تاریخ تحلیلی صدر اسلام ۲

تاریخ تحلیلی صدر اسلام ۲

اسلاید 1: مادسیج، شبکه آموزشی پژوهشی دانشجویان ایرانMadsg.comمادسیج یعنی دهکده علم و دانش ایران!!

اسلاید 2: 2تاریخ تحلیلی صدر اسلامبه نام خدا

اسلاید 3: مباحث مقدماتی تاریخ1- واژه شناسی تاریخ : تاریخ از ماده ارخ یا ورخ به معنی تعیین وشناساندن وقت.تعاریف مختلف از تاریخ : 1- هرودوت : تاریخ بررسی روزگاران گذشته است.2- ابن خلدون دانش برگرفته از حکمت؛بیانگرسرگذشت انسان ها، سیره انبیاء وسیاست پادشاهان. 3- تعریف تلریخ عبارت است از : کنش و واکنش خارجی دارای اثر خارجیعناصر اصلی تاریخ چیست ؟ اسان ، زمان ومکان 5- تعریف نهائی: با توجه به عناصر اصلی تاریخ می توان گفت : مجموعه ای از تأثیر و تأثر انسان است وبه طور طبیعی اموری چون گمراهی ، هدایت ، ستمگری و... را شامل می شود . ص 18- تاریخ نقلی : بررسی اوضاع واحوال گذشتگان مانند سه ها ،زندگی نامه ها ( علم به بودن ها ؛ چون به گذشته مربوط است .)تاریخ علمی : بررسی حوادث وکشف علت رویداد ها... علمیت در تاریخ : ویژگی های گزینه های علمی :1- ازمون پذیری 2- تکرار پذیری 3- تبعیت از قانون علیت . با توجه به ویژه گی های علمی بودن می توان گفت : کل تاریخ بدلیل نداشتن ویژگی آزمون پذیری و تکرار پذیری علمی نمی باشد ولی جزء تاریخ علمی است .3

اسلاید 4: اعتباروعلمیت در تاریخ بدلیل آسان نبودن اثبات دانش بودن تاریخ ، دانشنمدان اهل فن به دو دسته تقسیم شده اند: 1- گروهی گزاره های تاریخی را به عنوان دانش علمی قبول ندارند : دلایل این گروه :الف ) دشواری ارزیابی دقیق علل رفتار هاو روابط علّی و معلولی آنها ب) تجربه ناپذیری آن- در تاریخ علمی-ج) تأثیر تعصّبات و غرض ورزی ها و اهتمام ستمگران در تدوین تاریخ 2- ولی دسته ای به دلیل اینکه تاریخ به عنوان مجموعه ای از معارف بر خوردار از روش ،موضوع ، نظم و انسجام ، تردید ناپذیر است . زیرا :اولاً ماهیّت برخی ازوقایع به گونه ای است که امکان تحریف ودروغ درآنها نمی رود. ثانیاً همه ی مورخان را در اثبات حقایق، نمی توان دروغگو دانست.ثالثاً با تکیه بر وجود برخی شاخص ها مانند باستان شناسی، می توان به درستی و نادرستی حوادث پی برد . رویکرد قرآن و نهج البلاغه : برمفید بودن تاریخ است .ص 21 4

اسلاید 5: علمیت در حوادث تاریخیاگر علمیت در حوادث تاریخی را بپذیریم بالتبع حوادث اجتماعی وتاریخی را معلول هم دیگر خواهیم دانست به این معنا که زندگی اجتماعی ملتها را به هم دیگر وابسته وبه هم گره خورده خواهند بود، استواری یا نا استوری هر حلقه از سلسله حلقه ها به حلقه های پسین تاثیر خواهد کرد لذا گذشته در آینده بشری مؤثر خواهد افتاد. 5

اسلاید 6: فوائد تاریخ61- نوعی ار تباط میان نسلهای متوالی بشر برای دستیابی تجربه ها و اندوخته ها ی گذشتگان 2- مطالعه ی تطبیقی وتحلیلی تمدن ها 3- یافتن رابطه ی علی میان حوادث و حل مشکلات ... برای پی ریزی یک زندگی سالم برای بشر.( برای اطلات بیشتر به اسلاید بعدی رجوع شود .)

اسلاید 7: امام علی(ع) و قانون مندی تاریخخطبه اى از آن حضرت (ع ) هنگامى كه در مدينه با او بيعت كردند:آنچه مى گويم بر عهده من است و من خود ضامن آن هستم .آن كس كه حوادث عبرت آموز روزگار را به چشم ببيند و از آن پند پذيرد، پرهيزگاريش او را از آلوده شدن به كارهاى شبهه ناك باز مى دارد. بدانيد كه بار ديگر همانند روزگارى كه خداوند، پيامبرتان را مبعوث داشت ، در معرض آزمايش واقع شده ايد.سوگند به كسى كه محمد را به حق فرستاده است ، در غربال آزمايش ، به هم درآميخته و غربال مى شويد تا صالح از فاسد جدا گردد. يا همانند دانه هايى كه در ديگ مى ريزند، تا چون به جوش آيد، زير و زبر شوند. پس ، پست ترين شما بالاترين شما شود و بالاترينتان ، پست ترينتان . واپس ماندگانتان پيش افتند و پيشى گرفتگانتان واپس رانده شوند. به خدا سوگند، كه هيچ سخنى را پنهان نداشته ام و دروغ نگفته ام كه من از چنين مقامى و چنين روزى آگاه شده بودم.7

اسلاید 8: امام علی(ع) و قانون مندی تاریخبدانيد كه خطاكاريها همانند توسنان چموش و سركش اند كه خطاكاران را بر آنها سوار كرده اند. آن اسبان لجام گسيخته به ناگاه مى تازند و سواران خود را به آتش دوزخ سرنگون مى كنند. و بدانيد، كه پرهيزگاريها همانند اسبان رام و نجيب اند كه پرهيزگاران را بر آنها سوار كرده و افسارها به دست سواران داده اند و آن اسبان ، سواران خود را به بهشت داخل مى كنند. حقى است و باطلى . گروهى هواداران حق اند و گروهى پيروان باطل . اگر پيروان باطل سرورى يابند چه شگفت كه از روزگاران ديرين شيوه چنين بوده است و اگر شمار هواداران حق اندك است ، بسا، روزگارى رسد كه افزون گردد، ولى ، كم اتفاق اوفتد كه آنچه پشت كرده ، بار ديگر روى بنمايد. منبع : خطبه 16 ص17 و ر.ک ترجمه و تفسیر نهج البلاغه محمد تقی جعفری ج 3 ص 226 - 2338

اسلاید 9: فلسفه تاریخ، تاریخ نقلی و تاریخ تحلیلی تاریخ نقلی : گزارش یک رویداد تاریخی ( گزارش یک جنگ)تاریخ تحلیلی : بررسی علل وقوع حوادث و شناساندن زمیه ها و علل بروز حوادث یا بررسی جزء تاریخ. ( چرا جنگ ایران و عراق بوجود آمد.)تعریف فلسفه تاریخ :عهده دار بررسی حقیقت وعلت وجودی تکامل تاریخ،کشف سنن حاکم برآنها،تعیین منازل برجسته تاریخ،تبیین روش های پژوهش در تاریخ و نهایتاً با روش های فوق تاریخ کنونی تحت کنترول درآورد. وگذشته را جراغ آینده قرار داد. ص 18 و199

اسلاید 10: نظریه قانون مندی تاریخ از نظر قرآنالف- آیاتی از قرآن که«قانون مندی تاریخ»را بیان می کنند؟1- صحنه ی تاریخ همانند سایر میادین هستی به وسیله سنن و قوانین مربوطه می چرخد 1- آیاتی که از مرگ وزندگی جوامع حکایت می کند . وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لاَيَستَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَيَسْتَقْدِمُونَ 2- آیاتی که فراگیر بودن کیفرنابودی جوامع و امت ها (این جهانی) ، بر اثر طرد پیامبران ، پرده بر می دارد . وَتِلْكَ الْقُرَى‏ أَهْلَكْنَاهُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَجَعَلْنَا لِمَهْلِكِهِم مَوْعِداً کهف 59اين شهرها و آباديهايي است كه ما آنها را هنگامي كه ستم كردند هلك نموديم،و براي هلاكتشان موعدي قرار داديم.(آنها ويرانه هايش را با چشم مي بينند، و عبرت نمي گيرند.)- وَاتَّقُوا فِتْنَةً لاَتُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنكُمْ خَاصَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ انفال25 و از فتنه اي بپرهيزيد كه تنها به ستمكاران شما نمي رسد، ) بلكه همه را فراخواهد گرفت،چرا كه ديگران سكوت اختيار كردند.( و بدانيد خداوند سخت كيفر است!10

اسلاید 11: نظریه قانون مندی تاریخ از نظر قرآن3- ایاتی که بریکسانی واستثناءناپذیری سنت های ملل پیشین دلالت دارد :وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِن قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلَى‏ مَاكُذِّبُوا وَأُوذُوا حَتَّى‏ أَتَاهُمْ نَصْرُنَا وَلاَ مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِ اللّهِ وَلَقَدْ جَاءَكَ مِن نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ(انعام 34)پيش از تو نيز پيامبراني تكذيب شدند، و در برابر تكذيبها، صبر و استقامت كردند، و ( در اين راه، ) آزار ديدند،تا هنگامي كه ياري ما به آنها رسيد. ( تو نيز چنين باش. و اين، يكي از سنتهاي الهي است، ) و هيچ چيزي نميتواند سنن خدا را تغيير دهد، و اخبار پيامبران به تو رسيده است.وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِن جَاءَهُمْ نَذِيرٌ لَّيَكُونُنَّ أَهْدَى‏ مِنْ إِحْدَى‏ الْأُمَمِ فَلَمَّا جَاءَهُمْ نَذِيرٌ مَّا زَادَهُمْ إِلَّا نُفُوراً (فاطر 42)آنان با نهايت تاكيد به خدا سوگند خوردند كه اگر پيامبري انذار كننده به سراغشان آيد، هدايت يافته ترين امتهاخواهند بود، اما چون پيامبري براي آنان آمد، جز فرار و فاصله گرفتن ( از حق ) چيزي بر آنها نيفزود.11

اسلاید 12: نظریه قانون مندی تاریخ از نظر قرآناسْتِكْبَاراً فِي الْأَرْضِ وَمَكْرَ السَّيِّئِ وَلاَ يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلاً وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلاً(فاطر 35 آیه 43)اينها همه بخاطر استكبار در زمين و نيرنگهاي بدشان بود، اما اين نيرنگها تنها دامان صاحبانش را ميگيرد،آيا آنها چيزي جز سنت پيشينيان ) و عذابهاي دردناك آنان ( را انتظار دارند؟!هرگز براي سنت خدا تبديلي نخواهي يافت، و هرگز براي سنت الهي تغييري نمي يابي.4- آیاتی که ارتباط پیوند زیر بنا رو بنا ها ذلِكَ بِأَنَّ اللّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى‏ قَوْمٍ حَتَّى‏ يُغَيِّرُوا مَابِأَنْفُسِهِمْ وَأَنَّ اللّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (انفال53)اين، بخاطر آن است كه خداوند، هيچ نعمتي را كه به گروهي داده، تغيير نميدهد،جز آنكه آنها خودشان را تغيير دهند، و خداوند، شنوا و داناست.12

اسلاید 13: قانون مندی تاریخ (پیوند زیر بنا با روبنا و استثنا نا پذیری قوانین تاریخ )أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّى‏ يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى‏ نَصْرُ اللّهِ أَلاَ إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ(بقره 214)آيا گمان كرديد داخل بهشت ميشويد، بي آنكه حوادثي همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟!همانان كه گرفتاريها و ناراحتيها به آنها رسيد، و آنچنان ناراحت شدندكه پيامبر و افرادي كه با او ايمان آورده بودند گفتند:<پس ياري خدا كي خواهد آمد؟! > ( در اين هنگام، تقاضاي ياري از او كردند، و به آنها گفته شد: ) آگاه باشيد، ياري خدا نزديك است! 5- مبارزه ی پیامبران با رفاه طلبان ناز پرور وَقَالُوا نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوَالاً وَأَوْلاَداً وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ(سبا 34 آيه 35)وگفتند: اموال و اولد ما از همه( بيشتر است)و اين نشانه علاقه خدا به ماست.(، و ما هرگزمجازات نخواهيم شد.6- رابطه ی چیرگی و ستم به نابودی جامعه13

اسلاید 14: نظریه قانون مندی تاریخ از نظر قرآنوَكَمْ أَهْلَكْنَا مِنَ الْقُرُونِ مِن بَعْدِ نُوحٍ وَكَفَى‏ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيراً بَصِيراً (اسرا 17 ایه 17) چه بسيار مردمي كه در قرون بعد از نوح، زندگي مي كردند، ) و طبق همين سنت، ( آنها را هلك كرديم.و كافي است كه پروردگارت از گناهان بندگانش آگاه، و نسبت به آن بيناست.7- ارتباط اجرای اوامر الهی و فراوانی برکات و تولیدوَقَالُوا نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوَالاً وَأَوْلاَداً وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ(سبا 34 آيه 35)وگفتند: اموال و اولد ما(از همه) بيشتر است(و اين نشانه علاقه خدا به ماست.)، و ما هرگزمجازات نخواهيم شد.وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِنَ الْقُرُونِ مِن بَعْدِ نُوحٍ وَكَفَى‏ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيراً بَصِيراً(مائده 5 آیه 66)چه بسيار مردمي كه در قرون بعد از نوح، زندگي ميكردند، ( و طبق همين سنت، ) آنها را هلك كرديم.و كافي است كه پروردگارت از گناهان بندگانش آگاه، و نسبت به آن بيناست.14

اسلاید 15: قرآن وتصادفی نبودن تاریخ8- دسته ای از آیات قرآن علیه نظریه تصادفی دانستن وقایع تاریخی ونیز قضا وقدری بودن آن موضع می گیرد وانسان راتشویق می کند تا با گردش درجهان ومطالعه ی سرگذشت ملتها،رازسعادت وانحطاط را کشف و سازوکارحرکت به سوی آینده راخردمندانه تدبیر وتنظیم کند. وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالاً نُوحِي إِلَيْهِم مِنْ أَهْلِ الْقُرَى‏ أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا أَفَلا تَعْقِلُونَ ( يوسف 12 ايه 109)و ما نفرستاديم پيش از تو، جز مرداني از اهل آباديها كه به آنها وحي ميكرديم.آيا ( مخالفان دعوت تو، ) در زمين سير نكردند تا ببينند عاقبت كساني كه پيش از آنها بودند چه شد؟!و سراي آخرت براي پرهيزگاران بهتر است. آيا فكر نمي كنيد؟!نمونه بدیگر برای بند 8 (سوره فجر 89 آیه 6 تا 14)هَلْ فِي ذلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍآيا در آنچه گفته شد، سوگند مهمي براي صاحب خرد نيست؟!15

اسلاید 16: ذکر نمونه برای بعد 10 أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ : آيا نديدي پروردگارت با قوم <عاد> چه كرد؟!إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ : و با آن شهر < ارم > با عظمت،الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلاَدِ :همان شهريكه مانندش در شهرها آفريده نشده بود!وَثَمُودَ الَّذِينَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ : و قوم < ثمود > كه صخره هاي عظيم را از (كنار)دره مي بريدند (و از آن خانه و كاخ ميساختند).وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادِ : و فرعوني كه قدرتمند و شكنجه گر بود،الَّذِينَ طغَوْا فِي الْبِلاَدِ : همان اقوامي كه در شهر ها طغيان كردند،فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسَادَ : و فساد فراوان در آنها به بار آوردند،فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ : به همين سبب خداوند تازيانه عذاب را بر آنان فرو ريخت!فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ : به همين سبب خداوند تازيانه عذاب را بر آنان فرو ريخت!إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ : بيقين پروردگار تو در كمينگاه )ستمگران( است.16

اسلاید 17: قرآن و تاریخ(نتیحه) آیات ذکر شده وآیات دیگر،نشان می دهند که از نظر قرآن وقتی در هر جا فساد به اوج رسد باید انتظار فاجعه داشت یا وقتی رفاه و فراوانی روزی و امنیت سیاسی،راه به کفران و تضییع نعمت باز کرد باید منتظر تنگی معیشت ونا امنی و ترس بود .؛(ص 23)امام علی(ع) نیز در نهج البلاغه می فرما یند: از سختی ها و تنگی هایی که تبهکاری گذشتگان برای آنان پیش آورد بر حذر باشیدو روز های فراخی وروزهای تنگی زندگی آنان را در نظر آوریدو از سرگذشتی مشابه سرگذشت آنان بهراسید ووقتی به حالات گوناگون آنان می اندیشید،بنگریدکه چه بود بر آنان عزت آورد ودشمنانشان را دور کرد وعافیت را برآنان سایه افکن ساخت...این عامل چیزی جز وحدت نبود . ص21 منبع نهج البلاغه خ 16 ص 2417

اسلاید 18: تقسیم بندی فلسفه تاریخ1- فلسفه نظری تاریخ که ازاز سه گزینه زیر صحبت می کند:الف – تاریخ به کجا میرود (هدف) ب :چگونه می رود. (ساختار حرکت ومحرک) ج- :از چه راهی می رود .2- فلسفه ی علم تاریخ :از موضوعاتی نظیر :روش شناسی پژوهش،تفاوت علم تاریخ با علوم دیگر،عنصر گزینش درتاریخ ،پیش بینی ،دخالت ارزش ها در قضاوت ها ف امکان تجربه در تاریخ پرداخته می شود . ص2518

اسلاید 19: عوامل محرک تاریخ 1- ابن خلدون در تحلیل عامل وعوامل پیدایش تمدن به عصبیت تأکید دارد .2- کنت گوبینو بر نژا د 3- منتسکیو براقلیمٰ 4- کار لایل بر قهرمانان5- مارکس بر اقتصاد6 – فروید بر غریزه ی جنسی7- نیچه بر غریزه ی بر تری جویی8- بیکن بر دانش 9- شهید مطهری فطرت10- محمد تقی جعفری خدا انسان و آنجه برای انسان مفید است و....11- مصباح یزدی : ضمن رد جبر اجتماعی؛ اختیار واراده انسان را از اجزای علت تامه حوادث وتغییرات اچتماعی می داند.ص2512- نظرات دیگری نیز وجود دارد ... .19

اسلاید 20: اهمیت وارزش تاریخ اسلام1- حفظ میراث فرهنگی(آگاهی از تاریخ اسلام در پیروزی انقلاب جهانی اثر بنیادی دارد . تلاش قدرت ها برای تغییر خط ، زبان...)2- گذشته را جراغ آینده قراردادن3- اثبات وحی4- آگاهی از راز توفیق پیامبر اسلام5- اخذ الگو های لازم ازبزرگان اسلام6- شناخت احکام 7- سرنوشت مرد م مسلمان ایران با فرهنگ این آب و خا گره خورده و اینها سبب ماندگاریی ماست پس وظیفه ملی ایجاب می کند از پیشینه خود آگاه باشیم.ص 26سؤال : علت تلاش دولت های استعماری در تغییر زبان ،خطو آداب و رسوم ملل مسلمان چیست؟ ص 2620

