصي )
آنبنبار هايعمومي 8
الف) آبانبارهاي شهر
(a آبانبار هاي روستايي
ج) آبانبارهاي قلعه اي
د) آبانبارهاي ميانراهي
۰) آبانبار هاي بياباني
صفحه 5:
آب انبار در نواحي گرم و خشكك
يك آب انبار ينج بادكيره با دو منبع ذخیره آب در جزیره
كش در اللهم كرم و مرطوب. اين لب لنبار لخيراً مرمت
شده است
صفحه 6:
آب انبار در نواحي كوهستاني
سردر راه پله يك آب اتبار در روستاي كوهستاني ابيانه. مخزن آب
انبار» درست پشت راه پله واقع است
صفحه 7:
آب انبار در شهر هاي کنار درياي خزر
نماي داخلي گنبد و هراکش آب انبار نو در محله سردر ورودي آب انبار نو در ساري در استان
آب انبار نو در ساري مازندران
صفحه 8:
آب انبار در سواحل جنوبي کشور
آبكيري در بندر لنكه. به دليل اينكه بلان اين نوع برکه عباسي در بندر لنگه در استان هرمزگان با
مخازن به شکل بعلاوه است» به آن چهار برکه نیز أقليم كرم و مرطوب. رنگ سفيد بدنه بركه ها مانع
.مي كويند ذخیره شدن بیش از حد حرارت در مصالح مي شود
صفحه 9:
به سه روش آب بهداشي و مطبوع براي آشامیدن در آب
:انبار ها ذخیره مي شده است
در لبلنبار ها تتاريكيمحضوجود دارد و چونمیکروبهايغیر.)
هوازیلحتیاج به نور برليرشد و نمو دارند» بنابرلیندر لین
لبانبار ها از بينميروند
به ولسطه جاذبه زمين لملاح و ذراتموجود در لبقه نشينمي©
شوند. همچنینبر رویلب نمكو آهكميریختند تسا مانند کلر
باكتريه را در لباز بين برند. بنابرلينتصفيه لبهم از
با قرار دادنمخزنلبانبار در دلخلزمینو تهویه هوليدلخل©
آن لبلبلنبار در زمستانیخ نميزده و در تابستاننیز برلي
eek 8
صفحه 10:
آب انبار شش بادگیره در شهر تاريخي بزد با
اقلیم گرم و خشك و ساخته شده در دوره
قاجاریه که از بهترین نمونه هاي استفاده از پلان و مقطع آب انبار شش بادگیره یزد. اين آب انبار دو راه
جریان هوا جهت تهویه و خنك نمودن آب از پله دارد يكي براي مسلمانان و ديگري براي زرتشتیان. خاك
,طریق برودت تبخيري است مجاور مخزن به عنوان پشتبند در مقابل نيروي جانبي آب
.داخل مخزن و گنبد روي آن عمل مي کند
صفحه 11:
زمین
به سه دلیل مخزن آب انبار را در کلیه اقلیم ها و مناطق مختلف ایران
هميشه در داخل زمین احداث مي کردند
دليل اول
فشار و نيروي جانبي آب درون آن به ديوار هاي مخزن باعث
تخريب آن مي شود
دليل دوم
آب نهر يا قنات را مي توان به راحتي و به طور طبيعي بر روي
آن سوار نمود
دليل سوم
هر جه به عمق بيشتري از زمين داخل شويم؛ نوسان درجه
حرارت كمتر و بس از عمق ©.© متري برابر معدل درجه
حرارت ساليانه بر روي سطح زمين مي باشد
صفحه 12:
نحوه اجرا و نوع مصالح
براي احداث آب انبار» بس از مشخص كردن محل آن و
کندن زمین» معمولاً کف آن را با شفته آهكي کاملاً مي Cd
پوشاندند و يك پي یکپارچه به صورت رادیه ژنرال
اجرا مي کردند. در بعضي از موارد در صورت
بزرگ بودن مخزن» کف آن را آجر فرش مي کردند
براي دیوار هاي آب انبار از آجر قرمز که به نام آجر آب لا"
انباري معروف است و در مقابل آب مقاوم مي باشد»
استفاده مي کردند
ار ها را با گنبد و یا زه مسقف آب انبار معصوم خاني» آب انبار
06 و یرای زین کف حاج حسین و آب انبار عبد الحسین
كه به نام آب انبار هاي سه قلو
معروف أست در شهر نايين در
استان اصفهان قرار دارند
صفحه 13:
راه پله عموماً مجاور و یا عمود بر يکي
از سطوح مخزن بوده و از سطح روي
زمین شروع شده و تا پاشیر ادامه پیدا
مي کرده است. در مخازني که راه پله
مجاور يكي از سطوح مخزن است مانند
آب انیار سردار در قزوین» ضخامت
ديولر آن سمت را بيشتر مي كرفتند تا
جبران فضاي خالي راه يله براي مقاومت
در مقابل نيروي جانبي آب و احياناً زلزله
بشود
روي گنبد و دیوار هاي برکه هاي جنوب آب انبار سردار بزرگ در قزوین ساخته شده در
کشور را با گلي مخصوص به رنگ دوره قاجاریه. هواکش مخزن آب انبار در بالاي
طوسي متمیل به سفید اندود مي کردند. ین ۰۰ گندقرارگرفته است
گل مقاومت خوبي در مقابل رطوبت دارد
و به جهت رنگ آن و انعکاس تابش نور
صفحه 14:
آب انبارامیرچقماق
معماران سازئده آب انبار سه ويزكي انحصاري را براي اين
آب انبار يديد آورده است
بدنه آبلنبار در زمینمدفوناسته حتيگنبد فسوقانی)
ج21 al رل دم سل کنو
in alae درد اب
در
رک هم یر مر ما
سط a که در انار در
ged
بغز Ee tak
بلكانبه وسط خزينه برخورد كند بايد
ESS دند که لینمسئله لستقامت
منارمها را كم ممكرد
صفحه 15:
به نام یزدان بخشاینده
تاریخچه آب انبار
از ديرباز در بيشتر دشتهاي وسيع ايران ،براي
دسترسي به آب ،تالش چشمگيري صورت
گرفته و ايرانيان با بهره جستن از تمامي
تواناييهاي خود ،دهها كيلومتر قنات حفر
كرده اند .آنها در كنار ساخت قناتها و
سدها ،به ذخيره سازي آبهاي فراوان
زمستاني براي به مصرف رساندن آنها در
فصلهاي گرم سال نيز توجه داشته اند و
براي تحقق اين مساله« ،آبانبار» را
.بنيان گذاشته اند
داليل جمعآوري و نگهداري آب در آبانبارها
را ميتوان به صورت زير دسته بندي
:كرد
الف) تبخير شدن آب در اثر تماس مستقيم
با گرماي خورشيد و جريان هوا
ب ) فاسد شدن آب در هواي آزاد
ج) گرم شدن آب به علت تابش نور
خورشيد
:انواع آبانبارها از نظر نوع عملكرد و اركان
=ب=نبارهايخصوصي1.
آا
=ب=نبارهايعمومي2.
آا
الف) آبانبارهاي شهر
ب) آبانبارهاي روستايي
ج) آبانبارهاي قلعه اي
د) آبانبارهاي ميانراهي
ه) آبانبارهاي بياباني
آب انبار در نواحي گرم و خشك
يك آب انبار پنج بادگيره با دو منبع ذخيره آب در جزيره
كيش در اقليم گرم و مرطوب .اين آب انبار اخيراً مرمت
شده است
آب انبار در نواحي كوهستاني
سردر راه پله يك آب انبار در روستاي كوهستاني ابيانه .مخزن آب
انبار ،درست پشت راه پله واقع است
آب انبار در شهر هاي كنار درياي خزر
نماي داخلي گنبد و هواكش آب انبار نو در محله
آب انبار نو در ساري
سردر ورودي آب انبار نو در ساري در استان
مازندران
آب انبار در سواحل جنوبي كشور
آبگيري در بندر لنگه .به دليل اينكه پالن اين نوع
مخازن به شكل بعالوه است ،به آن چهار بركه نيز
.مي گويند
بركه عباسي در بندر لنگه در استان هرمزگان با
اقليم گرم و مرطوب .رنگ سفيد بدنه بركه ها مانع
ذخيره شدن بيش از حد حرارت در مصالح مي شود
به سه روش آب بهداشي و مطبوع براي آشاميدن در آب
:انبار ها ذخيره مي شده است
در آ=با=نبار ها ت===اريكيمحضوجود دارد و چ=ونميكروبهايغير1.
هوازيا=حتياج ب===ه= ن==ور ب===را=يرشد و ن==مو دارند ،ب===نابرا=يندر ا=ين
آ=با=نبار ها از ب===ينميروند
ب===ه= وا=سطه= ج=اذبه= زمين ،ا=مالح و ذرا=تموجود در آ=بت===ه= ن==شينمي2.
=ب ن==مك و آ=هك ميريختند ت===ا مانند ك=لر
ش==وند .همچنينب===ر رويآ ،
ب===اكتريها را در آ=باز ب===ينب===برند .ب===نابرا=ينت===صفيه= آ=بهم= از
.طريقف===يزيكيو هم= ش==يمياييص==ورتميگ===رفته= ا=ست
ب===ا ق==رار دادنمخزنآ=با=نبار در دا=خلزمينو ت===ه=ويه= هوا=يدا=خل3.