اسلاید 21: گونه های مختلف تاریخ نگاریسوال : «علم رجال »و«فنّ جرح و تعدیل» ٰ در تاریخ چگونه بوجود آمد؟ (ص 27) جرح‌ و تعدیل ، شاخه‌ای‌ از علوم‌ حدیث‌ و اصطلاحی‌ در آن‌، ناظر به‌ ارزیابی‌ وثاقت‌ و عدم‌ وثاقت‌ راویان‌ (و به‌ تبع‌ آن‌ پذیرفتن‌ یا نپذیرفتن‌ احادیث‌ آنان‌) و معیارهای‌ آن‌.مبحث‌ جرح‌ و تعدیل‌ از جمله‌ مهم‌ترین‌ انواع‌ علوم‌ حدیث‌ است‌ كه‌ فهم‌ معانی‌ كتاب‌ و سنّت‌، كه‌ به‌ كمك‌ آثار و احادیث‌ صحیح‌ حاصل‌ می‌شود، بدان‌ وابسته‌ دانسته‌ شده‌ است‌، زیرا شناخت‌ آثار و اخبار صحیح‌ و سقیم‌ منوط‌ به‌ شناخت‌ میزان‌ وثاقت‌ راویان‌ احادیث‌ است‌ (رجوع کنید به ابن‌ ابی‌حاتم‌، ج‌ 1، ص‌ 2).سؤال: نقش قصه های ایام و انساب در بود آمدن تاریخ را بیان کنید .چرا تاریخ از معدود دانشهای هماره زننده ی تمدن اسلامی است ؟ ص28 سؤال: موضوعات گوناگون تاریخ نگاری را نام ببرید؟سیره نگاری تک نگاریتاریخ عمومی تقویمیتاریخ نگاری بر اساس نسب شناسیتاریخ نگاری بر اساس سبک خبریتاریخ نگاری محلیتاریخ نگاری فرهنگیسؤال : نظر مؤلف کتاب تاریخ الظنون در باره کتابهای تاریخی مسلمانان چیست ؟ 21

اسلاید 22: از از مورخان معاصر1-سید جعفر مرتضی عاملی ٱثار :الصحیح من سیرة النبی – الحیاة السیاسیهللامام الجوادو...2- سید مرتضی عسکری: از آثار:عالم المدرسین ، عبد الله بن سبا،مأئة وخمسون صحابی...3- سید جعفر شهیدی : آثار : تاریخ تحلیلی اسلام ، زندگانی فاطمه ، زندگانی علی ع 4- محمد ابراهیم آیتی: آثار؛ تاریخ پیامبر اسلام ،اندلس، شهداءالاسلامفی عصرالرسالة... مورخان قدیم اسلامی1- محمد بن اسحاق (سال 51 -124) از آثار: سیرة الرسول2- ابو مخنف ( 90 - 157) از آثار : مقتل الحسین 3- بلاذری (170 تا 180 – 279) از آثار : مقتل الحسین، فتوح البلدان ، انساب الاشراف4- یعقوبی (وفات 284)از آثار:تاریخ یعقوبی 5- طبری (224،225- 310 ) از آثار : الرسل والملوک6- مسعودی (287- 346) از آثار : مروج الذهب7- ابن خلدون (732 - 808)صاحب نظریه دولایه بودن تاریخ(حوادث ظاهری – عوامل پشت پرده) از آثار: العبر 8- سخاوی (831- 903) العلان بالتوبیخ لمن ذم التاریخ10- دیگر ابوعبدالله مسلم بن قتیبه صاحب جامع المعارف است. 11- اعظم مورخان عرب ابن خلکانست.12- ...22

اسلاید 23: آسیب شناسی تاریخ اسلاممهم‌ترین اسباب تحریف تاریخ اسلام عبارت است از:1. فاصلة زمانی میان مورخ و پدیده‌ها2. اختلاف امت و پیدایش فرقه‌ها و در نتیجه انگیزه‌های غیرحق طلبانة برخی مورخان.3. تعصب حاصل از عقاید مذهبی و گرایش‌های نژادپرستانه مورخ که در نوشتن تاریخ تأ‌ثیر دارد.(مطرف ابن مغیره از پدرش نقل می کند ... کتاب م نصیری ص37)4. فشار حاکمان اموی و عباسی در برخی زمان‌ها، چنان بود که هر کس حدیثی دربارة فضیلت علی (ع) و فرزندانش نقل می‌کرد، باشدیدترین شکنجه‌ها روبه‌رومی‌شد.(کشته شدن ابن سکّیت)5. استفاده ی ناروای برخی از دانشمندان اهل کتاب از کم اطلاعی خلفا و اطرافیان آنها: این گروه از عالمان می‌کوشیدند با نقل افسانه‌ها و مطالب بی‌اسا (اسرائیلیات) آیین اسلام را بی‌اعتبار سازند.6. منع تدوین حدیث توسط خلفا7- حكومت‏هاى خودكامه‏اى بوده كه به حكم خودكامگى و داشتن قوه و قدرت، هر چيزى كه به نفعش تمام مى‏شد، اشاعه مى‏داده است.ٰ7- متهم بودن بينندگان و شنوندگان حوادث و مطالب تاريخى، و نيز آن كسانى است كه از ايشان نقل مى‏كنند،ٰ23

اسلاید 24: علل توجه مسلمین به مسئله دانش تاریخ نگاری1- قداست دانش تاریخ و ارزش والای آن در اسلاموَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ إِلَّا رِجَالاً نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَانبیا 21 آیه 72- موضع تصدیقی قرآن به انبیائ پیشین و اصول و مبانی تعلیماتی آنان آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِن رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كَلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلاَئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِن رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ(بقره 285) 3- تشوق قرآن: آيا در زمين گردش نكردند تا ببينند عاقبت كساني كه قبل از آنان بودند چگونه بود؟!آنها نيرومندتر از اينان بودند، و زمين را ) براي زراعت و آبادي ( بيش از اينان دگرگون ساختند آباد كردند،و پيامبرانشان با دليل روشن به سراغشان آمدند ( اما آنها انكار كردند و كيفر خود را ديدند )،خداوند هرگز به آنان ستم نكرد، آنها به خودشان ستم مي كردند.(روم 9) 4- لزوم بهره گیری از سیره ی اولیائ :. (مسلما براي شما در زندگي رسول خدا سرمشق نيكويي بود،براي آنها كه اميد به رحمت خدا و روز رستاخيز دارند و خدا را بسيار ياد ميكنند.احزاب 21)5- ورود ملت های گوناگون جهان به آئین اسلام داد و ستد فرهنگی با ملل دیگر 6- اهتمام فرمانروایان به ماندگاری حکومت خویش و ارائه تصویری مناسب از خود (ص 31)24

اسلاید 25: اصول و قواعد عام تاريخ‌نگاري با تكيه بر ارزش‌هاي اسلاميبرخي از معيارها و ضوابط تاريخ‌نگاري كه سبب توجه و اعتماد بيشتر به اسناد و داده‌هاي تاريخ مي‌شود، عبارتست از:1. توجه به همة علل و عوامل پيشرفت يا انحطاط يك سلسله يا ملت، و اعتماد بر اسناد و مدارك معتبر از زمان شكل‌گيري و پيدايش آن سلسله.2. پرهيز از اظهار نظر دربارة موضوعي قبل از بررسي و تحقيق كامل.3. رعايت عينيت و واقعيت در تحقيق، حفظ امانت و درستي، ترك تعصب در حقايق علمي و ثبت و نقل وقايع، آن گونه كه هست.4. در نظر گرفتن امكانات زمان وقوع حادثه و توجه به آداب، رسوم و سنن جامعة مورد نظر.5. پرهيز از اعتماد همه جانبه و بدون بررسي و تحقيق به نظر نويسندگان گذشته، به ويژه در موضوعاتي كه به طور مستقيم با منافع افراد مرتبط است.6. اهتمام و توجه فوق‌العاده به نقش مردم، زيرا تاريخ شناسنامة ملت‌هاست نه پادشاهان و درباريان. 7- ارئه راه حلپژوهش در تاريخ اسلام آنگاه علمي و گوياي حقيقت است كه شاخص‌هايي چون ، امكان عقلي، استناد معتبر، هماهنگي محتوا و سازگاري با وقايع قطعي تاريخ و قراين خارجي را دارا باشد و مخالف قرآن و روايات معتبر و صحيح نباشد.25

اسلاید 26: معنا وپیشینه شرق شناسیپژوهش دانشمندان غربی در فرهنگ و تمدن مشرق زمین را «شرق شناسی »گویند.چه عاملی سبب رشد رویکرد،شرق شناس غربیان درشرق شد ؟رشدنهضت های اسلامی در شرق اسلامی علیه استعمارنو وقدیم رویکردهای شرق شناسی:1- روی کرد مثبت : که همان تلاش عالمان جهت توسعه روشنگری وشناخت معارف تاریخی بشرواقوام گونا گون است. مانند: آثار جرج جرداق2- رویکرد منفی :این رویکرد شرق شناسی به دنبال هدف های غیر انسانی است .نظیر استعمار ، نژاد پرستی ،و ...مثل کتاب تاریخ اسلام کمبریج. (این کتاب مورد انتقاد پژوهشگر مسیحی مذهب، ادوارد سعید، مقیم آمریکا قرار گرفته است.)26

اسلاید 27: رابطه شرق شناسی با انگیزه های استعماریٰتفسیر متون اسلامی وصوراحکام خود سرانهتحریف نصوص اسلامی(عمدی)برداشت نادرست درموارد تحریف نشدنیایجاد احساس حقارت در مردم مَشرق و جلب آنها به فرهنگ غربی معرفی اسلام به عنوان فرآورده پیشینیان نفی مبانی کلامی و فقهی تشیع و اثبات تأثیرپذیری آن از دین زردشتمنشأ ایرانی دادن به تشیعجنگ طلب معرفی کردن پیامبر10. تقویت عواطفملی گرایانه11. زشت نمایاندن حجاب 12 .تحریف نظر اسلام در باره انسان،آزادی27

اسلاید 28: 28

اسلاید 29: 29قانونمندی تاریخ از منظر قرآن

اسلاید 30: نقشه شبه جزیره عربستان 30

اسلاید 31: 31

اسلاید 32: 32

اسلاید 33: 33جغرافیای جزیره :مرکز و شرق : منطقه ای بلند ، بیابان های وسیع نفود و ربع الخالی .حاکمیت انسان بدوی ، شترنخل . ریگزارجنوب :عربستان خوشبخت ، تمدن های درخشان مانند ( دولتمعین ، حضرموت ) ، قتبان ،سبأ .شهر مأرب ، سد مأرب به سئوالات زیر پاسخ دهید :ـ چهار مورد از تمدن های قبل از اسلام یمن ؟ ـ استرابون ( جهانگرد ) از کدام شهردیدار کرده است ؟ ـ چرا ابرهه به شهر مکه حمله کرد ؟حجاز : شامل شهر های :( مکه . مدینه . طائف. ینبوع . )مناطق فوق کوهستانی ، بیابان های وسیع ، کم آبتا حدودی کم کشاورزی

اسلاید 34: 34وضع سیاسی شبه جزیره :به سئوالات زیر پاسخ دهید :ـ اعراب ساکن جزیره العرب به چند دسته تقسیم می شوند ؟ و پیامبرا عظم اسلام ازکدام یک می باشد ؟ـ 1 : عرب بائده ( روستا نشین ) ، نابود شده2 : عاربه ( شهر نشین ) از جمله اوس و خزرج همان اعراب قحطانی فرزندان یعرب ابن قحطان3 : مستعربه ( عدنانیان ) فرزندان اسماعیل ( قریش از این دسته )

اسلاید 35: 35نظام اجتماعی : پیرو نظام قبیله ، که دارای سه رکن نَسَب ، حسب ، عصب .بر اساس اولی و دومی افراد قبیله دارای شناسنامه ی قبیله ای و از فضایل قبیله آگاه باشند و بر اساس سومی همه در ساختار قبیله محو بوده اند . صفحه ی 50سئوال : جنگ های اعراب بر چه اساسی بوجود می آمدند ؟ و این جنگ ها چه نامیده می- شدند ؟ چرا در شبه جزیره تمدن دیده نمی شود ؟ص 50بر اساس عصبیت قبیلگی ، ایام عرب ، به دلیل جنگ های طولانی فرهنگ و آداب و رسوم :ٰسئوال : آیا فرهنگ مردم شبه جزیره دارای خصلت های پسندیده بود ؟ اگر آری چرا این خصایص جهت دار نبودند ؟سئوال : ویژگی های فرهنگ مردم شبه جزیره را بیان کنید . ( هشت مورد ) رجوع کنید به صفحه های 50 و 51توضیح بیشتر در اسلاید بعد

اسلاید 36: نظر خاورشناس فرانسوی(رژیس بلاشر)خاورشناس فرانسوی ، رژیس بلاشر، در تاریخ ادبیات عرب بر اساس یافته های پیشین به صورت بندی روان شناسی شخصیت عرب بدوی پرداخته و ویژگیهای فردی و اجتماعی عرب جاهلی را چنین برشمرده است : خوگرفتن با خشونت از کودکی که در کنار تنگدستی و محرومیت او را تندخو، مغرور، زودخشم و ستیزگر می کرد؛ حس شرف و ناموس که در واقع مظهر توجه وی به نیکنامی بود؛ بلندپروازی ؛ انتقام جویی (ثار) که هم با جنبه های فردی و هم با جنبه های اجتماعی و دینی مرتبط بود؛ رجزخوانی که جلوة بیرونی و هنری صفات یاد شده بود و معمولاً در جنگ مجال بروز می یافت ؛ و قمار و باده نوشی که نشان دهندة نیاز عرب بدوی به خودنمایی و نمایش ثروت و بی اعتنایی در صرف آن بود ( رجوع کنید به بلاشر، ج 1، ص 23ـ 28). بلاشر (ج 1، ص 30)، پس از بیان این خصوصیات و ضمن تأیید نظریة گولدتسیهر، می گوید که تمام این جلوه های روانی مجموعه ای را تشکیل می داد که اسلام آن را جاهلیت نامید.منبع : http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=444336

اسلاید 37: 37زنان و نظام خانواده : 1 : کالا انگاری زن ( فروش ، کشتن ، آزار ، نا اختیاری )2 : چند همسری برای مرد 3 : رواج انواع ازدواج ها ( مثل صداق ، متعه ، اماء : (پیوند با کنیزان بدون رسومات) ، مقت : ازدواج پسر بزرگ با . . . ، شغار : تعویض خواهر ، رهط : نکاح دسته جمعی ، اختین : دو خواهری ، رجوع کنید به پاورقی صفحه ی 52 )4 : زنده به گور کردن دختران سئوال : با چه شواهدی را می توان به پایین بودن ارزش اجتماعی زنان در عربستان استدلال کرد ؟

اسلاید 38: 38وضعیت اقتصادی :1 : مبادله ی سنگ های قیمتی2 : دامداری3 : گردشگری4 : اقتصاد کاذبوضعیت دینی : 1 : بت پرستی ( صنم و وثن ) انواع بتهای قبیله ای مانند ودّ ، یغوث ، یعوق و نسر ـ مهمترین بت هایی که مردم مرکز عربستان آنها را زیارت می کردند : لات ( شمس و مادر خدایان ) ، منات ( خدای سرنوشت ) ، عزا ( زهره ) ، هبل ( شکل انسان )2 : انواع مذاهب در عربستان : مسیحی ، یهودی ، حنیفی ، مانوی ، مزدکی و . . .

اسلاید 39: 39

اسلاید 40: 40

اسلاید 41: 41

اسلاید 42: نظر قرآن در قرآن کریم چهار مصداق روشن برای جاهلیت بیان شده است :1 - پیروی از حکم وحکومت ناحق ، رفتار خلاف قانون الهی ... روی گردانی از دستورات الهی ... . : أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ حُكْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ آيا آنها حكم جاهليت را ) از تو ( ميخواهند؟!و چه كسي بهتر از خدا، براي قومي كه اهل يقين هستند، حكم مي كند؟! س5 آیه 50 2 - بی توجهی به وعده و وعیدهای خداوند و بد اندیشی در باره افعال الهی ... که در باره گروهی ا یاران پیامبر که با اکراه و نفاق در غزوه احد شرکت کرده بودند. يَظُنُّونَ بِاللّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَل لَنَا مِنَ الأَمْرِ مِنْ شَي‏ءٍ قُلْ إِنَّ الأَمْرَ كُلَّهُ لِلّهِ... (آنها گمانه اي نادرستي همچون گمانه اي دوران جاهليت درباره خدا داشتند،و مي گفتند: آيا چيزي از پيروزي نصيب ما مي شود؟! بگو: همه كارها ( و پيروزيها ) به دست خداست. 3 : بی پروایی و خود نمایی زنان در جامعه ... وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى‏ وَأَقِمْنَ الصَّلاَةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً (دلیل عصمت اهل بیت از نظر قرآن). س احزاب 33 آیه 33 و در خانه هاي خود بمانيد، و همچون دوران جاهليت نخستين ) در ميان مردم ( ظاهر نشويد،و نماز را برپا داريد، و زكات را بپردازيد، و خدا و رسولش را اطاعت كنيد،خداوند فقط ميخواهد پليدي و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاما شما را پاك سازد.42

اسلاید 43: ادامه ی نظر قرآن4 : تأکید برخواسته های نابجا ،تعصب دراگاهی های ناچیز وجانبداری بی دلیل ازعقاید ناچیز إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى‏ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوَى‏ وَكَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَأَهْلَهَا وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَلِيماً (. فتح 48 آیه 26) (به خاطر بياوريد) هنگامي را كه كافران در دلهاي خود خشم و نخوت جاهليت داشتند، و (در مقابل،) خداوندآرامش و سكينه خود را بر فرستاده خويش و مومنان نازل فرمود و آنها را به حقيقت تقوا ملزم ساخت،و آنان از هر كس شايسته تر و اهل آن بودند، و خداوند به همه چيز داناستموارد دیگر : - عقاید و اخلاق ناپسند مانند خوردن مردار ، گوشت خوک ، خون ، حیوان درنده،پرستش بت برای نزدیکی به خداوند ، پرستش فرشتگان بعنوان دختران خداوند برای بدست آوردن شفاعت ...،اعتقاد به حیات مادی محض ؛ ونیز قربان برای غیر خدا؛ همه احکامی است که در جاهلیت روا بوده است.1ص 6143

اسلاید 44: نظر نهج البلا غه در باره ی جاهلیت1 : لجاجت در برابر حق و پیروی از ستمگران ، «میوه دنیای آنروز فتنه و آشوب وغذایش مردار بود. در درون وحشت ودر بیرون شمشیر حکومت می کرد .» نهج خط 89 2 :ترک خرد ،اندیشه و دین فهمی 3 : نبود هدایت4 : تعصبات بیجا وشیطانی 5 :حاکمیت نیرنگ و جنگ 6 :سطحی نگری دردین وخدا 7: فرهنگ منحط و ترویج کار های خلاف8 : و ... را می توان از نماد های جاهلیّت نام برد. نهج خطبه 166و 192 سؤال : تفاوت آن روز با امروز چیست ؟44

اسلاید 45: ایران و روم در آستانه ظهور اسلام: 1 : وضع دولت روم :حکومت استبدادی ، 591میلادی خسرو پرویز خود را قرین آفتاب 2 : نارضایتی مردم . 3: جنگ قدرت . 4 : تجمل گرایی 5 : تبعیض در بهره مندی از مزایای اجتماعی ( داستان مرد کفش گر از زبان حکیم فردوسی) 6: وجود ادیانی مانند{ زردشتی (آمیخته به خرافات) که دین رسمی کشور بود ، این دین از یک ثنویت رنج می برد ) ، یهودی ، مسیحی ، مانوی ، صائبی (پیروان پیامبر یحیی ) ، مزدکی و . . .} : نظام خانوادگی : مرد سالاری ، تعدّد همسران ،، ازدواج با محارم در طبقه ی حاکم، کالا انگاری...و وضع دولت روم : نیز همانند دولت ایران ازبیماری های اجتماعی در رنج و عذاب بود. چنانکه در عصر چهل ساله یوستییانوس می توان از استبداد، عادلانه تقسیم نشدن مزیت های اجتماعی ، بلوا های تصنّعی ..نزاعات فکری (آریوس وآتاناسیوس )...را نام برد .آسیب های فوق و امثال آنها ، ،مردم را به ستوه آورده بود و آماده ی تحولی همه جانبه ساخته بود بدین ترتیب تراکم رو به انفجار بود . صص 64 . 65 . 66می دید .45

اسلاید 46: وضع اجتماعی جهان در آستانه بعثت از دیدگاه علی (ع)س: امام علی (ع) در خطبه ی 191 نهج البلاغه وضع آستانه ی بعثت را چگونه توصیف می نماید ؟ ص 69 ( گواهى مى‏دهم كه محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بنده و فرستاده اوست، هنگامى او را مبعوث فرمود كه مردم در گرداب جهالت فرو رفته بودند، و در حيرت و سرگردانى به سر مى‏بردند، هلاكت آنان را مهار كرده و به سوى خود مى‏كشيد، و گمراهى بر جان و دلشان قفل زده بود.) وهمچنین در خطبه 196 آورده اند : خداوند هنگامى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را مبعوث فرمود كه نشانه‏اى از دين الهى بر پا، و نه چراغ هدايتى روشن، و نه راه حقّى آشكار بود. اى بندگان خدا شما را به ترس از خدا سفارش مى‏كنم، و از دنياپرستى شما را مى‏ترسانم، زيرا دنيا خانه‏اى ناپايدار و جايگاه سختى و مشكلات است.ساكنان دنيا در حال كوچ كردن، و اقامت گزيدگانش به جدايى محكومند. مردم را چونان كشتى طوفان زده در دل درياها مى‏لرزاند، برخى از آنان در دل آب مرده، و برخى ديگر بر روى امواج جان سالم به در برده، و بادها با وزيدن آنها را به اين سو و آن سو مى‏كشاند، و هر جا كه خواهد مى‏برد. پس آن را كه در آب مى‏ميرد نمى‏توان گرفت، و آن كه رها شده نيز به سوى مرگ مى‏رود. اى بندگان خدا، هم اكنون عمل كنيد، كه زبانها آزاد، و بدن‏ها سالم، و اعضاء و جوارح آماده‏اند، و راه بازگشت فراهم، و فرصت زياد است، پيش از آن كه وقت از دست برود، و مرگ فرا رسد، پس فرارسيدن مرگ را حتمى بشماريد، و در انتظار آمدنش به سر نبريد. منبع : نهج البلاغه دشتی ص 413و 41446

اسلاید 47: ریشه ی سکولاریسم س :ریشه ی سکولاریسم و کنار زدن دین از جامعه را ریشه یابی بکنید .س: ویل دورانت مورخ و نویسنده ی تاریخ تمدن درباره ی انحطاط روم شرقی در طی قرون وسطی چه می گوید ؟صبزرگترين مورخان عقيده دارند كه علت اصلي سقوط روم مسيحيت بود. او و پيروانش چنين دليل مي‌آوردند كه در واقع اين مذهب كيش قديم را، كه به روح رومي خصلت اخلاقي و به دولت روم ثبات بخشيده بود، از ميان برد. مسيحيت به فرهنگ كلاسيك، به علم،‌ به فلسفه، به ادبيات و هنر اعلان جنگ داده بود. مسيحيت نوعي رازوري شرقي سست كننده را جلد 3 ص778 وارد رواقي‌گري واقعپردازانة زندگي رومي كرده بود، فكر افراد را از وظايف اين جهاني معطوف آمادگي تسليم طلبانه براي يك فاجعة كيهاني ساخته بود، و آنان را واداشته بود تا به جاي آنكه در جستجوي سعادت جمعي از طريق فداكاري در راه كشور باشند،‌ به دنبال سعادت فردي از طريق زهد و عبادت بروند. مسيحيت وحدت امپراطوري را در هم شكسته بود، در حالي كه امپراطوران نظامي براي حفظ اين وحدت مبارزه مي‌كردند؛ آيين مسيح پيروان خود را از به عهده گرفتن شغلهاي رسمي يا رفتن به خدمت نظام منع كرده بود؛ اصول اخلاقي مبني بر عدم مقاومت و صلحدوستي را موعظه كرده بود و حال آنكه نجات امپراطوري در گرو شور و شوق و ارادة به جنگ بود. پيروزي مسيح مرگ روم به شمار مي‌رفت.جلد 3 تاریخ تمدن ویل دوران3 ص 78947

اسلاید 48: وضعيت حقوق زنان و نظام خانواده در سه جامعه ايران دوره ساساني،امپراطوري روم و جزيرة-12 وضعيت حقوق زنان و نظام خانواده در سه جامعه ايران دوره ساساني،امپراطوري روم و جزيرةالعرب را مقايسه و ارزيابي كنيد.در خانواده ايراني دوره ساساني ، مرد رياست مطلق داشت، از نظر تعداد همسر محدوديتي نداشت. ازدواج با محارم رواج داشت. زن از شخصيت حقوقي بي بهره بود و به عنوان شي ء از آن ديگران به حساب مي آمد. پدر مي توانست كودكانش را از خود براند يا به ديگران بفروشد. شوهر مي توانست همسرش را كه در انجام وظايفش كوتاهي كرده به مرد ديگري بسپارد تا از خدماتش بهره گيرد. در روم نيز مانند ايران زنان از حقوق بهره اينداشتند و ازدواج با محارم اشكالي نداشته است. مردم به چهار طبقه اشراف ، شواليه ،بردگان وطبقه متوسطتقسيم مي شوند و هر كس در هر درجه از شايستگي يا بي لياقتي از مزاياي مخصوص طبقه خود بهره مند مي شد. در جزيرة العرب وضع بدتر بود.مرد از حق فروش، قتل، ضرب و شتم زن برخوردار بود و سرنوشت او مقهور اراده مرد بود. . زن در پذيرش و عدم پذيرش شريك زندگي اختياري نداشت، امنيت حقوقي و خانوادگي نداشت و مرد مي توانست ده زن اختيار كند. زن را ننگ مي شمردند و دختران را زنده به گور مي كردند وازدواج زناشويي ها مانند اماء، مبادله و استبضاع نظام خانواده را متزلزل و شان زن را در حد جانوران پايين مي آورد.ٰ48

اسلاید 49: موقعيت دين و مذهب را در سه جامعه ياد شده بيان نماييد.موقعيت دين و مذهب را در سه جامعه ياد شده بيان نماييد.هنگام ظهور اسلام ، ادياني مانند زرتشتي ، يهودي ،مسيحي، مانوي ،صائبي و مزدكي در ايران رواج داشت. دين رسمي ، كه از سوي شاهان ساساني مورد حمايت قرار مي گرفت، آيين زرتشت بود.ويژگي اصلي و بدون ترديداين دين در زمان ساسانيان اعتقاد به يك ثنويت جهاني ( اهورا مزدا و اهريمن ) بود. خورشيد ، ماه ، ستارگا آتش ،باد ، كوهها و ارواح مقدس را در گذشته مي پرستيدند و اينكه آفتاب در تعليمات زرتشت موجودي مقدس بود.فرزند اهورا مزدا شناخته مي شد و مقام يافته بود و مورد پرستش قرار گرفت. در امپراتوري رومشرقي ، مسيحيت دين رسمي بود. قسطنطين به سبب رويايي فرمان مسيحيت را اعلام كرد و از آن پس مشكلات داخلي مسيحيت به وجود آمد. روح القدس وارد مسيحيت شد ، تثليث به رسميت شناخته شد و افكارواقعي مسيح نابود شد. دين گريزي از آن به بعد استوار شد. شكل دين در بسياري از ابعاد تغيير كرد. مردم حق مراجعه مستقيمبه انجيل را از دست دادند و در بسياري از كارها به كشيش نيازمند شدند. در جزيرة العرب عنصر واقعي دين قبايل عرب جاهلي شرك و بت پرستي و به تعبيري آميزه اي از تعدد خدايان و طبيعت پرستي بود. اعتقاد به جن ارواح ،پرستش ماه و ستارگان وجود داشت. مسيحيت و دين يهود در نقاطيمانند نجران و يثرب گسترش داشت و در مناطقي مانند حيره كيش زرتشتي مورد توجه بود.ٰ49

اسلاید 50: نقطه يا نقاط مشترك انحراف و انحطاط در قدیم و جدیدنقطه يا نقاط مشترك انحراف و انحطاط در دو امپراطوري روم و ايران رابرشماريد؟انحراف در همه بخش ها وجود داسته است،شاهان خود را خدا مي دانستند.تراكم رو به انفجار تضاد هاي طبقاتي،تمركز قدرت و ثروت، انحراف هاي اخلاقي ، فحشاي سراسري باعث انحراف و انحطاط دو امپراطوري روم و ايران شد.عصبيت موجود در ارتباط با احزاب در سطح جهان را با عصبيت قبيله اي مقايسه كنيد.در قبيله هاي عرب سه ركن وجود داشته : نسب، حسب وعصب كه بر اساس نسب و حب ،تمام افراد بايد ازشناسنامه و فضايل ومفاخر قبيله آگاه باشند و بر اساس عصب و عرق قبيله اي همه در ساختار قبيله محو بودند، به گونه اي كه همه پيوند ها و روابط براي حفظ وحدت دم و وحدت لحم قبيله قرباني مي شد.اين عصبيت براي اعضاي قبيله محدوديت و براي رهبر آنها نوعي استبداد مطلق پديد مي آورد.اين عصبيت باعث جنگ خونين قبيله اي مي شد و يا جنگ بين عرب و غير عرب راه مي افتاد. در حال حاضر نيز تعصب و نزاد پرستي در بين50

اسلاید 51: 51

اسلاید 52: 52

اسلاید 53: 53فصل سوم تاریخ پیامبر( ولادت ، بعثت و دعوت )

اسلاید 54: 54کودکی ونوجوانی: تولد : هفدهمین روز ربیع الاول سال 570 میلادی (عام الفیل)سؤال : زندگی پیامبر را از کودکی تا بعثت را برر سی کنید ؟سؤال : محمد f را ، معرفی یا نسب شناسی کنید ؟

اسلاید 55: چند سؤالس : چرا محمد را پس از تولد به بادیه فرستادند ؟ص 71س : نقش عبدالمطلب ، ابوطالب و فاطمه ( زن ابی طالب ) رادر زندگی پیامبر، بنویسید. س : نقش عبدالمطلب ، ابوطالب و فاطمه ( زن ابیطالب ) رادر زندگی پیامبر، بنویسید .ص72 و73 چرا محمدجذب فرهنگ ناسالم جامعه ی خود در دوره ی نوجوانی و جوانی نشد ؟ تجزیه و تحلیل بکنید . ص 72ج : بزرگواری شخصیت ابوطالب بستر کامل آسمانی محمد شد .55

اسلاید 56: امین،حلف الفضول،حجر الاسود وتحنّث 1- امین : به فردی امانتدار ، راستگو ،با وقار، خوش خلق ، کریم و شرافتمند گغته می شود؛ حوادث سالهای نوجوانی و جوانی سبب شد او را لقب امین دهند . مانند عدم حضور در آداب و رسوم جاهلی مثل قمار ، شراب ، مجالس خوشگذرانی و ....(73)2- حلف الفضول : (ص74)در گذشته میان جرحمی ها پیمانی وجود داشت و اساس آن دفاع از حقوق افتادگان بود ،بنیان گذاران پیمان کسانی بودند که نام های همه از ماده ی فضل مشتق بوده است . فضل ابن فضاله ، فضل ابن حارث ، فضل ابن وداعه ، به این جهت این پیمان را پیمان فضول گویند . محمد 20 سال بیش از بعثت وارد این پیمان شد . ادامه ی داستان را به کتاب فروغ ابدیّت ، سبحانی ، جعفر ، صص 151 . 152 ر.ک . 3 - حجر الاسود :در 25 سالگی در رویداد تعمیر کعبه در میان مردمی متعصب با خردمندگی داوری کرد و ضمن احترام به همه ی قبایلحجر الاسود را به جای خود بازگرداند. تاریخ یعقوبی، ج1، ص 373پاورقی ص744- تحنّث : یعنی گرایش به خلوت و انزوا در پیامبر فزونی یافت ، هر روز که می گذشت ناسازگاری محیط و فاصله ی روحی اش با مردم بیشتر می شد و خلوت و اندیشه به شکلی اسرار آمیز زندگی اش را فرا گرفت ، لذا در طول سال بارها به کوهای اطراف مکه و غار حرا می شتافت این امر در ماه رمضان به اوج می رسید ، کسی چه داند که پیامبر در این دوران به چه می اندیشید ، در هر صورت نجات جامعه از اسارت شرک ، آرمان آن جناب، در ایام تحنّث بود . 56

اسلاید 57: 57

اسلاید 58: س : در خصوص ازدواج خدیجه با محمد به سئوالات زیر پاسخ دهید :1- علت تأخیر در ازدواج؟ 2: حل این مشکل؟ 3- :عکس العمل خدیجه؟ج1 : احتمالاً مشکل کمبود دستمایه ی زندگی. ج2 : هوشمندی خدیجه در تقبل هزینه ی ازدواج. ج3 : پیامبر اسلام بیش از 25 سال از عمر خود را با خدیجه که ملکه ی قریش بود سپری کرد ، خدیجه خود را کنیز محمد می خواند . . .. رفتار آن حضرت در جلب رضایت خدیجه و بخشیدن اموالش به تهی دستان ، بی توجهی به ثروت اندوزی ، آزاد کردن زید ابن حارثه از قید بردگی و ارج نهادن به او مشعلی بود که به زودی خدیجه را از دهلیز وجود محمد عبور داد . و به روشنایی خیره کننده قلبش رساند . از این پس خدیجه دیگر تنها بانوی خانه ی محمد نبود بلکه همراز ، همدم ، همدل و رفیق راهش به شمار می آمد . با او خدایش را می یافت و با رنج ، صداقت و پاکدلی اش را و در قالب این رنج ها بود که مقامی بالاتر از مریم و زنان برجسته ی تاریخ یافت . ٰ58

اسلاید 59: آغاز رسالتج : 27 رجب در حالی که محمد عالی ترین مراحل کمال انسانی و عقلانی را در 40 سالگی پشت سر می گذاشت ، در نیمه شبی که آرامشی روحانی وجودش را فرا گرفته بود و جهان طبیعت نیز همراه او دست نیاز به سوی خالق یکتا گشوده بود ، صحیفه ای نورانی در مقابل روح پاک و چشمان او گشوده شد . محتوای آن فرمان رسالت بود و با امر به خواندن ، بدو ابلاغ می شد . امین وحی او را ندا می داد : بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ . اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ (1) خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ (2) اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ (3) الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ(4) .پس از آنکه صدای جبرئیل در جانش طنین انداخت و به او گفت: که چگونه انسان به امر خداوند از کوچکترین ذرّات ،پا به عالم وجود گذاشته و با دانشی که خداوند به واسطه ی قلم به او کرامت فرموده به منزلتی والا رسیده است ... . ص 76 ر.ش 59

اسلاید 60: در چگونگی نزول وحی برای پیامر اسلام ( افسانه اولین وحی) چرا این افسانه در ست نمی باشد :1- تولد روایت کننده در سال چهارم بعثت می باشد ، به نظر نمی آید که خود از پیامبر شنیده باشد .(ص78) 2- ... خدا و فرشته وحی می دانستند که پیامبر قدرت خواندن نداشته است ...تکان پیامبر از سوی فرشته وحی برای یاد گیری امری غیر قبول است چون تعلیم امر ذهنی است ... و از طرف دیگر اراده خدا کافی بود ..4- باتوجه به آمادگی پیامر در در یافت وحی غافلگیر شدن او معنی ندارد .5- چگونه ممکن است اطلاعات بانو خدیجه بیشتر از پیامبر باشد وبا مشاهده ترس و لرز حضرت اورا دلداری دهد .6- چگونه ممکن است پیامبر برای هدایت مردم مبعوث شده باشد و خود نداند ... و پیک الهی را نشناسد ...ونیازمند تأیید پیر مردی نابینای مسیحی باشد .7- این تردید ها با آیات قرآن نمی سازد : مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى‏(نجم 53 آیه 11) 8- در کیفیت نزول آیات قرآن فرشته وحی با کسی در گیر نمی شود . 9- این گزارش با گزارشات نظیر جابر بن عبدلله ، عبدالله بن عباس ،عمروبن شرحبیلو ... ساز گاری ندارد 60

اسلاید 61: س : نخستین ایمان آورندگان : 1 : خدیجه (ع)2 : علی (ع)3 : زید ابن حارثه 4 : زینب ، رقیه و امّ کلثوم ( دختران پیامبر )5 : ابوبکر ، بلال ، یاسر ، سمیّه ، مقداد ، ابوذر ، زبیر ابن عوام ، عثمان ، طلحه ، ابن عوف ، مصعب ابن عمیر و سعد ابن وقّاصمنابع : 1 : سیره النبویه ، ج 1 ، ص 269 تا 281 . 2 : مروج الذهب ، ج 2 ، ص 283 . 3 : تاریخ طبری ، ج 2 ، ص 315 . و 61

اسلاید 62: س : با توجه به شروع دعوت اسلامی توسط پیامبربه سئوالات زیرپاسخ دهید :1 : مراحل دعوت را شرح دهید ؟ج : الف : مرحله ی پنهانی و علت آن نبودن زمینه برای دعوت در میان مردم ، تربیت هسته ی اصلی تبلیغ ، ایجاد زمینه برای اعلام آشکار ؛ در این مدت قریش از ادعای پیامبر خبر داشت و وقتی او را در معابر می دیدند ، می گفتند جوان عبد المطلب از آسمان سخن می گوید . ولی از محتوای دعوت پیامبر خبر چندانی نداشتندوبه همین دلیل واکنشی نسبت به آن حضرت نشان نمی دادند . ص 8022 : چرا دعوت مرحله ی اول پنهانی بود ؟ ، چرا مشرکان مزاحم او نمی شدند ؟ و مدت دعوت فوق چند سال بود ؟ ب : دعوت آشکار مرحله ی دوم دعوت ، دو مرحله ای بود : ابتدا دعوت از خویشاوندان و در دو نوبت صورت پذیرفت ، نوبت اول را ابولهب نا سپاسی کرد و در نوبت دوم رسول خدا (ص) فرمودند : فرزندان عبد المطلب به خدا سوگند در میان عرب کسی را62