آ=ن ،آ=بآ=با=نبار در زمستانيخ ن==ميزده= و در ت===ابستانن==يز ب===را=ي
.آ=شاميدنخنك ب===وده= ا=ست
تهويه
آب انبار شش بادگيره در شهر تاريخي يزد با
اقليم گرم و خشك و ساخته شده در دوره
قاجاريه كه از بهترين نمونه هاي استفاده از
جريان هوا جهت تهويه و خنك نمودن آب از
.طريق برودت تبخيري است
پالن و مقطع آب انبار شش بادگيره يزد .اين آب انبار دو راه
پله دارد يكي براي مسلمانان و ديگري براي زرتشتيان .خاك
مجاور مخزن به عنوان پشتبند در مقابل نيروي جانبي آب
.داخل مخزن و گنبد روي آن عمل مي كند
زمين
به سه دليل مخزن آب انبار را در كليه اقليم ها و مناطق مختلف ايران
هميشه در داخل زمين احداث مي كردند
دليل اول
فشار و نيروي جانبي آب درون آن به ديوار هاي مخزن باعث
تخريب آن مي شود
دليل دوم
آب نهر يا قنات را مي توان به راحتي و به طور طبيعي بر روي
آن سوار نمود
دليل سوم
هر چه به عمق بيشتري از زمين داخل شويم ،نوسان درجه
حرارت كمتر و پس از عمق 6.5متري برابر معدل درجه
حرارت ساليانه بر روي سطح زمين مي باشد
نحوه اجرا و نوع مصالح
براي احداث آب انبار ،پس از مشخص كردن محل آن و
كندن زمين ،معموالً كف آن را با شفته آهكي كامالً مي
پوشاندند و يك پي يكپارچه به صورت راديه ژنرال
اجرا مي كردند .در بعضي از موارد در صورت
بزرگ بودن مخزن ،كف آن را آجر فرش مي كردند
براي ديوار هاي آب انبار از آجر قرمز كه به نام آجر آب
انباري معروف است و در مقابل آب مقاوم مي باشد،
استفاده مي كردند
روي ديوار ها را با گنبد و يا طاق و تويزه مسقف مي
-نمودند
آب انبار معصوم خاني ،آب انبار
حاج حسين و آب انبار عبد الحسين
كه به نام آب انبار هاي سه قلو
معروف است در شهر نايين در
استان اصفهان قرار دارند
راه پله عموما ً مجاور و يا عمود بر يكي
از سطوح مخزن بوده و از سطح روي
زمين شروع شده و تا پاشير ادامه پيدا=
مي كرده است .در مخازني كه راه پله
مجاور يكي از سطوح مخزن است مانند
آب انبار سردار در قزوين ،ضخامت
ديوا=ر آن سمت را بيشتر مي گرفتند تا
جبران فضاي خالي راه پله براي مقاومت
در مقابل نيروي جانبي آب و احيانا ً زلزله
بشود
روي گنبد و ديوار هاي بركه هاي جنوب
كشور را با گلي مخصوص به رنگ
طوسي متمايل به سفيد اندود مي كردند .اين
گل مقاومت خوبي در مقابل رطوبت دارد
و به جهت رنگ آن و انعكاس تابش نور
آفتاب از گرم شدن بيش از حد آب داخل
مخزن جلوگيري مي كند
آب انبار سردار بزرگ در قزوين ساخته شده در
دوره قاجاريه .هواكش مخزن آب انبار در باالي
گنبد قرار گرفته است
آب انباراميرچقماق
معماران سازنده آب انبار سه ويژگي انحصاري را براي اين
آب انبار پديد آورده است
=ست حتيگ===نبد ف===وقاني1
ت===مام= ب===دنه= آ=با=نبار در زمينمدفونا ،
ت===ه=ويه= هوا هم= در دلزمينق==رار دارد و ت===يزه= گ===نبد در
=ست
س==طح زمينا .
2ب===ادگ=يرهايآ=با=نبار در ب===دنه= ديوار ب===ازارچه=
ق==نبر ج=ا گ===رفته= ا=ستو چيزيرا ك=ه= در ديگر آ=ب
ح=اجي
ا=نبارها ب===ه= ن==ام= ب===ادگ=ير ميب===ينيم= در ا=ينجا مشاهده=
ش==ود.
ن==مي
3پ===لكانآ=با=نبارها در ا=كثريتق==ريبب===ه= ا=تفاقآ=نه=ا ب===ه=
ك=ند ،ك=ه= در ا=ينآ=با=نبار پ===لكاندر
وسط خ=زينه= ب===رخورد مي
جنبخ=زينه= ق==رار دارد و ش==ايد علتآ=نب===وده= ا=ستك=ه= ا=گر
ميخ=وا=ستند پ===لكانب===ه= وسط خ=زينه= ب===رخورد ك=ند ب===ايد
ك=ردند ك=ه= ا=ينمسئله= ا=ستق=امت
دقيق=اً زير مناره=ها را خ=ا==ليمي
ك=رد
مناره=ها را ك=م= مي
منابع و مآخذ
-ب===ررسیا=قلیمیا=بنیه= س==نتیا=یرا=ن
www.yazdwater.ir
www.irandeserts.com
www.persia.blogfa.com