اسلاید 63: در خواست کمک از قریشنمی شناسم ارمغانی بهتر و برتر از ارمغان من، برای شما آورده باشد . . .کدامیک از شما من را در این امر یاری می کنیدتا برادر، وصی و جانشین من باشد. (ص 82) جز علی (ع) کسی به پیامبر پاسخ مثبت نداد و پیامبر سه بار سخن خود را تکرار کرد و در هر سه، همه ی سرهای میهمانان پایین بود جز علی (ع) ، و رسول خدا به علی اشاره کرد و فرمود : این برادر ، وصیّ و جانشین من در میان شماست . ( منابع : 1 : تاریخ طبری ، ج 2 ، ص 62 . 2 : الکامل فی التاریخ ، ج 2 ، ص 40 . 3 : مسند احمد ، ج 1 ، ص 111 . 4 : شرح نهج ... الحدید ، ج 1 ، ص 111 . 5 : الغدیر ، ج 2 ، 278 ) س :از نظر عقلی دعوت از خویشاوندان را چگونه می توان تحلیل کرد ؟ ص 83مرحله ی دوم دعوت آشکار یا دعوت عمومی : پس از آنکه فرشته ی وحی فرمان هدایت عمومی « فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ »(حجر آ 94)را به وی ابلاغ کرد ، طنین « یا صباحاه » در کوه صفا پیچید ، پس از آن پیامبر رسالت خود را اعلام نمود ، ابولهب او را انکار کرد ( نزول سوره ی مسد ) .63

اسلاید 64: عکس العمل قریش در برابر دعوت64س : بیان اصول بنیادین و منطقی اسلام ، اندیشه ی مردم رابه چه عکس العملی واداشت ؟ ج : الف : عده ای را به تفکر واداشت ، ب : عده ای نیز برآشفتند . س : گروه های آشفته شامل چه کسانی بودند ؟ ج : 1 ـ آنها که کورکورانه از نیاکان اطاعت می کردند .« وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَلاَ يَهْتَدُونَ » ( بقره آیه ی 170) 2 ـ آنان که دل به دنیا و خوشی های آن سپرده و تنها به منافع خویش فکر می کردند .« الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَهْواً وَلَعِباً وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنْسَاهُمْ كَمَا نَسَوا لِقَاءَ يَوْمِهِمْ هذَا وَمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ » ( اعراب آیه ی 51 )

اسلاید 65: عکس العمل قریش در برابر دعوت3 ـ افرادی که خود را برتر دانسته ، طبقات پایین اجتماع را بی مقدار .« وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْراً مَا سَبَقُونَا إِلَيْهِ وَإِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هذَا إِفْكٌ قَدِيمٌ » ( احقاف آیه ی 11 )4 ـ آنان که اعتقاد به جبر را دستمایه ی کار خود قرار داده بودند .« وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا عَبَدْنَا مِن دُونِهِ مِن شَيْ‏ءٍ نَحْنُ وَلاَ آبَاؤُنَا وَلاَ حَرَّمْنَا مِن دُونِهِ مِن شَي‏ءٍ كَذلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلاَغُ الْمُبِينُ » ( نحل آیه ی 35 )مشركان گفتند: اگر خدا ميخواست، نه ما و نه پدران ما، غير او را پرستش نميكرديم،و چيزي را بدون اجازه او حرام نميساختيم. (آري، كساني كه پيش از ايشان بودند نيز همين كارها را انجام دادند،ولي آيا پيامبران وظيفه اي جز ابلغ آشكار دارند؟!5 ـ گروهی که بر اثر رذایل اخلاقی نمی توانستند موقعیت ارزشی پیامبر و خاندان وی را بپذیرند .6 ـ آنان که لجاجت و تعصب بیجا ، شخصیت انسانی شان را مسخ کرده . نه تنها خود نمی اندیشیدند بلکه بیداری سایر انسان ها را نیز نمی خواستند .65

اسلاید 66: تحلیل جامعه ی چهار نفری صدر اسلام ج : خدیجه ، علی و زید سه یار پیامبر بودند ، شکل گیری این جامعه مخالف ارزش های حاکم در آن رمان بود : 1 : ایمان آوردن یک زن ارزش تک بعدی مرد سالاری را، نفی می کند .2 : ایمان آوردن علی (ع) ده ساله ارزش سالخوردگی را، نفی می کند .3 : ایمان زید و عضویت او در این جامعه بیانگر نفی برده داری است ( سئوال کلیدی ) در جامعه ی جاهلی عربستان اصالت و برتری به چند اصل استوار بود ؟ ج : مرد بودن ، داشتن سن بالا ، آزاد بودن ( برده نبودن )66

اسلاید 67: : علل مخالفت با اسلام س : علل مخالفت با اسلام :1) مهمترین علت هم جهت نبودن اسلام با فرهنگ حاکم (شرک) 2) ایمان به پیامر سبب فروپاشی نظام قبیلگی بود .جهت گیری قرآن برتوزیع برابر مزایای اجتماعی. تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ - مَا أَغْنَى‏ عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ هرگز مال و ثروتش و آنچه را به دست آورد به حالش سودي نبخشيد.4) رقابت سیاسی بنی هاشم با بنی امیه.5) بشر بودن پیامبر وَقَالُوا مَالِ هذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلاَ أُنزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيراًو گفتند: چرا اين پيامبر غذا مي خورد و در بازارها راه مي رود؟! ) نه سنت فرشتگان را دارد ونه روش شاهان را! (چرا فرشته اي بر او نازل نشده كه همراه وي مردم را انذار كند ) گواه صدق دعوي او باشد6) گرایش طبقات پائین به پیامبر 67

اسلاید 68: اقدامات مشرکان :الف : شگردهای مسالمت آمیز (گفتگو) :1 ) سیاست های مسالمت آمیز : سران مشرکان برای ممانعت از فعالیت های رسول خدا ، پیش ابوطالب شتافتند و اقناع شده برگشتند .2) در بار دوم : عتبه ابن ربیعه را پیش ابوطالب ، برای جلو گیری از فعالیت های محمد (ص) فرستادند .عتبه خطاب به ابوطالب گفت :پیش از این ،از تو خواستیم کردار برادرزاده ات زیر نظر بگیری و تو به درخواستهای ما توجه نکردی . اکنون اعلام می کنیم[ انتقادات او قابل تحمل نیست ] .... وگر نه با او و تو پیکار خواهیم کرد ، تا یکی از دو گروه از میان برود .( السیره النبویه ج1 ص 322 ) پاسخ رو درو : سخنی به بلندای تاریخآیا این سخن را به یاد دارید؟68

اسلاید 69: پاسخ رو درو : سخنی به بلندای تاریخبه خدا سوگند ، اگر خورشید را در دست راست و ماه را در دست چپم قرار دهند و بخواهند من از پیگیری هدفم ، که همان تبلیغ آیین اسلام است ، دست بردارم ، هرگز چنین نخواهم کرد ، تا آنکه خداوند آن را پیروز گرداند یا در این راه کشته شوم . منبع : السیره النبویه ، ج 1 ، ص 32269

اسلاید 70: به خدا سوگند ، اگر خورشید را در دست راست و ماه را در دست چپم قرار دهند و بخواهند من از پیگیری هدفم ، که همان تبلیغ آیین اسلام است ، دست بردارم ، هرگز چنین نخواهم کرد ، تا آنکه خداوند آن را پیروز گرداند یا در این راه کشته شوم . منبع : السیره النبویه ، ج 1 ، ص 32270

اسلاید 71: 71

اسلاید 72: س : پس ازپاسخ رودر رو ، عکسل العمل هاشمیان و مطلبیان چه بود؟ج : پس از این رویداد ابوطالب ضمن اعلام آمادگی خود برای دفاع نظامی از پیامبر همه ی هاشمیان و مطلبیان را به حمایت از پیامبر دعوت کرد جز ابولهب همه پذیرفتند . منبع : الکامل ، ج 2 ، ص6372

اسلاید 73: 3) نیرنگ های مردم فریب یا دیپلماسیـ دیپلماسی مجموعه ی فعالیت هایی است که با هدف ایجاد رابطه ی مسالمت آمیزمیان جوامع از طریق « اقناع » ، « پیشنهاد پاداش » و تهدید به مجازات، صورت می گیرد . س : مشرکان پس ازآنکه ازتأثیردر ابوطالب مأیوس شدند، چه سیاستی را اتخاذ کردند ؟ ج : دیپلماسی با وسایل نظیر فرمانروایی ، ثروت و . . . و پیامبر اسلام در جواب آنها قسمتی از سوره ی فصلت را برای آنها قرائت کرد : اسلاید بعدی :73

اسلاید 74: قرائت قسمتی از سوره ی فصلت در جواب به قریش« بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ . تَنزِيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ (1) كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآناً عَرَبِيّاً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (2) بَشِيراً وَنَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لاَ يَسْمَعُونَ (3) وَقَالُوا قُلُوبُنَا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونَا إِلَيْهِ وَفِي آذَانِنَا وَقْرٌ وَمِنْ بَيْنِنَا وَبَيْنِكَ حِجَابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنَا عَامِلُونَ (4) قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى‏ إِلَيَّ أَنَّمَا إِلهُكُمْ إِلهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ(5) »74

اسلاید 75: ترجمه آیات آول سوره ی فصلتبه نام خداوند بخشنده بخشايشگر - حم.اين كتابي است كه از سوي خداوندرحمان ورحيم نازل شده است،كتابي كه آياتش هر مطلبي را در جاي خود بازگو كرده، درحالي كه فصيح و گوياست براي جمعيتي كه آگاهند.قرآني كه بشارت دهنده و بيم دهنده است، ولي بيشترآنان رويگردان شدند، از اين رو چيزي نمي شنوند.75

اسلاید 76: ادامه ترجمه آیات سوره ی فصلتآنها گفتند: قلبهاي ما نسبت به آنچه ما را به آن دعوت مي كني در پوششهايي قرار گرفته و در گوشهاي ماسنگيني است، و ميان ما و تو حجابي وجود دارد، پس تو به دنبال عمل خود باش، ما هم براي خود عمل مي كنيم.بگو: من فقط انساني مثل شما هستم، اين حقيقت بر من وحي ميشود كه معبود شما معبودي يگانه است،پس تمام توجه خويش را به او كنيد و از وي آمرزش طلبيد، واي برمشركان!76

اسلاید 77: نیرنگ های مردم فریب «گفتگوی مستقیم»س : دیپلمات قریش، در این سیاست که بود ؟ ج : عتبه بن ربیعه س:دربسته ی پیشنهادی قریَش کدام وسیله ی دیپلماسی کار گشا بود توضیح دهید .ج : مزایای اجتماعی در تمامی ابعاد ، احترام ، ثروت ، قدرت و . . .77

اسلاید 78: 4 : تحقیر پیامبر : در واقع به ترور شخصیت پیامبر اسلام (ص) روی آوردند که بسیار نا جوان مردانه بود . . . اگرچه پیامبر اسلام بسیار بردبار بود ، گاه دلگیر می شد و در گوشه ای به اندیشه فرو می رفت ولی فرود آمدن آیات امیدبخش، قلبش را نیرومند می ساخت : سوره ی 15 آیه ی 95« إِنَّا كَفَيْنَاكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ »78

اسلاید 79: سئوال : برخی از زمینه های استهزا را با توجه به آیات قرآن بیان کنیدج : 1 ـ شکنجه های جسمی و روانی : ابوجهل روزی پیامبر را در صفا دید و به پیامبر ناسزا گفت . 2 ـ بهانه گیری های بی پایه : « إِنَّ هذَا لَسَاحِرٌ مُبِينٌ » 3 ـ درخواست انجام کارهای فرا بشری : « وَقَالُوا لَن نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى‏ تَفْجُرَ لَنَا مِنَ الْأَرْضِ يَنْبُوعاً (90)أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِن نَّخِيلٍ وَعِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهَارَ خِلاَلَهَا تَفْجِيراً (91)أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ كَمَا زَعَمْتَ عَلَيْنَا كِسَفاً أَوْ تَأْتِيَ بِاللَّهِ وَالْمَلاَئِكَةِ قَبِيلاً(92)أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِن زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقَى‏ فِي السَّماءِ وَلَن نُّؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى‏ تُنَزِّلَ عَلَيْنَا كِتَاباً نَّقْرَؤُهُ قُلْ سُبْحَانَ رَبِّي هَلْ كُنتُ إِلَّا بَشَراً رَسُولاً (93) »79

اسلاید 80: : برخی از زمینه های استهزا را با توجه به آیات قرآن بیان کنید4 ـ پرسش های نا معقول : « وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُم مِّنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلاً » 5 ـ تهمت سحر و جنون : « كَذلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِن رَسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ »| پاورقی ص 189 | منبع : 1 : الکامل فی التاریخ ، ص 592 . 2 : الانصاب و الاشراف ، ج 1 ، ص 132ش80

اسلاید 81: 5 : اقدامات علیه بنیان فکری نهضت1کارساز ترین سلاح رسول خدا (ص) در دعوت پیام نهفته در آیات قرآن بود .قرآن از مسائل بنیادی صحبت کرده است که توجه هر شخصی را به خود جلب می کند ، نظیر آفرینش ، وحدت آفریدگار ، غایت مندی هستی ، بهسازی مناسبات فکری در فرهنگ ، اقتصاد و اجتماع جهت صاف کردن جاده کمال بشر....81

اسلاید 82: اقدامات علیه بنیان فکری نهضت «قرآن»1 : تحریم گوش کردن قرآن : سیره النبویه . ج1 . صص 342 و 342 ؛ اسد الغابه فی معرفه الصحابه . ابن اسیر . ج3 . صص 55 و 542 : ایجاد هیاهو به هنگام تلاوت قرآن 3 : بزرگان قریش به سفرا یا کارگزاران خارجی توصیه می کردند به همگام زیارت خانه ی خدا در گوش خود پنبه کنند و از نزدیک شدن به پیامبر بپرهیزند . مثال : داستان طفیل ابن عمرو دوسیاز طایفه بنی غنم و اسعد زراه : « وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُونَ »82

اسلاید 83: اقدامات علیه بنیان فکری نهضت «قرآن»24 : افسانه خواندن، قرآن 5 : داستان های نضر بن حارث6 : تردید در وحیانی بودن قرآن 7 : ترویج افسانه های منطق ستیزی، مانند افسانه ی غرانیقـ منبع گزینه ی 7 : فروغ ابدیت . ج 1 . صص 274 الی 28083

اسلاید 84: اقدامات علیه حامیان نهضت روش اقدام : ـ سرزنش مخصوص افراد طبقه ی اشراف ـ تحریم ویژه ی بازرگانان ـ شکنجه برای طبقه ی محروم : منبع : الکامل . ابن اثیر . ج 1 . ص 589 گستردگی شکنجه و غیر قابل تحمل بودن آنها ،سبب شد، پیامبر اسلام ، مسلمانان را به هجرت، امر نمودند 84

اسلاید 85: مراحل هجرت به حبشهاین هجرت طی دو مرحله در سال پنجم بعثت صورت گرفت: مرحله ی اول 4 + 11 و در مرحله ی دوم به فاصله ی چند ماه در حدود 83 نفر با ریاست دیپلمات مجرب پیامبر ( جعفر ) صورت گرفت . س : مشرکان قریش برای باز پس گرداندن مهاجران ، به چه اقدام هایی دست زدند ؟ صص 90 و 9185

اسلاید 86: 7- ترور پیامبر : ترور پیامبر : پس از نا کامی مشرکان قریش در بازگرداندن مهاجران ، مشرکان پرخاشگری کردند وپاسخ این پرخاشگری، پیشنهاد ترور پیامبر بود و ابوطالب در دفاع از پیامبر حساسّ تر شد . ص 93س : عکس العمل ابوطالب در توطئه ی ترور پیامبر چه بود؟ 86

اسلاید 87: اقدام مهم مشرکان قریش برای مهار کردن دعوت پیامبر چه بود ؟ : انزوای سیاسی و محاصره ی اقتصادی :س : قریش وقتی که در طرح ترور نا موفق شدند ، چه طرحی را برای پیامبر و یارانش بوجود آوردند ؟ ج : در دارالندوه سران قبایل و اشراف متنفذ قریش با سوگند نامه ای طرح تحریم اقتصادی را بوجود آوردند و شرط لغو این تحریم، تسلیم نمودن پیامبر به مشرکان بود .87

اسلاید 88: با توجه به تحریم اقتصادی به سئوالات زیر پاسخ دهید ـ 1 : مفاد پیمان را بنویسید . ـ 2 : مدت تحریم چنـــــد سال طول کشید ؟ـ 3 : حامیان پیامبر در کجا جمع شدند ؟ ـ 4 : وضع اقتصادی شعب نشینان چگونه بود ؟ ـ 5 : از مقاومت محمد (ص) و یارانش در شعب به چه نتیجه ای می توان رسید ؟ ـ 6 : پیامد های تحریم را پس از شکست بنویسید . ص 93 . 94 . 9588

اسلاید 89: شکست تحریم وپی آمد های آنس : چرا مشرکان دست از محاصره ی اقتصادی برداشتند ؟حکیم ابن حزام ،هشام ابن عمر ،ابوالعاص ربیع که بودند ؟و چه کردند؟س: س : هشام بن عمر ،زهیر ابن ابی امیه ،مطعم ابن عدی،ابی البختری و زمعه چه کردند؟س : پیامد های ناگوار تحریم را بیان کنید ؟89

اسلاید 90: ابو طالب از نظر پیامبر س : حمایت ابوطالب از محمد (ص) را تحلیل عقلانی بکنید .ج : 1 : فداکاری بدون پشتوانه ی ایمانی به یکتا پرستی امکان پذیر نیست . 2 : تعصب تا حد قربانی کردن تمام اعضای خانواده قابل قبول نیست . 3 : به شهادت تاریخ از وداع محمد (ص) با ابوطالب به هنگام وفات او می توان به پیوند عمیق اعتقادی ابوطالب پی برد : « عموجان ، خداوند پاداش نیکت دهد ، سرپرست روزگار یتیمی ، مربی کودکی و یاور بزرگی ام بودی » : تاریخ یعقوبی . ج2 . ص 3590

اسلاید 91: مهاجرت از مکه به مدینهمهاجرت از مکه به مدینه : س : محمد(ص) بن بست دعوت خود را در مکه چگونه باز کرد ؟ج : 1 : پیامبر در عرضه ی اسلام به قبایلی که با هدف تجارت و زیارت وارد مکه می شدند ، توفیق چندانی نمی آورد . . . ص 97 2 : بنابراین آن حضرت اقدام به تبلیغ اسلام در خارج از مکه نمودند ، لذا سفری به طائف کرد ولی این سفر پیامد مثبتی نداشت . 91

اسلاید 92: پیمان عقبه ی اول و دومدر بازگشت از این سفر با تنی چند از بزرگان قبیله ی خزرج در مراسم حج دیدار کردند ، یثربیان به دلیل اطلاشعات قبلی از یهودیان در مورد بعثت پیامبر آمادگی ذهنی داشتند ، لذا از درخواست پیامبر استقبال نمودند و به این وسیله پیمانی منعقد گردید .س : مفاد پیمان عقبه ی اول ودوم را بنویسید .92

اسلاید 93: ایمان شش نفردر بازگشت از این سفر با تنی چند(6 نفر) از بزرگان قبیله ی خزرج در مراسم حج دیدار کردند ، یثربیان به دلیل اطلاعات قبلی از یهودیان در مورد بعثت پیامبر آمادگی ذهنی داشتند ، لذا از درخواست پیامبر استقبال نمودند و به این وسیله پیمانی منعقد گردید .در سال بعد اولین پیمان عقبه بسته می شود .س : مفاد پیمان عقبه ی اول را بنویسید .93

اسلاید 94: 94

اسلاید 95: جستجو کنید ؟الف ) مطعم ابن عدی که بود؟ ب ) عتبه ، شیبه، ربیعه و عداس که بودند ؟ج ) از نخله و حراء چه می دانید ؟ د)مطعم ابن عدی کی در گذشت؟ ز)ر) پیامبراسلام ص ازمطعم ابن عدی جگونه یاد می منبع : فروغ ابدیّتصص 322 الی 324 95

اسلاید 96: طرح دارالندوهس : خزرجیان به هنگام بازگشت از یثرب از پیامبر چه تقاضایی نمودند ؟ ( مصعب بن عمیر . ر . ک به اعلام الوری باعلام الهدی . ص 57 )س : پیمان عقبه ی دوم را توضیح دهید .9 : طرح دارالندوه : س : پیامد مهم پیمان عقبه ی دوم چه بود ؟ س : مفاد طرح دارالندوه را بنویسید .س : فرمان هجرت به مدینه ، چگونه صادر شد ؟ ج : پس از فاش شدن پیمان عقبه ی دوم ، آزار و اذیّت مسلمانان از ناحیه ی مشرکان بیشتر شد . سوره ی 4 آیه ی 97 بر پیامبر نازل شد : ( در اسلاید بعد )96

اسلاید 97: فلسفه ی هجرت را از نظر قرآن بنویسید« إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلاَئِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ َأَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فُيهَا فَأُولئِكَ مَأْوَاهُمَْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيراً » سوره ی 4 آیه ی 9797

اسلاید 98: مقدمات هجرت پیامبر از مکه به مدینه : : پیامبر (ص) ، علی (ع) را فرا می خواند و امانات مردم را به او سپرد .2 : به او فرمود : در بسترم بخواب و روپوش مخصوص بر خویش بیفکن . س : لیله المبیت چه شبی است ؟ سوره ی 2 آیه ی 207 :« وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ »و پیامبر خدا در حالی که آیاتی از سوره ی یاسین را می خواند از منزل خارج شد : « وَجَعَلْنَا مِن بَيْنِ إِيْدِيهِمْ سَدّاً وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدّاً فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لاَ يُبْصِرُونَ »و از بیراهه به طرف غار ثور،ابوبکر که از این رویدادآگاهی یافت،درراه به پیامبر پیوست 98

اسلاید 99: 99حوادث دوران مکه :

اسلاید 100: 100فصل چهارم :تاریخ پیامبر اسلام ( ص )[ هجرت و حکومت ]

اسلاید 101: تأسیس ملت و گسترش اسلامپیامبر اسلام (ص) روز دوشنبه در دهکده ی قبا ( دوازده کیلومتری مدینه ) و اقامت تا آخر هفته و تأسیس مسجد قبا : منبع : فتوح البلدان . صص 17 تا 19 و مروّج الذهب . ج 2 . ص 286س : به مفاهیم تاریخی زیر توضیح مختصری بدهید . ـ ثنیه الوداع : ـ زمام شتر را رها بکنید ، حیوان مأمور است :ـ ابو ایّوب : ـ اولین نماز جمعه : ـ مهمترین و نخستین اقدام عملی پیامبر در جهت پیوند دین و دانش :ـ ابن خضیر (و پیامبر)ص 105101

اسلاید 102: چند سؤال 1 ) آیا از نظر قرآن، می توان به بها نه استضعاف و ضعیف بودن دریک جامعه ظالم ،هضم شد ؟ نظر امام صادق (ع) در این مورد چیشت؟ 2)مقدمه هجرت پیامبر اسلام به مدینه را مشروحاًتوضیح دهید .ص 102و103 3 ) پش از هجرت مهمترین اقدام پیامبر اسلام چه بود ؟ پش از ساخت مسجد کدامین نهاد های اجتماعی در کنار آن ساخته شدند ؟ 102

اسلاید 103: وحدت جامعه در سایه ی پیوند معنوی افرادوحدت جامعه در سایه ی پیوند معنوی افراد : ص 105س : پیامبر (ص) پس از ورود به مدینه برای انسجام بخشی بین یاران خود دست به چه اقدامی زد ؟ و پیامد آن چه بود ؟ ص 105 و 106س : پیمان برادری پیامبر (ص) و علی (ع) را تحلیل نمایید . ص س : آیه ی زیر در انسجام اجتماعی مهاجران به مدینه چه تأثیری داشت؟ ص105إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ103

اسلاید 104: اقدامات پیامبر (ص) برای تأسیس حکومت1 : ایجاد وحدت . 2 : تضمین و تثبیت وحدت ( ایجاد میثاق نامه ) . 3 : دفاع از مدینه . 4 : پیمان عدم تعرض . 5 : مقابله با منافقانس : میثاق نامه ی نخستین اسلامی چند بخش است؟ 10مورد ازآنرا بنویسید104

اسلاید 105: سه بخش عمده ی میثاق نامه ی نخستین اسلامیالف : روابط اوس و خزرج و انصار و مهاجرین نسبت به یکدیگر در آن زمان خاص . ب : قرارداد ترک تعرض بین مسلمانان و یهود .ج : بخش عمومی وجهانی 105

اسلاید 106: قسمتی از مفاد نخستین میثاق نامه(روابط اوس وخزرج و..)1 : مسلمانان ملتی واحدند . 2 : عدالت پیشگی . 3 : مسلمانان یاری گر خود و بینوایانند . 4 : عدم تبعیض . 5 : هر مسلمانی به کسی پناه دهد پناه او نزد همه ی مسلمانان محترم است . 6 : اصل قصاص . 7 : حضور همه ی مسلمانان در پیمان صلح . 8 : برخورداری یهود مسلمان شده از یاری مسلمانان . 9 : یهود بنی عوف [ و سایر یهودیان ] در حکم یک امت می باشند . 10 : اگر مسلمانی پیمان بست حق ندارد پیمان شکن باشد . 11 : مرجع قضایی رسول خداست . منبع : سیره النبویه . ج 2 . ص 143 تا 146 و بهار . ج 19 . ص 110و 111 و فروغ ابدیت . ج 1 . ص 377 تا 387106

اسلاید 107: در دفاع از مدینه به سؤالات زیر پاسخ دهید؟ـ ماهیت جنگهای پیامبر : س:در کدام جنگ ها پیامبر اسلام شرکت مستقیم داشتند ؟علت اساسی این جنگ ها چه بود ؟ص 109س : اسلام برای حفظ چه مسائلی ، جنگ را ضروری می داند ؟س : آیا از نظر اسلام اختلافات دینی توجیه گر جنگ می باشد ؟ ص 111« قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى‏ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلَّا اللّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَاباً مِنْ دُونِ اللّهِ فَإِن تَوَلَّوا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ »ص111107

اسلاید 108: جهت دهی تدریجی مناسبات اقتصادیوَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَمَا تُقَدِّمُوا لأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللّهِ إِنَّ اللّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌو نماز را برپا داريد و زكات را ادا كنيد، و هر كار خيري را براي خود از پيش مي فرستيد،آن را نزد خدا ) در سراي ديگر ( خواهيد يافت، خداوند به اعمال شما بيناست.108

اسلاید 109: جهت دهی تدریجی مناسبات اقتصادیلَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَومِ الآخِرِ وَالْمَلاَئِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى‏ حُبِّهِ ذَوي الْقُرْبَى‏ وَالْيَتَامَى‏ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ الْسَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقابِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوْا وَأُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ109

اسلاید 110: جهت دهی تدریجی مناسبات اقتصادی و معنوینيكي،) تنها(اين نيست كه)به هنگام نماز،( روي خود را به سوي مشرق و) يا(مغرب كنيد، وتمام گفتگوي شما، درباره قبله وتغيير آن باشد، و همه وقت خود را مصروف آن سازيد، (بلكه نيكي) ونيكوكار( كسي است كه به خدا و روز رستاخيز وفرشتگان و كتاب)آسماني ( و پيامبران، ايمان آورده،مال خود(را، با همه علاقه اي كه به آن دارد، به خويشاوندان و يتيمان ومسكينان وواماندگان در راه سائلان و بردگان، انفاق مي كند، نماز را برپا مي دارد وزكات را مي پردازد،و) همچنين كساني كه به عهد خود- به هنگامي كه عهد بستند - وفا مي كنند،و در برابر محروميتها و بيماريها و درميدان جنگ، استقامت به خرج مي دهند،اينها كساني هستند كه راست مي گويند،) وگفتارشان با اعتقادشان هماهنگ است،(و اينها هستند پرهيزگاران.110

اسلاید 111: جهت دهی تدریجی مناسبات اقتصادی و معنویپیامبر از سالهای آغازین هجرت ،به اقتضای زمینه های اجتماعی ،قوانین مختلف را بیان می کرد و درجهت سامان دهی وضعیت جامعه و حکومت گام بر می داشت .این واقعیت درکنار تفاوت های مالی چشمگیر مسلمانان ،ضرورت بر نامه ریزی اقتصادی رشا آشکار می ساخت در چنین موقعیتی ،حکم پرداخت مالیات تخلف ناپذیر زکات – که سرپیچی از آن تعقیب حکومتی درپی داشت – به اجراء گذاشته شد.در این میان آنچه بیش از آثار ظاهری مالیات اهمیت داشت ،پیونداین قانون اجتماعی با سیاست تزکیه نفس بود ...البته ابعاد این امر زمانی آشکار تر می شود که ،از سویی همراهی فرمان اقامه نماز و پرداخت زکات را در یابیم از سوی دیگر با موارد هشتگانه مصرف زکات وصدقات توجه کنیم.... 111

اسلاید 112: موارد هشتگانه مصرف زکاتإِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللّهِ وَاللّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌزكاتها مخصوص فقرا و مساكين و كاركناني است كه براي ) جمع آوري ( آن زحمت ميكشند،و كساني كه براي جلب محبتشان اقدام ميشود، و براي ) آزادي ( بردگان، و ) اداي دين ( بدهكاران،و در راه ) تقويت آيين ( خدا، و واماندگان در راه، اين، يك فريضه ) مهم ( الهي است، و خداوند دانا و حكيم است.112

اسلاید 113: صفحاتی ازتاریخ اسلام عبدالحسین زرین کوبزرین ص 260تا 269 113

اسلاید 114: ماهیت جنگ های پیامبر اسلاملا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَخدا شما را از نيكي كردن و رعايت عدالت نسبت به كساني كه در امر دين با شما پيكار نكردندو از خانه و ديارتان بيرون نراندند نهي نميكند، چرا كه خداوند عدالت پيشگان را دوست دارد. وَلا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُوا وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى‏ وَلاَ تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِو خصومت با جمعيتي كه شما را از آمدن به مسجد الحرام ) در سال حديبيه ( بازداشتند،نبايد شما را وادار به تعدي و تجاوز كند. و ) همواره ( در راه نيكي و پرهيزگاري با هم تعاون كنيد.و ) هرگز ( در راه گناه و تعدي همكاري ننماييد. و از ) مخالفت فرمان ( خدا بپرهيزيد كه مجازات خدا شديد است!114

اسلاید 115: ماهیت جنگ های پیامبر اسلاميَا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلاَ تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيَطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌاي كسانيكه ايمان آورده ايد! همگي در صلح و آشتي درآييد،و از گامهاي شيطان، پيروي نكنيد، كه او دشمن آشكار شماست.إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً بيقين انسان حريص و كم طاقت آفريده شده است،115

اسلاید 116: ماهیت جنگ های پیامبر اسلاموَآتَاكُم مِن كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِن تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ الْإِنسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌو از هر چيزي كه از او خواستيد، به شما داد، و اگر نعمتهاي خدا را بشماريد،هرگز آنها را شماره نتوانيد كرد. انسان، ستمگر و ناسپاس است.إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُوماً جَهُولاًما امانت ) تعهد، تكليف، و وليت الهي( را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه داشتيم،آنها از حملآن سر برتافتند، و از آن هراسيدند،اما انسانآن را بر دوش كشيد، او بسيارظالم و جاهل بود،)چون قدر اين مقام عظيم را نشناخت و به خود ستم كرد(.116

اسلاید 117: شیوه های بسیج واصول جنگی پیامبر(ص)س : کدام رزمنده عملش در راه رضای خداست ؟ ص 112ج : برای خدا و اعتلای حکم حق باشد .س : سیره ی رسول خدا در جنگ با مشرکان و کفّار چه بود ؟ ص 112س : شیوه های بسیج نیرو ها توسط پیامبر اسلام (ص) را بنویسید . ص 113ج : استقبال از رزمندگان ، حضور خود و خویشان در صف اول ، تقویت بنیه ی فکری رزمندگان ، تبلیغ احد الحسنیین ، استفاده از ابزار تبلیغاتی ، دعا و نیایش برای پیروزی رزمندگان ، برخورد جدی با کانون های تبلیغاتی شایعه ساز علیه نیروها و . . . س : برخی از اصول جنگی پیامبر اسلام (ص) را بنویسید .1 : شناسایی دقیق . 2 : اجتناب از جنگ در چند جبهه . 3 : رعایت اصل غافلگیری . 4 : فشار اقتصادی بر دشمن . 5 : مراقبت کامل از وحدت رزمندگان ، توجه به اصول اخلاقی و انسانی و . . .117

اسلاید 118: آیا عوامل گسترش اسلام با جنگ و معجزه بود؟ تکیه ی صرف بر عوامل فوق ، اعتقادی ناروا است ، به این دلیل که اولاً دوران مکه بدون جنگ پیش رفت ، ثانیاً در دوران مدینه تعداد کمتری از جنگها مربوط به مشرکان است و اکثر جنگ ها جنگ با منافقان و پیمان شکنان بوده است . ثالثاً تعداد سپاهیان اسلام کمتر از تعداد سپاهیان دشمنان بوده است . رابعاً تکیه بر معجزه به معنای امداد های غیبی همیشه با شرط استقامت و مقاومت حاصل شده است .س : عوامل پیروزی مسلمانان به چند عامل عمده تقسیم می شود ؟118

اسلاید 119: 1191

اسلاید 120: 120آیا عدد 1306 که میانگین آمار پنج منبع مهم معتبر است و در موارد اختلاف با مراعات اعداد حد اکثر تنظیم شده ، با آمار مقتولان جنگ های صلیبی ، مسیحیان ، و دیگر سردمداران جهان قابل مقایسه است ؟ با توجه به آنچه گذشت ، آیا می توان چنین گفت که حضرت محمد (ص) اسلام را بوسیله ی شمشیر در قلب مردم جای داده است ؟!

اسلاید 121: پیامبر و بسیج نیرو هابر پایه اسناد تاریخی پیامبر اسلام (ص) شیو ه های زیر را در بسیج رزمندگان بکار می گرفتند : 1ـ اسبقبال و بدرقه ی رزمندان 2 – برخورد جدی با مراکز تبلیغاتی و ضد مقاومت و شایعه سازان 3 – نوید پیروزی و تشویق رزمندگان 4 – قرار دادن نزدیکان در صف مقدم 5 – طرح اهمیت شها دت برای رزمندگان 6 – اسفاده از تبلیغات (قرآن سرود اشعار .... ) 7 – تمرینات ( مانورها) وتبلیغات 8 – بقویت معنوی ( دعا و اعتقاد ...)9 – مقاومت در میدان نبرد 10 – تقویت از نوع شنوایی 11 – سهیم کردن زنان معتقد در تشویق مجاهدان 12– عیادت از مجروحان جنگی 121

اسلاید 122: پیامبر و بسیج نیرو هابر پایه اسناد تاریخی پیامبر اسلام (ص) شیو ه های زیر را در بسیج رزمندگان بکار می گرفتند : 1ـ اسبقبال و بدرقه ی رزمندان 2 – برخورد جدی با مراکز تبلیغاتی و ضد مقاومت و شایعه سازان 3 – نوید پیروزی و تشویق رزمندگان 4 – قرار دادن نزدیکان در صف مقدم 5 – طرح اهمیت شها دت برای رزمندگان 6 – اسفاده از تبلیغات (قرآن سرود اشعار .... ) 7 – تمرینات ( مانورها) وتبلیغات 8 – بقویت معنوی ( دعا و اعتقاد ...)9 – مقاومت در میدان نبرد 10 – تقویت از نوع شنوایی 11 – سهیم کردن زنان معتقد در تشویق مجاهدان 12– عیادت از مجروحان جنگی 122

اسلاید 123: تدابیر جنگی پیامبراسلام به عنوان برنامه ی زنندگی و حکومت در صورتی می توانست به اهداف خود دست یابد که برنامه ی دفاعی مناسب داشته باشد و واین برای داشتن زندگی از امور فطری انسان است . بررسی 23 سال دعوت پیامر بیانگر این امر است که ایشان دارای برنامه کلان نظامی بوده واز طرف دیگر در موقعیت های مختلف از تدابر مناسب استفاده جسته اند.... از جمله تدابیر نظامی آن حضرت :- شناسایی دقیق از دشمن با جمع آوری اطلاعات – اجتناب از در گیریهای همزمان – رعایت اصل غافلگیری و رازداری - و فشار اقتصادی بردشمن – بهره گیری از نیرو های تهاجمی ... و پوشش عمیلیاتی – حفظ وحدت نیرو ها – به کار بردن شیوهای روانی – رعایت واعمال اصول اخلاقی اعتقاد به رفتار شورایی - 123

اسلاید 124: پیامبر و بسیج نیرو هاالف - فرمانده هوشمنانه 1- تصمیم گیری هوشمندانه و سریع 2- شجاعت فردی و قدرت جسمی 3- دور اندیشی و روحیه ی تزلزل ناپذیر 4- رعایت مساوات وشناخت روحیه ها ....حفظ اسرار و رازداری جنگ 5- .. ب : جنگ آوری مجاهدان (هدف وانگیزه، حرکت وحیدی،توکل یقین به نصرت الهی ، و امکانات لازم .... دلدادگی سربازان به فرمانده ...(ماجرای نسیبه خزرجی)رعیت عدالت در جنگ : نبرد های پیامر دفاعی و برای تحکیم صلح بوده است . 2- منازعات پیامر اسلام (ص) خدایی وانسانی بوده است (غیر نژادی ، غیر مادی و الهی و آرمانی بوده است . ) به عنوان مثال : آموزش سواد به ده نفر باعث آزادی او می شد ، ازادی بی پولان بدون فدیه ایثار غذا برای اسیر 124

اسلاید 125: 125

اسلاید 126: پیامبر و مخالفان1 : یهودیان س : یهودیان خود را فرزند چه کسانی می دانند ؟ س : سه قبیله ی معروف یهود را نام ببرید .س : از نظر محققان، دو علت مهم مهاجرت یهود به سرزمین حجاز چه بود ؟ س : چرا یهود با پیامبر اسلام به مخالفت پرداخت ؟ ج : نژاد پرستی و سودا گریس : مفاد پیمان عدم تعرض را بنویسید . ص 116س : هر کدام از قبایل یهودی زیر چگونه پیمان عدم تعرض را نقض کردند :ـ بنی قینقاع : ................................. ـ بنی نضیر : .....................................ـ بنی قریضه : ................................. ص 117126

اسلاید 127: 2 - جریان نفاق و منافقانس : در کدام جریان های تاریخ اسلام می توان نفاق را مشاهده کرد ؟1ـ احد 2ـ بنی مصطلق 3ـ تبوک 4ـ احزاب 5 ـ مسجد ضرار ص 117و 118 1 : در جریان جنگ احد منافقان به فرماندهی ابن ابی از سپاه مسلمانان گسستند و زمینه ی آشفتگی در سپاه اسلام را بوجود آوردند .2 : پس از پیروزی مسلمانان در رویداد بنی مصطلق ( سال ششم هـ ) سرکرده ی نفاق با ارائه ی طرحی اقتصادی تأکید کرد که اگر به پیامبر و مسلمانان کمک مالی نشود ، اصحاب از گرد او پراکنده می شوند . و مدینه را ترک خواهد کرد . ( نزول سوره ی منافقین ) با نزول این سوره همه می پنداشتندپیامبر ابن ابی را خواهد کشت . م . ر . ک تاریخ اسلام . جمعی از نویسندگان زیر نظر صادق آئینه وند .127

اسلاید 128: جریان نفاق و منافقان3 : در جریان آماده شدن مردم به جنگ تبوک ، گروهی از منافقان در منزل « سویلم یهودی » گرد آمدند و راه های جلوگیری از شرکت مسلمانان در جهاد را بررسی کردند ، پیامبر (ص) از این ماجرا با خبر شده و گروهی را مأمور ساخت تا انعقاد جلسه ، توطئه گران را غافلگیر کنند . ( م سیره ی نبویه . ج2 . ص 517 ) وقتی سپاه آماده ی حرکت شد ، منافقان خود را به لشگر رساندند و از مدینه بیرون رفتند ؛ در بین راه به رهبری « ابن ابی » باز گشتند . بازگشت این گروه که در حد یک سوم سپاه اسلام بود ، ضربه ی روحی بزرگی به سربازان اسلام وارد ساخت .128

اسلاید 129: جریان نفاق و منافقان4 : به تحریک گروهی از یهودیان بنی نظیر مشرکان مکه لشگر انبوهی سازمان دادند و سال پنجم هجری به سوی مدینه حرکت کردند . . . باز در همین جنگ یهودیان با نادیده گرفتن صلح در جنگ خندق به یاری قریش شتافت . . ..5 : هنگامی که پیامبر عازم تبوک بود ، نمایندگان حزب نفاق خدمت پیامبر رسیدند ، به بهانه ی این که پیران و بیماران آنها در شبهای تاریک و بارانی ، موفق نمی شدند که مسافت میان خانه ها و مسجد قبا را طی کنند ، از او خواستند در محله ی خود مسجدی بسازند ، پیامبر (ص) پاسخی نگفت و تصمیم نهایی را به پس از مراجعت از سفر موکول نمود . م : مغازی واقدی . ج3 ص 1046129

اسلاید 130: جریان نفاق و منافقانحزب نفاق مسجد را به پایان رسانیدند ، روزی که پیامبر به مدینه بازگشت از پیامبر خواستند ، مسجد را افتتاح نمایند که آیه ای نازل شد و پیامبر را از جریان آگاه ساخت و آنجا را مسجد ضرار خواند : ( مذهب علیه مذهب ) فروغ ابدیت . ج2 . ص792 و 793؛ س 9 آیه ی 107 :« وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِرَاراً وَكُفْراً وَتَفْرِيقاً بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَإِرْصَاداً لِمَنْ حَارَبَ اللّهَ وَرَسُولَهُ مِن قَبْلُ وَلَيَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا الْحُسْنَى‏ وَاللّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ »130

اسلاید 131: نامه های پیامبر131

اسلاید 132: اعلام رسالت جهانیس : چه شواهدی بر جهانی بودن رسالت پیامبر اسلام وجود دارد :1 : آیه ی 28 سوره ی سباء 34 :« وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِّلنَّاسِ بَشِيراً وَنَذِيراً وَلكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ »2 : آیه ی 158 سوره ی اعراف 7 :« قُلْ يَاأَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ لاَ إِلهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ »3 : از میان 185 نامه و میثاق نامه ای که برای دعوت به اسلام یا پیمان ، نوشته شده ، 68 نامه برای پادشاهان ، بزرگان قبایل و راهبان ( م . ر .ک : مکاتیب الرسول . علی بن حسینعلی احمدی ؛ طبقات الکبری ، 132

اسلاید 133: نامه به خسرو پرویزالف : نامه به خسرو پرویز :بسم الله الرحمن الرحیماز محمد فرستاده ی خدا به کسرای بزرگ ایران . درود بر آنکه حقیقت را جوید و به خدا و پیامبر خدا ایمان آورد . . .. من به فرمان خداوند تو را به سوی او می خوانم ، او مرا برای هدایت همه ی مردم فرستاده است ، تا همه را از خشم او بترسانم و حجت را بر کافران تمام کنم . اسلام بیاور تا در امن باشی و اگر از ایمان و اسلام سر بر تافتی ، گناه ملت مجوس بر گردن تو است .ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــپیک : عبد الله ابن حذافه سهمی قرشیخسرو پرویز ضمن توهین و بی احترامی به نامه ی پیامبر ، به فرماندار یمن دستور دستگیری او را صادر کرد . 133

اسلاید 134: نامه به قیصر رومبسم الله الرمن الرحیماز محمد فرزند عبد الله به « هرقل » بزرگ روم . درود بر پیروان هدایت . من تو را به آیین اسلام دعوت می کنم . . . . ای اهل کتاب ما شما را به یک اصل مشترک دعوت می کنیم ؛ غیر خدا را نپرستیم ، کسی را انباز او قرارندهیم و ... . پیک : دهیه کلبینتیجه : با توجه به آیات مربوط به جهانی بودن رسالت پیامبراسلام ص و نیز نامه های آن حضرت به کشورها و اقوام مختلف ، آیا این نظر که رسول خدا تنها برای قوم عرب بگزیده شده بود ! عقیده ی درستی است ؟! 134

اسلاید 135: جریان مباهلهجریان مباهله : به موازات مکاتبه با سران دول جهان و مراکز مذهبی، نامه ای به اسقف نَجران نوشت وساکنان آنجا را به اسلام دعوت نمود ، که جریان به مباهله انجامید . م : سیره ی حلبی . ج 3 . ص 239 ؛ سوره ی آل عمران آیه ی 61 : ص 127 و 128 کتاب :« فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِمَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِل فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ »به ص 127 و 128 رجوع ک .135

اسلاید 136: 136فتح المبین وعفو عمومی

اسلاید 137: فتح المبین و عفو عمومی فتح المبین و عفو عمومی : قبل از اعلام رسالت جهانی در سال هفتم ، در سال ششم هجرت ، بین پیامبر اسلام و مشرکان قریش پیمان صلحی نوشته شده بود که از آن در قرآن به فتح المبین تعبیر شده است : م : سیره النبویه . ج2 . ص 265137

اسلاید 138: چند سؤالس : با توجه به فتح المبین به سئوالات پاسخ دهید : 1: مفاد مصالحه نامه ی سال ششم ( فتح المبین ، صلح حدیبیّه ) را بنویسید .2:چه عاملی سبب حمله ی مسلمانان به مکه شد ؟3 : پیامد های صلح حدیبیه را بنویسید . ص 128138

اسلاید 139: پیامد های صلح حدیبیهج 1 ـ الف : متارکه جنگ به مدت 10 سال . ب : مسلمانان و مشرکان مختارند با هر قبیله ای متحد شوند . ج : مسلمانان امسال به حج نمی روند . ( از سال آینده به مدت سه روز ... . ) . د : به هنگام درگیری متحدان آنها با همدیگر ، قریش و مسلمانان حق یاری متحد خود را ندارند . ذ : مسلمانان فراری از مکه را باید تحویل قریش دهند . 139

اسلاید 140: پیامد های مثبت جنگ تبوکس : پیامد های مثبت جنگ تبوک را بنویسید ج : 1 ـ چند معاهده ی صلح با مرز داران و امرای محلی تبوک بسته شد . 2 ـ جبران شکست جنگ موته به طوریکه پس از جنگ تبوک بت پرستی از مدینه رخت بر بست.3 ـ هیئت های فراوانی برای زندگی مسالمت آمیز وارد مدینه شدند .140

اسلاید 141: حج برائتس : چه زمینه هایی سبب برائت از مشرکین شد ؟ ج : حضور نظامی در تبوک ، فتح مکه و اعلام عفو عمومی سبب شد با حج برائت برای گسترش توحید ، برداشته شود . پیامبر با فرمان خدا ( آیات اول سوره ی توبه ) مأمور اعلان بیزاری از مشرکان شد . پیامبر ابتدا صحابه ی خود ابوبکر را ، مأمور قرائت این آیات در عید قربان در اجتماع حاجیان کرد . پس از رهسپار شدن ابوبکربه سمت مکه ،جبرئیل به رسول خدا اطلاع داد این141

اسلاید 142: مأموریت بوسیله ی خودت یا کسی که از توست، به مردم ابلاغ بکند . با دریافت این پیام رسول خدا (ص) به علی بن ابیطالب (ع) دستور داد به سمت مکه حرکت کند و در راه ،آیات را از ابوبکر گرفته تا در اجتماع حاجیان به مشرکان ابلاغ بکند . م : تاریخ طبری . ج3 . ص 154 ؛ الکامل . ج2 . ص 291 ؛ البدایه و النهایه . ابن کثیر . ج5 . ص 37 و 38142حج برائت

اسلاید 143: حج ولایت ( واپسین حج )با نزول آیه ی وجوب حج ( سوره ی 22 آیه ی 27 )« وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالاً وَعَلَى‏ كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ »جمعیّتی اندوه از مسلملنان عازم حج شدند .وقتی فریضه ی حج پایان یافت ، مردم به سوی شهر های خود حرکت کردند ، صدای منادیان پیامبر (ص) در صحرای حجاز طنین افکندند و مسلمانان را به توقف فرا خواندند ، زیرا فرشته ی وحی پیام جدید آورده بود: 143

اسلاید 144: عدم ابلاغ کدام امرسبب ناتمامی رسالت است؟سوره ی مائده 5 آیه ی 67 :« يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِن رَبِّكَ وَإِن لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ » رسول حق همه ی مردم را در مکانی به نام غدیر خم گرد آورد تا مسئله ی خلافت و جانشینی را به طور کامل تبیین نماید.144

اسلاید 145: خطبه پیامبر در غدیر ، پیامبر اسلام پس از اعلام خبر نزدیک بودن رحلت خویش ، فرمودند : مردم، من برای شما چگونه پیامبری بودم ؟مردم پاسخ دادند :هرگز در اندرز دادن کوتاهی نکردی و در تربیت ما غفلت نورزیدی...پیامبر (ص) فرمودند : کتاب خدا و عترت بعد ازمن دوشادوش هم راهبرشمایند ، شما باید به درستی پیرو آنها باشید تا گمراه نشوید ، 145

اسلاید 146: برای عبارت زیرشما عنوان تعیین کنید ؟، آنگاه دست علی (ع) را بلند کرد و فرمود : « هرکه من مولای اویم ، علی مولای اوست . » م : الغدیر . علامه امینی . ج 1 . ص 214 تا 247 و 350 تا 385 ؛ شرح الأخبار . ابو حنیفه نعمان . ج 1 . ص 134 و 135 ؛ مروّج الذهب . مسعودی . ج 2 . ص 425 ؛ التنبیه و الإشراف . مسعودی . ص 221پس از این جریان هنوز جمعیّت پراکنده نشده بود که فرشته ی وحی پیام شاد باش خداوند را ابلاغ کرد:سوره ی مائده 5آیه ی 3 : 146

اسلاید 147: به نظر شما اتمام وتکمیل در کجا اتفاق افتاد؟سوره ی مائده 5آیه ی 3 :«...الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن دِينِكُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلاَمَ دِيناً فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ » برای توضیح بیشتر به ص 131 کتاب ر شود و م در پاورقی کتاب .147

اسلاید 148: از اصول ، شیوه ها و اهداف حکومت پیامبرس : از اصول ، شیوه ها و اهداف حکومت پیامبر اسلام (ص) چهار مورد را بنویسید . ج : 1 ـ ایجاد تردید جدی در حکومت قبیلگی و طرح نظام نوین اجتماعی . 2 ـ پیروی کورکورانه از فرهنگ و رسوم آباء و اجدادی را گمراهی خواند . 3 ـ حق را فراتر از پیوند های نسبی و عصبیت های قومی طرح کردند .148

اسلاید 149: از اصول،شیوه ها و اهداف حکومت پیامبرص 4 ـ با طرح مفهوم سیاسی بیعت از همان ابتدا و نخستین بار در رویداد انذار خویشاوندان نزدیک و سپس در بیعت عقبه ی اول بستر سازمان فکری و ایده ی فرهنگی واحد را فراهم ساخت . ( م : تاریخ تحول دولت و خلافت . رسول جعفریان . ص 18 به بعد ) 5 ـ برای تثبیت حکومت از مکه به مدینه هجرت و به عنوان تکلیف شرعی مورد تأکید قرار گرفت . ( سو ره ی نساء آیه ی 97 ) 6 ـ تأسیس حکومت بر پایه ی تعاون و همکاری دولت و ملت .149

اسلاید 150: اصول،شیوه ها و اهداف حکومت پیامبرص7 ـ مطرح کردن قانون و قدرت اجرایی .8 ـ دفاع از دین ، جان خود و دفاع از ستمدیدگان 9 ـ ... . ( الی آخر )س : علل گسترش اسلام : ( به عهده ی دانشجو ) ص 136س : رابطه ی قرآن کریم و گسترش اسلام ( به عهده ی دانشجو ) صص 137 . 138 . 139 150

اسلاید 151: جلوه هایی از اخلاق خاتم الأنبیاءس : رابطه ی قرآن کریم و گسترش اسلام ( به عهده ی دانشجو ) صص 137 . 138 . 139 س : جلوه هایی از اخلاق خاتم الأنبیاء را در موارد زیر بیان کنید .1 : آزار و اذیّت مردم :2 : انتقام :3 : امانت : 4 : دشمن :151

اسلاید 152: جلوه هایی از اخلاق خاتم الأنبیاء5 : ساده زیستی :...................(پر کنید ) 6 : حقوق دشمن : ........................7 : تکریم : ...............................8 : هدایت و دعوت بر اساس9 : شادابی : ..........................10 : با هیبت :........................152

اسلاید 153: 153

اسلاید 154: 154

اسلاید 155: 155فصل پنجم :از سقیفه تا قتل عثمان

اسلاید 156: سرشت حق جوی انسان156ص 147

اسلاید 157: بررسی چند پرسش ضرورت و انگیزه ی نیاز به جانشین چیست؟ انتظارخردپسند انه ازپیامبرص،در تعیین جانشین برای خود ، چیست ؟- معنای پیشوایی امّت در جانشینی و وظایف ولیّ امر مسلمانان را بعد از پیامبر (ص)را تبیین کنید . 157

اسلاید 158: برخی از دلایل نیاز به جانشین پیامر ص- دلایل وفلسفه ی بعثت پیامبران،مانند قانون ثابت و ضروری بودن هدایت عمومی.1- نیاز جامعه به زمامدار 2- لزوم ارتباط بین عالم ربوبی وعالم انسانی. 3- تفسیر وبیان اصول کلی دین وآیات 4- تفسیر وبیاناصول کلی - تأکیدات قرآن بر نقش جانشین پیامبر( ص) در تکمیل دین واتمام نعمت الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي5/آ3 158

اسلاید 159: دلایل تعیین جانشین. به دلایل زیر پیامبر ص قبل از رحلت تعیین جانشین فرموده اند 1- پیامر اسلام حتی برای سفرهای کوتاه مدت برای خود تعیین جانشین می نمودند. چرا این امررا برای سفرطولانی نکنند!2- دیگر پیامران نیز برای خود تعیین جانشین کرده اند.(یوشع و پطرس) 3- نص قرآن که با تأکید «بلغ»و تهدید «ان لم تفعل»و تضمین وتأمین«والله یعصمک»ثمره 23 سال تلاش و تبلیغ را در گرو ان قرار می دهد. چیست ؟ يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِن رَبِّكَ وَإِن لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ آیه67مائده4- هرپژوهشگرمنصف ومسلمان حق طلب حق دارد ازخود بپرسد: مأموریتی که اگر پیامبر آن را انجام نمی داد ، همه دست آورد های رسالتش نابود می شد،چه بود؟159

اسلاید 160: 160

اسلاید 161: دلایل تعیین جانشین. 5- آیا می توان اجتماع غدیررا ، ابرازمحبت پیامبر ،نسبت به یکی از یارانش ، تلقی کرد؟ خیر؛چون این مسئله به مقدمه ی مانند ،اعتراف گرفتن از مردم به عنوان« اولی به تصرّف »نیازمند نیست . ص1496- در سال دهم هجرت: منافقان در اندیشه ی کودتا بودند! - پیامبران دروغین یک مرتبه ظهور کردند ، - ارتداد ! - نزدیک بودن وفات پیامبر...!7- عایشه ، ابوبکر و عبد الله فرزند عمر به لزوم تعیین جانشین برای جانشینیِ جانشینان بعد از پیامبر تأ کید داشتند .آیا پیامبر اسلام (ص) به ماندگاریِ دین اسلام ازیک طرف، و بدور ماندن آن، از تحریفات از طرف دیگر،نگرانی بیشتر داشتند یا اشخاصی که بلا فاصله جانشین پیامر شدندیا اشخاص فوق !!!161

اسلاید 162: دلایل تعیین جانشینعبدلله بن عمر به پدرش گفت : مردم می گویند تو نمی خواهی کسی راَََ جانشین خود سازی ! اگر تو ساربان یا چوپان می داشتی ، او نزد تو می آمد و شتران و گوسفندانت را رها می کرد بی تردید می گفتی چوپان مقصر است . اگر کسی را برای سرپرستی بندگان خدا ، به جای خویش تعیین نکنی ، چون نزد خدا رَوی ، چه پاسخی، خواهی داد؟منبع : فتح الباری . ج3 . ص 175 ؛ الغدیر . ج7 . ص 132، 133 عايشه همسر پيامبر به عبدالله بن عمر گفت :پسرم سلام مرا به پدرت برسان و بگو امّت محمد را بي سرپرست رها مكن،كسي را در ميان آنان جا نشين خود ساز... مي تر سم آشوب بر پا شود. منبع الامامةوالسياسة ج 1 ص22سؤال اين است : وقتي چنين افرادي لزوم تعيين جانشين رهبر را در يابند ،چگونه ممكن است پيغمبر ضرورت و اهميت كار را در نيابد و در اين خصوص چارهاي نينديشد .162

اسلاید 163: دلایل تعیین جانشین9- ابن ابی الحدید معتزلی از اهل سنّت، هنگام گفت و گوی خود با نقیب علوی(استادش) درباره ی مسئله ی خلافت و رویداد سقیفه ؛ می گوید : به نقیب گفتم دلم راضی نمی شود بگویم اصحاب پیامبر گناه کرده اند و بر خلاف گفته ی پیامبر (ص) گام برداشته ، يعني نصّ غدیر را زیر پا نهاده اند ، نقیب در جواب گفت : دل من نیز راضی نمی شود بگویم پیامبر (ص) اهمال کار بود و امت را بی سرپرست رها کرد و رفت . چگونه ممکن است برای پس از مرگش کسی را امیر مسلمانان قرار ندهد !!! منبع:الإمامه و السیاسه، ابن قتیبه ی دین وریسؤال اين است : وقتي چنين افرادي لزوم تعيين جانشين رهبر را در يابند ،چگونه ممكن است پيغمبر ضرورت و اهميت كار را در نيابد و در اين خصوص چاره اي نينديشد .163

اسلاید 164: 164

اسلاید 165: تفكر قرآن بسندگيَبا عنايت به آنچه گذشت آيا مي توان گفت سقيفه منشأ زير ساخت هاي تاريخي دارد و بازي گران آن براي رسيدن به اهداف خود از نظريه «قرآن بسندگي » بهره بردند . بر اين اساس تأكيد پيامبر (ص) بر امر پيشوائي بعد از خود درمواضع و زمانهاي مختلف نيز به سبب، همين تحركات پشت پرده بوده است.165

اسلاید 166: قرآن و لزوم تبعيت از دستورات پيامبر اسلامتعدادي از آيات قرآن بر لزو م تبعيت از دستورات پيامبر اسلام تأكيد دارد و به مسلمانان هشدار مي دهد كه از تمرّد فرمان يا سبقت براو خوداري كنند . در قرآن آمده است : وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرَوا اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللّهَ تَوَّاباً رَحِيماً ص 151166

اسلاید 167: قرآن و لزوم تبعيت از دستورات پيامبر اسلامما هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر براي اينكه به فرمان خدا، از وي اطاعت شود.و اگر اين مخالفان، هنگامي كه به خود ستم ميكردند) و فرمانهاي خدا را زير پا ميگذاردند(، به نزد تو مي آمدند،و از خدا طلب آمرزش ميكردند، و پيامبر هم براي آنها استغفار مي كرد، خدا را توبه پذير و مهربان مي يافتند.به پروردگارت سوگند كه آنها مومن نخواهند بود، مگر اينكه در اختلافات خود، تو را به داوري طلبند،سپس از داوري تو، در دل خود احساس ناراحتي نكنند، و كاملا تسليم باشند وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرَوا اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللّهَ تَوَّاباً رَحِيماًفَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّى‏ يُحَكِّمُوكَ فِيَما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً نساءآیه64و65167

اسلاید 168: لزوم تبعيت از دستورات پيامبر اسلاموَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلاَ مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً مُّبِيناًهيچ مرد و زن با ايماني حق ندارد هنگامي كه خدا و پيامبرش امري را لازم بدانند، اختياري ) در برابر فرمان خدا (داشته باشد، و هر كس نافرماني خدا و رسولش را كند، به گمراهي آشكاري گرفتار شده است سوره حجرات49 : 1الی 7يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللّهَ وَرَسُولَهُ وَلاَ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَاي كساني كه ايمان آورده ايد! خدا و پيامبرش را اطاعت كنيد،و سرپيچي ننماييد در حالي كه ) سخنان او را ( ميشنويد. انفال س8 : 20168

اسلاید 169: لزوم تبعيت از دستورات پيامبر اسلاميَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللّهَ وَرَسُولَهُ وَلاَ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَاي كساني كه ايمان آورده ايد! خدا و پيامبرش را اطاعت كنيد،و سرپيچي ننماييد در حالي كه ( سنخنان او را)مي شنويد.لاَ تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعَاءِ بَعْضِكُم بَعْضاً قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنكُمْ لِوَاذاً فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌصدا كردن پيامبر را در ميان خود، مانند صدا كردن يكديگر قرار ندهيد،خداوند كساني از شما را كه پشت سر ديگران پنهان مي شوند، و يكي پس از ديگري فرارمي كنند مي داند.پس آنان كه فرمان او را مخالفت مي كنند، بايد بترسند از اينكه فتنه اي دامنشان را بگيرد،يا عذابي دردناك به آنها برسد! 169

اسلاید 170: اصرار پیامبر (ص) بر اعزام سپاه اُسامَةبرای روشن شدن برخی دیگر از ابعادحادثه « سقیفه» به کنار بستر پیامبرص رفته برخی حوادث مهم را باز می خوانیم: از اِصرارپیامبر(ص)براعزام سپاه اُسامَةچه نکاتی رامی توان استنباط کرد 1: حضور افراد سرشناس چون ابوبکر ، عمر ، ابو عبیده و سعد وقّاص در میان جمع سپاهیان !؟!2 : علت گزینش جوان20 ساله در رأس بزرگترین سپاه علیه دولت روم؟3 : چرا رسول خدا افراد بند یک را در فرمانی جداگانه ملزم به حضور در سپاه می کند ؟ آیا به سبب تجربه ی نظامی آنها است ؟ اگر چنین است چرا آنها را فرمانده نساخت ؟ 4 : چرا علی (ع) را همراه سپاه نکرد ؟5 : چرا وقتی اسامه ، از فرمانده کل قوا خواست به او اجازه دهد تا بعد از رهایی پیامبر(ص) از بیماری سپاه را حرکت دهد ،موافقت نکرد... ؟170

اسلاید 171: اصرار پیامبر (ص) بر اعزام سپاه اُسامَةپرسش اساسی این است :الف :علت تأکید پیامر بر تعجیل اعزام سریع سپاه چه بود؟ ب: چرا با وجودپاسخ صریج پیامبربه درخواست مکرر اسامه،سپاه ازجٌرف حرکت نکرد؟ ص154چون پیامبر(ص)از کار شکنی عده ای...آگاه شدند، ضمن سخنرانی در مسجد ... با متخلفان چگونه بر خورد نمودند . با توجه به اسلايد هاي 157تا 162قضاوت شود.منبع : شرح نهج البلاغه ج2 ص 12؛ المراجعات ص 275 ؛ الملل و نِحَل نتیجه ی بحث: آیا نمی توان دور ساختن عوامل توطئه از مدینه هنگام رحلت،یا طبیعی نمایندن امارت جوان کمتر از بیست سال بر همه صحابه و خنثی نمودن بهانه کم سن بودن علی ع را هدف این همه ترغیب و تأکید پیامبر ص به شمار آورد! ص154171

اسلاید 172: نامه ی نانوشته وبروز شکاف - نوشت افزار بیاورید تا نامه ای بنویسم که بعد ازآن هرگز گمراه نشوید.- یکی ازحاضران گفت:درد بر او چیره گشته است نمی داند چه میگوید!- بعدها ابن عباس از این حادثه با آه و شَکوا از آن یاد می کردکه در روز پنجشنبه تحقق یافت.منبع : صحیح بخاری . ج8 . ص 9 ؛ مسند احمد.ج1. ص 425 ؛ الطبقاتُ الکبری . محمد بن سعد . ج2 . ص 244- هر مؤمنی حق دارد بپرسد پیامبر چه موضوعی را می خواستند بنویسند؟ - نگارش آن بزیان چه کسانی بود ؟- نظر دانشمند مصری (احمد حسین یعقوب) در این باره چیست ؟ ص155جریان سقیفه و شکل گیری خلافتعمر ابن خطاب مرگ پیامبر را قبول نمی کند!(ابن عباس و ابو بکر)پیک عمر وفراخوانی ابوبکرو همراه ابو عبیده جراح روانه سقیفه شدند .172

اسلاید 173: اعتقاد احمد حسين يعقوب اعتقاداحمد حسين يعقوب،در باره علت پافشاري نكرد ن درنوشتن نامه چنانچه پيامبر ص برنگاشتن نامه پا فشاري مي كردند شخص معترض و طرفدارانش بر نظر خود پاي مي فشردند وحتي براي به كرسي نشاند ن مدّعا وخواسته خويش دست به اقداماتي مي زدند.لذا كمترين دستاورد اين قضيّه بي ثمر شدن آن نگاشته بود . در كنار آن ،خطر بزرگي اصل دين و تمام دعوت 23 ساله ي پيامبر را تهديد مي كرد . منبع : پژوهشی درعدالت صحابه احمد حسين یعقوب 173

اسلاید 174: سؤالاتی در باره ی تشکیل شورای سقیفه ص157 174

اسلاید 175: 175

اسلاید 176: پرسش هایی در باره سقیفه1- سقیفه گنجایش چند نفر را داشت ؟ 2- چرا اجتماع در آن هنگام ودر آنجا برقرار شد ؟3- چرا گروهی از انصار در سقیفه گرد آمدند؟ 4- چه کسی انصار را به سقیفه دعوت کرد ؟ 5- آیا مقدمات امر از قبل برنامه ریزی شده بود؟6- چه کسانی از انصار در محفل حضور داشتند ؟7- آیا گرد همآیی انصار برای تعیین جانشین بود یا جنبه سیاسی داشت؟8- کدام یک از انصار وبا چه انگیزه ای پیش از همه بیعت کرد؟ 9- آیا جز آن سه نفر ، هیچ یک از مهاجرین از رخداد سقیفه آگاه بود ؟ 10 – چرا ابوبکر جنازه پیامر را ترک کرد؟ 11- چرا مهاجرین دیگر را با خبر نکردند؟و چرا بزرگان اصحاب را با خبر نکردند ؟ 12-چرا خانواده پیامبر را با خبر نکردند ؟13- این همه شتاب برای چه بود ؟.... چه کسانی تنها در اندیشه حکومت بودند؟ 14- چرا وچگونه «طایفه بنی اسلم»به مدینه وارد شد؟چرا این طایفه به جای شرکت در مراسم تدفین پیامر به سقیفه و بیعت با خلیفه روی آورد ؟176

اسلاید 177: انگیزه اقدام انصاراین اقدام انصار در آن ساعات، رویارویی با کردار بعضی از مهاجران بوده است نه موضع گیری در برابروصایای پیامبر. 2- شایدبتوان تخلف بعضی از سران مهاجر از پیوستن به سپاه اسامه به رغم تأکید پیامر ،جلوگیری از آوردن کاغذو دوات برای پیشگویی آن حضرت در بارهء پیدایش آشوبهادر آینده نزدیک را ،از عواملحضور انصار در سقیفه وتلاشآنانبه منظور حفظموقعیت ومنافع خود به شمار آورد .3- احتمال دیگر؛اینکه انصار نا آگاهانه مجری طرح حساب شده ی دیگران، شدندنیز با قرائنی تقویت پذیر است. حضور به ظاهر تصادفی طایفه ی بنی اسلم درمدینه وبیعت شتابان آنهابا خلیفه چه بسا گواه درستی این نظر باشد.177

اسلاید 178: عوامل مؤ ثر در انتخاب خلیفه اولس : در شورای سقیفه چه عواملی در انتخاب خلیفه اول مورد استدلال قرار گرفت ؟مهاجر بودن ص یا غقریشی بودن ص یا غدوستی با پیامبر ص یا غکهنسال بودن ص یا غپیش دستی بعضی از انصار ص یا غحضورناگها ی طایفه ی اسلم و غیبت اهل بیت ص یاغ178

اسلاید 179: ویژگی های زیرمتناسب با کدام شخصیت اسلامی است ؟1- نسب دان قریش2 - از نخستین مسلمانان3 - علی رغم مخالفت پدر هفت برده ی مسلمان را از بردگی و شکنجه نجات داد .4 - شرکت در بسیاری از غزوات5 - گفته اند کسانی چون عثمان ، طلحه ، زبیر ، ابی وقّاص و ابن عوف به راهنمایی او مسلمان شدند .179

اسلاید 180: جنگ های ردّه و واقعیت از دین برگشته گان :1- درزمان حیات پیامبر اسلام (ص) افرادی به دلایلی ادعای پیامبری کردند . ٰ2 - عده ای از مسلمانان سست ایمان دچار تردید شدند و به دین قبلی خود، برگشتند .3 - عده ای نیز از پرداخت زکات در موقعیت جدید خودداری نمودند . 4 - چرا عده ای از دادن زکات به دولت اسلامی مدینه پس از رحلت پیامبر(ص)خودداری نمودند ؟180

اسلاید 181: جنگ های ردّهحکومت در رویارویی با این دو پدیده (نپرداختن زکات به دلیل مشروع ندانستن دستگاه خلافت و دیگری باز گشت از دین ) با قدرت برخورد کرد ، طوری که عمر بن خطّاب لب به اعتراض گشود . 181

اسلاید 182: جنگ های رده و واقعیت از دین برگشتگان182

اسلاید 183: گذر از در فاطمه ( س ) :علی به مسجد فراخوانده شد ولی او و همراهانش سر باز زدند . ( انساب الاشراف ؛ تاریخ خلفاء . جعفریان . ) گروه مسلح پس از ناکامی از بدست آوردن بیعت علی ، خانه ی او را ترک گفتند ، و او تا هنگامی که اساس دین را در معرض خطر ندید، بر این موضع خود استوار ماند .183

اسلاید 184: 184

اسلاید 185: مخالفت با خلافت ابوبکرس : از یاران پیامبر چه کسانی به خلافت ابوبکر اعتراض داشتند :1 : حذیفه ابن یمان. 2 : خزیمه ابن ثابت. 3 : ابو ایوب انصاری. 4 : سهل و عثمان ابن حنیف .5 : برا ابن عازب. 6 : بلال. 7 : ابوذر 8 : عمار 9 : مقداد. 10 : سلمان 11 : خالد ابن سعید . ص 161 منبع : تاریخ یعقوبی ؛ تاریخ خلفاء185

اسلاید 186: فدک :چون فدک از فاطمه گرفته شد؛ فاطمه (س) برای دفاع از حق خود به پیش ابوبکر می رود .رجوع ک به صص 162 . 163 . 164186

اسلاید 187: فعالیت های ابوبکر :1 : گسیل سپاه اسامه به مرز های روم : سپاه بعد از چهل روز، بازگشت ، این لشکر کشی از جهات تقویت روحیه و از سوی دیگر مانوری در مقابل دشمنان بود ،به این معنا که رحلت رسول خدا ، جامعه ی اسلامی را دچار آسیب نکرده .2 : فتح ناحیه ی حیره در سال 12 و پیروزی بر شام و . . . .3 : تعیین عمر برای جانشینی خود 4: ماجرای اندوهگین فدک187

اسلاید 188: خلافت عمر بن خطّاب واقدامات او 1 : فتح ایران و قسمتی از روم.2 : در فتح فلسطین با حرکت ساده و در عین حال ورود با عظمت او، .به بیت المقدس تحسین مسیحییان را، بر انگیخت3 : وضع مقرّرات درباره ی اهل ذمّه.4 : ایجاد دیوان مالیات.5 : ایجاد پایگاه های نظامی.6:جداسازی شام و مصرازچنگ دولت روم(مروج الذهب؛شرح نهج البلاغه ؛سیره النبویه )7 : فتح ایران ، تا این که بی توجهی خلیفه به شکایت ابو لؤلؤ (فیروز)سبب ترور او شد. 8 : ممنوعیت نگارش حدیث188

اسلاید 189: فتو حان خلیفه عمراز نظر زرین کوب 189

اسلاید 190: 190

اسلاید 191: 191

اسلاید 192: پیامد های منع کتابت حدیثس : پیامدهای منع کتابت حدیث را از دیدگاه علی (ع) رابیان کنید .1 : مردم در فساد و جنایت هم داستان شدند.2 : از دین فاصله گرفتند .3 : بر دروغگویی پیمان بستند و از راستگویی پروا کردند .بنابر این با وجود مسائل بالا پیامدهای دیگری نیزدر جامعه اسلامی پیدا شدند : فضایل اهل بیت و صحابه ی پیامبر فراموش شد.- تبعیضات قومی میان مهاجران وانصار در تقسیم اموال.- تفاوت نهادن میان مسیحیان عرب و غیر عرب.- جلوگیری از ورود غیر عرب به مدینه به بهانه ی پیشگری از آلوده شدن شهر .نمونه هایی از فعالیت خلیفه ی دوم می باشد .انساب الاشرف جلد 1 ص440- 445

اسلاید 193: نا سازگاری کشور گشایی با سیره عملی پیامر اسلام1: آیا درفتوحات الگوها و سیره ی رسول اکرم ،مورد توجه قرارگرفت ؟2 : آیا اهتمام خلفا به جنگ و گسترش نفوذ اسلام از راه خشونت با دیدگاه و سیره ی عملی پیامبر سازگاری داشت ؟ رجوع ک ص 176 ...3 : آیا سربازان اسلام در این دوره از آموزش فکری لازم برخوردار بودند ؟4 : بسیاری از صحابه ی پیامبر در اثر ثروت غنایم ،به فساد آلوده شدند. رجوع ک صص 167. 168 . 169193

اسلاید 194: علل و اسباب فتوحات : 1941 : ناخشنودی مردم از دولت های ایران و روم2 : بی روح شدن آیین های دینی3 : مجذوبیت شعار های اسلامی4 : تأکید اسلام بر عدالت5 : سلوک و منش فرماندهان اسلامس : درگیری های ایرانیان با اعراب مسلمان چه فراز و نشیبی داشت ؟ به صص 171 . 172 . 173 رجوع شود .

اسلاید 195: خلافت عثمان :س : خلیفه سوم چگونه به خلافت رسید ؟ توسط شورایی که خلیفه ی دوم پیش بینی کرده بود . س : آئیننامه ی اجرائی شورای تعیین جانشین خلیفه ی دوم چه شرایط داشت ؟س :خلیفه سوم با چه شروطی به خلافت رسید ؟ عمل به قرآن ، سنت پیامبر ، روش شیخینس : آیا خلیفه سوم به شروط شورای خلافت عمل کرد ؟به زودی عمل به سیره ی دو خلیفه ی پیشین را نیز فراموش کرد . (به خوش نشینی و تجملات علاقه ی فراوان داشت .)195

اسلاید 196: فعالیت های خلیفة سوم :1 : عثمان یاران نزدیک پیامبر را تبعیدکرد . ابوذر به ربذه ، اخراج عمّار از خانه ی خلیفه ، تبعید صعصعه ابن صوهان ، عدی ابن حاتم به شام....2 : عثمان تبعیدیان توسط پیامبر را به مدینه باز گرداند، واین در حالی بود که ابوبکر و عمر، راضی به بازگشت تبعیدیان پیامبر نشدند .3 : صرف بیت المال در جهت ساختن کاخها و برای رفاه اطرافیان و بستگان خود و ... . رجوع به ص 175 : انساب الاشراف4 : یکی کردن مُصاحِف ولی به دلیل سوزاندن نسخه های گوناگون مورد نفرت واقع شد .196

اسلاید 197: 1-حدود هفتاد نفر از صحابه با خلافت عثمان مخالفت کردند .ولی او توجهی نکرد.الغدیر2-او بزودی شروط پیروزی خود را، فراموش کرد.ابوذررا به ربذه،به جرم انتقاد ازبنی امیّه،تبعید کرد .3-حامل نامه ی انتقاد آمیزاصحاب به خلیفه را با کتک، (به دستو ر او)، ازخانه او بیرون کردند.2-صعصعة و عدی ابن حاتم را به شام تبعیدنمود.5- او تبعیدیان پیامر را باز گرداند.(ابن ابی سرح، حکم،...) 6- بذل و بخشش بیت المال به عنوان نمونه در عروسی دخترش 100000 درهم به دامادش هدیه داد.7-اعتراض ابن مسعود،مسئول بیت المال، به خلیفه. انساب الاشراف ج 4 ص518 و 547 8 - سوزاندن صُحُف گونا گون قرآن سبب نفرت از او شد . (البته جمع آوری قرآن در نسخه ی واحد را ستایش کرده اند ... .) ص175انتقاد از خلیفه ی سوم197

اسلاید 198: س : نظر سید جعفر شهیدی درباره ی خلیفه عثمان چیست ؟198

اسلاید 199: س : کارگذاران خلیفه ی اول و دوم و سوم را مقایسه بکنید .خلیفه ابو بکر :عمر ابن خطّاب مشاور و متصدی امر قضا، ابو عبیده ی جرّاح امور مالی، زید ابن ثابت کاتب، عثمان ابن عفان واقعه نگار ، خالد ابن ولید فر مانده نظامی (فاتح احد)، او به روایتی تخلّف کنندگان زکات را،می سوزاند .وحتّی به اعتراض ، عمر هم گوش نکرد.... شمشیرخدابود!!!......ص176. خلیفه ابو بکر: عمرابن خطّاب مشاورومتصدی امرقضا،ابو عبیده ی جرّاح امور مالی،زید ابن ثابت کاتب، عثمان ابن عفان واقعه نگار ، خالد ابن ولید فرمانده نظامی (فاتح احد)، او به روایتی تخلّف کنندگان زکات را،می سوزاند .وحتّی به اعتراض ، عمر هم گوش نکرد.... شمشیرخدابود!!!......ص176199

اسلاید 200: کارگزاران خلیفه ی دومابوهریره فرمانداری بحرین( در میان صحابه به دروغگویی معروف بود . )عمروعاص فرماندار مصر (کسی که در حیات پیامبر ، وی را هجو کرده بود. )معاویه فرماندار شامات( از گروه مؤلفه القلوب )200

اسلاید 201: کارگذاران عثمان : او پذیرفته بود که کارگذاران عمر را تغییر ندهد ولی در زمان کوتاه همه ی آنها را کنار نهاد و خویشان خود را که از تقوای مالی ، سیاسی ، دینی یا هر سه بی بهره بودند به جای آنها ، نصب کرد . برای مطالعه :کدام اقدام خلیفه عثمان مورد توجه ائمه ی اهل بیت قرار گرفته است ؟ یکی کردن مصاحف به منظور تثبیت قرائت شایع بین مردم . بعلاوه خلیفه ی سوم همانند ابوبکر کوشید تا با توحید مصاحف، موجبات تفرقه را از بین بردارد . این تلاش ستودنی به معنای این نیست که، پیامبر به جمع آوری قرآن بی توجه بوده است.201

اسلاید 202: فصل ششم :نگاهی به حکومت علی بن ابی طالب202

اسلاید 203: کودکی راکه محمد (پیامبر ص )او را تربیت کرد.کودکی و نوجوانی را با تربیت محمد (ص) به سر آورد . ( الکامل فی التاریخ )شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 13 ص 208 به بعد می نویسد : تربیت محمدی، علی را ، از قلب حساس ، دیده ی نافذ و گوش شنوا برخوردار ساخت ؛ طوری که چیزهایی را می دیدو صداهایی می شنود که برای دیگران ممکن نبود . ( امام صادق (ع) از اولین ایمان آورندگان ، اعلام پشتیبانی همه جانبه از پیامبر ( تاریخ پیدایش شیعه ) ، فداکاری در لیله المبیت 203

اسلاید 204: 1- برادر دینی پیامبر ،در پیمان عقد اخوت2- حدیث منزلت در شأن او ، 3-شایستگی همسری فاطمه (س) ، 4- دلاوری در همه ی غزوات ( بدر . احد . خندق... ) 5- درخندق ضربه اومعادل عبادت جنّ وانس شمرده شده. 6-در جنگ خیبر او پرچم اسلام را ازدست پیامبر گرفت و پیامبر پیروزی او را پیش بینی کرد و فرمود : فردا پرچم را به دست کسی خواهم داد که خدا و رسولش را دوست دارد . ) ، 7- نماینده ی خاص پیامبر در اعلام برائت از مشرکین... .204امتیازات ویژه تربیت شده ی خانه پیامر

اسلاید 205: امام علی (ع) و خلفای سه گانه :در دوره ی خلفا در زاویه محدود از او استفاده شد.او برای برگرداندن جریان خلافت و جانشینی پیامبر (ص ) بر قاعده امامت و ولایت بسیار کوشیدند ولی نتیجه ای اخذ نکردند .بر اساس تحلیل عقلانی ،برای جامه ی عمل پوشاندن این هدف ، دو راه پیش روی علی وجود داشت :1 – کار فرهنگی ... 2 – برخورد قهر آمیز به نظر می رسد علی و زهرا علیهما السلام در پیمودن راه اول فروگذاری نکردند .احتجاجات علی (ع)با خلیفه اول و کار گزارش عمر بن خطاب 205

اسلاید 206: امام علی (ع) و خلفای سه گانه :نمونه ایی از ده هامورد از این تلاش است .« وی به ایشان فرمود: من به امارت از شما سزاوارترم . با شما بیعت نمی کنم ،که شما به بیعت من ، سزاوارترید .امارت را ازانصار با حجتِ قرابت پیامبر ستاندید و اکنون آن را از اهل بیت غصب می کنید ؟آیا شما نبودید که انصار را به بیعت با خود واداشتید به این دلیل که محمد (ص) از شما بود و آنها نیز تسلیم شدند ؟اکنون من در مقابل شما همان حجّتی را می آورم که شما در مقابل انصار آوردید ، من از هر کس به پیامبر ص نزدیک ترم چه در حیات وی و چه پس از مرگ... . »206

اسلاید 207: :چه عواملی سبب مدارای علی (ع)با خلفا شد ؟اگر مصالحه نامیدن این واقعیت ممکن باشد می توان گفت : آنچه علی را به مدارا با نظام حاکم وا داشت، گذشته از نداشتن یاور برای انجام مقاصد خود ، مسئله گسترش ارتداد و خطر روز افزون مدعیان دروغین نبوت در جزیرة العرب بود .امام در بیان دلیل این مدارا می فر ماید : نخست دست خود را باز کشیدم ،تا آنکه دیدم گروهی در دین خود نماندند و از اسلام روی گردادند و مردم را به نابود ساختن دین محمد (ص)دعوت می کنند .پس ترسیدم اگر اسلام و مسلمانان را یاری نکنم ، رخنه و ویرانی در آن بینم که مصیبت ان بر من از مصیبت از دست رفتن چند روزه ی خلافت بسی بیشتر است .ص .ص 182 الی 185207

اسلاید 208: دعوت فاطمه از علی به قیام روزی فاطمه علی را دعوت به قیام کرد و صدای اذان شنیده شد و علی به زهرا گفت : ...تقارن جانشینی ابوبکر با واقعیت ارتداد و کشور گشایی خلفا ، مردم مدینه را واداشت تا علیه خطر مشترک متحد شوند . 208

اسلاید 209: 5. او درمورد شورای تعیین خلیفه ی عمر می فرماید : نیک می دانید من از همه برای خلافت شایسته تر هستم به خدا سوگند تا وقتی کار مسلمانان به گونه ی مناسب جریان دارد ، و تنها بر من ستم می شود مخالفتی ندارم . هرچند آن حضرت از ابوبکر و عمر کناره گرفت، ولی هرگز از مشاورت و تصحیح اشتباهات دولت ... و تأکید بر تدابیر درست دریغ نورزید .209

اسلاید 210: انتقادات علی (ع) از خلفا :در این انتقادات امام علی به سه اصل استدلال می کند :1) « وصایت و نص رسول خدا » .2 )« شایستگی های شخصیتی » . 3) « روابط نزدیک روحی ، معنوی ، اخلاقی و نسبی با پیامبر » .َ210

اسلاید 211: انتقاد از خلیفه ی اول : در یک انتقاد خلافت او را از نظر مبانی سست و مخدوش می نماید، و می فرماید : پسر ابو قحافه به خوبی می دانست که من از او شایسته تر هستم و خلافت جامعه ای است که تنها بر اندام من راست می آید ، چرا با آن که نیک می دانست، به چنین اقدامی دست یازید . در زمان خلافتش در شایستگی خود تردید می کند و از مردم می خواهد بیعت را پس گیرند و استعفایش را بپذیرند ، [ اما ] چگونه به خود211

اسلاید 212: اجازه می دهد جانشین تعیین بکند . شگفتا ! کسی که در زندگی قصد واگذاری خلافت را داشت ، چون اجلش رسید کوشید، آن را به عقد دیگری درآورد .212

اسلاید 213: انتقاد مشترک از خلیفه ی اول و دوم : می فرماید : خلیفه ی اول و دوم شتر خلافت را به شدت دوشیدند و در ضمن بر پیوند دیرین آنها در امر خلافت تأکید می کند .213

اسلاید 214: انتقاد از خلیفه ی دوم : خلیفه ی دوم خشن و درشتخو بود و در عین حال شتابزدگی در رأی و بازگشت از آن، و در نتیجه کثرت اشتباه از ویژگی های دیگر عمر بود : « لغزش ها و سپس پوزش خواهی اش فراوان بود. »214

اسلاید 215: انتقاد از عثمان : سخنان امام نشان می دهد آن حضرت بر روش عثمان نیز سخت انتقاد داشت . هرچند او مسئله ی مهم کشتن عثمان را با مصالح کلی اسلام منطبق نمی دانست و ظاهراً برای مستقیم کردن جریان امور و تنبیه خلیفه ،راه حل مناسب تری در نظر داشت ، انقلابیّون را، برخوردار از حق ،به شمار می آورد . درباره ی عثمان می فرماید : عثمان روش مستبدانه پیش گرفت ، همه چیز را به خود و به 215

اسلاید 216: خویشاوندانش اختصاص داد و به گونه ای زشت در این مسیر پیش رفت . شما انقلابیان نیز بد بی تابی کردید ، در خطبه ی سوم می فرماید: تا آن که سومین آن گروه [ عثمان ] به پا خاست . خویشاوندان وی نیز قد بر افراشتند و مانند شتری که علف بهاری می خورد ، مال خدا را با تمام دهان خوردند ؛ تا آنگاه که رشته اش باز شد و کارهای ناهنجارش به مرگش انجامید .216

اسلاید 217: مهمترین فعالیت های امام در دوره ی خلفا :تفسیر قرآن پاسخ به پرسش های دانشمندانبیان حکم شرعی رویداد های نو ظهورپرورش انسان های برخوردار از ضمیر پاک ( عبدالله ابن عباس ، ابوذر ، اویس قرنی ، مقداد ، عمار ، مالک ، کمیل ، میثم تمار ، حبیب و مسلم ) کوشش برای تأمین زندگی بینوایان217

اسلاید 218: فعالیت کشاورزی شرکت در نشست های رایزنی خلفاس : موضوع جانشینی پیامبر از نظر اهل سنّت : از نظر آنها تعیین جانشین پیامبر جنبه ی انتخابی و عرفی داشته .این نظر خالی از انتقاد نیست ، چون گزینش سه خلیفه ی قبلی مجال مشارکت مردم نبوده است ، برای این که سه حادثه را به هیچ روی نمی توان پیرو قاعده ای و ضابطه ای 218

اسلاید 219: جز عنصر قریشی دانست و این درحالی است که یکی از مهمترین اصول دعوت انبیاء لغو امتیازات نژادی و قومی است .219

اسلاید 220: گفتمان ثقیفه :سؤال:گفتمان سقیفه را از دیدگاه کتابهای زیر بررسی نمائید ؟تاریخ طبری جلد 3 از ص 24 به بعد-الطبقات الکبری جلد 3 ص344 الی 616-شرح نهج البلاغه ی ابن ابی الحدید جلد 2 ص 27 الکامل فی التاریخ ج 2 ص 320 –الامامه و السّیاسه ج 1 ص27 به بعد تاریخ الیعقو بی ج 2ص 24 تاریخ الانساب الاشراف بلاذری ج 1 ص 587 220

اسلاید 221: سؤال : مسئله ی جانشینی پیامبر اسلام را ازدیدگاه عقل بررسی کنید ؟مسئله ی جانشینی را از نظرمبارک پیامبر (ص) ، خلیفه ابوبکر، عمر ابن خطّاب ،عثمان وعلی (ع) بررسی کنید .در مسئله ی جا نشینی پس ازقتل خلیفه ی سوم ، عکس العمل ، علی (ع) چه بود؟221در مسئله ی جا نشینی پس ازقتل خلیفه ی سوم ، عکس العمل ، علی (ع) چه بود؟خطبه ی 92

اسلاید 222: نظر محمد بن حنفیّه در مورد خلافت علی چیست ؟ج : به نقل از ایشان نقل شده است پس از کشته شدن خلیفه ی سوم عثمان ،اصحاب نزد پدرم آمدند و گفتند ما برای خلافت کسی شایسته- تر از تو نمی شناسیم !علی (ع) در پاسخ فرمودند :من وزیر شما باشم ، بهتر از آن است که امیرتان باشم .آنان گفتند جز بیعت با تو چیزی نمی پذیریم .منبع : الجمل . ص 102 الی 110و انساب الاشراف . ج4 ص 559222

اسلاید 223: دلیل اول استنکاف علی (ع) از پذیرش خلافت چه مسائلی بود؟ 1 : عدالت اقتصادی و اجتماعی : در توضیح آن به طور خلاصه می توان گفت یکی از کارهای دوره ی خلافت خلیفه ی دوم تأسیس دیوان مالیات بود . این دیوان را بر اساس :(1) سوابق اسلامی افراد ؛(2) ترکیب قبیله ای(3) قریش بر غیر قریش ؛223

اسلاید 224: (4) مهاجر بر انصار ؛(5) عرب بر غیر عرب و موالی ، ترجیح داشتند .در حالی که در زمان پیامبر (ص) چنین نبود .ـ مسائل بالا در کنار بخشش های عثمان فاصله ی غنی و فقیر را غیر قابل تحمل کرد .ـ خمس غنایم ، مالیات و جزیه ی سرزمین های فتح شده که به همه ی مردم تعلق داشت تنها در اختیار افراد و گروه های خاصّ قرار می گرفت .224

اسلاید 225: به عنوان مثال در انساب الاشرافِ بلاذری ج 5 . ص 52 و شرح نهج البلاغه ابی الحدید و الفتوحِ ابن اعثم کوفی ج 2 ص 100 به بعد و ... آمده است عثمان یک پنجم غنایم آفریقا را ( حدود 200 تا 500 هزار دینار ) به مروان بخشید . به ابوسفیان هدایای 200 هزار درهمی عطا کرد . یک هشتم اموال عبد الرحمن ابن عوف ، برادر خوانده و داماد عثمان ، پس از مرگش میان چهار همسرش تقسیم شد و به هر یک 80 هزار دینار رسید .225

اسلاید 226: سیاست و اجتهاد مالی علی (ع) در آغاز خلافت:1 : برتری مهاجر و انصار بر دیگران را معنوی خواند و فرمودند : هرکه دعوت خدا و رسول (ص) او را بپذیرد از تمامی حقوق بهره مند می شود و حدود اسلام درباره ی همه اجرا خواهد شد .س : چرا در آغاز خلافت ، مخالفت ها با علی شروع شد ؟226

اسلاید 227: ج : در پاسخ به سئوال فوق می توان گفت ، امام در برابر اصحاب معترض به این روش ، که به سنت خلیفه ی دوم استناد می کردند ، فرمود:آیا روش و سنت پیامبر خدا (ص) شایسته ی پیروی است یا روش خلیفه ی دوم !به نظر بسیاری از مورخان علت جدا شدن برخی از اعراب از امام علی (ع) و پیوستن به صف مخالفین این بود،که می گفتند : علی در تقسیم اموال، اشراف را رعایت نمی کند و عرب را بر عجم و موالی آنها برتری نمی دهد . ( تاریخ یعقوبی و انساب )227

اسلاید 228: علت دوم استنکاف : عدالت اجتماعی بودیکی از آثار فتوحات ، اختلاط نژاد های مختلف بود . موالی یا اسیران آزاد شده در قیاس با اعراب از حرمت اجتماعی و حقوق مدنیِ کمتر برخوردار بودند ( برتری عرب بر موالی اصل مسلم بود ) ، از سوی دیگر این امر برای روحیه ی عدالت خواهانه ی امام مشکلی مهم بود ، چون از نظر دینی هیچ دلیلی بر درستی این تبعیض نمی دید و این درحالی بود 228

اسلاید 229: که ، عمر فرمان داده بود ، بردگان عرب را از بیت المال آزاد کنند . در حالی که علی میان برده ی عرب و عجم فرقی نمی گذاشت و می فرمودند : حضرت آدم نه غلام به دنیا آورد ، و نه کنیز ؛ بندگان خدا همه آزادند .و باز در پاسخ معترضان عرب می فرمودند :« من در قرآن برتری عرب بر عجم را ندیده ام . » صص 198 . 199 و 200229

اسلاید 230: دلیل سوم استنکام ازامر خلافت : انحراف هاو بدعت هامهمترین مشکل علی (ع) در امر خلافت همین مسئله بود و دلیل آن نا آگاهی جامعه از دین و نبودن برنامه ی منسجم در جهت روشنگری مردم بود و از سوی دیگر به دلیل منع کتابت حدیث،بسیاری از سخنان پیامبر متروک شده بود و نقطه ی اوج این انحرافات در کنار بستر بیماری پیامبرخدا باشعار« حَسبُنا کِتابَ الله » کلید زده شد . ... نتیجه ی طبیعی این کجروی گشایش راه نفوذ شبهه ها و انحراف اموزه های اسلام از مسیر اصلی بود .230

اسلاید 231: امام در مقابل پا فشاری مردم بر بیعت با وی ، فرمودند : « ما با مسائلی چند چهره و پیچیده مواجهیم ؛ به طوری که دلها بر آن آرام نمی گیرد و عقول بر آن ثابت نمی ماند . افق ها مه آلود تاریک شده و صراط مستقیم و راه و روش زمان پیامبر (ص) تغییر یافته است و بدانید که اگر دعوتتان را بپذیرم بر طبق آن چه خود می دانم با شما رفتار می کنم و به سخن این وآن و نکوهش کنندگان گوش فرا نخواهم داد . خطبه ی 92231

اسلاید 232: علت چهارم استنکاف امام از قبول خلافت : رفاه گرایی و تضعیف ارزش های دینی بود . رجوع کنید به ص 201 کتاب232

اسلاید 233: پذیرش بیــــــــــعت :با اصرار مردم مبنی بر : جز بیعت با تو چیزی نمی پذیریم ؛ حضرت فرمودند :« بیعت نمی تواند پنهانی باشد و باید در مسجد انجام شود ... »مردم آزادانه با آن حضرت بیعت کردند ، به غیر از چند نفر ( نظیر سعد ابن ابی وقّاس ، عبد الله ابن عمر ، کعب ابن مالک و چند نفر دیگر ) که کسی معترض آنها نشد .233

اسلاید 234: ـ نظر یعقوبی درباره ی بیعت ؟ ـ گفتار امام درباره ی کیفیت بیعت ؟با اصرار مردم مبنی بر : جز بیعت با تو چیزی نمی پذیریم ؛ حضرت فرمودند :« بیعت نمی تواند پنهانی باشد و باید در مسجد انجام شود ... »ـ علت پذیرش بیعت ؟ ج : 1 : اجتماع مردم . 2 : امر خداوند . 3 : نپذیرفتن موجب کشته شدن من و دیگران می شود . 234

اسلاید 235: س : چه تفاوتی بین بیعت مردم با علی و دیگر خلفا وجود دارد؟ : در بیعت خلیفه ی اول حضور 2دو مهاجر و نهایتاً افراد حاضر در سقیفه . : در خلیفه ی دوم انتصاب . :خلیفه ی سوم با شورای شش نفری که خلیفه ی دوم برگزیده بود. : در خلیفه ی چهارم انتخاب بر محور مردم ( مهاجران ، انصار ، نمایندگان مصر و عراق و ... )ج : ب : اصرار امام بر علنی بودن بیعت که نفی هر نوع توهم توطئه را می کند .235

اسلاید 236: ج : ج : امام کسی را مجبور به بیعت نساخت .ج : د : پس از خلیفه ی دوم پیروی از روش شیخین در بیعت وارد شد ، ولی امام آن را نپذیرفت .ج : ز : 236

اسلاید 237: ج : ژ : 237

اسلاید 238: TitleLorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Vivamus et magna. Fusce sed sem sed magna suscipit egestas. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Vivamus et magna. Fusce sed sem sed magna suscipit egestas. برای عضویت در شبکه دانشجویان ایران عدد 1 را به شماره زیر پیامک کنید100080809090برای ورود به شبکه آموزشی دانشجویان کلیک کنیدMadsg.comلطفا آدرس ما را به خاطر داشته باشید